Ha ndajaseguimo’ãi piko tenonderã peteĩ káusa tuichaitévape?

Élder M. Russell Ballard rupive

Presidente en función Quórum Doce Apóstoles-gua

Akóinte ñanemandu’ava’erã precio José ha Hyrum Smith ohepyme’ẽva’ekue, heta ambue ifielva kuña, kuimba’e, ha mitã ndive, omoĩjey hag̃ua ko Tupao.

Aguije ndéve, Presidente, hechapyrãitéva apertura-re. Hermano ha hermana-kuéra, ojapo doscientos quince ary, José ha Lucy Mack Smith-pe heñoihague peteĩ mitãra’y kuimba’e, Vermont-pe, tenda ojekuaáva Nueva Inglaterra ramo, noreste Estados Unidos-pe.

José ha Lucy Mack ogueroviáva’ekue Jesucristo, ostudiáva umi escritura sagrada, oñembo’éva añetete, ha jeroviápe oguatávaTupã ndive.

Ombohéra hikuái pe imitãra’y pyahu José Smith Jr.

Pe familia Smith rehe, Brigham Young he’iakue: “Ñandejára oma’ẽakue Hese, [José Smith-re], ha itúvare, ha itúva ru rehe, ha ijypykuérare Abraham peve, ha Abraham guive diluvio peve, ha diluvio guive Enoc peve ha Enoc guive, Adán peve. Omañava’kue ko familia ha ko lináhere osẽ ypy guive, ko kuimba’e onacé peve. [José Smith] eternidápe oñepreordenapyre”. ¹

Ifamíliare ojehayhúva, José hi’aguĩva’ekue hyke’y Hyrum rehe, orekoakue séi ary José onacévo guare.

Octubre ohasámava, oguapýkuri pe chimenéa ypýpe, familia Smith roga’i oĩva Sharon, Vermont-pe, José onacehague. Añandúkuri pe mborayhu Hyrum orekoakue Josére ha ahechavaicha chupe ojokóvo pe hyvy michĩmiva ijyva ári ha ombo’évo chupe mba’éicha oguata hag̃ua.

Pe sy ha túva Smith ohasákuri heta mba’evai, omyañáva chupekuéra orova hag̃ua ifamilia hetaite ára, amo ipahápe oheja peve hikuái Nueva Inglaterra ha ojapo desisiõ py’aguasu rehegua ohove hag̃ua oeste gotyo, Nueva York estado-pe.

Hi’unido rupi ko familia, ogueropu’aka hikuái ko’ã desafio ha ombohovake oñondive tuichaite tembiapo oñepyrũjey hag̃ua peteĩ ka’aguy cien hectárea orekóva (0.4 km²), Manchester yvy, Palmira ypýpe, Nueva York-pe.

Ndaikuaaporãi heta ñandekuéra jahechakuaápa umi desafio fisico ha emocional ogueruva’ekue familia Smith-pe oñepyrũjey hag̃ua—omopotĩ pe yvy, oñotỹ kokue ha ñu, omopu’ã peteĩ óga yvyraguigua ha ambue mba’e granja-pegua, omba’apo ambue taichápe g̃uarã hornaléroicha ha ojapo mba’e ogapypegua távape ovende hag̃ua.

Pe familia og̃uehẽvo guare oeste de Nueva York-pe, upe tenda henyhẽ fervor religioso gui—ojekuaáva Segundo Gran Despertar ramo.

Ko ára oĩ aja ñe’ẽ’api ha ñorairõ umi partido religioso apyte, José ohasákuri peteĩ visiõ hechapyrãva, ko ára ojeikuaáva Primera Visión ramo. Jajehovasaite jarekohaguére irundy ñemombe’u imba’eguasúva, añe’ẽtavare ko’ááa. ²

José péicha imandu’a: “Ko’ã ára hetaite ahitasiõ [rrelihiosa] pa’ũme, oike che apytu’ũme isériova jepy’amongeta ha tuicha jepy’apy; ha katu añandu mbaretéramo jepe ha py’ỹinte chepy’ajopy, añemomombyry gueteri ko’ã grupo-gui, py’ỹinte aháramo jepe irreuniokuéra ikatu jave. … [Heẽ] tuichaitégui pe konfusiõ ha jejavy opáichagua denominasiõ apyte, ndaikatúi peteĩ tekove chéicha imitãva, oreko’ỹva experiencia yvypóra ha mba’e yvy’ariguáre; aikuaaporã hag̃ua mávapa oĩporã ha mávapa oĩvai. ³

José oheka Bibliape ombohovái hag̃ua imba’eporandukuéra ha oleéSantiago1:5: “Ha oiméramo pende apytépe peteĩ iñarandu’ỹva, tojerure Tupãme, maymávape ome’ẽmbáva, ha nombotovemo’ãi, ha ome’ẽta chupe”. ⁴

