Laipelí
Lēsoni 78: ʻAlamā 13


Lēsoni 78

ʻAlamā 13

Talateú

ʻI he taimi ne fuofua akoʻi ai ʻe ʻAlamā e kakai angatuʻu ʻo ʻAmonaihaá, naʻa nau fakakikihi kiate ia, ʻo nau fehuʻi ange, “Ko hai koe?” mo fakafehuʻia hono mafaí (vakai, ʻAlamā 9:1–6). Naʻa nau ʻi ha tuʻunga ʻo e hē mei he moʻoní, ʻo nau tali lelei ʻa e fokotuʻutuʻu ʻa Nēhoá—ʻa e ngāue fakataulaʻeiki kākaá, mo ʻene taumuʻa ke maʻu ha tupu fakatāutahá (vakai, ʻAlamā 1:2–15; 15:15; 16:11). Naʻe akoʻi kinautolu ʻe ʻAlamā kau ki he “lakanga fakataulaʻeiki māʻolunga ʻo e lakanga toputapu ʻo e ʻOtuá,” mo hono taumuʻá ke tokoniʻi e niʻihi kehé ke nau fakatomala pea hū ki he mālōlōʻanga ʻo e ʻEikí, ʻo kehekehe ia mo e ngaahi akonaki ʻa Nēhoá (vakai, ʻAlamā 13:6). Naʻá ne lea ʻaki e sīpinga ʻa Melekisētekí, ʻa ia naʻá ne malanga ʻaki e tuí mo e fakatomalá mo tokoniʻi hono kakaí ke nofo melino. Naʻe akoʻi foki ʻe ʻAlamā kau ki he moʻui ʻi he maama fakalaumālié mo e tomuʻa fakanofó. Naʻá ne fakaʻosi ʻene malangá ʻaki hono fakaafeʻi e kakaí ke nau talangofua ki heʻene ngaahi leá koeʻuhí ke nau teuteu ai ke hū ki he mālōlōʻanga ʻo e ʻEikí.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

ʻAlamā 13:1–12

ʻOku akoʻi ʻe ʻAlamā e kakai ʻo ʻAmonaihaá kau ki he uiuiʻi ʻo e kau taulaʻeiki lahí

Fakamatalaʻi ange ʻoku ʻi he ʻAlamā 13 e ngaahi akonaki ʻa ʻAlamā kau ki ha falukunga kakai ʻoku nau hoko ko ha tāpuaki maʻongoʻonga ki he Siasí. Ko hono moʻoní, kuo faitāpuekina e kāingalotu kotoa ʻo e Siasí ʻi he ngāue tokoni ʻa e kakaí ni.

Talaange ki he kau akó ʻoku nau ʻilo e kakai ʻoku kau ki he falukunga kakai ko ʻení. Pea kole ki he kau akó ke nau lau fakalongolongo ʻa e ʻAlamā 13:1 ke fakapapauʻi ko hai ʻa e kakai ko ʻení. Hili hono ʻoange ha taimi feʻunga ke lau ai e veesi ko ʻení, fokotuʻu ange ke nau lau foki ʻa e ʻAlamā 13:10, 14 mo e Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 107:1–3. Mahalo te ke fie fokotuʻu ange ke nau hiki e ngaahi maʻuʻanga tokoní ʻi he laini he tafaʻaki ʻo e ʻAlamā 13:1.

Fakamahinoʻi ange naʻe lea ʻa ʻAlamā kau ki he kau taulaʻeikí ʻi he lakanga ʻo e ʻAlo ʻo e ʻOtuá, ʻa ia ko e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí. ʻI hono fakalea ʻe tahá, naʻá ne lea ki he kau tangata naʻa nau maʻu ʻa e lakanga ʻo e kau taulaʻeiki lahí ʻi he Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí. Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau ʻa e lea ko ʻeni naʻe fai ʻe ʻEletā Pulusi R. Makongikī ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá:

[“Ko e kau Nīfai ko ʻení, ʻa ia ne nau faivelenga mo tuʻu maʻu ʻi hono tauhi e fono ʻa Mōsesé, naʻa nau maʻu ʻa e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí, pea ʻoku ʻuhinga ia naʻa nau maʻu foki ʻa e kakato ʻo e ongoongoleleí. … Ko e niʻihi ʻo ʻetau fakamatala lelei taha kau ki he Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí ʻoku maʻu ia ʻi he ʻAlamā 13”] (The Promised Messiah [1978], 421).

