O Hinumdumi, Hinumdumi
Henry B. Eyring
Ikaduhang Magtatambag sa Unang Kapangulohan
“O hinumdumi, hinumdumi,” ang mga propeta sa Basahon ni Mormon kanunay nga mihangyo.1 Ang akong punto mao ang pag-aghat kaninyo sa pagpangita og mga paagi sa pag-ila ug paghinumdom sa kamabination sa Dios.
Mapasalamaton ko sa choir sa ilang sibya karong buntaga, nga kabahin sa Manluluwas, ug mapasalamatong makita nga ang mga pulong sa usa sa mga awit nga ilang gikanta, ang “Kini Mao ang Kristo,” gisulat ni Presidente James E. Faust. Samtang naglingkod ko tupad ni Brother Newell, mipaduol ko kaniya ug nangutana, “Kumusta ang imong mga anak?” Siya miingon, “Sa dihang si Presidente Faust ang milingkod niana nga lingkuranan, mao kana ang kanunay niyang ipangutana.” Wala ko mahibulong, tungod kay si Presidente Faust kanunay nga hingpit nga ehemplo sa usa ka disipulo nga gihulagway sa Musika ug ang Gipamulong nga Pulong karon. Gibati nako kanunay nga sa akong pagdako, gusto ko nga mahisama ni Presidente Faust. Aduna pa tingali panahon.
Sa dihang gagmay pa kaayo ang among mga anak, nagsugod ko og sulat og pipila ka mga butang mahitungod sa unsay nanghitabo matag adlaw. Sultihan ko kamo sa unsa nga paagi kana nagsugod. Dugay akong nauli gikan sa usa ka buluhaton sa Simbahan. Ngitngit na. Ang akong ugangang lalaki, kinsa nagpuyo duol namo, misurprisa kanako samtang naglakaw ako padulong sa atubangang pultahan sa akong balay. Nagpas-an siya og mga tubo, kusog kaayong naglakaw ug nagsul-ob sa iyang saput pangtrabaho. Nasayud ko nga siya naghimo og sistema sa pagbomba og tubig gikan sa usa ka tubod sa ubos namo padulong sa among yuta.
Siya mipahiyom, hinay nga misulti, ug unya nagdaling miagi nako ngadto sa kangitngit aron magpadayon sa iyang gibuhat. Mipaduol ko sa balay og pipila ka lakang, naghunahuna sa unsay iyang gihimo alang kanamo, ug sa akong pag-abut sa pultahan, akong nabati sa akong hunahuna—ang dili akong kaugalingon nga tingog—kining mga pulonga: “Wala nako gihatag kanimo kining mga kasinatian alang sa imong kaugalingon. Isulat kini.”
Misulod ko. Wala ko mohigda. Bisan gikapoy ko, mikuha ko og pipila ka mga papel ug misugod sa pagsulat. Ug sa akong pagsulat, akong nasabtan ang mensahe nga akong nadungog sa akong hunahuna. Angay nakong irekord aron adunay mabasa ang akong mga anak, sa umaabut nga mga adlaw, giunsa pagpanalangin sa Dios ang akong pamilya. Wala kinahanglana ni Lolo nga iyang buhaton ang unsay iyang gibuhat alang kanamo. Mahimo siyang magsugo og lain nga mobuhat niadto o dili na lang gayud kini buhaton. Apan siya mialagad kanamo, iyang pamilya, sa paagi nga ang nakigsaad nga mga disipulo ni Jesukristo maoy kanunay nga gibuhat. Nasayud ako nga kana tinuod. Ug busa ako misulat niini, aron ang akong mga anak makaangkon og panumduman sa umaabut nga adlaw kon sila magkinahanglan niini.