Ha’e omyesakã: “Mba’eve Escritura pasáhe araka’eve oike hatãvéva yvypóra korasõme kóva oike haguéicha che korasõme, upérõ guare. Ha’ete ku oikéva tuicha pu’akápe opaite che korasõ kuápe. Ajepy’amongeta jey jey hese”. ⁵

José ohechakuaa Biblia-pe ndaiporiha mbohovái opa umi vida-pegua porandúre, ha más bien ombo’eha kuimba’e ha kuñáme mba’éicha ojuhukuaa mbohovái iporandúpe g̃uarã oñemongetávo directamente Tupã ndive ñembo’e rupive.

Ha’e he’ive: “Ha pévare ha’émavo che chupe aporandutaha Tupãme, añemombyry ka’aguýpe atantea hag̃ua. Ha’ékuri peteĩ ára pyhareve porãite, ijarai’ỹva, arayvoty 1820-pegua ñepyrũmbývo”. ⁶

Uperiremi, José he’íkuri “opytávo che ári pe [pilar rehegua] tesape, ahecha yvate che ári mokõi Tekove, hesape ha iglória ndaikatúiva oje’e. Peteĩva oñe’ẽ chéve, cherenóivo che réraipi, ha he’i, ohechaukávo ambuévare: Kóva ha’e che Ra’y Ahayhupáva: Ehendu Chupe!” ⁷

Upévo Salvador oñe’ẽ: “José, che ray, oñeperdona ndéve ndepekadokuéra. Esegui nde rape, eguata che rembipotápe, ha eñe’ẽrendu che rembiapoukapykuéra. Péina ápe, che ha’e pe Señor de gloria Ajehupiakue kurusúre mundo reheha, opavave ogueroviáva che réra ohupyty hag̃ua vida eterna ⁸

José he’ive: “Upévare, oñeñandu porãmi rire ikatu hag̃uáicha añe’ẽ, aporandu umi Tekove pe tesape ryepýpe oĩva che ári, máva umi secta ha’e pe añetegua”. ⁹

Ha’e imandu’a: “He’i chéve hikuái opaite umi denominasiõ relihiósa ogueroviaha doctrina oĩvaíva, ha mavave umívape Tupã ndohechaiha Itupao ha Irréino ramo. Ha … upe javete oñeme’[ẽ] [chéve] promesa pe plenitud del evangelio ojekuaaukataha chéve ára futuro-pe”. ¹⁰

José he’i avei: “Ahecha heta ángel upe visión-pe ¹¹

Upe gloriosa visión rire, José ohai: “Che ánga henyhẽ mborayhúgui, ha heta ára cherory ha añandu tuicha vy’a. … Ñandejára oĩkuri chendive”. ¹²

Osẽ pe Yvyraty Marangatúgui omoñepyrũ hag̃ua ipreparasiõ oiko hag̃ua chugui peteĩ Tupã profeta.

José oikuaa ñepyrũ avei umi profeta ymaguare ohasava’ekue: rrecháso, oposisiõ ha ñemuña. José imandu’a okompati hague umi ohecha ha ohenduakue peteĩ umi ministro oĩakue ndive activo pe rresurhimiento rrelihióso aja:

“Tuicha chemondýi pe heko; ndaha’éi ojapo’ínteva pe amombe’uakue chupe ha katu jeja’e’ỹme, he’ívo chéve opa ko’ãva pe aña mba’eha; ndaiporiha umíchagua mba’e visiõ ha rrevelasiõ rehegua ko árape; opa umíva opamahague apostól-kuéra ndive, ha ndaiporimo’ãveimaha.

“Ha upevére pyeténte ahechakuaa pe che rreláto omopu’ãhague tuicha prehuísio che kontra umi profesor de religión apytépe, ha péva rupi oúkuri imbaretéva ñemuña, tuichavéva ohóvo; … ha péichakuri opa umi secta-pe: enterove ojuaju chemuña hag̃ua”. ¹³

Mbohapy ary rire, 1823-pe, yvagakuéra oje’abri jevy Jesucristo evangelio Restauración okontinuáva parte ramo ko ára pahápe. José he’i peteĩ ángel hérava Moroni ojehechaukahague chupe ha he’i “Tupã oguerekoha peteĩ tembiapo chéve g̃uarã … [ha péva] oĩha peteĩ kuatiañe’ẽ, pláncha oroguigua ári ojehaíva” oguerekóva “pe plenitud del evangelio eterno … pe Salvador oikuaaukava’ekue yvypóra oiko ypyakue [umi America-pe].” ¹⁴

Tenondeve José ohupyty, otraduci ha opublikákuri pe rrehistro ymaguare, ko ára ojekuaáva Mormón Kuatiañe’ẽ ramo.

