Delia Rochon—Iurukuei

Ua aoaoina e se tagata fou e sefulutolu tausaga le matua le uiga o le avea ma se Au Paia o Aso e Gata Ai i Iurukuei

O Se Peresitene o le Peraimeri i le Sefulutolu

Ia Mati 1963, i le fa masina talu ona uma lona papatisoga, na manao ai Delia Rochon e sefulutolu tausaga le matua e totogi le sefuluai. Sa avea o ia o se tagata auai o le paranesi pe tusa ma le luasefulu tagata i Kolonia Suiza, o se aai i Iurukuei i Saute. Sa ia iloa o le sefuluai o se poloaiga, ma sa naunau o ia e faia mea uma na poloaiina ai o ia e le Alii. Na pau lava lona faafitauli o le leai o sana tupe maua.

Sa alu o ia i lona tina, e le o se tagata o le Ekalesia, mo se fautuaga. Sa fautuaina e lona tina na te sailia se auala e maua ai se tupe.

Sa malie se tuaoi matua e totogi Delia e aumaia ia te ia se vai inu mama fou. O aso taitasi, e ave ai e Delia se pesini mataetae i se vaieli e latalata i lona fale, faatumu i le vai pe a ma se kalone, ma ave atu i le fale o le tuaoi matua. Ina ua mavae ni nai vaiaso o le sefeina o ana tupe maua, sa ia aveina atu se peso mo le sefuluai ia Victor Solari, o lona peresitene o le paranesi.

“O le a le tele o le tupe na e maua?” na fesili atu ai le peresitene.

“E tolu peso,” na tali atu ai Delia.

“Ia,” na saunoa ai Peresitene Solari, “O le sefuluai e 10 pasene.” O le tasi peso—o le tasi vaetolu o le mea sa ia maua—sa tēlē naua.

“Ae ou te fia tuuina atu le tupe,” o le tala lea a Delia.

Sa mafaufau i ai Peresitene Solari i lenei mea. “Ia,” sa ia fai mai ai, “fai se taulaga anapogi.” Sa ia faamatalaina po o a taulaga anapogi ma sa fesoasoani i a Delia e faatumu lana uluai lisiti foai.

I se taimi puupuu mulimuli ane, sa talosaga ai Peresitene Solari e feiloai ma Delia. E lei valaauina muamua lava o ia i lona ofisa, o lea sa popole ai o ia. Sa o se tamai potu sa i ai se kesi uamea ma ni nai fatatusii sa laina ai tusi lesona a le Ekalesia. Ina ua ia nofo i se nofoa i tafatafa o le kesi, sa lei papa’i ona vae i le fola.

Sa taulai sa’o atu lava Peresitene Solari i le mataupu. Sa faatoa siitia ese atu le peresitene o le Peraimeri a le paranesi mo se galuega faafaiaoga i se isi eria, ma sa manao Peresitene Solari e suitulaga ai Delia.

I taimi ua tuanai, sa masani ona taitai faifeautalai i tulaga faaleautaitai o paranesi. Ae o Tomasi Fyans, o le peresitene o le Misiona a Iurukuei, sa o se tagata talitonu mausali i le faamaloloina o faifeautalai Amerika i Matu mai tofiga faaleautaitai ma valaau i ai le Au Paia i le lotoifale. O le faia o lea mea na avea ma se faamuamua mo misiona a Amerika i Saute talu mai le malaga asiasi a Elder Kimball i le konetineta i le 1959. O le tuuina atu o nisi avanoa i le Au Paia i le lotoifale—e oo lava i le Au Paia o e sa na o le sefulutolu tausaga le matutua—sa vaaia o se laasaga taua agai i le faatuina o siteki i Amerika i Saute.

E lei alu lava Delia i le Peraimeri a o laitiiti. Na te lei iloaina moni le mea e faia e se peresitene o le Peraimeri. Ae, sa ia taliaina lava le valaauga, ma sa ia maua se lagona lelei.

