Kemb’il sa’ komonil lix ch’ooleb’ rik’in junajil ut rik’in rahok

Xb’aan li Elder Quentin L. Cook

Re lix Molameb’ li Kab’laju chi Apostol

Anajwan, chirix 200 chihab’ chaq xk’ojob’ankil li Iglees, chiqak’e qach’ool re naq tiikaqo ut junajaqo jo’ maajun wa chaq koowan.

Aajel ru li tiikilal ut li junajil. ¹ Naq naqara li Dios chi anchal qach’ool ut naqayal qaq’e sa’ tiikilal chi wulak jo’ a’an, nak’os li wech’ij-ib’ sa’ ruchich’och’. Natam li junajil. Wan jun seraq’ nawulak chiwu li naxk’ut a’in.

Jun saaj winq moko qakomon ta, li General Thomas L. Kane, kixtenq’aheb’ ut kixkoleb’ rix laj santil paab’anel naq yookeb’ chi eelelik chaq aran Nauvoo. Ki’aatinak chirix li Ilgees chiru k’iila chihab’. ²

Sa’ 1872, li General Kane, li rixaqil, xElixabeth Wood Kane, ut eb’ li ralal ke’el chaq Pennsylvania ut xkoheb’ sa’ Lago Salado. Ke’rochb’eeni laj Brigham Young ut eb’ lix komon toj sa’ St. George, Utah. Li xElizabeth kiwan xk’a’uxl chirixeb’ li ixq aran Utah. A’ut kisach xch’ool chirix li kixtzol chirixeb’. Kixk’e reetal naq sa’ Utah, maajun trab’aaj ramb’il chiruheb’ li ixq. ³ Kixk’e ajwi’ reetal naq eb’ li komon re li Iglees ke’roxloq’iheb’ laj ral ch’och’. ⁴

Sa’ xb’eenikeb’, ke’kana sa’ Fillmore sa’ rochoch laj Thomas R. ut xMatilda Robison King. ⁵

Li xElizabeth kixtz’iib’a naq ke’wulak oob’ laj ral ch’och’ sa’ li ochoch naq xMatilda yoo chixkawresinkil li wa choq’ re li Awa’b’ej Young ut eb’ lix komon. Us ta moko b’oqb’ileb’ ta, saqen ru naq ke’raj tz’aqonk. Li Hermana King kiraatinaheb’ “sa’ raatinob’aaleb’ a’an.” Ke’chunla sa’ xb’eeneb’ li risb’ chi saheb’ xch’ool. Li xElizabeth kixpatz’ re jun li ch’ina al, “K’a’ru xye laa na’ reheb’ li winq a’an?”

Kichaq’ok ut kixye, “Lin na’ xye “ak xe’chal aj b’e a’in xb’een wa, ut tz’aqal li wa choq’ reheb’; a’b’an yookin chixkawresinkil lee wa anajwan, ut texinb’oq naq taayaalo’q.”

Li xElizabeth kixpatz’, “Ma yaal a’an, malaj yal tixk’e xtz’aqob’ li wa reheb’ sa’ li okeb’aal?” ⁶

“Yaal, lin na’ tixk’eheb’ xwa jo’ chanru naxk’e lee wa laa’ex, ut te’wanq xna’aj sa’ li meex,” chan li ralal xMatilda.

Ut chi jo’kan kixb’aanu, ut “chaab’il naq ke’wa’ak.” Li xElizabeth kixtz’iib’a naq k’a’jo’ xchaab’ilal li junkab’al a’an. ⁷ Naniman li junajil naq naqoxloq’i qib’ chiqib’il qib’, us ta jalan jalanqo.