  • Ko e hā ha ngaahi tāpuaki kuo hoko mai ki hoʻo moʻuí ne fakafou mai he Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí? (Mahalo ʻe fakahā mai ʻe he kau akó ʻa e meʻafoaki ʻo e Laumālie Māʻoniʻoní, ngaahi tāpuaki fakapēteliaké, mo e ngaahi tāpuaki kehe ʻo e lakanga fakataulaʻeikí, anga fakatakimuʻa ʻo e Kau Taki Māʻolungá, anga fakatakimuʻa ʻo e kau taki fakalotofonuá hangē ko e kau pīsopé pe kau palesiteni fakakoló, pea mo e ngaahi tāpuaki ʻoku nau maʻu ne fakafou mai he ngaahi fuakava kuo fai ʻe heʻenau mātuʻá ʻi he temipalé. Mahalo te nau fakahā ʻa e papitaisó mo e sākalamēnití, ʻa ia ʻoku fakahoko ʻaki e mafai ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-ʻĒloné ka ʻi he malumalu ʻo e fakahinohino ʻa e kau taki Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí.)

Fakaʻaliʻali e ngaahi fehuʻi ko ʻení ʻi he palakipoé, pe fakakau kinautolu ʻi ha laʻipepa tufa. ʻOange ha taimi ki he kau akó ke nau lau ʻa e ʻAlamā 13:2–10 ʻo kumi e tali ki he ngaahi fehuʻí ni.

Ko e fē e taimi ne fuofua ui mo teuteu ai e kau maʻu Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí? Vakai, ʻAlamā 13: 3–5.

Ko e hā e fatongia ʻoku maʻu ʻe he kau maʻu Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisēteki kotoa pē? Vakai, ʻAlamā 13:6.

Ko e hā e ngaahi kupuʻi lea ʻi he ʻAlamā 13:7 ʻoku nau fakamatalaʻi ʻa e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí?

Ko e hā ʻa e ngaahi tuʻunga taau ʻe niʻihi ʻoku fie maʻu ki hono fakanofo ki he Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí? Vakai, ʻAlamā 13:10.

ʻI he maʻu ʻe he kau akó ha taimi feʻunga ke kumi ai e tali ki he ngaahi fehuʻí, kole ange ke nau lipooti ʻenau talí. Mahalo te ke fie maʻu ke hiki ʻenau ngaahi talí ʻi he palakipoé.

Ke tokoniʻi e kau akó ke nau maʻu ha mahino ʻoku lahi angé mo nau aleaʻi e meʻa kuo nau laú, fakakaukau ke ke fai ange e ngaahi fehuʻi ko ʻení:

  • Ko e hā ha ngaahi founga ʻoku tokoniʻi ai kitautolu ʻe he ngāue ʻa e kau maʻu lakanga fakataulaʻeikí ke tau ʻilo e founga ke hanga ai kia Sīsū Kalaisi ki he huhuʻí? (Vakai, ʻAlamā 13:2, 8, 16. ʻOku nau fakahinohino kiate kitautolu ʻa e Fakamoʻuí ʻo fakafou ʻi heʻenau sīpingá mo e ngaahi akonakí pea mo fakafou ʻi he ngaahi ouau ʻoku nau fakahokó.)

  • Ko e hā e ʻuhinga ʻa ʻAlamā ʻi heʻene pehē “naʻe ui mo teuteuʻi ʻa kinautolu talu mei hono ʻai ʻa e tuʻunga ʻo e māmaní”? ʻAlamā 13:3 (Naʻá ne ʻuhingá kuo tomuʻa fakanofo e kau tangata ʻe niʻihi ke nau maʻu ha ngaahi lakanga fakataulaʻeiki pau.)

Ke tokoniʻi e kau akó ke mahino kiate kinautolu ʻa e tomuʻa fakanofó mo e anga hono fakaʻaongaʻi ʻi heʻenau moʻuí, mahalo te ke fie maʻu ke kole ki ha tokotaha ako ke ne lau ʻa e ngaahi lea ko ʻení.

