A’b’anan wi ink’a’ …

Dennis E. Simmons

Re li xkab’ molam reheb’ li Setenta

Nim ru li naru naxb’aanu jun winq li naxpaab’ li Qaawa’ ut eb’ lix taqlahom—rik’in xk’anjelankil lix paab’aal us ta ink’a’ naxnaw chan ru naq yoo chi jale’k xyu’am xb’aan li Qaawa’.

Jun kutan chaq naq toj saajin, kinsutq’i chaq sa’ jun torneo re b’olotz uq’ chi ra ut chi sachenaq inch’ool. Kinye re inna’, “Ink’a’ ninnaw k’a’ut naq xootz’eqok—xwan inpaab’aal naq xqab’aanu raj ganar!”

Anajwan nink’e reetal naq moko kinnaw ta k’a’ru li paab’aal.

Li paab’aal maawa’ li naqaye sa’ kawilal, maawa’ yal li naqaj, maawa’ yal li naqayo’oni. Li tz’aqal paab’aal, a’an li paab’aal chirix li Qaawa’ Jesukristo—li paab’ank chirix li Jesukristo li naxk’e junaq kristiaan chixtaaqe a’an.¹

K’iila cient chihab’ chaq, laj Daniel ut eb’ lix komon ke’isiik chaq sa’ lix tuqtuukil wanjikeb’—toj sa’ jun ruchich’och’ li jalan ut xiwxiw. Naq laj Sidrak, laj Misak, ut laj Abednego ink’a’ ke’xhupub’ rib’ chiru ut ke’xloq’oni jun pakb’il dios oor li xaqab’anb’il xb’aan li rey, laj Nabukodonosor sa’ xjosq’il kixye reheb’ naq wi ink’a’ te’xloq’oni jo’ ke’taqlaak wi’, tikto te’kute’q sa’ li tiqwal k’atleb’aal. “Toja’ naq k’a’ chik chi diosil taakoloq eere sa’ wuq’?”²

“Wi [toohaakut sa’ li k’atleb’aal], li Dios li naqaloq’oni ru naraj qakolb’al chiru li xam li k’a’jo’ xtiqwal ut sa’ laa wuq’ laa’at, … tooxkol.” A’an chanchan tana lin paab’aal naq toj saajin. A’b’anan, eb’ a’an ke’xk’ut naq ke’xtaw ru chi tz’aqal k’a’ru li paab’aal. Ke’xye, “A’b’anan wi ink’a’ tooxkol, … ink’a’ took’anjelaq chiruheb’ laa dios chi moko taqaloq’oni ru li jalam u xak’e chi yiib’aak.”³ A’an tz’aqal li paab’aal.

Ke’xnaw naq truuq te’xpaab’ li Dios—us ta ink’a’ taa’elq chixjunil jo’ neke’raj.⁴ Ke’xnaw naq li paab’aal maawa’ ka’ajwi’ jun na’leb’, maawa’ ka’ajwi’ xyeeb’al naq yo’yo li Dios. Li paab’aal naraj naxye xpaab’ankil a’an chi anchal qach’ool.

Li paab’aal naraj naxye naq us ta ink’a’ naqataw ru chixjunil li k’a’aq re ru, a’an naxtaw ru. Li paab’aal naraj naxye naq us ta k’osb’il li qawankilal, moko k’osb’il ta xwankilal a’an. Li paab’aal chirix li Jesukristo naraj naxye naq naqakanab’ qib’ sa’ ruq’ a’an.

Laj Sidrak, laj Misak, ut laj Abednego ke’xnaw naq junelik truuq te’xpaab’ a’an, xb’aan naq ke’xnaw k’a’ru lix k’uub’anb’il na’leb’, ut ke’xnaw naq moko najala ta li Jesukristo.⁵ Ke’xnaw, jo’ naqanaw laa’o, naq moko yal ta chi jo’kan naq wanko arin. Li yu’amej a’an jun ch’ina xraqalil li nimla na’leb’⁶ kixk’uub’ li qaYuwa’ sa’ Choxa re naq laa’o, eb’ li ralal ut lix rab’in, tooruuq chixk’ulb’al chixjunil li wan re, wi a’an li naqaj.

Ke’xnaw, jo’ naqanaw laa’o, naq sa’ li yu’am naq maji’ nokoyo’la, a’an kixk’ut chiqu k’a’ru aj-e li yu’am: “Taqayiib’ jun ruchich’och’ sa’ li te’ruuq wi’ chi wank eb’ a’in. Ut taqayaleb’ rix rik’in a’in, re taqil ma te’xb’aanu chixjunil li k’a’aq re ru li b’arwan tixtaqlaheb’ wi’ li Qaawa’ lix Dios.”⁷

A’an a’in li naxye—a’in jun xyalb’al qix. Li ruchich’och’ wan re xyalb’al rixeb’ li winq ut li ixq. Naq naqataw ru naq a’in jun xyalb’al qix, li k’eeb’il xb’aan li qaChoxahil Yuwa’, li naraj naq taqapaab’ a’an ut taqakanab’ chiqatenq’ankil, naru taqil chixjunil chi saqen wi’chik ru.