Ijoyke’y Hyrum, ha’eakue ijejokoha opa aragua, especialmente pe operasiõ de alto riego José orekoakue rire hetymáme 1813-pe, ha’ékuri peteĩva umi testigo planchakuéra oroguigua rehegua. Ha’eakue avei peteĩ umi séi miembro original de la Iglesia de Jesucristo oñe’organisávo guare 6 de abril 1830-pe

Hekove aja, José ha Hyrum ombohovake oñondive umi chusma ha persecución. Por ehémplo, cinco mése pukukue ohasa’asy kondisiõ miserable Liberty kárcel Misuri-pe, invierno ro’ysãite 1838-1839 gua.

Abril 1839-pe, José ohaiva’ekue hembireko Emma-pe ha omombe’u chupe mba’épa oiko hina Liberty cárcel-pe: “Arovia ohasáma cinco mése ha séi diá aimehague peteĩ guardia oma’ẽvaíva cherehe ára ha pyharekue, peteĩ ka’irãi ypytũ, ky’a ha ha’eño, tapia ha okẽ de hierro ochiãva pa’ũme. … Ha oimeháicha, rojeguerováta ko [tendágui], ha rovy’a. Eikuaa hag̃ua orehegui oikótava, ndaikatúi oremoingévo hikuái tenda kóvagui ivaivévape. Araka’eve ndorojusevéimane Liberty, Clay Condado, Misuri-pe. Roreko hetaporã taipaite peve g̃uarã”. ¹⁵

Persekusiõ aja, Hyrum ohechauka jerovia Ñandejára promésare, jepe garantía okañykuaaha umi ihayhu’ỹha pógui péicha oipotáramo. Peteĩ jehovasa Hyrum orrecibiakuépe ary 1835-pe, José Smith pógui, Ñandejára oprometeakue chupe: “Rerekóta pu’aka resẽ hag̃ua umi nderayhu’ỹva pógui. Nderekove rekáta hikuái ndaikatuvéi peve, ha katu rekañýta chuguikuéra.. 1reme’ẽsérõ, ha reipotáramo, erekóta pu’aka eme’ẽ hag̃ua nderekove voluntariamente Tupãme eglorifika hag̃ua. ¹⁶

Junio 1844-pe, Hyrum-pe oñeme’ẽ poravo oikove térã ome’ẽ hag̃ua hekove oglorifika hag̃ua Tupãme ha “osella hag̃ua itestimónio huguýpe”—ijoyke’y ohayhuetéva José ykére. ¹⁷

Una semana pe fatídico viaje mboyve Carthage-pe, ojejukahague chupekuéra a sangre fría, peteĩ atyguasu armada de corbardes rehe, opintava’ekue hova ani hag̃ua ojekuaa chupekuéra, José ohai: “Añemoñe’ẽ che hermano Hyrum-pe ohupi hag̃ua ifamilia pe siguiente barco a vapor-pe ha oho hag̃ua hikuái Cincinnati-pe”.

Chemopirĩ mbarete gueteri chemandu’ávo Hyrum mbohovái: “José, ndaikatúi roheja”. ¹⁸

Ha péicha, José ha Hyrum oho Carthage-pe, oikohápe chuguikuéra mártir Cristo káusa ha hérare.

Pe martirio anuncio oficial péicha he’i: “José Smith, Ñandejára profeta ha vidente, … oguenohẽakue tesakãme Mormón Kuatiañe’ẽ, mbohasava’ekue Tupã don ha pu’aka rupive, ha opublikauka mokõi continente-pe; orahaukava’ekue pe plenitud del evangelio sempiterno, pe kuatiañe’ẽ orekóva, umi cuatro ángulo de la tierra-pe; opublicava’ekue umi rrevelasiõ ha mandamiento orekóva ko libro de Doctrina y Convenios, ha heta ambue documento ha instrucción arandu, yvypóra ra’ykuéra mba’eporãra; ombyatyakue hetaite Santokuéra Arapahaguápe, omopu’ãkuri peteĩ táva guasu ha oheja peteĩ téra ha terakuãporã ndaikatúiva oñembopa. … Ha hetave Ñandejára ymaguere unhído ramo, [Jose] osellákuri pe imisiõ ha hembiapo huguýpe; ha péicha avei ojapo ijoyke’y Hyrum. Ien vida ndojedividíri, ha en muerte ndojeseparái!” ¹⁹

