Pag-ila sa Emosyonal nga Pagpang-abuso

Ni Nanon Talley

Family Services

“Ang akong bana dili abusado. Mosingka siya nako ug manghingalan nako og bati, apan dili kana pag-abuso, dili ba kini?”

Nasayud kita nga “ang Ginoo nanghimaraut sa abusado nga kinaiya sa bisan unsang matang.”¹ Ug ang ubang matang sa pagpang-abuso, sama sa pisikal nga pag-abuso, sayon rang makita, apan ang emosyonal nga pag-abuso mahimong mas lisud nga makita. Ang kadaot moresulta sa kalibug, kahadlok, kaulaw, kawalay paglaum, ug pagbati nga ubos ra og bili.

Ang emosyonal nga pag-abuso mao nga ang usa ka tawo mosulay sa pagtangtang sa kabubut-on sa laing tawo ug pagkontrolar kanila gamit ang mga pulong o mga kinaiya nga magmanipular sa mga emosyon o mga pagpili. Ang emosyonal nga pag-abuso mahimong mahitabo sa bisan unsang matang sa relasyon: tali sa mga kapikas, tali sa mga ginikanan ug mga anak, sa pagpakighigala, sa relasyon sa pagpakig-date, o taliwala sa mga kauban sa trabaho.

Unsa ang Pipila ka mga Ehemplo sa Emosyonal nga Pag-abuso?

Ang pagkahibalo sa mga timailhan sa emosyonal nga pag-abuso makatabang kaninyo sa pagpanalipod sa inyong kaugalingon ug sa inyong mga minahal. Ang pipila sa abusadong kinaiya naglakip sa:

Manghingalan kaninyo og mga ngalan o tawagon kamo sa makapaulaw nga paagi.
Mopakaulaw kaninyo diha sa publiko.
Manaway ug mopakaminus sa inyong mga kalampusan ug sa unsay inyong gibuhat.
Mobasol kaninyo sa ilang mga lihok ug dili modawat og tulubagon.
Mohimo kaninyo nga mobati nga sad-an aron kamo mohimo og butang alang kanila tungod kay sila mihimo og butang alang kaninyo.
Mopahilayo kaninyo sa uban ug magkontrolar kon unsaon ninyo sa paggamit ang inyong panahon.
Manghulga kon kamo dili mobuhat sa piho nga paagi o mobuhat sa piho nga mga butang.
Mopugong sa pagbati hangtud nga kamo mobuhat og piho nga mga butang alang kanila.
Momanipular ninyo sa espirituhanon pinaagi sa paggamit og relihiyoso nga mga pagtuo aron sa pagkontrolar kaninyo.

Unsaon Nako Pag-ila sa Emosyonal nga Pag-abuso?

Managsama ka-importante ang abusado nga mga kinaiya ug sa inyong kinaugalingon nga pasidaan nga mga timailhan. Ang mosunod mao ang kasagaran nga mga sumbanan sa hunahuna ug mga desisyon nga makapabilin kaninyo diha sa relasyon nga mapang-abuso sa emosyonal nga paagi:

Mangrason sa kinaiya sa inyong tig-abuso:
Pagpangatarungan sa kinaiya sa tig-abuso: “Dili man kini niya perming buhaton—naa lang gyud siya sa daghang problema karon.”
Ipakasama nga gamay ra nga butang ang kinaiya: “Dili ra na ingon niana ka dako nga butang.”
Basulon ang inyong kaugalingon tungod sa ilang kinaiya: “Kon nakaandam lang unta ko sa panihapon sa hustong oras, dili unta siya masuko kaayo ug mosingka nako.”
Pagbaliwala sa emosyonal nga pagkadili komportable. Sa sinugdanan, kon kamo biktima sa emosyonal nga pag-abuso, tingali gusto ninyong molikay sa malapason tungod kay inyong gibati ang pagkadili komportable o ang pagkanegatibo nganha sa inyong kaugalingon kon sila anaa sa palibut. Aron mapatunhay ang relasyon, tingali inyong ibaliwala kining mga pagbati sa pagkadili komportable. Sa panahon, kana nga pagkadili komportable mahimong mawala isip resulta sa pagkaanad sa ilang mga kinaiya.
Paggamit sa relihiyosong mga tinuohan aron ipangatarungan ang sitwasyon. Komon kaayo kini sa atong katilingban, lakip gani sa mga miyembro sa Simbahan. Ang tawo nga giabusaran tingali maghunahuna og butang sama niini: “Ang Ginoo misugo kanato sa pagpasaylo. Makasala ko kon dili ko mopasaylo.” Ang pagpasaylo usa ka kasugoan. Apan, sama sa gitudlo ni Elder Jeffrey R. Holland mahitungod sa Manluluwas, “Siya wala nag-ingon nga, ‘Kamo wala tuguti nga mobati og tinuod nga kaguol gikan sa napusgay nga kasinatian nga naangkon gikan sa uban.’ Wala usab Siya mag-ingon nga, ‘Aron makapasaylo sa hingpit, ipadayon ang makadaot nga relasyon o balik ngadto sa abusado, makadaot nga kahimtang.’”²
Pagbaliwala sa inyong kaugalingong mga panginahanglan. Inyong mahatag ang mga panginahanglan sa uban bugti sa pag-atiman sa inyong kaugalingon. Sama pananglit, antuson ang emosyonal nga kasakit aron malikayan nga makapasakit sa mga pagbati sa tawo o maghatag og kwarta ngadto sa higala, bisan kon dili kamo makaako sa paghatag.
Pagbati og kawalay bili. Ang emosyonal nga pag-abuso makababag sa inyong mga pagbati sa bili sa kaugalingon. Apan kamo mga anak sa Dios ug adunay diosnong kinaiya ug padulngan. Ang inyong bili, diin mao ang pagkamahinungdanon, dili mausab (tan-awa sa Doktrina ug mga Pakigsaad 18:10).