Naʻe ako ʻaki ʻe he Palōfita ko Siosefa Sāmitá: “Ko e tangata kotoa pē ʻoku ʻi ai hano uiuiʻi ke ngāue ki he kakai ʻo māmaní, naʻe fakanofo ia ki he taumuʻa ko iá ʻi he Fakataha Lahi ʻi he langí ki muʻa pea toki fakatupu ʻa e māmaní. ʻOku ou tui naʻe fakanofo tonu pē au ki he tuʻunga ko ʻení ʻi he Fakataha Lahi ʻi he Langí.” (Ngaahi Akonaki ʻa e Kau Palesiteni ʻo e Siasí: Siosefa Sāmita [2007], 591).

Naʻe pehē ʻe Palesiteni Sipenisā W. Kimipolo: “Naʻe foaki ki he kakai fefine angatonú ʻi he maama ki muʻa pea tau toki omi ki hení ha ngaahi ngāue pau pea ʻi he taimi tatau naʻe tomuʻa fakanofo ʻa e kakai tangata angatonú ki ha ngaahi ngāue pau ʻi he lakanga fakataulaʻeikí. Neongo ʻoku ʻikai ke tau manatuʻi hono fakaikiikí he taimí ni, ka ʻoku ʻikai ke ne fetongi ai e moʻoni nāunauʻia ʻo e meʻa ne tau aleapau [ke] fakahokó.” (Ngaahi Akonaki ʻa e Kau Palesiteni ʻo e Siasí: Sipenisā W. Kimipolo [2006], 267).

  • Ko e hā ʻoku akoʻi mai ʻi he ʻAlamā 13:3 kau ki he meʻa ʻoku fie maʻu ke tau fai ke fakahoko hotau ngaahi misiona ne tomuʻa fakanofo kitautolu ki aí?

  • ʻI he taimi ʻoku fakanofo ai ha tangata ki ha lakanga ʻi he lakanga fakataulaʻeikí, ko e hā ʻene ʻuhinga ʻo e fakanofo ko iá kiate ia? (Vakai, ʻAlamā 13:8. Fakatokangaʻi ange ʻe lava ke tali ʻa e fehuʻi ko ʻení ʻe he kau finemuí ʻo tatau pē mo e kau talavoú. Mahalo e ʻaonga ki he kau talavoú ʻenau fanongo ki he tali ʻa e kau finemuí.)

Kole ki he kau akó ke nau lau fakalongolongo ʻa e ʻAlamā 13:11–12, ʻo kumi ki he ngaahi founga ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí ne pehē ʻe ʻAlamā naʻe liliu ia tuʻunga ʻi he Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí.

  • ʻOkú ke pehē ko e hā e ʻuhinga ʻo e “fō honau kofú ke hinehina ʻi he taʻataʻa ʻo e Lamí”?

  • ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku fie maʻu ai ke liliu e kau maʻu Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí ʻo makatuʻunga ʻi he Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí? Ko e hā ha ngaahi founga te tau lava ai ʻo muimui ʻi heʻenau ngaahi sīpingá?

Fakamanatu ki he kau akó naʻe akoʻi ʻe ʻAlamā e ngaahi moʻoni ko ʻení ki he kakai ʻi ʻAmonaihaá. Ko e tokolahi ʻo e kakai ko ʻení “naʻe kau ki he kautaha ʻa Nēhoá” (ʻAlamā 14:18; 15:15), ko hono ʻuhingá naʻa nau tali e ngaahi akonaki ʻa Nēhoá. Ko Nēhoá ko ha tangata kuó ne fokotuʻu ha ngāue loi ne ui ʻe ʻAlamā ko e “ngāue fakataulaʻeiki kākā” (vakai, ʻAlamā 1:12–15).

  • ʻOku faikehekehe fēfē ʻa e kau maʻu Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisēteki faivelengá meiate kinautolu naʻa nau muimui ki he ngaahi akonaki ʻa Nēhoá? (Mahalo te ke fie maʻu ke fakaafeʻi e kau akó ke nau toe vakaiʻi ʻa e ʻAlamā 1:2–6, ʻo kumi e faikehekehe ʻo e ngāue fakataulaʻeiki kākā ʻa Nēhoá mo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí.)