Pe martírio rire, José ha Hyrum rete oñemondojey Nauvoo-pe, ojejohéi ha oñembyao familia Smith ohecha hag̃ua umi tekove ohayhuetéva. “Heta ára pukukue ajegarrava’ekue opa py’guasu arekóvare, amombáykuri opa energia che ángapegua, ha ajeruréva Tupãme chemombarete hag̃ua; ha katu aikévo upe kotýpe ha ahecha che membykuéra ojejukava’ekue, mokõive ojepysóvo che resa renondépe, al mismo tiempo, ha ahendúvo che familia jahe’o ha pyahẽ [ha] hasẽvo … hembireko, hogayhua, ha iñermáno ha iñermanakuéra, hetarasaitéma chéve g̃uarã. Ha’a yvýpe ajerure’asývo Nandejárape, che ánga jahasa’asy pa’ũme, ‘Che Tupã! Che Tupã! Mba’ére piko rehejarei ko familia?’” ²⁰

Upe vy’a’ỹ ha jehasa’asy árape, ha’e imandu’a ha’ekuéra he’ívo guare chupe, “Sy, ani nerasẽ orerehe; orepu’akákuri mundo-re mborayhu rupi”. ²¹

Ha ipu’aka añetékuri hikuái mundo-re. José ha Hyrum Smith, umi fiel santoicha oñeñe’ẽvare kuatiañe’ẽ Apocalipsis-pe, “ha’e umi osẽva’ekue pe jahasa’asy tuichaitégui; ha ojohéi umi ijao ha omomorotĩ pe Cordero ruguýpe [ha]oĩ Tupã apykajegua renondépe ha oservi ichupe ára ha pyharekue itémplope; ha pe oguapýva apykajeguápe oipysóta ipabellón hendivekuéra.

“Ha’ekuéra ndohasamo’ãvéima yuhéi ha ñembyahýi; ha kuarahy ndo’amo’ãvéima hi’arikuéra ha mba’eveichagua haku.

“Pe Ovecha ra’y oĩva apykajegua mbytépe, oñangareko ha ogueraháta chupekuéra yvukuéra oikovévape; ha Tupã omokãta opa tesay hesaguikuéra”. ²²

Ja’celebrávo ko ára glorioso, pe 200 aniversario de la Primera Visión, akóinte ñanemandu’ava’erã precio José ha Hyrum Smith opagava’ekue, ha péicha avei, heta ijeroviáva kuimba’e, kuña ha mitã, omoĩjey hag̃ua pe Tupao, che ha peẽ jarovy’a hag̃ua hetaite jehovasa ha opa ko’ã añetegua ojerrevelapyre ko árape jarekóva. Ijeroviakuéragui araka’eve ndoikomo’ãi tesarái!

Py’ỹi añeporandúva mba’ére José ha Hyrum ha ifamiliakuéra hetaite osufriakue. Oiméne pe isufrimiento rupi oikuaara’e hikuái Tupãme ha umíva ỹre ndaikatumo’ãikuri. Upe sufrimiento pa’ũme ojepy’amongetákuri hikuái Getsemani ha pe Salvador kurusúre. Pablo he’ihaguéicha: “peẽme oñeme’ẽgui Cristo rupi, ndaha’éi pegueroviánte hag̃ua chupe, ha katu pehasa’asy hag̃ua hese”. ²³

Omano mbyve ary 1844-pe, José ohaiakue peteĩ karta Santokuérape henyhẽva enerhíagui. Ha’ékuri peteĩ tembiapo ñehenói, ha okontinua gueteri Tupaópe ko ára peve:

“Hermano [ha hermana-kuéra], ha ndajaseguimo’ãi piko tenonderã peteĩ kausa tuichaitévape? Peñemotenonde, pejevy rãngue”. Py’aguasu, hermano [ha hermana-kuéra]; ha jaha tenonderã, tenonderã victoria-pe! …

“… Ha péicha ñaikuave’ẽ, tupao ha tavaygua ramo, ha Santokuéra Árapahagua ramo, peteĩ ofrenda tekojojápe Ñandejárape”. ²⁴

Ñahendúvo pe Espiritu ko fin de semana, ko 200 aniversario celebracion aja, jahechami mba’e ofrenda ñapresentáta Ñadejárape en rectitud ko’ã ára oúvape. Pendepy’aguasu—pekomparti ambue tapicha pejeroviáva ndive, ha péicha, pemboyke tiempo pejapo hagua!

Aikuaa Ñandejára horyha ñapresentáramo Chupe peteĩ ofrenda ñane korasõ guive en rectitud, horyhaguéicha umi hechapyrãva hermano, José ha Hyrum Smith ofrenda fiel rehe, ha opa ambue Santokuéra ifielvare. Ko’ãvare atestifika solemnemente, Ñandejára Jesucristo réra sagrado ha santo-pe. Amén.