Unsay Akong Mabuhat Kon Ako Giabusahan sa Emosyonal nga Paagi?

Usahay ang usa ka relasyon nga giabusaran sa emosyonal nga paagi lagmit mahimong makadaot kaayo nga ang pagbiya sa relasyon mahimong gikinahanglan. Apan, ang pagbiya dili lang ang bugtong kapilian sa matag sitwasyon. Ang pag-usab posible, ug ang usa ka relasyon mahimong piskay inubanan sa buhat ug kasagaran inubanan sa tabang sa propesyonal. Kon kamo nagtuo nga kamo mahimong anaa sa relasyon nga giabusaran sa emosyonal nga paagi, ang mosunod makatabang:

Tinguhaa ang suporta ug tabang gikan sa usa ka kasaligan nga tawo nga mahimo ninyong kapaambitan sa inyong mga kasinatian, sama sa usa ka higala, usa ka lider sa Simbahan, o usa ka propesyonal diha sa usa ka organisasyon sa komunidad. Kini nga tawo makahatag og emosyonal nga suporta ug positibo nga panglantaw kon si kinsa kamo ug makagahin og kalidad nga panahon uban kaninyo nga walay pag-abuso. (Tan-awa sa abuse.ChurchofJesusChrist.org. I-klik ang “In Crisis” alang sa lista sa mga linya sa tabang.)
Pagtakda ug pagtener og utlanan sa tawo nga nagpakita sa abusadong kinaiya pinaagi sa pag-ila sa kinaiya nga abusado ug pagtakda og kinutuban alang sa inyong padayon nga panag-uban. Mahimo kang moingon, “akong gibati nga wala ka morespeto nako karon. Gusto kong makigsulti nimo, apan dili ko makigsulti hangtud nga ikaw motratar nako nga mas matinahuron ug mas mabination.”
Pangayo og tabang gikan sa usa ka propesyonal nga magtatambag kinsa nakahibalo mahitungod sa emosyonal nga pag-abuso ug sa mga epekto niini. Usahay ang mga malapason dili gani makahibalo nga sila abusado. Sila makakat-on sa pag-usab kon sila andam sa pagpangayo og tabang. Kon ang relasyon dili magpadayon, ang pagtinguha og propesyonal nga tabang, inubanan sa tabang sa Ginoo, makatabang kaninyo nga mamaayo.
Pangitaa ang dugang nga impormasyon ug mga kapanguhaan diha sa abuse.ChurchofJesusChrist.org.

Bisan unsa pay inyong kahimtang, hibaloi nga adunay mga tawo kinsa nahigugma kaninyo ug gusto nga motabang kaninyo. Ug pinaagi sa pagdangup ngadto sa Langitnong Amahan, sa Manluluwas, ug sa Espiritu Santo, ang paglaum ug pagkaayo posible.

Unsay Akong Mabuhat sa Usa ka Tawo Kinsa Giabusaran sa Emosyonal nga Paagi?

Ang mga relasyon nga abusado sa emosyonal nga paagi kanunay nga normal tan-awon gikan sa gawas. Kon ang usa ka biktima sa emosyonal nga pag-abuso magtinguha og tabang gikan sa usa ka lider o higala, ang kinaiya sa malapason sagad makapangatarungan tungod sa ilang normal nga kinaiya diha sa publiko.

Apan, kon ang biktima mopaambit og mga kabalaka ug inyong ipakasama nga gamay ra ang abusado nga kinaiya o dili motuo sa biktima, makapahimo kini nila nga mobati nga murag sila ang sayop ug mahimong mag-awhag kanila sa pagpadayon sa dili piskay nga relasyon. Hibaloi usab nga kon adunay tawo nga moduol kaninyo nga dunay problema sa emosyonal nga pag-abuso, ang kinaiya mahimong taud-taud nang nagpadayon.

Makatabang kamo pinaagi sa pagpaminaw ug sa pagtuo kanila. Mapuanguron nga mopakigbahin sa inyong kabalaka diha kanila samtang maglikay sa pagbasul, pagduda, ug paghukom. Awhaga sila sa pagtinguha og propesyonal nga tabang sama sa nahibaloan sa ibabaw kon sa inyong hunahuna gikinahanglan.