Samobójstwo
Przeciwdziałanie samobójstwu i pomoc osobom, które straciły kogoś bliskiego

Przeciwdziałanie samobójstwu i pomoc osobom, które straciły kogoś bliskiego

Wzrastająca liczba samobójstw w wielu regionach świata jest powodem wielkiego niepokoju. Celem tego dokumentu jest pomoc rodzicom, rodzinom, przywódcom i członkom Kościoła w posługiwaniu osobom, których dotyczą problemy związane z samobójstwem.

Członkowie mogą korzystać z tego materiału, by poznać naukę Kościoła odnoszącą się do tematu samobójstwa; sygnały ostrzegawcze poprzedzające samobójstwo; sposoby pomocy komuś, kto przechodzi kryzys i komuś, kto stracił bliską osobę w wyniku samobójczej śmierci. Przywódcy mogą korzystać z tego materiału, by przewodzić efektywnym dyskusjom z członkami rad paliku lub okręgu oraz przy innych okazjach. Celem tych dyskusji powinno być udzielenie wsparcia przywódcom i członkom, by mogli lepiej posługiwać osobom, których dotyczą problemy związane z samobójstwem.

Dyskusja poświęcona problemowi samobójstwa powinna być prowadzona przez dwie dorosłe osoby, jeśli ma rzeczywiście przyczynić się do zapobiegania samobójstwom i do posługiwania osobom, których dotyczy ten temat. Przywódcy mogą zaprosić do udziału w dyskusji osobę należącą do lokalnej społeczności, zawodowo przygotowaną do tego tematu, która rozumie i szanuje doktrynę Kościoła w kwestii samobójstwa. Dyskusje na ten temat wśród dzieci poniżej 12. roku życia powinny mieć miejsce tylko po rozmowie dzieci z rodzicami.

Po omówieniu tego dokumentu przez rady palika i okręgu, rady powinny przedyskutować, jak odpowiednio wspomóc działania członków Kościoła i poinformować ich o dostępnych materiałach.

Doktryna i zasady

Pan zachęcał nas, byśmy traktowali wszystkich ludzi ze zrozumieniem i współczuciem. Mówił: „Będziesz miłował bliźniego swego jak siebie samego” (Ew. Mateusza 22:39). Nasze starania, by posługiwać osobom dotkniętym problemem samobójstwa, będą bardziej owocne, gdy pełniej zrozumiemy doktrynę i nauki takie jak:

  • Poprzez Swoje Zadośćuczynienie Jezus Chrystus doświadczył pełni doczesnych wyzwań, zatem wie On, „jak może pomagać swoim w ich słabościach” (Alma 7:11–13). James E. Faust głosił: „Ponieważ Zbawiciel wycierpiał wszystko to, co my kiedykolwiek możemy czuć i czego możemy doświadczyć, może On pomóc, aby słabi stali się silniejszymi” („Zadośćuczynienie: nasza największa nadzieja”, Liahona, styczeń 2002, str. 22).

  • Życie doczesne jest cennym darem od Boga — darem, który powinien być ceniony i chroniony (zob. Nauki i Przymierza 18:10; M. Russell Ballard, „Suicide: Some Things We Know, and Some We Do Not” [Samobójstwo: rzeczy, o których wiemy i o których nie wiemy], Ensign, październik 1987, str. 6–9).

  • Gdy ktoś odbiera sobie życie, tylko Bóg może ocenić myśli, czyny i poziom odpowiedzialności tej osoby. Samobójstwo nie może być czynnikiem decydującym o czyimś życiu wiecznym (zob. I Ks. Samuela 16:7; Nauki i Przymierza 137:9; Dale G. Renlund, „Grieving after a Suicide Loss” [Smutek po czyjejś samobójczej śmierci], film na stronie internetowej suicide.lds.org).

Dodatkowe źródło:

  • Tematy ewangelii na stronie topics.lds.org oraz aplikacja Biblioteka ewangelii

Sygnały ostrzegawcze

Większość osób, które usiłują popełnić samobójstwo, nie chce umierać. Szukają tylko ulgi od fizycznego, psychicznego, emocjonalnego lub duchowego bólu, który je dręczy. Wiele osób przechodzących kryzys wykazuje cechy znamionujące próbę samobójczą. Jeśli nauczysz się rozpoznawać te sygnały ostrzegawcze, będziesz lepiej przygotowany, by posługiwać osobom, które potrzebują pomocy. Bądź wyczulony na stwierdzenia typu „Nie zależy mi na życiu” lub „Każdemu będzie lepiej, gdy mnie nie będzie”. Do sygnałów ostrzegawczych należą następujące zachowania:

  • Szukanie sposobów na odebranie sobie życia

  • Mówienie o poczuciu beznadziei lub braku sensu życia

  • Mówienie o poczuciu bycia uwięzionym lub o bólu nie do wytrzymania

  • Mówienie o byciu ciężarem dla innych

  • Zwiększone użycie alkoholu lub leków

  • Rozdawanie własnych przedmiotów osobistych bez powodu

  • Zachowanie pełne niepokoju, wzburzenia lub brawury

  • Wycofywanie się lub izolowanie

  • Wściekłość lub mówienie o szukaniu zemsty

  • Drastyczne wahania nastroju (zob. ogólnopolskie telefony zaufania)

Jeden sygnał ostrzegawczy nie oznacza jeszcze kryzysu. Jednak jeśli osoba ma za sobą próby samobójcze lub jeśli zauważyłeś u niej nagłą zmianę lub wiele niepokojących symptomów na raz, działaj natychmiast. Bezpłatne telefony zaufania i dodatkowe informacje są dostępne na stronie internetowej suicide.lds.org. (Zob. część pt. „Jak pomóc komuś, kto przechodzi kryzys” w niniejszym przewodniku, by uzyskać więcej informacji).

Mimo naszych wysiłków nie wszystkim samobójstwom możemy zapobiec. Do niektórych dochodzi bez żadnych jednoznacznych sygnałów ostrzegawczych. Nie ponosisz odpowiedzialności za czyjąś decyzję o zakończeniu swojego życia.

Dodatkowe źródła:

Jak pomóc komuś, kto przechodzi kryzys

Zawsze traktuj poważnie sygnały ostrzegawcze związane z samobójstwem i wszelkie zapowiedzi podjęcia próby samobójczej, nawet jeśli sądzisz, że dana osoba tak naprawdę nie myśli o samobójstwie lub tylko chce zwrócić na siebie uwagę. Wykonaj trzy następujące kroki, gdy chcesz pomóc: zapytaj — zatroszcz się — zawiadom.

Krok 1. Zapytaj Zapytaj osobę wprost, czy myśli o samobójstwie. Możesz zadać jej następujące pytanie: „Czy myślisz o odebraniu sobie życia?”. Jeśli osoba odpowie, że myśli o samobójstwie, spytaj, czy ma plan. Możesz na przykład zapytać: „Czy planujesz zrobić sobie krzywdę?”. Jeśli ta osoba ma taki plan, natychmiast pomóż jej znaleźć się w szpitalu, ośrodku opieki medycznej lub zadzwoń na pogotowie lub na telefon zaufania w twojej okolicy. (Odwiedź stronę suicide.lds.org/crisis, by poznać telefony zaufania na całym świecie). Jeśli osoba nie ma planu, przejdź do kroku 2.

Krok 2. Zatroszcz się Okaż troskę, słuchając tej osoby. Daj jej czas, by wyraziła, co czuje. Okaż szacunek dla jej uczuć, mówiąc od czasu do czasu: „Przykro mi, że przeżywasz taki ból” lub „Nie zdawałem sobie sprawy, że to jest dla ciebie taki ciężar”. Możesz zaproponować tej osobie stworzenie planu zabezpieczającego przed samobójstwem (zob. „How to Create a Suicide-Prevention Safety Plan” [Jak stworzyć plan zabezpieczający przed samobójstwem], Doug Thomas, Ensign, wrzesień 2016, str. 63). Plan zabezpieczający może pomóc rozpoznać osobiste mocne strony, pozytywne związki z ludźmi i zdrowe umiejętności wychodzenia z kryzysów. Może także ograniczyć dostęp do środków o możliwym działaniu autodestrukcyjnym, jak broń czy leki. Jeśli osoba powie ci, żebyś nie mówił nikomu o jej uczuciach, powiedz, że uszanujesz jej prywatność na tyle, na ile to możliwe, ale ta osoba potrzebuje więcej pomocy, niż ty możesz jej zaoferować. Nigdy nie obiecuj, że czyjeś myśli samobójcze zachowasz tylko dla siebie.

Krok 3. Zawiadom Zachęć tę osobę, by porozmawiała z kimś, kto może ją bardziej wesprzeć. Zostaw jej informacje kontaktowe pomocnych placówek w waszej okolicy. Mogą się do nich zaliczać lokalne szpitale, kliniki nagłych przypadków lub bezpłatne telefony zaufania. Jeśli ta osoba nie będzie szukać pomocy, ty musisz powiadomić kogoś w jej imieniu. Możesz powiedzieć na przykład: „Martwię się o ciebie i chcę żebyś był bezpieczny. Mam zamiar powiedzieć o tym komuś, kto zapewni ci potrzebną pomoc”. Okaż szacunek dla prywatności tej osoby, mówiąc o jej problemie tylko komuś, kto może pomóc, na przykład bliskiemu członkowi rodziny, biskupowi tej osoby, pedagogowi szkolnemu, lekarzowi lub innemu pracownikowi służby zdrowia. Jeśli nie wiesz, komu o tym powiedzieć, porozmawiaj z biskupem lub zadzwoń na telefon zaufania w twojej okolicy. Pamiętaj, że nikt nie oczekuje od ciebie, że będziesz wspierał tę osobę samotnie.

