Laipelí
Lēsoni 84: ʻAlamā 21–22


Lēsoni 84

ʻAlamā 21–22

Talateú

Naʻe akoʻi ʻe ʻĒlone, tokoua ʻo ʻĀmoní ʻa e kau ʻAmalekaí, ka naʻa nau fakaʻikaiʻi ʻene pōpoaki kau ki he Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí. Peá ne malanga ʻi Mitonai, ʻa ia naʻe tuku pōpula ai ia mo hono kāingá. Naʻa nau kei faivelenga lolotonga honau taimi faingataʻaʻiá, pea hoko atu ʻenau ngāue fakafaifekaú ke vahevahe ʻa e ongoongoleleí hili hono maluʻi ʻe ʻĀmoni mo Lamōnai honau tukuangé. Hili e teuteu ʻa e tamai ʻa Lamōnaí ʻo fakafou ʻi he sīpinga ʻa ʻĀmoní, naʻá ne ʻilo meia ʻĒlone kau ki he founga ke “fanauʻi ʻi he ʻOtuá” (ʻAlamā 22:15). Naʻe ʻilo ʻe he tamai ʻa Lamōnaí ko e fakatomala mei heʻene ngaahi angahalá te ne lava ai ke ʻilo ʻa e ʻOtuá pea fakaiku ki hono maʻu ʻa e moʻui taʻengatá.

Ngaahi Fokotuʻu ki hono Akoʻí

ʻAlamā 21

Naʻe malangaʻi ʻe ʻĒlone mo hono kāingá ʻa e ongoongoleleí neongo ʻa e ngaahi ʻahiʻahí mo e tuku pōpulá

Fehuʻi ange ki he kau akó pe kuo ʻi ai nai ha taimi kuo nau ongoʻi naʻa nau fai honau lelei tahá ke tauhi e ngaahi fekaú pea nau kei fehanghangai pē mo e ngaahi faingataʻá pe ongoʻi loto foʻi ai. Fakaafeʻi kinautolu ke nau talamai e ngaahi tuʻunga ʻe niʻihi ʻe ala ongoʻi peheni ai e kakaí.

Fakamatalaʻi ange lolotonga e ola lelei hono akoʻi ʻe ʻĀmoni ʻa e Tuʻi ko Lamōnaí mo hono kakaí, naʻe fehangahangai ʻa ʻĒlone mo hono kāingá mo e faingataʻa lahi ʻi ha feituʻu ʻe taha ʻo e fonuá. ʻI hono ako ʻe he kau akó ʻa e sīpinga ʻa ʻĒlone mo hono kāingá, poupouʻi kinautolu ke nau kumi e ngaahi lēsoni ʻe lava ʻo tokoniʻi ai kinautolu ʻi he taimi ʻoku nau fehangahangai ai mo e ngaahi faingataʻá pe ongoʻi loto foʻí.

Hiki ʻa e ngaahi maʻuʻanga tokoni ko ʻení ʻi he palakipoé: ʻAlamā 21:1–4; ʻAlamā 21:5–8; ʻAlamā 21:9–11; ʻAlamā 21:12–15; mo e ʻAlamā 20:29–30. Vahevahe ʻa e kalasí ki ha ngaahi kulupu ʻe nima. Vahe ki he kulupu takitaha ha taha ʻo e ngaahi potufolofola kuo hiki ʻi he palakipoé. Kole ki he kau akó ke nau teuteu ke fai ha fakamatala fakanounouʻi ʻo ʻenau ngaahi potufolofola kuo vahe angé pea ke fakamatalaʻi ha faʻahinga faingataʻa ne kātakiʻi ʻe ʻĒlone mo hono kāingá. Hili ha ngaahi miniti siʻi, fakaafeʻi e kau ako mei he kulupu takitaha ke nau vahevahe ʻa e meʻa kuo nau ʻiló.

  • Naʻe kātakiʻi fēfē ʻe ʻĒlone mo hono kāingá honau ngaahi faingataʻaʻiá? (Vakai, ʻAlamā 20:29; 21:9, 12, 15.)