Ae sa popole o ia i le ala o le a tali atu ai ona matua i le talafou. Sa tatala le la’ua faaipoipoga, ma e leai se tasi o i la’ua e auai i le Ekalesia. O le aiga o lona tamā o ni Porotesano a’ia’i ma sa latou le faamaonia lona avea ai ma tagata o le Ekalesia. Sa sili atu ona taliaina e lona tina Katoliko ona talitonuga, ae sa popole o ia i le faalavelave ai o le valaauga i ona tiutetauave i le fale ma le aoga.

“O le a ou talanoa i lou tina,” na saunoa ai Peresitene Solari.

Sa manaomia sina faatalitonuina, ae sa ausia e le peresitene o le paranesi ma Delia se maliega ma lona tina: O le a faia e Delia ana feau i le taeao po o le Aso Toonai, o le aso e faia ai le Peraimeri i lana paranesi, ona faatagaina lea o ia e faia soo se mea na te manaomia e faataunuu ai ona tiute i le Ekalesia.

Ina ua uma ona vaetofiaina o ia, sa galue loa Delia i lona valaauga fou. Talu ai e laitiiti tele lana paranesi, o lea sa nafa ai o ia ma le taitaiga ma le aoaoina o tamaiti o le Peraimeri. Mo se aoaoga faamasani, sa tuuina atu ai e Peresitene Solari ia te ia se tusi lesona mafiafia a le Peraimeri ma ni pepa o faatonuga e lua itulau.

“Afai e i ai ni au fesili,” na ia fai mai ai, “tatalo!”

A o lei saunia lana lesona muamua, sa faitau e Delia ia faatonuga. Ona ia tatalaina lea o le tusi lesona a le Peraimeri, tuu ona lima i luga o itulau, ma punou lona ulu.

“Tama Faalelagi,” na ia fai atu ai, “E tatau ona ou aoao atu lenei lesona i tamaiti, ma ou te le iloa pe faapefea. Faamolemole, fesoasoani mai ia te a’u.”

Tagai i le anotusi atoa i le Gospel Library mo faamatalaga ma upusii o punavai.

Vintenes mo le Falema’i

I le avea ai ma peresitene fou o le Peraimeri i Colonia Suiza, Iurukuei, sa faalagolago tele Delia Rochon i lana tusi lesona. Sa saunia faapitoa lava e le Ekalesia le tusitaulima mo faiaoga ma taitai o le Peraimeri sa nonofo i misiona, ma sa tatalo soo Delia e uiga i le auala sili e faaaoga ai. Na tusia le tusi lesona a o lei amataina e le Komiti Faamaopoopo a le Ekalesia le iloiloina ma le faafaigofieina o anomea uma a le Ekalesia, ma e tolu selau itulau le umi. Ae, sa faafetai pea Delia mo le tele o manatu mo gaoioiga ma galuega taulima na tuuina mai ai. E ui o nisi taimi sa pisapisao ai tamaiti o le Peraimeri i le taimi o ana lesona, ae sa onosai Delia. Afai latou te ulavavale, e mafai lava ona ia aumaia o latou matua e fesoasoani.

Pe a saunia lesona a le Peraimeri, sa lagona e Delia se tiute e mulimuli ma le toto’a i anomea aloaia a le Ekalesia. I se tasi aso, sa ia tau atu ai i faatonuga mo le faia o se suegatupe faaletausaga mo le Falemai o Tamaiti Peraimeri i le Aai o Sate Leki. O lea faatinoga, lea na faia i tausaga taitasi talu mai le 1922, na uunaia ai tamaiti uma o le Peraimeri e foai atu ni pene e fesoasoani ai i isi tamaiti e le tagolima. E lei vaai muamua lava Delia i se pene, ma sa itiiti sona iloa e uiga i le falemai. E lei moomia foi ona ia alu e saili ni tamaiti e le tagolima—sa toatele i lana vasega Peraimeri. Ae sa lagona e ia ma le peresitene o le paranesi o Victor Solari e tatau lava ia te ia ona faataunuu se suega pene mo le falemai.