  • Kuo toki akoʻi e kakai ʻo ʻAmonaihaá kau ki he Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí mo nau maʻu e ngaahi tāpuaki ʻo fakafou he Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí (vakai, ʻAlamā 9:21; 13:1). ʻOkú ke pehē ko e hā ʻoku mahuʻinga ai ki he kakai ʻi ʻAmonaihaá ke toe fakamanatu ange e meʻa kuo nau toki ako kau ki he Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí?

  • Ko e hā kuó ke ako kau ki he lakanga fakataulaʻeikí ʻi he lēsoni ko ʻení? (Neongo ʻe fokotuʻu mai ʻe he kau akó ha ngaahi moʻoni, ʻoku totonu ke hā mei heʻenau ngaahi talí ʻoku tokoniʻi kitautolu ʻe he ngaahi ouau ʻo e lakanga fakataulaʻeikí mo e ngāue ʻa e kau maʻu lakanga fakataulaʻeikí ke tau ʻilo ʻa e founga ke hanga ai kia Sīsū Kalaisi ki he huhuʻí.)

Mahalo te ke fie maʻu ke fokotuʻu ange ke hiki ʻe he kau akó ʻi heʻenau pepa akó pe tohinoa ako folofolá e tefitoʻi moʻoni ko ʻení mo ha ngaahi tefitoʻi moʻoni kehe kuo nau ʻiloʻi. Kapau ʻe kei taimi pē, kole ange ke nau tohi ʻo kau ki he founga ʻoku lava ai ke takiekina ʻe he ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻa e anga ʻenau vakai ki he mālohi mo e ngaahi tāpuaki ʻo e lakanga fakataulaʻeikí.

ʻAlamā 13:13–20

ʻOku akoʻi ʻe ʻAlamā kau kia Melekisēteki, ko ha taulaʻeiki lahi naʻá ne fokotuʻu e melinó ʻi hono kakaí

Hiki e ngaahi lea mo e ngaahi kupuʻi lea ko ʻení ʻi he palakipoé: taulaʻeiki lahi, tuʻi, ngāue ʻaki ʻa e fuʻu tui lahi, malanga ʻaki e fakatomalá, fokotuʻu ʻa e melinó, pilinisi ʻo e melinó, pule ʻi he malumalu ʻo ʻene tamaí. Kiʻi mālōlō he ʻosi hono hiki e foʻi lea pe kupuʻi lea takitaha ke mateʻi mai ʻe he kau akó, ko hai naʻe fakamatalaʻi ʻe ʻAlamā ʻaki e ngaahi foʻi lea mo e ngaahi kupuʻi lea ko ʻení, kae ʻoua ʻe sio ki heʻenau folofolá. (Naʻá ne fakamatalaʻi ʻa Melekisēteki.) Kapau naʻe ʻikai ke tonu hono mateʻi ʻe he kau akó neongo kuó ke ʻosi hiki kotoa e ngaahi foʻi leá mo e ngaahi kupuʻi leá ʻi he palakipoé, ʻai ke nau lau ʻa e ʻAlamā 13:14.

Kapau naʻe mateʻi ʻe ha kau ako ʻe niʻihi naʻe talanoa ʻa ʻAlamā kau kia Sīsū Kalaisi, fehuʻi ange pe ko e hā e ʻuhinga ʻoku hanga ai ʻe he fakamatala ʻo ha taulaʻeiki lahi anga māʻoniʻoni ʻo fakamanatu kiate kinautolu ʻa e Fakamoʻuí. Tokoniʻi ke mahino kiate kinautolu naʻe ui e kau maʻu Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí “ʻi he lakanga ʻo e ʻAló, ʻa e ʻAlo pē Taha naʻe Fakatupu ʻo e Tamaí” (ʻAlamā 13:9; vakai foki, T&F 107:2–4). Fakamahinoʻi ange ʻoku totonu ke fāifeinga e kau maʻu Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí ke muimui he sīpinga ʻa Sīsū Kalaisí ʻi heʻenau ngāué mo ʻenau ngaahi akonakí. Fakamanatu ange foki ki he kau akó ʻoku tokoniʻi kitautolu ʻe he ngaahi ouau ʻoku fakahoko ʻe he mafai ʻo e Lakanga Taulaʻeiki Faka-Melekisētekí ke tau ʻunu ke ofi ange ki he Fakamoʻuí.

