Na iVakavuvuli ni Veiqaravi, Feperueri 2019

Vakatorocaketaka na Yalo ni Veiqaravi

E veilaveti na veiqaravi. Eda rawa ni vakayaloqaqataki ira eso ni da sasagataka tiko me ra kila na veika era sa sotava ka vakaraitaka ni da sa tu vakarau meda lako vata kei ira.

Me baleta ga ni Tamada Vakalomalagi e vinakata meda vakataki Koya, na bolebole eda na sotava ena bula oqo sa rawa me na madigi ni vuli kevaka eda na vakararavi Vua ka tiko ga ena salatu. E ka ni rarawa, na tiko ga ena salatu ena rawa ni dredre sara ni da nanuma eda sa sotava duadua tiko na veivakatovolei oqori.

Ia a sega ni kena inaki meda lakova duadua na salatu. Sa tu vua na iVakabula na yalo sa uasivi sara, sa siro sobu mai ra sara me kila kina na ivakarau me taqomaki keda kina ena noda rarawa kei na malumalumu (raica Alama 7:11 – 12; Vunau kei na Veiyalayalati 122:8). Sa namaka vei keda yadua meda muria na Nona ivakaraitaki ka vakaraitaka na yalo ni kila vakaoqo. Era sa veiyalayalati na lewe ni Lotu yadua mera “rarawa vata kei ira sa rarawa ka vakacegui ira sa gadreva na veivakacegui” (Mosaia 18:9). Dina ga ni dui tu na noda ibolebole, eda sa vakavulici mai na ivolanikalou meda gole yani ka “vakaukauwataka na liga sa wadamele, ka [vaqaqacotaka] na duru sa malumalumu” ka “vakadodonutaka na sala ki na yavamudou, me kakua ni vakasesei ko koya sa gera” (Iperiu 12:12–13; raica talega na Aisea 35:3–4; Vunau kei na Veiyalayalati 81:5–6).

Ni da dodoliga yani vei ira eso, ka mera raviti keda mai, ka da lako vata kei ira, eda sa vukei ira tiko mera tudei tikoga kina ena sala balavu me rawa vua na iVakabula me sega walega ni saumakitaki ira—e dua na inaki bibi ni veiqaravi—ia me vakabulai ira talega (raica na Vunau kei na Veiyalayalati 112: 13.).

Na Cava na Yalo ni Kila?

Na yalo ni kila sai koya na kena kilai vinaka na ituvaki ni yalo ni dua na tamata, vakanananu, kei na ituvaki mai na nodra nanuma ka segai oi keda.¹

Na noda kila na yalo e ka bibi ena noda sasaga ni veiqaravi vei ira na tani ka vakayacori vakavinaka na noda inaki ni dauveiqaravi turaga kei na marama. E vakatara vei keda meda biuti keda ena nona leqa e dua tale.

Lako Voli ena Nona Bula e Dua Tale

E dua na tagane mamadua Yalododonu Edaidai e dau dabe duadua toka ga ena yatu emuri e valenilotu. Ena gauna a mate kina e dua na lewe ni kuoramu ni italatala qase, a solia o bisopi na veivakalougatataki ni matabete me vakacegui ira na lewe ni matavuvale nei italatala qase oqo. Era a kau kakana mai na marama lewe ni iSoqosoqo ni Veivukei. Era a veisiko mai na itokani vinaka kei ira na neiba ki na matavuvale oqo ka kaya, “Dou tukutuku ga mai ke dua na ka me keimami veivuke kina.”

Ia ni sa veisiko yani na tagane mamadua oqo ki na matavuvale ena yakavi, a tabaka na lali ni katuba ka sa rogo mai na yada, a qai kaya wale tu ga yani na tagane oqo, “Au lako tiko mai meu mai savata na nomudou ivava.” Ena vica walega na auwa, sa savasava ka taliva taucoko na nodratou ivava na matavuvale ka vakavakarau ki na veibulu. Ena Sigatabu e tarava e ratou a laki dabe na matavuvale oqo vata kei koya na tagane mamadua ena yatu e muri.