Nagsulat ako og pipila ka mga linya matag adlaw sulod sa mga katuigan. Wala akoy gisal-angan nga adlaw bisan kon unsa ako kakapoy o unsa ako kasayo mosugod pagka-ugma. Sa dili pa ako mosulat, ako mamalandong niini nga pangutana: “Nakita ba nako ang kamot sa Dios nga nagkab-ot aron paghikap kanamo o sa among mga anak o sa among pamilya karon?” Samtang nagpadayon ako sa paghimo niini, adunay butang nga nagsugod sa pagkahitabo. Samtang naghanduraw sa nanghitabo sulod nianang adlawa, akong nakita ang timaan sa unsay gibuhat sa Dios alang sa usa kanamo nga wala nako namatikdi diha sa kapuliki nga mga higayon nianang adlawa. Samtang kana nahitabo, ug kana sagad nanghitabo, akong nasabtan nga ang pagsulay og paghinumdom naghatag og higayon sa Dios sa pagpakita kanako unsay Iyang nabuhat.
Labaw pa kaysa pagpasalamat ang misugod sa paglambo sa akong kasingkasing. Ang pagpamatuod milambo. Mas nakasigurado na ko nga ang atong Langitnong Amahan nakadungog ug motubag sa mga pag-ampo. Gibati nako ang mas dakong pasalamat sa pagpahumok ug sa paglunsay nga miabut tungod sa Pag-ula sa Manluluwas nga si Jesukristo. Ug mas midako ang akong pagsalig nga ang Espiritu Santo makapahinumdom nato sa tanang butang—bisan sa mga butang nga wala nato namatikdi o tagda sa dihang kini nanghitabo.
Milabay ang mga katuigan. Ang akong mga anak nga lalaki nahimong hingkod nga mga lalaki. Ug karon ug unya usa kanila mosurprisa kanako og ingon, “Pa, nagbasa ako sa akong kopya sa journal mahitungod sa dihang …” ug siya dayon mosulti kanako kon sa unsang paagi nga ang pagbasa sa unsay nahitabo dugay nang nakatabang kaniya pagbantay sa mga butang nga gibuhat sa Dios sa iyang adlaw.
Ang akong punto mao ang pag-aghat kaninyo sa pagpangita og mga paagi sa pag-ila ug paghinumdom sa kamabination sa Dios. Kini makapalig-on sa atong mga pagpamatuod. Tingali wala kamo maghimo og journal. Tingali wala kamo mopaambit sa unsa may inyong gisulat niadtong inyong gihigugma ug gialagaran. Apan kamo ug sila mapanalanginan samtang kamo nahinumdom unsay gibuhat sa Ginoo. Nahinumdom ba kamo niadtong awit nga usahay atong kantahon: “Ipha ninyo ang panalangin; tagsa-tagsa inyong hinganlan, tan-awa unsa ang nabuhat sa Dios.”2
Dili sayon ang paghinumdom. Ang magpuyo sama sa atong gihimo nga adunay tabil ibabaw sa atong mga mata, dili nato mahinumduman unsa kini ka sama nga kauban ang atong Langitnong Amahan ug ang Iyang Pinalanggang Anak, si Jesukristo, sa kinabuhi nga wala pa dinhi sa yuta; ni kita makakita sa atong pisikal nga mga mata o sa katarungan lamang sa kamot sa Dios sa atong mga kinabuhi. Aron makakita sa samang mga butang nagkinahanglan sa Espritu Santo. Ug dili sayon nga mahimong takus sa panag-uban sa Espiritu Santo dinhi niining dautan nga kalibutan.