Lix k’anjel ut lix loq’al, jo’ kixye qe, a’an “xk’eeb’al chi uxmank lix kolb’al chiru li kamk ut lix yu’am chi junelik li winq.”⁸ Ak okenaq jo’ jun dios. Anajwan a’an ka’ajwi’ naraj qatenq’ankil—re naq toosutq’iiq rik’in a’an ut toowanq jo’ chanru a’an chi junelik q’e kutan.

Ke’xnaw chixjunil a’in, jo’kan naq moko ch’a’aj ta choq’ reheb’ li saaj aj Hebreo a’in chixsik’b’al ru xb’eheb’. Te’xtaaqe li Dios; te’xk’anjela lix paab’aaleb’ chirix a’an. A’an taakoloq reheb’, a’b’anan wi ink’a’—ut ak nakanaw k’a’ru kik’ulman.

Li Dios kixk’e xtaql qach’ool, li qaliceens ut qateneb’ankil chixsik’b’al ru li qab’e.⁹ A’an naxyal qix naq nokoxkanab’ chixk’ulb’al li k’a’ru ch’a’aj. A’an naxye naq ink’a’ too’aaleeq chi numtajenaq chiru li nokoru chixkuyb’al.¹⁰ A’b’an tento taqataw ru naq a’aneb’ li ninqi ch’a’ajkilal li nokonimaak wi’. Ink’a’ naqasik’ li ch’a’ajkilal, a’ut wi nokok’anjelak rik’in paab’aal, li Qaawa’ nokoxkawob’resi. Naru naq xnumsinkil li a’b’anan wi ink’a’ naru toorosob’tesi chi numtajenaq.

“Naqanima qib’ toj sa’atqeb’ li qarahilal … naqanaw naq li rahilal naxyoob’ xnimal kuyum; li xnimal kuyum naxyoob’ li tz’aqal chaab’ilal; li tz’aqal chaab’ilal naxyoob’ li oyb’enink, ut li oyb’enink ink’a’ nab’alaq’ik.”¹¹

Li Kolonel kixk’ojob’ xch’ool naq kixye, “Tz’aqal choq’ aawe li wusilal, xb’aan naq lin wankil tz’aqal nak’utunk sa’ xmajelal li metz’ew.”¹²

Laj Pablo kisumen: “Jo’kan utan, chi anchal inch’ool toj tinnima wib’ sa’ xmajelal inmetz’ew, re naq taahilanq wik’in lix wankil li Kristo. … Nasaho’ sa’ inch’ool sa’ xmajelal inmetz’ew, rik’in li hob’e’k, rik’in li wank sa’ rajb’al ru, rik’in li rahob’tesiik ut li raaxiik’ k’ulb’il sa’ xk’ab’a’ li Kristo, xb’aan naq jo’q’e maak’a’ inmetz’ew, toja’ naq q’axal kaw wib’.”¹³ Naq laj Pablo kixk’ul li ch’a’ajkilal jo’ kiraj li Qaawa’, kiniman xpaab’aal.

“Sa’ xk’ab’a’ lix paab’aal laj Abraham, kiyale’ rix ut kixmayeja laj Isaak.”¹⁴ Sa’ xk’ab’a’ xnimal lix paab’aal laj Abraham, kiyeechi’iman re naq maak’a’aq rajlankileb’ li ralal xk’ajol jo’ li chahim sa’ xheelam li choxa, ut naq a’anaqeb’ riyajil laj Isaak. A’b’anan laj Abraham tikto kixpaab’ xtaqlahom li Qaawa’. Li Dios tixb’aanu li kixyeechi’i, a’b’anan wi ink’a’ jo’ kiroyb’eni laj Abraham, toj kixpaab’ chi anchal xch’ool.

Nim ru li naru naxb’aanu jun winq li naxpaab’ li Qaawa’ ut eb’ lix taqlahom—rik’in xk’anjelankil lix paab’aal us ta ink’a’ naxnaw chan ru naq li Qaawa’ yoo chixjalb’al.

