2019
Kutantamija kua diumvua bakuabo mu kusamba
Ngondo Muibidi 2019


Image
ministering

Shindamenu ya Buambi, Ngondo Muisatu 2019

Kutantamija kua DIUMVUA DIA BAKUABO mu kusamba

Buambi budi bunvuija ne; kukankamika. Tudi mua kukankamika bakuabo mu kumvua kua malu adibo nawu ne kubaleja se tudi basua kutata nabo.

Bualu Tatu wetu wa mu Diulu musue bua tuetu tumufuane, ntatu mikola idi itukuata mu muoyo ewu idi mua kuikala mishindu ya kulonga, patuikala bamueyemena ne tushale mu njila wende. Pamuapa, kushale mu njila wende kudi mua kuikala kukola patudi tudiumvua nkayetu.

Kadi katuvua bafundila bua kuenda nkayetu nansha. Musungidi wa kaleja diumvua bakuabo dijalama, kudipuekeshaye muinshi mua bintu bionso bua yeya kumanya mushindu wa kutukuatshisha mu makenga ne ntantu yetu (tangila Alama 7:11–12; Doctrine et Alliances 122:8). Mmuindila kudi umua yonso wa kutudi bua kulonda tshilejelu tshiende ne kuleja petu tshienzedi tshia kumvua bakuabo. Bidimba bionso bia Ekelezia mbidifila mu “kudila ne badi badila; eyowa, ne kusamba badi ne dijinga dia disamba” (Mosiya 18:9). Nansha mu ntantu yetu, tudi balongeshibua mu mifundu mua tuetu kutangila pambelo ne “Kujula bianza bidi bipueka, ne [kukankamika] binu bidi biteketa” ne “kuenza njila mululama bua makasa etu kaatangidi kua tshianana ne kupambuka” (Ebelu 12:12–13; tangila kabidi Yeshayi 35:3–4; Doctrine et Alliances 81:5–6).

Patudi tukuata bakuabo ku tshianza, kudimanyisha kudibo, ne kuenda nabo, tudi tubambuluisha bua bashala mutantshi mula mu njila bua Musungidi kabakudimunyi anu muoyo to—tshimua tshia ku tuipatshila tunena tua buambi— kadi mbua abondopa kabidi (tangila Doctrine et Alliances 112:13).

Kumvua kua bakuabo ntshinyi?

Kumvua kua bakuabo mbuena kuamba ne; kuteleja majinga, ngenyi, ne muenenu wa mukuabo muntu kabiyi kutangila wetu muenenu.1

Kuikala muteleji wa bakuabo tshidi tshintu tshia mushinga mu ku dienzeja kuetu kua kukumbula bakuabo ne kukumbaja kipatshila ketu ka ba tatu ne ba mamu bambi. Bidi bituambuluisha bua kumvua bualu mu muenenu wa bakuabo.

Kumvua bualu mu muenenu wa bakuabo

Badi balonda muanda wa Munsantu wa Matuku a Ndekelu uvua ne bundu, ne utamba kusombela mu mulongo wa panyima mu nzubu wa bisangilu. Pakadi mukulu wa mu kasumbu ka bakulu mufua, mupiskopo wa kafila dibenesha dia buakuidi bua kukolesha bidimba bia diku dia mukulu ewu. Ba mamu ba Kasumbu Kambuluishi bakadi balua ne biakudia. Balunda ne bena-mutumba ba muoyo muimpa ba kasamba diku ne kuamba se: “binuikale dijinga ne tshintu, nutuambile.”

Kadi pakalua muena bundu ewu bua kusamba diku, wakakokola ku tshîbi ne pakandamuna mukaji wa mu lufuila, wa kamba anu ne; “Ndi mulua bua kusukula bisabata bienu.” Mu meba makesa, bisabata bionso bia diku biakadi bisukula ne bianyika bua kuluata mu bulongolodi bua madilu. Dialumingu dilondela, diku edi divua difuisha mukulu divua disomba ku luseka lua muntu wa bundu ewu mu mulongo wa panyima.

Munayi muntu uvua mukumbana bua kuuja dijinga divua kadiyi dikumbaja. Bubidi buabo diku ne yeya bakadi babeneshibua ku ntema ivuye nayi mu buambi.

Munshindu kayi wa Kutantamija diumvua dianyi dia bakuabo?

Bamue badi ne diakalenga dia kupeta dipa dia kukumbana kumvua bakuabo. Kudi malu mapiamapia mimpa bua aba badi baditatshisha. Munkatshi mua bidimu 30 bishala, nomba munena wa bakebi ba malu wakadi mulonga pa muanda wa diumvua bakuabo. kadi babungi ba munkatshi muabu badi bakula pa tshena bualu esthi ne ngenyi mishilangane, bamua ba ku bobo badi bitaba bua se diumvua dia bakuabo didi tshintu tshia kulonga.2

Tudi mua kusambila bua kupeta dipa dia kumvua bakuabo. Bua kushidimuisha, bidi kabidi biambuluisha bua kumanya mudi kumvua bakuabo kuikalangana. Ngenyi idi ilonda eyi idi mianyishibua bu bintu bia nshindamenu wa kumvua kua bakuabo.3 Nansha mudi malu aa afika bikondo bionso katuyi bamanya, bidi bikengela tuikala bamanya mishindu ya kulongolola.