Mao kana nga ang paghikalimot sa Dios kanunay nga nagpadayong problema tali sa Iyang mga anak sukad pa sa sinugdanan sa kalibutan. Hunahunaa ang mga panahon ni Moises, sa dihang ang Dios naghatag og mana ug sa milagroso ug sa makita nga mga pamaagi midala ug miprotekta sa Iyang mga anak. Sa gihapon, ang propeta mipasidaan sa katawhan kinsa hilabihan ka napanalanginan, ingon nga ang mga propeta kanunay mipasidaan ug kanunay magpasidaan nga: “Magmatngon ka lamang, ug bantayan mo ang imong kalag sa masingkamuton, kay tingali lamang unya mahakalimot ka sa mga butang nga hingkit-an sa imong mga mata, ug tingali lamang unya mabulag sila sa imong kasingkasing sa tanang mga adlaw sa imong kinabuhi.3
Ug ang hagit sa paghinumdum kanunay nga labing lisud alang niadtong buhong kaayong napanalanginan. Kadtong kinsa mga nagmatinud-anon ngadto sa Dios gipanalipdan ug milambo. Kana miabut isip resulta sa pagserbisyo sa Dios ug pagtuman sa Iyang mga sugo. Apan uban niadto nga mga panalangin moabut ang tentasyon sa pagkalimot sa ilang tinubdan. Sayon lamang kaayo ang pagsugod sa pagbati nga ang mga panalangin wala gihatag sa usa ka mahigugmaon nga Dios kinsa atong gisaligan apan pinaagi sa atong kaugalingon nga mga gahum. Ang mga propeta misigi og balik-balik niini nga kasagmuyo:
“Ug sa ingon kita makakita unsa ka sayop, ug usab ang pagkadili makanunayon sa mga kasingkasing sa mga katawhan; oo, kita makakita nga ang Ginoo diha sa iyang dako ug walay katapusan nga kaayo mopanalangin ug mopauswag niadto kinsa mobutang sa ilang pagsalig diha kaniya.
“Oo, ug kita mahimo nga makakita niana nga panahon nga siya mopauswag sa iyang mga katawhan, oo, diha sa pagtubo sa ilang mga umahan, sa ilang mga panon ug sa ilang kahayopan, ug diha sa bulawan, ug diha sa pilak, ug diha sa tanan nga matang sa mahalon nga mga butang sa matag matang ug sa sining; milugway sa ilang mga kinabuhi ug miluwas kanila gikan sa mga kamot sa ilang mga kaaway; mipahumok sa mga kasingkasing sa ilang mga kaaway aron sila dili mopahayag og mga gubat batok kanila; oo, ug sa katapusan, mibuhat sa tanan nga butang alang sa kaayohan ug sa kalipay sa iyang mga katawhan; oo, niana mao ang panahon nga sila mipatig-a sa ilang mga kasingkasing, o nahikalimot sa Ginoo nga ilang Dios, ug mitunob-tunob sa ilang mga tiil sa Usa nga Balaan—oo, ug kini tungod sa ilang kahamugaway, ug sa ilang hilabihan ka dako nga kauswagan.”
Ug ang mga propeta mipadayon sa pag-ingon: “Oo, unsa ka dali nga mabayaw diha sa garbo; oo, unsa ka dali nga manghambog, ug sa pagbuhat sa tanan nga matang niana nga mao ang kadautan; ug unsa ka hinay sila mahinumdom sa Ginoo nga ilang Dios, ug sa pagpaminaw ngadto sa iyang mga tambag, oo, unsa ka hinay sa paglakaw diha sa mga agianan sa kaalam!”4
Subo lang, ang paglambo dili lang mao ang bugtong rason nga ang katawhan makalimot sa Dios. Malisod usab paghinumdom Kaniya kon ang atong kinabuhi adunay mga kalisud. Kon kita nanlimbasug, ingon nga daghan kaayo ang nahiagum niini, sa tumang kawad-on o kon ang atong mga kaaway modaug batok kanato o kon ang sakit wala maayo, ang kaaway sa atong mga kalag makapadala sa iyang dautan nga mensahe nga walay Dios o nga kon Siya tinuod wala Siya magpakabana kanato. Nan mahimong lisod alang sa Espiritu Santo ang pagpahinumdum kanato sa tibuok kinabuhi nga mga panalangin nga ang Ginoo mihatag kanato gikan sa atong pagkamasuso ug taliwala sa atong kalisud.
Adunay yano nga tambal alang sa makalilisang nga sakit nga ang pagkalimot sa Dios, sa Iyang mga panalangin, ug sa Iyang mga mensahe ngari kanato. Si Jesukristo misaad niini ngadto sa Iyang mga disipulo sa dihang Siya hapit nang ilansang sa krus, nabanhaw, ug dayon gikuha gikan kanila aron mokayab sa himaya ngadto sa Iyang Amahan sa Langit. Nabalaka sila nga mahibalo kon unsaon nila paglahutay kon Siya wala na uban kanila.