“Sa’ xk’ab’a’ li paab’aal laj Moises … ink’a’ kiraj kixk’ab’a’in xyum xrab’in laj Farahon;

“A’ chik li rahob’tesiik rochb’een lix tenamit li Dios kiraj chiru li wank sa’ xsahil li maak li sa’ junpaat nanume’;

“Naxk’oxla naq q’axal chik loq’ li b’ihomal nachalk sa’ xk’ab’a’ li xnimal xrahilal li Kristo chiru chixjunil lix b’ihomal li tenamit Egipto. …

“Sa’ xk’ab’a’ lix paab’aal laj Moises kixkanab’ Egipto chi ink’a’ kixxuwa xjosq’il li awa’b’ej. …

“Sa’ xk’ab’a’ li paab’aal ke’nume’ sa’ li Kaqi Palaw chanchan nume’k sa’ li chaqi ch’och. …

“Sa’ xk’ab’a’ li paab’aal ke’uq’je’k li tz’ak sutsu wi’ li tenamit Jeriko.”¹⁵

“Sa’ xk’ab’a’ li paab’aal eb’ a’an ke’reechani xninqal ru tenamit, … koxe’xtaw lix yeechi’ihom li Dios, ke’xtz’apatq xsa’ reheb’ li kaqkojl,

“Ke’xchup li kawil xam, ke’kole’ chiru li q’esnal ch’iich’, ke’k’ehe’ xkawilal sa’ lix yajeleb’, ke’yalok chi kaw.”¹⁶

A’b’an sa’ xyanq chixjunileb’ li sachb’a-ch’oolej ke’raj ut ke’royb’eni, junelik kiwan ajwi’ li a’b’anan wi ink’a’:

“Wankeb’ ke’xkuy eetz’uuk ut rape’k chi tz’uum; … b’ak’e’k chi kareen ut tz’alam;

“Ke’tenije’k chi pek, ke’rahob’tesiik, ke’sete’, ke’kamsiik chi q’esnal ch’iich’; ke’b’eek chi … maak’a’ k’a’ru wankeb’ re, rahob’tesinb’ileb’ ut hob’b’ilatqeb’; … ¹⁷

“Li Dios ak xkawresihom chaq li q’axal chaab’il choq’ reheb’ sa’ xk’ab’a’ li rahilal ke’xk’ul, xb’aan naq wi ta maak’a’ li rahilal ink’a’ te’tz’aqloq ru.”¹⁸

Eb’ li qaloq’laj hu ut li qaseraq’ nujenaqeb’ rik’in resileb’ li ninqi winq ut ixq re li Dios li ke’xpaab’ naq a’an taakoloq reheb’, a’b’anan wi ink’a’, ke’xk’ut naq toj te’paab’anq ut tiik te’kanaaq.

Li wankilal wan rik’in a’an, a’b’anan a’in lix yalb’al qaq’e laa’o.

K’a’ru naraj li Qaawa’ naq taqab’aanu rik’in lix yalb’al qix? Naraj naq taqab’aanu chixjunil li naru chiqu. A’an naxb’aanu lix tz’aqob’. Laj Nefi kixye, “Xbʼaan naq naqanaw naq aʼ saʼ xkʼabʼaʼ li usilal naq nokokoleʼ, chirix chixjunil li nokoru chixbʼaanunkil laaʼo.”¹⁹

Tento naq li qapaab’aal chanchanaq xpaab’aal laj Sidrak, laj Misak, ut laj Abednego.

Li qaDios tooxkol chiru li eetz’uuk ut li rahob’tesiik, a’b’anan wi ink’a’. … Li qaDios tooxkol chiru li yajel, a’b’anan wi ink’a’. … A’an tooxkol chiru li junaatalil, xrahilal li ch’oolej, malaj li xiw, a’b’anan wi ink’a’. … Li qaDios tooxkol chiru li yeechi’inb’il rahilal, li jite’k, ut li xiw, a’b’anan wi ink’a’. … A’an tooxkol chiru xkamik malaj xpo’jik xtib’eleb’ li qaraarookil komon, a’b’anan wi ink’a’, … taqapaab’ li Qaawa’.

Li qaDios tixtaqla naq tiik ru li taqak’ul, a’b’anan wi ink’a’. … A’an tixk’e naq raab’ilaqo ut ilb’ilaqo, a’b’anan wi ink’a’. … Taqak’ul jun qochb’een tz’aqal re ru ut qakok’al li tiikeb’ chi paab’ank ut chi ab’ink, a’b’anan wi ink’a’, … taqapaab’ li Qaawa’ Jesukristo, taqanaw naq wi taqab’aanu chixjunil li nokoru chixb’aanunkil, sa’ xhoonal ut jo’ naraj a’an, tookole’q ut taqak’ul chixjunil li wan re.²⁰ Chi jo’kan ninch’olob’ xyaalal, sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.