Te Bwai ae Tangiria Nanora
Dallin H. Oaks
Man te Kooram n Abotoro n te Tengaun ma Uoman
Ni karekean tokin kawaira ae akea tokina, ti na tangiria ao ni mwakuri ibukin bwaai aika a kainnanoaki n riki bwa te aomata ae na maiu n akea tokina.
I a tia n rineia n taetae iaon kakawakin te bwai ae tangiria nanora. Au kantainga bwa ngaira n tatabemaniira nako ti na iangoia bwa teraa te bwaai ae tangiria nanora ao ti na kanga ni karinanii aika moan te kakawaki riki.
Baika a tangiria nanora e kaoti baika a moanibwai iroura, bwaai aika a moanibwai e katamneia ara rinerine, ao rinerine a bairea ara mwakuri. Baike a tangiria nanora ake ti mwakuri iaoia a bairea bitakira, bwaai ake ti kakoroi nanoia, ao arora are ti riki iai.
N a taetae moa iaon tabeua bwaai aika a tangiria nanora aika rangi ni bwainaki. Ngkai ngaira aomata aika ti mamate iai kainnanon rabwatara tabeua. Baike a tangiri nanora a kairoroa aron ara rinerine ao a bairei ara mwakuri. Teniua katooto aika a na kaotia bwa ti kanga n tabetai ni kamaunai baika a tangirii nanora aikai ma naano ake tabeua aika ti taku bwa a kakawaki riki.
Te Moan, te amwarake. Iai kainnanora ibukin te amwarake, ma inanon te tai te nano anne e kona n taonaki nako n te nano ae korakora riki ni karaoan te aki mamatam.
Te Kauoua, te nne ni katantan. Ngke te 12-au ririki I totokoa te nano ibukin kamanoakiu ibukin nanou ae korakora ni kakoroa nanon are e kantaningaaki n te Tikauti ibukiia Ataeinimwaane ni kabanea te tairiki n te buakonikai. Ngai temanna mai ibuakoia ataeinimwaane tabeman aika ti kiitan ara oning aika a kamwengaraoi ao ni kakaea te anga ni katea te auti ni katantan ao ni karaoa te kainiwene man bwain te tabo anne aika ti kona ni kunei.
Te Kateniua, te matu. E bon kona naba te nano aei n oneaki teutana te tai man te nano ae kakawaki riki. Ngke te kairake n tautia ngai n te Utah National Guard, I reiakina katotongan te bwai aei mairoun te aobitia ae e a tia n rinanon te bubuaka.
Ni moan te namwakaina are e waaki iai ana Buaka Korea, koraki ake n te Richfield Utah National Guard ma aia bwai ni buaka a katauraoi ibukin te buaka. Koraki aikai ma aia bwai ni buaka, ae kairaki iroun Kaaben Ray Cox, kaaina bon 40 mwaane aika kaain te Moomon. Imwiin kataneiai ao boutokakiia mairouia taan buaka man taabo riki tabeua, a kanakoaki nako Korea, ike a kaitara iai ma tabeua buaka aika rang ni kakamaku. N teuana te buaka a riai n totokoa niniakiia mai irouia aia kairiribai aika bubua mwaitiia, te kawai ni buaka are e taonanako ao ni kamaunai koraki ni buaka ake tabeua.
Tera rekereken te bwai aei ma te tokanikai iaon tangiran te nano ni kan mamatu? N te tairiki teuana, ngke aia kairiribai a taona nako te moan n rain ao n ninianako te aono are mai ibuki are a mena iai bwaai ni buaka, iai inanon ana oning te kaben rain n tareboon ake a katikaki nako iai ao e tuangiia ana tautia ake a tei n tautianii taabo bwa a na tareboniia ni katoa aoa inanon te tairiki anne. Aio e kateimatoaia tautia n tararua bwa a na aki matu, ma e karika naba ae e na bon aki rau naba matuun Kaben Cox. “Ko kanga ni karaoa anne” I titirakinna. Ana kaeka e kaota mwakan te tokanikai iaon te bwai are e tangiria nanom.