Kini mao ang saad. Kini nahatagan og katumanan alang kanila niadto. Matuman kini alang kanatong tanan karon:
“Kining mga butanga gisulti ko kaninyo, samtang ania pa ako uban kaninyo.
“Apan ang Manlalaban, ang Espiritu Santo, nga sa akong ngalan igapadala sa Amahan, siya mao ang magatudlo kaninyo sa tanang butang, ug magapahinumdom kaninyo sa tanan nga akong gikasulti kaninyo.”5
Ang yawe sa paghinumdom nga magdala ug magpadayon sa pagpamatuod mao ang pagdawat sa Espiritu Santo isip kauban. Ang Espiritu Santo maoy motabang kanato pagkakita sa gibuhat sa Dios alang kanato. Ang Espiritu Santo maoy makatabang niadtong atong gialagaran aron makakita unsay gibuhat sa Dios alang kanila.
Ang Langitnong Amahan mihatag og yano nga sumbanan aron madawat nato ang Espiritu Santo dili kausa apan padayon diha sa gubot nga inadlaw-adlaw natong kinabuhi. Ang sumbanan gibalik-balik diha sa pag-ampo sa sakramento: Kita misaad nga sa kanunay mohinumdom sa Manluluwas. Misaad kita sa pagdala sa Iyang ngalan ngari kanato. Misaad kita nga mosunod sa Iyang mga kasugoan. Ug gisaaran kita nga kon padayon kitang maghimo niini, makabaton kita sa Iyang Espiritu uban kanato.6 Kadto nga mga saad magtambayayong sa usa ka talagsaon nga paagi aron sa pagpalig-on sa atong mga pagpamatuod ug sa kaulahian, pinaagi sa Pag-ula, makapausab sa atong kinaiya samtang kita motuman sa atong bahin sa saad.
Ang Espiritu Santo mao ang nagpamatuod nga si Jesukristo mao ang Pinalanggang Anak sa usa ka Langitnong Amahan kinsa nahigugma kanato ug gusto nga kita makaangkon og kinabuhing dayon uban Kaniya diha sa mga pamilya. Bisan sa nagsugod pa lang kita niana nga pagpamatuod, mibati kita og tinguha sa pagserbisyo Kaniya ug pagtuman sa Iyang mga sugo. Kon kita magpadayon sa pagbuhat niana, atong madawat ang mga gasa sa Espiritu Santo aron paghatag kanato og gahum sa atong pagserbisyo. Kita mas klarong makakita sa kamot sa Dios, klaro kaayo nga sa kadugayan dili lang kita makahinumdom Kaniya, apan higugmaon nato Siya ug, pinaagi sa gahum sa Pag-ula, mamahimong mas mahisama Kaniya.
Mangutana tingali ka, “Apan unsaon man pagsugod niini nga proseso sa usa ka tawo nga walay kalibutan bahin sa Dios ug nangangkon nga wala makahinumdom sa bisan unsa nga espiritwal nga mga kasinatian?” Ang tanan adunay espiritwal nga mga kasinatian nga tingali wala lang sila makamatikod. Ang matag tawo, sa pagsulod niini nga kalibutan, gihatagan sa Espiritu ni Kristo. Sa unsang paagi nga kana nga espiritu naglihok gihulagway diha sa basahon ni Moroni:
“Kay tan-awa, ang Espiritu ni Kristo gihatag ngadto sa matag tawo, siya masayud sa maayo gikan sa dautan; busa, ako mopakita nganha kaninyo sa paagi sa paghukom; kay ang matag butang nga modapit sa paghimo sa maayo, ug sa pagdani sa pagtuo diha kang Kristo, gipadala pinaagi sa gahum ug gasa ni Kristo; busa kamo mahimo nga masayud uban sa usa ka hingpit nga kasayuran nga kini gikan sa Dios.