Jo’ jolominel, naqak’e reetal naq junxil moko tz’aqal ta re ru chixjunil li komonil, moko xb’aanuman ta chixjunil jo’ tixb’aanu raj li Kristo, ut moko tiik ta chixjunil li xb’aanuman. A’b’an, li qapaab’aal naxk’ut chiqu naq chiqajunil ralal xk’ajolo li qaYuwa’ sa’ Choxa, ut naqaloq’oni a’an ut li Jesukristo, li Ralal, laj Kolol qe. Naqaj naq kemb’ilaq sa’ komonil li qach’ool rik’in junajil ut rik’in rahok ut naq junajaqo rik’ineb’ a’an. ⁸

Wan naab’al li naraj naxye li aatin tiikilal a’b’anan, relik chi yaal naq naraj naxye xpaab’ankil lix taqlahom li Dios. ⁹ Li tiikilal naxk’e qak’ulub’ chixk’ulb’al li k’ojob’anb’il k’anjel sa’ xb’ehil li sumwank, ut nokorosob’tesi rik’in lix b’eresihom li Musiq’ej sa’ qayu’am. ¹⁰

Us ta tiik qach’ool, moko osob’tesinb’ilo ta rik’in chixjunileb’ li osob’tesink sa’ qayu’am. Maare moko sumsuuko ta, maak’a’eb’ li qakok’al, malaj maji’ naqak’ul jalan chik li osob’tesink naqaj. A’b’anan, li Qaawa’ naxyeechi’i naq eb’ li tiikeb’ xch’ool chi paab’ank “te’ruuq chi wank rik’in li Dios sa’ sahil ch’oolejil li maajo’q’e na’oso’.” ¹¹

Wan ajwi’ naab’al li naraj naxye li aatin junajila’b’anan, relik chi yaal naq nareetali li xb’een ut li xkab’ xninqal ru taqlahom re xraab’al li Dios ut li qas qiitz’in. ¹² Naraj naxye jun tenamit Sion li “kemb’il sa’ komonil lix ch’ooleb’ rik’in junajil.” ¹³

Li waatin anajwan jayalinb’il sa’ li na’leb’ naqataw sa’eb’ li loq’laj hu.

200 chihab’ chaq li Yuwa’b’ej ut li K’ajolb’ej ke’xk’utb’esi rib’ ut ke’xtikib’ lix k’ojob’ankil wi’chik lix evangelio li Jesukristo sa’ 1820. Li seraq’ sa’ 4 Nefi sa’ lix Hu laj Mormon na’aatinak chirix li 200 chihab’ chirix naq li Kolonel kik’ulun ut kixxaqab’ lix Iglees sa’ li najter America.

Li esil naqil sa’ 4 Nefi naxye resil jun tenamit maak’a’ wi’ li kaqalink, li wech’ij-ib’, li choqink, li tik’ti’ik, li kamsink, chi moko k’a’ruhaq paay chi yib’ ru k’a’uxlej. Xb’aan li tiikilal a’in, “relik chi yaal naq moko kiru ta kiwan junaq tenamit li sa wi’chik xch’ool sa’ xyanq chixjunileb’ li tenamit li yo’ob’tesinb’ileb’ xb’aan ruq’ li Dios.” ¹⁴

Chirix li junajil, 4 Nefi naxye: “Maakʼaʼ li wechʼok-ibʼ saʼ li chʼochʼ, xbʼaan lix rahom li Dios li kiwan saʼ xchʼoolebʼ li tenamit.” ¹⁵

A’b’anan, 4 Nefi naxch’olob’ ajwi’ li nimla jalaak li kitikla sa’ “li xkab’ cient rik’in jun chihab’,” ¹⁶ naq li maa’usilal ut li jachok-ib’ kixsach li tiikilal ut li junajil. Xb’aan xnimal xpo’jik li na’leb’ ut xb’aan li maa’usilal li ke’chal, li nimla profeet aj Mormon kixye re laj Moroni, li ralal:

“Aʼbʼanan at walal, chan tabʼiʼ ru naru jun tenamit joʼ aʼin, li nekeʼxsahila wiʼ xchʼool rikʼin xkʼihal li tzʼeqbʼeetalil aʼin—

“Chan tabʼiʼ ru naru naqakʼoxla naq li Dios tixram li ruqʼ saʼ raqbʼa-aatin saʼ qabʼeen?” ¹⁷