“I ataia bwa ngkana ti a okira mweengara, N na kaitibo ma aia karo ataeinimwaane aikanne n ara kaawa ae uarereke, ao I aki tangiria ni kaitaraia ngkana aki roko natiia mwaane ni mweengaia ibukin te bwai teuana ae I aki karaoia ngkai ngai aia kamwanta.”1
Bon te katooto ni mwaakan te tokanikai n te bwai are e tangiria nanom iaon bwaai aika moanibwai ao iaon mwakuri nako! Bon te katooto ae korakora ibukira ngaira ake ti mwiokoaki ibukin mweraoia tabeman—kaaro, taan kairiiri n te Ekaretia, ao taan reirei!
Ni kainan te karaki ni kamataata anne, n te moaningabong imwiin ana tairiki n aki mamatu raoi, Kaben Cox e kairiia ana mwaane ni manga buakaniia aia kairiribai. A taenikai 800 buure irouia ao ti uoman mai irouia aika a ikoaki. E katokaaki ana metera Cox ibukin ninikoriana, ao ana koraki ni buaka a karekea te Presidential Unit Citation ibukin rianakon ninikoriaia. Ao, n aroia ana taanga ni buaka Ereman aika ataeiminwaane (taraa Aramwa 57:25–26), a bane n okiri mwengaia.2
Iai inanon Ana Boki Moomon reirei aika mwaiti iaon kakawakin te bwai ae tangiria nanora.
Imwiin te tai ae maan ni bubuti nakon te Uea, e tuangaki Enoti bwa a kabwaraaki ana bure. Ngkanne e “roko irouna te nano ni kan karekea mweraoia [tarina] ” (Enoti 1:9). E koroia, “Ao … ngke I a tia n tataro ma ni beku ma te botumwaaka ae korakora, ao e taku te Uea nakoiu: N anganiko te bwai ae ko butiai, ibukin korakoran am onimaki” (te kibu 12). Iangoi bwaai ake teniua aika kakawaki ake a na riki moa imwain reken kakabwaia ake a kaman beritanaki: te bwai ae tangiria nanom, te mwakuri, ao te onimaki.
N ana kabwarabwara iaon te onimaki, e reirei Aramwa bwa e kona te onimaki n riki “e ngae ngke akea te bwai ae kam tangiria bwa kam [ti] kan kakoaua” ngkana ti na “kamwakura te nano aei [inanora]” (Aramwa 32:27).
Te reirei riki teuana ae tamaroa iaon te bwai ae tangiria nanora, bwa tera raoi ae moan te kakawaki i nanora, e riki n ana taneiai aia uea Reimwanaite n tia n reireinaki iroun te mitinare ae Aaron. Ngke ana reirei Aaron e ana nanona, te uea e titiraki, “ teraa ae N na karaoia bwa I aonga ni manga bungiaki iroun te Atua” ao “n reke irou te maiu ae akea tokina?” (Aramwa 22:15). E kaeka Aaron, “Ngkana ko tangira te bwai aei, … ngkana ko rairananom man am bure ni kabane, ma ni bobaraaki i matan te Atua, ma ni wetea arana n te onimaki, ni kakoaua bwa ko na karekea, ao ngkanne ko na karekea te kantaninga are ko tangiria” (te kibu 16).
E karaoia te uea ao n te tataro ae korakora e taekinna, “N na anganako au bure ni kabane bwa I aonga n ataiko … ao ni kamaiuaki n te kabanea ni bong” (te kibu 18). Ma te motinnano anne ao atakin nanona ae kakawaki anne, e kaekaaki ana tataro n te aro ae kamimi.
Te burabeti Aramwa iai nanona ae korakora n takaruaea te rairannano nakoia aomata ni kabane, ma e ataia ae na aki tangira kainnanoan te mwaaka ae kamimi aei ibukina bwa, e motikia, “te Atua ae motiraoi … bwa e anganiia aomata n aron nanoia, tao nakon te mate ke te maiu” (Aramwa 29:4). N aron naba aei, inanon kaotioti n boong aikai e taekinna te Uea bwa E na “motiki taekaia aomata ni kabane ni kaineti ma aia mwakuri, ni kaineti ma are a tangiria i nanoia” (R&B 137:9).
Ti bon tauraoi raoi bwa ara tia Motiki Taeka are Akea Tokina e na kaira te bwai ae kakawaki aei bwa te bwai ae tangiria nanora?