  • Ko e taha ʻo e ngaahi ʻahiʻahi naʻe fehangahangai mo ʻĒloné ko e fakafepaki mei he kau ʻAmalekaí ʻi heʻene akoʻi kinautolú (vakai, ʻAlamā 21:5–10). Ko e hā te tau lava ʻo fai kapau ʻoku fie fakakikihi ha taha mo kitautolu kau ki heʻetau tui fakalotú pe fakafepakiʻi ʻetau tuí?

Fakamanatu ki he kau akó ʻa e fehuʻi ʻi he kamataʻanga ʻo e lēsoni ko ʻení. Naʻe ngāue mālohi ʻa ʻĒlone mo hono kāingá ke fai ʻa ia naʻe fakahinohino ʻe he ʻEikí kiate kinautolú, ka naʻa nau kei fehangahangai pē mo e ngaahi faingataʻá. Kole ki he kau akó ke nau fakakaukau fakalongolongo ki he anga ʻenau ongó kapau kuo nau aʻusia ʻa e meʻa ne aʻusia ʻe ʻĒlone mo hono kāingá. Ko e hā te nau fie maʻu ke faí hili hono fakamamahiʻi mo tuku pōpula kinautolu maʻá e ongoongoleleí ʻo mamaʻo mei ʻapí? Te ke lava ke fehuʻi ange pe te nau fie maʻu nai ke nau foki ki ʻapi.

Hiki ʻa e tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi he palakipoé: Kapau te tau matuʻuaki faivelenga ʻa e ngaahi faingataʻá, ʻe tokoniʻi kitautolu ʻe he ʻEikí ke fai ʻEne ngāué. Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi ʻa e ʻAlamā 21:16–17. Kole ki he toenga ʻo e kalasí ke nau muimuiʻi lolotonga hono laú, ʻo feinga ke ʻilo ʻa e founga ne tokoniʻi ai ʻe he ʻEikí ʻa ʻĒlone mo hono kāingá ke fai ʻEne ngāué. Fakaafeʻi e kau akó ke nau lipooti ʻa e meʻa kuo nau ʻiloʻí.

Ke tokoniʻi e kau akó ke nau fakaʻaongaʻi ʻa e tefitoʻi moʻoni kuo hiki ʻi he palakipoé, fehuʻi ange kiate kinautolu ko e hā e faʻahinga ngāue kuo tuku ʻe he ʻOtuá kiate kinautolu ke nau fai he lolotonga ní pea ko e hā e ngaahi faingataʻa te nau ala fehangahangai mo ia ʻi he feinga ke ikunaʻi e ngāue ko ʻení. (Mahalo te ke fie maʻu ke fakamahinoʻi ange, ke tānaki atu ki he ngāue fakafaifekaú, ʻoku lava ke kau atu ʻa e kau akó ʻi he ngāue ʻa e ʻOtuá ʻaki ʻenau ʻalu ki he ngaahi houalotu ʻa e Siasí, fakahoko e ngaahi uiuiʻí mo e ngaahi ngāue kuo vahe angé, tokoniʻi e niʻihi kehé, fakamālohia ʻenau fakamoʻoní, pea hoko ʻo tatau ange mo Kalaisi.)

Fakaafeʻi e kau akó ke nau vahevahe pe ʻoku anga fēfē ʻenau ʻilo ʻoku moʻoni ʻa e tefitoʻi moʻoni kuo hiki ʻi he palakipoé. Mahalo te ke fie maʻu ke vahevahe hoʻo fakamoʻoni kau ki he founga ʻoku tokoniʻi ai kitautolu ʻe he ʻEikí ke tau ikunaʻi ʻEne ngāué ʻi he taimi ʻoku tau matuʻuaki faivelenga ai e ngaahi faingataʻa. Kole ki he fānaú ke ʻomi ha ngaahi sīpinga ʻo ha ngaahi taimi he kahaʻú te nau fakakaukau ai te nau lava ke matuʻuaki ʻa e ngaahi faingataʻá ʻi heʻenau fai ʻa e ngāue ʻa e ʻEikí.