Oqo e dua na tamata sa mai bonata e dua na leqa me qaravi. A vakalougatataki na matavuvale kei tagane oqo ena yalona e kila na veiqaravi me caka.

Meu na Vakatorocaketaka Vakacava na Yalo meu Kila?

Eso era dau vakalougatataki ena isolisoli mera kila na yalo. Ia vei ira era sasaga bula tiko, era sa kalougata. Ena 30 na yabaki sa oti, e lewe levu sara na dauvakadidike era sa vulica tiko na yalo me kila na yalo. Ia e vuqa vei ira era yacova na ulutaga ena sala e duidui, e vuqa vei ira sa vakadonuya ni yalo ni kila na yalo e dua na ka e rawa ni vulici.²

Sa rawa ni da masuta na isolisoli ni yalo meda kila na yalo. Me rawa ni da torocake, sa veivuke talega meda kila vakavinaka cake na ivakarau e cakacaka kina na yalo ni kila na yalo. Na vakatutu oqo sa ciqomi raraba tu me sa gacagaca taumada ni yalo me kila na yalo.³ Ia oqo ni dau yaco na veika oqo ena gauna mada ga ni da sega tu kina ni kila, ia ni da kila ni ra sa yaco tiko sa noda madigi meda raica ni da sa torocake tiko.

1. Kila Vinaka

Na kila na yalo ena gadrevi kina meda kila vinaka na ituvaki ni dua na tamata. Na noda kila vinaka cake na kedra ituvaki, na kena rawarawa meda kila vinaka na yalodra kei na veika meda veivuke kina.

Na vakarorogo matua, na taro, kei na veivakasalataki kei ira kei na so tale era sa ka bibi meda kila vinaka kina na kedra ituvaki. Vulica eso tale na ka me baleta na ivakavuvuli oqo ena yavu ni iVakavuvuli ni Veiqaravi taumada:

• “E Lima na Ka era Dau Cakava na Dauvakarorogo Vinaka,” Liaona, June 2018, 6.

• “iVakasala me Baleta na Nodra Gagadre,” Liaona, Sepi. 2018, 6.

• “Vakaitavitaki ira Eso ena Veiqaravi — ni sa Gadrevi,”Liaona,Okot. 2018, 6.

Ni da vakasaqara meda kila vakavinaka, ena dodonu meda taura na gauna meda kila vinaka na kedra ituvaki ka sega ni vakanananu ga e yavutaki ena ka a yaco talega vua e dua tale. Kevaka e sega, eda rawa ni calata na kena inaki ka biuti ira tu ena yalo veilecayaki.

2. Raitayalotaka

Ena noda sasaga meda maroroya na noda veiyalayalati meda tagi vata kei ira sa tagi, ka vakacegui ira sa rarawa, sa rawa ni da masuta na Yalo Tabu me vukei keda me da kila vinaka na yalona e dua kei na sala meda veivuke kina.⁴

Ena gauna eda kila kina na ituvaki ni dua na tamata, vei keda yadua — se e yaco kina na nomu cakacakataka vakai iko se sega — me da curuma yani na kena vakayagataki na kilai rawa na ka eda na nanuma se vakila na ituvaki ni bula. Na noda kila na vakanananu kei na lomadra, kei na veidusimaki ni Yalo Tabu, sa rawa ni dusimaka na noda vakaio ki na nodra vukei.

Ni da sa kila na ituvaki ni dua na tamata ka raitayalotaka na ituvaki ni yalodra, sa ka bibi meda kakua ni vakalewai ira (raica na Maciu 7:1). Ni da cudruvaka vakalevu na sala a caka cala kina e dua ena rawa ni muataki keda meda guilecava na rarawa sa cakava tiko na cala o ya.