A mwaiti kiibu aika a taekin bwaai aika a tangirii nanora ni kaineti ma bwaai aika ti ukoukori. “Ane e botumwaka n ukoukorai e na kuneai, ao N na aki mwanuokinna” (R&B 88:83). “Ukoukori bwaai n tituaraoi aika moan te raraoi” (R&B 46:8). “Ane botumwaaka ni ukoukoria ao e na kunea” (1 Nibwaai 10:19). “Kaaniai ao N na kaaningkami; botumwaaka n ukoukorai ao kam na kuneai; bubuti, ao kam na karekea; karebwerebwe, ao e na kaukaki nakoimi.” (R&B 88:63).
Manga kaetakin nanora nakon baike a moanibwai riki ni bwaai aika akea tokiia e aki bebete. A bane n anaaki nanora n tangiri bwain te aonaaba ake aua n te bwaibwai, kinaakira, kamoamoakira, ao te mwaaka. Ti na bae n tangirii bwaai aikai, ma ti na aki kamatoai bwa bwaai aika moanibwai.
Naake iai nanoia aika korakora ni karekei aia bwai a reke n te kainikamwane n tangiran bwain te aonnaba. A kabwaka n ongo nakon taeka ni kauring “Tai ukoukora te kaubwai ma bwain te aonaba ae akea manenaia” (Aramwa 39:14; taraa naba Iakoba 2:18).
Naake a kainnanoa te kinaaki ke te mwaaka a riai n ira ana katooto Kaaben Moronaai ae ninikoria, are ana mwakuri tiaki “ibukin te mwaaka” ke ibukin “ana karinerine te aonaba” (Aramwa 60:36).
Ti kanga ni karikirakea te bwai ae tangiria nanora? Tabeman a na karekea te aeka ni kangaanga ae kakamaaku are e kaungaa Aron Ralston,3 ma ana taneiai e karekea te reirei ae tamaroa iaon karekean te bwai ae tangiria nanora. Ngke e karaoa ana nakonako ae abwabwaki Ralston n te kaenion i Utah maiaki, te bwaa ae 800 te bwauna (360 te kirokuraem) e waekoa ni mwaing ao n taona baina te angatai. Inanon nimaua te bong n tiku n ti ngaia e kekeiaki ni kataia ni kamaiua. Ngke e a moanna ni bwarananona ao ni butimwaea te mate, e miia te ataeinimwaane ae teniua ana ririki ni biri nakoina ao n tabekia rake ni baina te angamaing. Atakin aei bwa te mii ibukin natina te mwaane n te tai ae na roko ao te kakoaua ae e na bon reitinako maiuna, e karekea ninikoriana Ralston ao e waekoa ni karaoa te mwakuri ae e na maiu iai imwain ae bane korakorana. E otoi uoua riin baina te angatai are taonaki ao e kabongana te biti ae uarereke ni korea nako baina anne. Ngkanne e a keiaki ma korakorana n nakonako nimaua te maire (8 km) ibukin karekean buokana.4 Aio bon te katooto iaon mwaakan te bwai ae tangiria nanora ae moan te korakora! Ngkana iai ara iango ibukin arora ae ti kan riki nako iai, te bwai ae tangiria nanora ao te korakorara ni karaoia e rikirake ni korakora.
Tao tina aki kona ni kaitara ma te kangaanga ae aekan anne, ma ngaira ni kabane ti kaitara ma bwaai aika kamwaneira ake a na totokoa rikirakera nakon tokin kawaira ae akea tokina. Ngkana nanora aika raraoi a tau korakoraia, a na kakorakoraira ni kanakoi ao ni kaitiakii anua aika kareke ao aekan buure ao bwaai ake ti moanibwaii ake a na tuka rikirakera n tamnei.
Ti riai n uringnga ae bwaai ake a tangirii nanora tiaki ti kanoaniango, n akea iangoaia, ke ti ibukin te tai ae uarereke. A riai n nanonaki raoi, aki bibitaki, ao n teimatoa. Ngkana iai nanora iai, ti na ukerii aanga n aron are e kabwarabwaraaki iroun te Burabetri Iotebwa Timiti, are ti a tia n “tokanikai iaon te buakaka ni [maiura] ao ni kabuai naano ni kabane ibukin kan karaoan te bure.”5 Anne bon nakon am babaire. N aron are e taekinna Unimwaane Neal A. Maxwell:
“Ngkana a kabwarabwaraaki aomata bwa ‘akea irouia tangiran kan karaoan te bure,’ boni ngaia, ao bon ti ngaia, aika a bon baireia ni kakeaa te nano ni karaoan te bure man kanakoan [aia] bure ni kabane bwa aonga n ata te Atua.”