Kole ki ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi ʻa e ʻAlamā 13:14–19. Poupouʻi e kalasí ke nau fakakaukau ki he founga naʻe ʻaonga ai ki he kakai faiangahala ʻo ʻAmonaihaá ke ʻilo kau kia Melekisētekí.

  • ʻI he ʻAlamā 13:17, ko e hā e ngaahi foʻi lea ʻoku nau fakamatalaʻi e kakai ʻa Melekisētekí? Naʻe tatau fēfē e kakai ko ʻení mo e kakai ʻo ʻAmonaihaá? (Vakai, ʻAlamā 8:9; 9:8.)

  • Ko e hā e meʻa ne fai ʻe Melekisēteki ko e taki ʻo hono kakaí? Naʻe takiekina fēfē ʻe heʻene anga fakatakimuʻá ʻa e kakaí? Naʻe kehekehe fēfē ʻa e ivi takiekina ko ʻení mo e ivi takiekina ʻo kinautolu ʻi ʻAmonaihaá ʻa ia ne nau muimui ki he ngaahi akonaki ʻa Nēhoá? (Vakai, ʻAlamā 8:17; 10:27, 32.)

Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakamatala fakanounouʻi e ʻAlamā 13:16–18, ʻo fakahaaʻi e ngaahi moʻoni ʻoku akoʻi ʻe he ngaahi vēsí ni kau ki he ngaahi fatongia ʻo e kau taki lakanga fakataulaʻeikí. ʻI heʻenau fokotuʻu mai e ngaahi fakamatala fakanounoú, fakapapauʻi ʻoku nau fakahaaʻi ʻoku tokoniʻi kitautolu ʻe he kau taki lakanga fakataulaʻeikí ke tau hanga kia Sīsū Kalaisi, fakatomala, mo nofo melino. (Mahalo te ke fie poupouʻi e kau akó ke nau hiki ʻenau ngaahi fakamatala fakanounoú ʻi heʻenau folofolá ʻi he tafaʻaki ʻo e ʻAlamā 13:16–18.) Fakamahinoʻi ange, ko e kau taki kehe ʻo e Siasí, hangē ko e kau taki ʻo e Fineʻofá mo e Finemuí, ko e kau faifatongia mahuʻinga ia ʻi he ngāué ni. ʻOku tokoni e ngāue mo e kau taki lakanga fakataulaʻeikí, ke nau tataki e fakafoʻituituí mo e ngaahi fāmilí ke haʻu kia Kalaisi.

  • Kuo faitāpuekina nai koe ʻo fakafou ʻi he ngāue ʻa e kau taki ʻo e Siasí?

ʻAlamā 13:21–31

ʻOku fakaafeʻi ʻe ʻAlamā e kakaí ke nau talangofua ki he leʻo ʻo e ʻEikí pea hū ki Hono mālōlōʻangá

Fakaafeʻi e kau akó ke nau kumi ha fakakaukau ʻoku toutou hā ʻi he ʻAlamā 13:12, 13, 16, 29. ʻOku totonu ke nau maʻu ʻa e foʻi lea ko e mālōlōʻanga mo e kupuʻi lea ko e “mālōlōʻanga ʻo e ʻEikí.” Mahalo te ke fie poupouʻi kinautolu ke nau fakaʻilongaʻi e fakakaukau ko ʻení ʻi he veesi takitaha . Ke tokoniʻi e kau akó ke mahino kiate kinautolu ʻa e ʻuhinga ke hū ki he mālōlōʻanga ʻo e ʻEikí ʻi he moʻuí ni mo e hili ʻetau maté, lau ʻa e ngaahi fakamatala ko ʻení:

“Naʻe lau ʻa e kau palōfita ʻo e kuonga muʻá fekauʻaki mo e “hū ki he mālōlōʻanga ʻo e ʻOtuá [vakai, ʻAlamā 12:34; T&F 84:23–24]; ʻoku ʻuhinga ia ki he hā? Kiate au, ʻoku ʻuhinga ia ki heʻete maʻu e ʻilo ki he ʻofa ʻa e ʻOtuá, ʻo tui ki heʻene taumuʻá pea mo ʻene palaní, ʻo aʻu ki he faʻahinga tuʻunga te tau ʻiloʻi ai ʻoku tau totonu, pea ʻoku ʻikai ko haʻatau kumi ha meʻa kehe” (Siosefa F. Sāmita, Ngaahi Akonaki ʻa e Kau Palesiteni ʻo e Siasí: Siosefa F. Sāmita [1998], 64-65).