Uwaga: Jeśli prowadzisz dyskusję, możesz poprosić uczestników, by przećwiczyli te trzy kroki. Poproś, by wyobrazili sobie sytuację, w której ktoś przychodzi do nich i mówi o myślach samobójczych. Poproś, by poćwiczyli swoją reakcję.

Dodatkowe źródła:

Jak pomóc komuś, kto stracił bliską osobę w wyniku samobójstwa

Mimo naszych wysiłków nie wszystkim samobójstwom możemy zapobiec. To normalne, że osoby, które straciły kogoś w wyniku samobójstwa, wypierają ten fakt, są w szoku, czują się winne, odczuwają gniew i mają poczucie zamętu. Prezydent M. Russell Ballard powiedział: „Akt odebrania sobie życia jest prawdziwą tragedią, bo ten pojedynczy czyn pociąga za sobą tak wiele ofiar: przede wszystkim osobę, która umarła, następnie wiele innych osób — rodzinę i przyjaciół — którzy zostają z trwającym nieraz przez lata głębokim bólem i chaosem” („Suicide: Some Things We Know, and Some We Do Not”, Ensign, październik 1987, str. 7). Do tych osób uzdrowienie przychodzi poprzez Zbawiciela, który „zstąpił poniżej wszystkiego”, aby poznać, jak „przez doświadczenia w ciele […] może pomagać swoim w ich słabościach” (Nauki i Przymierza 88:6; Alma 7:12). Można też rozważyć skorzystanie z pomocy fachowców.

Rady palika i okręgu mogą przedyskutować, w jaki sposób wspierać osobę lub rodzinę dotkniętą problemem samobójstwa. Oto przykładowe kwestie do przedyskutowania:

  • W jaki sposób nauki i Zadośćuczynienie Jezusa Chrystusa mogą uzdrowić tę osobę lub rodzinę?

  • Jakie potrzeby tej osoby lub rodziny zauważają bracia odwiedzający lub siostry odwiedzające? Co robią, by służyć tej osobie lub rodzinie?

  • Jakiego dalszego wsparcia emocjonalnego lub duchowego będzie potrzebować ta osoba lub rodzina? Kto może zapewnić takie wsparcie?

  • Czy ta osoba lub rodzina ma potrzeby natury doczesnej, na przykład potrzebuje środka transportu lub żywności?

  • W jaki sposób przywódcy organizacji pomocniczych w okręgu mogą wspierać dzieci i nastolatki, które straciły kogoś bliskiego?

Okres smutku po samobójczej śmierci kogoś bliskiego może trwać długo. Jeśli ktoś ciągle odczuwa dojmujący ból lub smutek, naradź się z innymi, którzy troszczą się o tę osobę. Z modlitwą rozważcie, jak możecie zapewnić jej najlepsze wsparcie. Możecie pomóc jej otrzymać błogosławieństwo kapłańskie lub poszukać innych form pomocy w waszej okolicy, np. grup wsparcia, lekarzy i innych profesjonalistów z zakresu opieki medycznej.

Uwaga: Jeśli prowadzisz dyskusję, nie mów o tym, w jaki sposób osoba odebrała sobie życie. To może nieumyślnie zachęcić kogoś z grupy do wzięcia z niej przykładu. Jeśli ktoś z grupy zaczyna dzielić się tego typu szczegółami z innymi, w uprzejmy sposób skieruj rozmowę na inny tor.

Dodatkowe źródła:

  • „Grieving after a Suicide” [Żałoba po śmierci samobójczej], Dale G. Renlund, film na stronie internetowej suicide.lds.org

  • „To Parents Who Have Lost a Child by Suicide” [Do rodziców, którzy stracili dziecko w wyniku samobójczej śmierci], Dale G. Renlund, film na stronie internetowej suicide.lds.org

  • „Comfort after a Suicide” [Pocieszenie po czyjejś samobójczej śmierci], Carol F. McConkie, film na stronie internetowej suicide.lds.org

  • „I Have Lost Someone by Suicide” [Straciłem kogoś w wyniku samobójczej śmierci], strona internetowa suicide.lds.org

  • „How Survivors Heal” [Jak osoby pozostałe przy życiu leczą rany], Służby Pomocy Rodzinie ŚwDO, Ensign, wrzesień 2017, str. 69

Inne materiały

Rady przywódców Kościoła

Osobiste przeżycia członków

Inne materiały kościelne

Odwiedź stronę internetową suicide.lds.org, by poznać dodatkowe materiały.