1.Kumvua

Kumvua bakuabo kudi kulomba ngumvuilu wa ntatu yabo. Patudi tumvua ntatu yabo bimpa, mbipepela bua kumanya mushindu udibo bumvua ne tshitudi mua kuenza bua kubambuluisha.

Kubumvua ne ntema yonso, kubela makonka, ne kubabela pamua ne bakuabo bidi bienzedi bia mushinga mukole bua kumvua ntatu yabo. Longa biabungi pa miaku ya kumpala eyi pa bidi bitangila tunungu tua Shindamenu ya Buambi:

  • “Five Things Good Listeners Do,” Liahona, June 2018, 6.

  • “Counsel about Their Needs,” Liahona, Sept. 2018, 6.

  • “Involve Others in Ministering—as Needed,” Liahona,Oct. 2018, 6.

Patudi tukeba mua kumvua, tudi ne bua kukeba tshikondo tshia kumvua ntatu yabo pamutu pa kuelakana pa malu mafuanangana avua makuata bakuabo. Misangu mikuabo, tudi tupanga kumvua ne tubashiya mu dipanga.

2.Fuanyikija

Mu kudikankamika bua kuuja tshipungidi tshietu tshia kudila ne badi badila ne kukankamika badi bateketa, tudi mua kulomba Nyuma Muimpa bua atuambuluisha bua kumanya mudi muntu utata ne mushindu wa kumuambuluisha.4

Bamana kumvua ntatu ya umua ne umua, bonso buetu—nansha bifika mu mubidi anyi to—tudi ne bua kuela meji bilondeshela bualu butudi nabu. Kumvua kua meji aa ne didiumvua, mu bulombodi bua Nyuma Muimpa, bidi mua kulombola mandamuna etu ku nkonku yabu.

Patudi tufika ku diumvua malu a bakuabo ne tufuanyikija tshidibo bumvua, bidi ne mushinga bua kubenga kubalumbuluisha mu tshingenyingenyi (tangila Matayo 7:1). Kuikala ne tshijanu pa mushindu udi mukuetu mu ntatu, bidi mua kutupangisha bua kumona kudi lutatu luabo lufuma.

3.Kuandamuna

Mushindu utudi tuandamuna udi ne mushinga bualu udi uleja ngikadilu wa kumvua bakuabo. Kudi mishindu yabungi ya kumanyisha nguvuilu wetu mu kuakula anyi mu lumama. Bidi bia mushinga bua kuvuluka ne kipatshila ketu kakena anu bua kulongolola bualu. Misangu yabungi, kipatshila kadi anu bua kujula ne kukankamika mu kubaleja ne kabena nkayabu to. Etshi tshidi tshiumvuija kuamba ne; “Ndi ne disanka mudi mungambila” anyi “Ndi nkema bikola. Bidi bisama.”

Mu mishindu yonso, diandamuna dietu didi ne buakuikala dishindama. Ne mu ngikadilu mikuabo, kuikala mupepela bikola bua bakuabo bamona buteketa ne bupangi bua budimu bueba, bidi mua kufuka dipetangana dilenga.

Dibikila bua kuenza

Munkatshi mua kuenda kutangila dishuntuluka dia banudi nukumbula, fuanyikija ne udi muikalangane mu bualu buabo ne tshiuvua ne bua kuenza bu wewa muikalangane mu bualu bumue. Lomba Nzambi bua umvua mushindu udibo bumvua ne utungunuka mu nanku. Diandamuna dieba didi ne bua kuikala dipepela, kadi ne dikale diumvuika.

Bibadilu

  1. See W. Ickes, Empathic Accuracy (1997); and M. L. Hoffman, Empathy and Moral Development: Implications for Caring and Justice (2000).

  2. See, for example, Emily Teding van Berkhout and John M. Malouff, “The Efficacy of Empathy Training: A Meta-Analysis of Randomized Controlled Trials,” Journal of Counseling Psychology (2016), 63(1), 32–41.

  3. See, for example, Brené Brown, I Thought It Was Just Me (But It Isn’t) (2008); Theresa Wiseman, “A Concept Analysis of Empathy,” Journal of Advanced Nursing (1996), 23, 1162–67; and Ed Neukrug and others, “Creative and Novel Approaches to Empathy: a Neo-Rogerian Perspective,” Journal of Mental Health Counseling, 35(1) (Jan. 2013), 29–42.

  4. See Henry B. Eyring, “The Comforter,” Liahona, May 2015, 17–21.

Print