“ʻOku hū e kau māʻoniʻoni moʻoní ki he mālōlōʻanga ʻo e ʻEikí lolotonga ʻenau ʻi he moʻuí ni, pea ʻi hono tauhi maʻu e moʻoní, ʻoku nau hokohoko atu ai ʻi he tuʻunga faitāpuekina ko iá kae ʻoua ke nau mālōlō mo e ʻEikí ʻi he langí. … Ko e mālōlōʻanga ʻo e ʻEikí, ʻi he taʻengatá, ke maʻu e moʻui taʻengatá, ke maʻu ʻa e kakato ʻo e nāunau ʻo e ʻEikí” (Bruce R. McConkie, Mormon Doctrine, 2nd ed. [1966], 633).

Fakamatalaʻi ange naʻe poupouʻi ʻe ʻAlamā e kakai ʻo ʻAmonaihaá ke nau fakatomala mo teuteu ki he hāʻele mai ʻa Kalaisí (vakai, ʻAlamā 13:21–26). Peá ne vahevahe ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni naʻe fie maʻu ke nau muimuiʻí ke nau hū ai ki he mālōlōʻanga ʻo e ʻEikí.

Kole ki he kau akó ke nau lau fakalongolongo ʻa e ʻAlamā 13:27.

  • Ko e hā e ngaahi foʻi lea ʻi he ʻAlamā 13:27 ʻoku nau fakahaaʻi e faʻahinga ongo naʻe maʻu ʻe ʻAlamā kau ki he kakaí mo ʻene pōpoakí?

Fakaafeʻi ha kau ako tokosiʻi pē ke nau taufetongi hono lau leʻo lahi e ʻAlamā 13:27–29. Kole ki he kalasí ke nau kumi e ngaahi tefitoʻi moʻoni naʻe fakaʻamu ʻa ʻAlamā ke muimuiʻi ʻe he kakaí. Pea kole ki he kau akó ke nau hiki e ngaahi tefitoʻi moʻoni kuo nau ʻiló. Hangē ko ʻení, mahalo te nau pehē ʻi heʻetau tali loto fakatōkilalo ki he fakaafe ke fakatomalá, ʻe tataki kitautolu ʻe he Laumālié ki he mālōlōʻanga ʻo e ʻEikí.

Fakaafeʻi e kau akó ke nau tohi e ngaahi taumuʻa ʻoku kau ki he founga te tau muimui ai ki he akonaki ʻi he ʻAlamā 13:27–29. Fai ha fakamoʻoni te tau lava ʻo hū ki he mālōlōʻanga ʻo e ʻEikí ʻi he moʻuí ni pea mo e moʻui ka hokó ʻi heʻetau muimui ki he ngaahi tefitoʻi moʻoni ne akoʻi ʻe ʻAlamaá.

Ngaahi Fakamatala Fakamahino mo e Puipuituʻá

ʻAlamā 13:1. “ʻOku ou loto ke fakatokangaʻi ange hoʻomou fakakaukaú”

Mahalo ʻe fifili e kau akó ki he ʻuhinga naʻe pehē ai ʻe ʻAlamā “ʻOku ou loto ke fakatokangaʻi ange hoʻomou fakakaukaú” peá ne toki lea kau ki he ngaahi meʻa kuo ʻosi hokó (vakai, ʻAlamā 13:1). ʻOku tokoni ke manatuʻi ko e ʻAlamā 13 ko ha hoko atu ia ʻo ha fakamatala ʻoku ʻi he ʻAlamā 11 mo e 12 foki. ʻOku ʻi he fakaʻosinga ʻo e ʻAlamā 12 e ngaahi lea ʻa ʻAlamā kau ki he Hinga ʻa ʻĀtama mo ʻIví (vakai, ʻAlamā 12:22–23, 30–32). ʻI he kamataʻanga ʻo e ʻAlamā 13, ʻoku hoko atu e fakamatala ʻa ʻAlamaá, ʻo ne kole ki he kakaí ke “fakatokangaʻi ange [ʻenau] fakakaukaú” ki ha taimi hili e Hingá ne fakanofo ai ʻe he ʻEikí ha kau taulaʻeiki ke akoʻi ʻEne ngaahi fekaú.