Nai lo pene, sa fai atu Delia i tamaiti e foai atu ni vintenes, o le tupe siliva e aupito maualalo lona tau i Iurukuei. Sa faia e se tasi o matua se tamai atigipusa laupapa, lea sa tautau e Delia i luga o se puipui i le falelotu. Sa ia ta’u atu i le Peraimeri o le a fesoasoani le tupe i tamaiti mama’i, ae sa faaeteete o ia e aua nei tuuina atu se uunaiga mamafa i lana vasega. Na te lei manao ia i latou e foai atu ni vintenes e le gafatia ona latou foai atu.

I nai masina na sosoo ai, sa le’i tilotilo atu Delia i totonu o le pusa laitiiti pe ta’u po o ai sa foai atu ma pe o ai foi e leai. O nisi taimi e aumai ai e tamaiti ni vintenes, ma o isi taimi e foai atu ai e se matua ni nai tupe siliva e lagolago ai le Peraimeri. Mai lea taimi i lea taimi, na te faalogoina ai se tupe siliva o pa’u ifo i totonu, ma e patipati tamaiti i le faalogo atu i lena pa’o.

Ina ua asiasi atu taitai misiona i le Paranesi a Colonia Suiza, sa tonu ia Delia e tatala le pusa. Sa sili atu ona tumu nai lo le mea sa ia faamoemoeina. Ina ua ia faitauina tupe siliva, sa foai atu e tamaiti le toeitiiti lua tala Amerika. I lima o Delia, sa pei tupe siliva o se tamaoaiga tele.

E sili atu nai lo lena, sa ia iloaina, o vintenes e faatusa i le faatuatua ma le ositaulaga o tamaiti o le Peraimeri—ma aiga o tamaiti. O tupe siliva taitasi o se tupe iti a le fafine ua oti lana tane, na tuuina atu ma le alofa mo isi ma le Faaola.

Tagai i le anotusi atoa i le Gospel Library mo faamatalaga ma upusii o punavai.

O Ai Ma Te Tutu Faatasi?

Sa faitau e Delia Rochon le Tusi a Mamona i le fale ina ua ia maua se uunaiga faaleagaga: “E tatau ona e alu.”

O le uunaiga sili lea ona mamana na ia lagonaina. Sa na o le sefuluono ona tausaga, ma o le tuua o le aiga o le a faalavelaveina ai le olaga e pei ona ia iloaina. Ae sa ia iloa foi o le nofo ai i le mea o loo i ai o le a taofia ai o ia mai le tuputupu ae ma le atiaeina o se soo o Keriso.

Talu mai le papatisoga o Delia, sa lagolagoina o ia e lona tina ma sa i ai nisi taimi na sau ai i gaoioiga a le Ekalesia. Ae sa tauivi le aiga i tulaga tautupe, ma sa i ai le vevesi i le va o lona tamā fai ma lona tina. O lona tamā, i le taimi lea, sa nofo mamao ese ma manatu ua vavaeeseina o ia e le Ekalesia mai lona aiga. Pe a nofo o ia faatasi ma lona tamā, sa le mafai ona ia faia le Peraimeri pe auai i ana fonotaga.

O le mea e lelei ai, e i ai nai taimi i le tausaga e mafai ai e Delia ona tuua le aiga ae alu i konafesi faaleitu ma gaoioiga faamisiona i Montevideo ma isi aai. Sa fiafia Delia e auai i nei fonotaga mamao, ae maise lava konafesi a le MIA lea e mafai ona ia faauo ai i isi talavou o le Au Paia o Aso e Gata Ai—o se avanoa na te lei maua i lana lava paranesi laitiiti. O le sauniga molimau i le faaiuga o faatasiga uma na fesoasoani i lona faatuatua e tuputupu ae atili ai.