Sa’ li kutankil a’in, us ta wanko sa’ jun chaq’al ru kutan, moko osob’tesinb’il ta li ruchich’och’ rik’in tiikilal ut junajil jo’ ch’olob’anb’il sa’ 4 Nefi. Relik chi yaal, q’axal nim li jachok-ib’ sa’ ruchich’och’. A’b’anan, li k’iila millon li neke’xk’ulub’a lix evangelio li Jesukristo k’eek’ookeb’ xch’ool chixyu’aminkil li tiikilal ut li junajil. Naqanaw naq tento toochaab’ilo’q, ut a’an li qak’anjel sa’ li kutankil a’in. Naru taqawaklesi ut taqosob’tesi chixjunileb’ li tenamit. Anajwan, chirix 200 chihab’ chaq xk’ojob’ankil li Iglees, chiqak’e qach’ool jo’ komon sa’ lix Iglees li Qaawa’ re naq tiikaqo ut junajaqo jo’ maajun wa chaq koowan. Li Awa’b’ej Russell M. Nelson kixpatz’ qe naq “taqak’ut li chaab’il ch’oolej ut li junajil ut oxloq’ink chiqib’il qib’ us ta jalan jalanqo.” ¹⁸ A’in naraj naxye xraab’al qib’ chiqib’il qib’ ut xraab’al li Dios, xk’ulb’al chixjunileb’ jo’ qas qiitz’in, ut wank jo’ jun tenamit Sion.

Li qatzol’leb’ wan choq’ re chixjunil, ut naru taawanq li junajil us ta jalan jalanqo. Moko neke’xka’pak’ali ta rib’ chirib’il rib’ li junajil ut li jalanil. Naru naniman li qajunajil wi naqak’ul chixjunileb’ ut naqoxloq’i li qajalanil. Naq xink’anjelak jo’ awa’b’ej re li oqech sa’ San Francisco California, wankeb’ li teep li neke’aatinak sa’ Kastiiy, Tongano, Samoano, Tagalo, ut Mandarin. Ut jalan jalanqeb’ ajwi’ li komon sa’eb’ li teep b’ar wi’ Ingles neke’aatinak. Wan li rahok, li tiikilal, ut li junajil aran.

Neke’k’uub’aman li teep ut uq’ej sa’ Lix Iglees li Jesukristo reheb’ laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan a’ yaal li na’ajej wanko wi’ malaj li qaatinob’aal, ¹⁹ ink’a’ a’ yaal xb’onol li qatib’el chi moko k’a’ru qatenamitil. Moko tz’iib’anb’il ta xb’onol li qatib’el sa’ li registro de membresia.

Sa’ xtiklajik lix Hu laj Mormon, 550 chihab’ ma nayo’la li Kristo, k’utb’il jun taqlahom chirix li komonil te’wanq wi’ li ralal xk’ajol li qaYuwa’ sa’ Choxa. Chixjunileb’ tento te’xpaab’ lix taqlahom li Qaawa’, ut chixjunileb’ b’oqb’ileb’ chixyalb’al lix chaab’ilal; “ut maajun naxtzʼeqtaana li nachal rikʼin, qʼeq ut saq, moos ut achʼabʼanbʼil, winq ut ixq, ut najultikoʼ re li maakʼaʼebʼ xnawom chirix li Dios; ut juntaqʼeetebʼ chixjunil chiru li Dios, laj Judio jo’ ajwi’ laj Gentil.” ²⁰

Rik’in xk’anjel ut raatin, li Kolonel naxch’olob’ naq chiqajunil ralal xk’ajolo li Dios, maak’a’ naxye qatenamitil malaj xb’onol li qatib’el. Qas qiitz’in qib’ chiqib’il qib’. Naqapaab’ naq sa’ li tenamit kik’ojob’aak wi’ li evangelio, li Estados Unidos, lix chaq’rab’il li tenamit ²¹ ut xkomoneb’ lix hu, ²² ke’tz’iib’aak xb’aaneb’ winq moko tz’aqaleb’ ta re ru, a’ut ke’musiq’aak xb’aan li Dios re rosob’tesinkil chixjunil li tenamit. Jo’ naqil sa’ li Tzol’leb’ ut Sumwank, eb’ li hu a’in “ke’xaqab’aak, ut tento taak’uulamanq xwankil choq’ re lix k’ulub’eb’ ut lix kolb’aleb’ rix chixjunil li tz’ejwalejjo’ chanru li na’leb’ tiik ut sant.” ²³ Wiib’ reheb’ li na’leb’ a’in, a’an xtaql li ch’oolej ut li teneb’aak xb’aan li qamaak. Li Qaawaʼ kixye:

“Joʼkan naq moko tiik ta naq ani junaq chi winq taawanq chi moosil li jun chiru li jun chik.