ʻAlamā 13:3. Tau‘atāāina ke fili ’i he maama fakalaumalié

ʻI he fakamatala kau ki he kau maʻu lakanga fakataulaʻeikí mo honau tomuʻa fakanofo ʻi he maama fakalaumālié, naʻe akoʻi ʻe ʻAlamā “kuo tomuʻa tuku kiate kinautolu ke nau fili ʻa e leleí pe ko e koví” ( ʻAlamā 13:3). Naʻe fakalahi atu ʻe Siosefa Filitingi Sāmita e moʻoni ko ʻení:

“Naʻe foaki ʻe he ʻOtuá ki Heʻene fānaú ʻa e tauʻatāina ke filí talu mei he maama fakalaumālié, ʻa ia ne maʻu ʻe he ngaahi laumālie fakafoʻituituí ʻa e faingamālie, hangē pē ko ia ʻoku maʻu ʻe he tangatá he taimi ní, ke fili ki he leleí pea siʻaki ʻa e koví, pe ko hono maʻu ʻa e koví pea faingataʻaʻia ʻi he nunuʻa ʻo ʻenau faiangahalá. Koeʻuhí ko e meʻá ni, naʻe ʻi ai ha niʻihi ne nau faivelenga ange ʻi ha niʻihi ʻi hono tauhi e ngaahi fekau ʻa e ʻEikí. …

“ʻOku maʻu ʻe he laumālie ʻo e tangatá ʻenau tauʻatāina ke filí. … Naʻe ʻikai ke tatau e laumālie ʻo e tangata kotoa pē. Mahalo pē ne nau kamata tatau, pea ʻoku tau ʻilo ne nau taʻehalaia kotoa ʻi he kamataʻangá; ka ʻoku fakaʻatā ha niʻihi ʻe he tauʻatāina ke filí ke nau fakalakalaka ange ʻi ha niʻihi, pea ko ia ai, ʻi he vahaʻataimi lōloa ko ia ʻo e moʻui-taʻe-faʻa-maté, kuo nau hoko ʻo maama ange, faivelenga ange, he naʻa nau tauʻatāina ke fai pē ʻenau fili, pea fakakaukau ʻiate kinautolu pē, ke maʻu ʻa e moʻoní pe fakafepakiʻi ia” (Doctrines of Salvation, comp. Bruce R. McConkie, 3 vols. [1954–56], 1:58–59).

ʻAlamā 13:3–5. Mo‘ui ’i he maama fakalaumālié mo e tomu‘a fakanofó

Naʻe akoʻi ʻe Palesiteni Poiti K. Peeka, ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá, ʻo pehē:

“ʻOku ʻikai ha moʻoni ʻe toe loloto ange kuo ʻomi kiate kitautolu ʻi hono toe fakafoki mai ʻo e ongoongoleleí ka ko e ʻilo ki heʻetau moʻui ʻi he maama fakalaumālié. ʻOku ʻikai ke ʻilo pe akoʻi ʻe ha toe siasi kehe ʻa e moʻoni ko ʻení. ʻOku ʻomi fakakongokonga lalahi pē ʻa e tokāteliné, ka ʻoku lahi feʻunga ʻa e toutou hā ʻa e ngaahi moʻoni mahuʻinga ʻaupito ʻi he ngaahi fakahaá ke fakapapauʻi mai kiate kitautolu ʻa e ngaahi moʻoni tefito paú ni.

“… Ko e ngaahi moʻoni mahuʻinga ʻeni ʻe niʻihi ʻoku tau ʻilo kau ki hotau tuʻunga moʻui ʻi he maama fakalaumālié: ‘Naʻe ʻi he kamataʻangá foki ʻa e tangatá mo e ʻOtuá.’ (T&F 93:29.) T&F 93:29Naʻa tau nofo ʻi he ʻao ʻo e ʻOtuá, ko ʻetau Tamai Taʻengatá; ko ʻEne fānau kitautolu. Naʻe fokotuʻutuʻu e maama fakaʻatamaí, pe laumālié ko e ngaahi sino fakalaumālie kimuʻa ʻi he teʻeki ke ʻi ai ʻa e māmaní. (Vakai, ʻĒpalahame 3:22.) Naʻe fakaʻatā ʻa e tauʻatāina ke filí kiate kitautolu takitaha. Na‘e foaki ’a e mafaí pea na‘e fili e kau takí. ( ʻAlamā 13:1–4.)” (Our Father’s Plan [1984], 14–15).