E lei leva ona maua lona uunaiga, ae talanoa atu Delia i le peresitene o le paranesi. Sa iloa e Peresitene Solari le aiga o Delia ma sa lei taumafai e tauanau o ia e nofo. Sa ia ta’ua se ulugalii i le taulaga, o le au Pellegrini. Sa le o i laua o ni tagata o le Ekalesia, ae o lo la afafine, o Miryam o se tagata o le Ekalesia.

“Sei vaai pe mafai ona talia oe e lona aiga,” o le saunoaga lea a Peresitene Solari.

Sa naunau i taimi uma le au Pellegrini e fesoasoani i se tasi e le tagolima, ma sa latou valaaulia ma le fiafia Delia e nonofo faatasi ma i latou. Sa talia e Delia la latou ofo agalelei ma ioe e fesoasoani i le faamamaina o le fale ma galulue mo ni nai itula i le aso i le faleoloa i le isi itu o le auala. E ui ina sa faigata le siitia ese atu mai le aiga, ae sa tuputupu a’e Delia i lona siosiomaga fou. Faatasi ai ma le au Pellegrini, sa ia maua ai le lagolago ma le mautu.

Ae, sa le’i saoloto atoa lona olaga mai feteenaiga. O Iurukuei o se tasi o atunuu sili ona faamanuiaina i Amerika i Saute, ae o lona tamaoaiga sa i ai i se tulaga faaletonu. O nisi tagata sa matuai masalosalo lava i le Iunaite Setete, ma sa latou vaaia le faakomunisi o se tali i faafitauli tautupe a lo latou atunuu. A o feagai isi atunuu i Amerika i Saute ma ni faafitauli faapena faaletamaoaiga, sa sosolo atu le tete’e faa-Amerika i le konetineta. Talu ai ona sa i ai le laumua o le Ekalesia i le Iunaite Setete, o nisi taimi e fetaiai ai le Au Paia Amerika i Saute ma le le talitonuina ma le ita.

O le toatele o tagata o le vasega a Delia sa talanoa e uiga i lo latou lagolagoina o le faakominisi. Ina ia aloese mai le fefinauaiga, sa faaalia e Delia lona avea ai ma tagata o le Ekalesia ma talitonuga i na o ni nai tagata o le vasega. Afai e talanoa tele faaaliali o ia, e lamatia o ia i le tauemuina.

I se tasi afiafi, na asiasi atu ai faifeautalai i le fale o Delia. Sa saunia o ia e malaga ese atu mo le MIA, o lea na faatasi atu ai faifeautalai ma ia. Sa matagafie le tau, ae a o latou agai atu i le nofoaga o faatauga, sa iloa e Delia le mea o le a oo mai. O le toatele o lana tupulaga sa fiafia e faapotopoto i le nofoaga o faatauga. Afai latou te vaai ia te ia o faatasi ma faifeautalai Amerika i Matu, o le a latou iloa ai o ia o se Tagata o le Au Paia o Aso e Gata Ai.

Sa tilotilo atu Delia i faifeautalai, ma sa tonu ia te ia e le mafai ona ia faailoa atu faapea e maasiasi ia i latou. “Ou te iloa o au o se Mamona,” sa ia fai ifo ai ia te ia lava, “ae o le a le tele o se Mamona ua ou i ai?”

I le tuufaatasia o lona lototele, sa ia sopoia ai le nofoaga o faatauga faatasi ma faifeautalai. Sa ia iloa o le a feagai o ia ma le faaesea i le aoga, ae sa le mafai ona ia liliuese mai ona talitonuga. Sa malosi tele lana molimau i le talalelei toefuataiina.

Faapei o Iosefa Samita, sa ia iloaina e moni lava. Sa le mafai ona ia faafitia.

Tagai i le anotusi atoa i le Gospel Library mo faamatalaga ma upusii o punavai.