“Ut choqʼ re li ajom aʼin kinxaqabʼ lix naʼ xchaqʼrabʼil li chʼochʼ aʼin, rikʼin ruqʼebʼ li winq chaabʼilebʼ xnaʼlebʼ li kinwaklesi choqʼ re li ajom ajwiʼ aʼin, ut kintoj rix li chʼochʼ rikʼin xhoyonik li kikʼ.” ²⁴

Li na’leb’ a’in kik’utb’esiman sa’ 1833 naq yookeb’ chi rahob’tesiik laj santil paab’anel sa’ Missouri. Lix tiklajik li tasal 101 re Tzol’leb’ ut Sumwank naxye: “Eb’ li ch’uut chi aj rahob’tesinel ke’ralinasiheb’ chaq sa’ li rochocheb’ sa’ li condado Jackson. … K’iila sut kiyeechi’iman li kamk reheb’ li komon sa’ li Iglees.” ²⁵

Ch’a’aj li kutankil a’an choq’ reheb’ naab’al. Eb’ laj Missouri xik’ ke’rileb’ ajwi’ laj ral ch’och’, ut ke’raj naq te’isiiq sa’ xch’och’eb’. Jo’kan ajwi’, naab’aleb’ laj Missouri ke’wan xloqb’il moos ut ke’ok xk’a’uxl chirixeb’ li ke’raj xk’eeb’al xraqik li loq’bil moosil.

Chi junpak’al chik, li qatzol’leb’ kiroxloq’iheb’ laj ral ch’och’, ut kiqaj xk’utb’al lix evangelio li Jesukristo chiruheb’. Chirix li loqb’il moosil, eb’ li qaloq’laj hu ke’xye naq maa’ani raj taawanq chi moosil chiru yalaq ani chik. ²⁶

Chi jo’kan naq eb’ laj santil paab’anel ke’alinasiik chaq Missouri ²⁷ ut ke’mine’ ru chi xik sa’ rokeb’aal li saq’e. ²⁸ Ke’usa laj santil paab’anel ut ke’xtaw li tutquukilal nachal rik’in li tiikilal, li junajil, ut xyu’aminkil lix evangelio li Jesukristo.

Nasaho’ inch’ool xb’aan lix tij li Kolonel li tz’iib’anb’il sa’ lix hu laj Jwan. Li Kolonel kixye naq taqlanb’il xb’aan li Yuwa’b’ej ut naq a’an, li Kolonel, kixb’aanu chi tz’aqal li k’anjel taqlanb’il chixb’aanunkil. Kitijok chirixeb’ lix tzolom ut chirixeb’ li te’paab’anq re li Kristo: “Re naq junaqeb’ ta chixjunileb’; jo’ naq laa’at, at inYuwa’, wankat wik’in ut laa’in aawik’in, re naq junaqeb’ ta ajwi’ a’an qik’in.” ²⁹ Li Kristo kitijok chirix li junajil naq maji’ naq’axtesiik ut nak’ehe’ chiru krus.

Sa’ li chihab’ chirix xk’ojlajik wi’chik lix evangelio li Jesukristo, jo’ tz’iib’anb’il sa’ li tasal 38 re Tzol’leb’ ut Sumwank li Qaawa’ ki’aatinak chirix li pleetik ut li maa’usilal, ut kixye: “Ninye eere, junajaqex, ut wi inkʼaʼ junajex, moko wehex ta.” ³⁰

Li na’leb’ re li qa’Iglees nachal rik’in lix evangelio li Jesukristo. Nim xwankil li na’leb’ li natawman sa’ li hu kixtaqla laj Pablo reheb’ laj Roma. ³¹ Ke’wan laj Judio ut laj Gentil sa’ li najter Iglees aran Roma. Eb’ laj Judio wankeb’ xna’leb’ ke’yo’la wi’, ut toje’ “ke’ach’ab’aak chiruheb’ laj Roma ut ke’ok chi k’ihank ut chi usaak.” ³²

Eb’ laj Gentil aj Roma ke’wan ajwi’ xna’leb’ ke’yola wi’, ut li apostol aj Pablo kixtaweb’ ru chi us xb’aan li kixnumsi sa’ Atenas ut Korinto.