3. Vakaio

Na sala eda vakaio kina sa ka bibi baleta ni oqori na sala e vakaraitaka kina na yaloda ni da sa kila. Sa sega ni wili rawa na sala me tukuni kina ni da sa kila vinaka kina vakavosa kei na kena e sega ni tukuni. Sa ka bibi me da nanuma ni noda takete e sega ni gadrevi me ra vakavinakataka na leqa. Vakawasoma na inaki sa baleta ga na veivueti kei naveivaqaqacotaki mera kila kina ni ra sa sega ni tu duadua voli. Sa rawa me tukuni kina, “Au marautaka ni ko tukuna vei au” se “Ni vosoti au sara. Au kila ni mosi.”

Ena veigauna kece oqori na noda vakaio me ka dina. Ena kena gauna donu, mo vakaraitaka nomu sa rarawa talega ena vuku ni nomu malumalumu kei na tawayaga ena rawa mo isema yaga sara vua.

Veisureti meda Cakava

Ni o vakasamataka na ituvaki ni nodra bula o qaravi ira, mo raitayalotaka ni o sotava tiko na veika era sotava tiko kei na cava mo raica ena veivuke vakalevu kivei iko ke o sotava tiko na nodra leqa o ya. Masulaka mo kila vinaka na ituvaki ni yalodra ka sasaga yani kina. Me rawarawa na nomu vakaio, ia me vakaibalebale cake.

© 2019 mai na Intellectual Reserve, Inc. All rights reserved. Tabaki e Amerika. Vakadonui me vaka-Valagi: 6/18. Vakadonui me vakadewataki: 6/18. Vakadewa ni Ministering Principles, February 2019. Fijian. 15763 858

iDusidusi

1. Raica na W. Ickes, Empathic Accuracy (1997); kei M. L. Hoffman, Empathy and Moral Development: Implications for Caring and Justice (2000).

2. Raica, me vakataka na, Emily Teding van Berkhout and John M. Malouff, “The Efficacy of Empathy Training: A Meta-Analysis of Randomized Controlled Trials,” Journal of Counseling Psychology (2016), 63(1), 32–41.

3. Raica, me vakataka, Brené Brown, I Thought It Was Just Me (But It Isn’t) (2008); Theresa Wiseman, “A Concept Analysis of Empathy,” Journal of Advanced Nursing (1996), 23, 1162–67; and Ed Neukrug and others, “Creative and Novel Approaches to Empathy: a Neo-Rogerian Perspective,” Journal of Mental Health Counseling, 35(1) (Jan. 2013), 29–42.

4. Raica na Henry B. Eyring, “Na Dauveivakacegui,” Liaona, Me 2015, 18.

E Veiqaravi o Jisu Karisito ena Yalo e kila na Yalo

Ena gauna a rairai na iVakabula vei ira na Nifai, a vakavulica vei ira me yacova ni sa kila ni, ena kedra ituvaki ena gauna oqo, era sa sega ni kila na kecega a vakavulica vei ira. Ia sa kila tale ga o Koya ni ra besetaka me biuti ira.

A vakayacora vakakina ena nona gole mai na vakavulici ira ka vakamacalataka na kosipeli ki na nona qarava na nodra gagadre—ka sureti ira me ra kauti ira mai era sa tauvimate, lokiloki, mataboko, se gera. A qai vakabulai ira. A qai masulaki ira ka qaravi ira na luvedra, ka vakayagataka nona gauna vei ira yadua me na vakalougatataki ira yadua.

Na cava e rawa ni da vulica mai na ivakaraitaki ni yalo ni kila ni iVakabula ena nona qaravi ira na Nifaiti?

Na itukutuku “Na iVakavuvuli ni Veiqaravi” e nakiti me vukea noda vulica me da veikauwaitaki—e sega ni wasei me itukutuku ni veisiko. Ni yaco me da kilai ira eda qarava, ena vakauqeti keda na Yalo Tabu me da kila na itukutuku cava era na gadreva me ikuri ni noda kauwai kei na yalololoma.