“Ngaia ae, tera ae ti teimatoa n tangiria, inanon taina, bon te bwai ae ti na riki nako iai ao ae ti na karekea nakon te tai ae akea tokina.”6
N aron kakawakina kakeaan tangiran karaoan te bure, te maiu ae akea tokina e tangira riki are iaona. Ni karokoira n tokin kawaira ae akea tokina, ti na kainnanoia ao ni mwakuri ibukin bwaai aika a kainnanoaki n riki bwa aomata aika a na maiu n akea tokiia. Te katooto, aomata aika a na maiu n akea tokiia a kabwarai aia bure aomata ni kabane ake a tia ni karaoa te kairua nakoia. A tabeakin mweraoia tabeman nakon are bon mweraoia. Ao a tangiriia natin te Atua ni kabane. Ngkana e taraa n rangi ni kangaanga aio—ao ni koauana e bon aki bebete ibukira n tatabemaniira nako—ngkanne ti riai ni waaki man karekean anua aikai ao ni butiia Tamara are i Karawa ibukin buokara n ara namakin. Ana Boki Moomon e reireiniira bwa ti riai n “tataro nakon te Tama ma korakoran nanomi ni kabane, bwa [ti] na kaonaki n te tangira aio, are e a tia ni katoka iaoia ni kabane ake taan irira Natina, are Iesu Kristo ni koaua” (Moronaai 7:48).
I kainna ma te kabanea ni katooto n te bwai ae tangiria nanora are e riai n rotiia mwaane ao aine ni kabane—naake a tia ni mare ngkai ao ake akea buuia. Kam na bane n iangoia ao ni mwakuri mwaaka ni karekea te mare ibukin te maiu ae akea tokina. Naake a tia ni karekea te mare ae akea tokina a riai ni karaoa ae a kona ni kateimatoa. Naake akea buuia a riai ni karekea te mare ae akea tokina ao ni moanibwaia karekeana. Te roronrikirake ao kairake n ikawai aika a tuai iein a riai n totokoi iango aika a eti iaan te tua ma bon reirei aika kairua aika a kakea bonganan te mare ao karikaia natiia.7
Mwaane aika akea buuia, taiaoka iangoa te kakaewenako n te reta aei ae koreaki iroun te aine ae akea buuna. E bubuti ibukin “natin te Atua aine aika raraoi aika a ukoukori toaia aika tau, ma e ngae n anne ao a taraa n ae a mataki mwaane ao n aki koaua bwa tabeia ke tiaki bwa a na ukoukoriia natin Tamara are i Karawa aine aikai aika raraoi, natina aine aika rineaki ao ni kairiia ao n tangiria ni karaoi ao ni kawakin berita aika tabu n ana auti te Uea.” E motikia, “A mwaiti mwaane n te LDS aika tuai n iein aika a tangiria ni kakukureiia, ao ni bon ti mamarooro, ma akea raoi nanoia ni kan karaoa te motinnano ae matoatoa nakon te aine.”8
I kakoaua raoi ae tabeman ataeinimwaane aika a ingainga nanoia ni kakaae nako a tangirai bwa N na karinna ae iai tabeman ataeinnaine ae nanoia ibukin te mare ao karekean natiia e raroanako ma are nanoia ti ibukin te mwakuri ke kinaaki riki tabeua n te maiu aei. Mwaane ao aine a kainnanoa te nano ae eti ae na kairiia nakon te maiu ae akea tokina.
Ti na uringnga ae baika a tangiri nanora e kaotii baike ti moanibwaii, baike ti moanibwaii a katea aron ara rinerine, ao ara rinerine a bairei ara mwakuri. Irarikin anne, bon ara mwakuri ao baike a tangiri nanora are e karikiira bwa antai ngaira, tao rao ni koaua, te tia reirei ae tarena, ke temanna ae e tau ibukin te maiu ae akea tokina.
I kakoaua Iesu Kristo, ae ana tangira, ana reirei, ao Ana Mwakuri ni Kamaiu a kakoroi nanon bwaai ni kabane. I tataro bwa iaon bwaai ni kabane ti na tangiria n riki n ai Arona bwa ti aonga n te bong teuana n oki nako Matana ni karekea bwaninin Kimwareireina. N aran Iesu Kristo, amen.