Laj Pablo kixch’olob’ lix evangelio li Jesukristo rik’in xninqal ru na’leb’. Ki’aatinak chirix xna’leb’eb’ laj Judio jo’eb’ ajwi’ laj Gentil ³³ li moko neke’xk’am ta rib’ rik’in lix tz’aqal evangelio li Jesukristo. Kixpatz’ reheb’ naq te’xkanab’ yalaq na’leb’ li naxrameb’ chixyu’aminkil chi tz’aqal lix evangelio li Jesukristo. Laj Pablo kixtijeb’ laj Judio ut laj Gentil chixpaab’ankileb’ li taqlahom ut chixraab’al rib’ chirib’ileb’ rib’, ut kixye naq li tiikilal nak’amok sa’ li kolb’a-ib’. ³⁴

Lix na’leb’ lix evangelio li Jesukristo maawa’ xna’leb’ laj Gentil chi moko xna’leb’ laj Judio. Maak’a’ naxye k’a’ru xb’onol li qatib’el malaj k’a’ru qatenamitil. Us ta nasaho’ qach’ool rik’in li jalan jalanq na’leb’, tento taqakanab’ yalaq na’leb’ li ink’a’ naxk’am rib’ rik’in lix evangelio li Jesukristo. Eb’ li qajunxil komon, jo’eb’ ajwi’ li ak’, jalan jalanqeb’ xb’onol xtib’el ut xtenamiteb’. Wi taqapaab’ lix tijom li Awa’b’ej Nelson re xch’utub’ankil Israel, taqak’e reetal naq jalan jalanqo, jo’ naq jalan jalanqeb’ laj Judio ut laj Gentil sa’ xkutankil laj Pablo. A’ut naru toowanq chi junajinb’il sa’ li qarahom choq’ re ut li qapaab’aal chirix li Jesukristo. Li hu kixtaqla laj Pablo reheb’ laj Roma naxxaqab’ naq taqataaqe lix na’leb’ ut lix tzol’leb’ lix evangelio li Jesukristo. A’an ajwi’ li tento taqab’aanu sa’ li kutan a’in. ³⁵ Li k’ojob’anb’il k’anjel re li santil ochoch nokoxjunaji ut nokoxkanab’ chi wank chi junajaqo jo’ naraj li Dios.

Naqoxloq’iheb’ li qakomon aj pahol b’e chiru li ruchich’och’, moko xb’aan ta naq tz’aqaleb’ re ru, xb’aan b’an naq ke’xnumsi li ch’a’ajkilal, ke’mayejak, ke’raj wank jo’ li Kristo, ut ke’xyal xq’e chixnimob’resinkil xpaab’aaleb’ ut chi wank chi junajaqeb’ rik’in li Kolonel. Lix junajileb’ rik’in li Kolonel kixk’e xjunajileb’ chirib’ileb’ rib’. Yaal li na’leb’ a’in choq’ we ut choq’ eere sa’ li kutan a’in.

B’oqb’ileb’ chixjunileb’ li komon sa’ Lix Iglees li Jesukristo reheb’ laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan chi wank jo’ jun tenamit Sion li junajeb’ xch’ool ut junajeb’ xk’a’uxl, ut li neke’wan sa’ tiikilal. ³⁶

Nintz’aama naq tiikaqo ut junajaqo chiqajunilo, k’eeb’ilaq tz’aqal qach’ool sa’ k’anjelak chiru ut xloq’oninkil laj Kolol qe, li Jesukristo, li ninch’olob’ xyaalal. Sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.