ʻOku ʻi he Tuʻu Maʻu ʻi he Tuí ʻa e fakamatala ʻo e tomuʻa fakanofó:

“ʻI he maama fakalaumālie kimuʻa ʻi he māmaní, ne fokotuʻu ai ʻe he ʻOtuá ha ngaahi laumālie pau ke nau fakahoko ha ngaahi misiona pau he lolotonga ʻenau moʻui fakamatelié. ʻOku ui ʻeni ko e tomuʻa fakanofó.

“ʻOku ʻikai fakapapauʻi ʻe he tomuʻa fakanofó ia kuo pau ke maʻu ʻe ha niʻihi fakafoʻituitui ha ngaahi uiuiʻi pe fatongia pau. ʻOku hoko mai ʻa e ngaahi fatongia peheé ʻi he moʻuí ni tuʻunga ʻi hono fakaʻaongaʻi ʻo e tauʻatāina ke fili ʻi he angatonú, ʻo hangē tofu pē ko e hoko mai ʻa e tomuʻa fakanofó tuʻunga ʻi he angatonu ʻi he moʻui kimuʻa ʻi he māmaní. …

“ʻOku fekauʻaki ʻa e tokāteline ʻo e tomuʻa fakanofó mo e kāingalotu kotoa ʻo e Siasí, kae ʻikai ki he Fakamoʻuí pē mo ʻEne kau palōfitá. Kimuʻa pea toki fakatupu ʻa e māmaní, ne foaki ki ha houʻeiki fafine ʻe niʻihi ha ngaahi fatongia pea tomuʻa fakanofo mo ha kakai tangata angatonu ki ha ngaahi fatongia fakataulaʻeiki ʻe niʻihi. Pea neongo ʻoku ʻikai ke ke manatuʻi ʻa e taimi ko iá, ka naʻá ke loto ke fakahoko ha ngaahi tufakanga mahuʻinga ʻi he ngāue ʻa hoʻo Tamaí. Ko e taimi te ke fakamoʻoniʻi ai ʻa hoʻo tāú, ʻe foaki atu ha ngaahi faingamālie ke ke fakahoko ai ʻa e ngaahi ngāue naʻe tuku atú” (Tuʻu Maʻu ʻi he Tuí: Ko ha Huluhulu ki he Ongoongoleleí [2004], 193–194).

Naʻe akoʻi ʻe ʻEletā Niila A. Mekisuele ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá ʻo pehē:

“Ko e moʻui ʻi he maama fakalaumālié ʻoku ʻikai ko ha tokāteline fakafiefiemālie. ʻOku ʻi ai e ngaahi fili lahi ke tau fai ʻe kitautolu takitaha, ngaahi fatongia tuʻuloa mo faingataʻa ke fakahoko, aʻusia e ngaahi manuki mo e ngaahi faingataʻa, fakaʻaongaʻi lelei ʻa e taimí, fakaʻaongaʻi lelei e ngaahi talēnití mo e ngaahi meʻafoakí. Koeʻuhí pē he naʻa tau fili ke tau ʻ[ʻi ai pea toki],’ ko e moʻoni ʻoku ʻikai ke ʻuhinga ia ʻe lava ke tau taʻe tokanga [‘ʻi heni mo e taimí ni].’ Tatau ai pē pe naʻe tomuʻa fakanofo e kakai tangatá, pe tomuʻa fili e kakai fefiné, ka ko kinautolu naʻe ui mo teuteú kuo pau foki ke nau fakamoʻoniʻi naʻe ‘fili, mo angatonu’ kinautolu. (Vakai, Fakahā 17:14; T&F 121:34–36.)” (“Premortality, a Glorious Reality,” Ensign, Nov. 1985, 17).

Paaki