“Apan bisan unsa nga butang nga modani sa mga tawo sa pagbuhat sa dautan, ug sa dili pagtuo kang Kristo, ug sa paglimud kaniya, ug sa dili pag-alagad sa Dios, niana kamo masayud uban sa usa ka hingpit nga kasayuran nga kini gikan sa yawa; kay sa ingon niini nga paagi ang yawa mobuhat, kay siya dili modani sa tawo sa pagbuhat og matarung, dili, bisan og usa; ni ang iyang mga anghel; ni sila kinsa nagpaulipon sa ilang mga kaugalingon ngadto kaniya. …
“Busa, ako maghangyo kaninyo, mga kaigsoonan, nga kamo magmakugihon sa pagpangita diha sa kahayag ni Kristo nga kamo masayud sa maayo gikan sa dautan; ug kon kamo maghupot sa matag maayo nga butang, ug dili kini ipanghimaraut, kamo mahimo sa pagkatinuod nga anak ni Kristo.”7
Busa, bisan kon wala pa makadawat ang mga tawo sa katungod sa mga gasa sa Espiritu Santo, sa dihang sila gikumpirmar nga mga miyembro sa Simbahan, ug bisan sa wala pa ang Espiritu Santo magpamatuod sa kamatuoran ngadto kanila sa wala pa mabunyagi, aduna na silay espiritwal nga mga kasinatian. Ang Espiritu ni Kristo, gikan sa ilang pagkabata, midapit na kanila sa pagbuhat og maayo ug mipahimangno kanila batok sa dautan. Aduna silay mga panumduman niadtong mga kasinatian bisan kon wala sila makaila sa tinubdan niini. Kadto nga panumduman mobalik kanila sa higayon nga ang mga misyonaryo o kita motudlo kanila sa pulong sa Dios ug ila kining madungog. Sila makahinumdom sa gibati nga kalipay o kaguol sa dihang gitudloan sa mga kamatuoran sa ebanghelyo. Ug kadtong panumduman sa Espiritu ni Kristo makapahumok sa ilang mga kasingkasing nga magtugot sa Espiritu Santo sa pagpamatuod ngadto kanila. Kana ang mogiya kanila sa pagtuman sa mga sugo ug kagustohan nga modala sa ngalan sa Manluluwas ngadto kanila. Ug sa dihang sila mohimo niini, diha sa mga tubig sa bunyag, ug samtang sila makadungog sa mga pulong sa kompirmasyon nga “Dawata ang Espiritu Santo” nga gibatbat sa usa ka awtorisado nga sulugoon sa Dios, ang gahum sa kanunay nga mohinumdom sa Dios mapalambo.
Ako mopamatuod kaninyo nga ang mainiton nga mga pagbati nga inyong naangkon samtang naminaw kamo sa kamatuoran nga gihisgutan dinhi niini nga komperensya nagagikan sa Espiritu Santo. Ang Manluluwas, kinsa misaad nga ang Espiritu Santo moabut, mao ang pinalangga, nahimaya nga Anak sa atong Langitnong Amahan.
Karong gabii, ug ugma sa gabii, kamo tingali mag-ampo ug mamalandong, mangutana: Ang Dios mipadala ba og mensahe nga alang lamang kanako? Nakita ba nako ang Iyang kamot sa akong kinabuhi o sa mga kinabuhi sa akong mga anak? Ako mobuhat niana. Ug dayon ako makakita og paagi sa pagpreserbar niana nga panumduman sa adlaw diin ako, ug kadtong akong gimahal, kinahanglan mahinumdom kon giunsa kita paghigugma sa Dios ug unsa ka dako ang atong panginahanglan Kaniya. Ako mopamatuod nga Siya nahigugma kanato ug nagpanalangin kanato, labaw kaysa atong nahibaloan sa kadaghanan nato. Ako nasayud nga kana tinuod, ug nagdala kini og hingpit nga kalipay kanako sa paghinumdom Kaniya. Sa ngalan ni Jesukristo, amen.