Fakanounouʻi ʻa e ʻAlamā 21:18–23 ʻaki hono fakamatalaʻi ange, hili hono tokoniʻi ke maluʻi hono tukuange ʻa ʻĒlone mo hono kāinga mei he fale fakapōpulá, naʻe foki ʻa ʻĀmoni mo Lamōnai ki he fonua ko ʻIsimelí, ʻa ia ne hoko atu ai ʻena malangaʻi ʻa e ongoongoleleí. Naʻe foaki ʻe Lamōnai ki hono kakaí ʻa e tauʻatāina ki heʻenau lotú.

ʻAlamā 22

ʻOku akoʻi ʻe ʻĒlone ʻa e ongoongoleleí ki he tamai ʻa Lamōnaí, ʻa ia ʻokú ne tui mo fanauʻi ʻi he ʻOtuá

Hiki e ngaahi fehuʻi ko ʻení he palakipoé:

Ko e hā ʻokú ke fie maʻu ai ke maʻu ʻa e moʻui taʻengatá?

Ko e hā te ke loto fiemālie ke tukuange kae maʻu ʻa e moʻui taʻengatá?

Fakamatalaʻi ange, “ko e moʻui taʻengatá, pe hakeakiʻí, ko e maʻu ia ha nofoʻanga ʻi he tuʻunga māʻolunga taha ʻo e puleʻanga fakasilesitialé, ʻa ia te tau nofo fakataha ai ʻi he ʻao ʻo e ʻOtuá pea hoko atu ko e ngaahi fāmili (vakai, T&F 131:1–4). … ʻOku lava ʻa e meʻaʻofa ko ʻení tuʻunga ʻi he Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí” (Tuʻu Maʻu ʻi he Tuí: Ko Ha Huluhulu Ki He Ongoongoleleí [2004], 127). Fakahā nounou ki he kau akó ʻa e ʻuhinga ʻokú ke fie maʻu ai ke maʻu ʻa e moʻui taʻengatá. ʻI hoʻo fai iá, mahalo te ke fie maʻu ke fakaʻaliʻali ha laʻi tā ho fāmilí mo ha tā ʻo e Fakamoʻuí. Pea kole ki he kau akó ke nau fakalaulauloto ki he ngaahi fehuʻi he palakipoé ʻi heʻenau ako fakataha ʻa e ʻAlamā 22.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi ʻa e ʻAlamā 22:1.

  • Ko e hā e meʻa ʻokú ke manatuʻi kau ki he tamai ʻa Lamōnaí mei he lēsoni kuo ʻosí? (Mahalo te ke fie maʻu ke fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne fakamatala fakanounouʻi ʻa e ʻAlamā 20.)

  • Fakatatau ki he ʻAlamā 20:27, ko e hā e meʻa ne kole ʻe he tamai ʻa Lamōnaí kia ʻĀmoni ke ne faí? (Akoʻi ia.)

Fakanounouʻi ʻa e ʻAlamā 22:2–3 ʻaki hono fakamatalaʻi ange neongo naʻe fie maʻu ʻe he tamai ʻa Lamōnaí ke sio kia ʻĀmoni mo ne akoʻi ia, ka naʻá ne kei vēkeveke pē ke ako he taimi naʻe fetongi ai ʻo haʻu ʻa ʻĒlone kiate iá.

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi ʻa e ʻAlamā 22:5–6. Kole ki he kalasí ke nau muimuiʻi lolotonga hono laú, ʻo kumi e meʻa naʻe fie maʻu ʻe he tamai ʻa Lamōnaí ke ne ʻiló. Kole ange ke nau lipooti ʻa e meʻa ʻoku nau ʻiló.

Vahevahe ʻa e kalasí ki he ngaahi kulupu iiki. Fakaafeʻi ʻa e ngaahi kulupú ke nau lau fakataha ʻa e ʻAlamā 22:7–14 pea hiki ha lisi ʻo e ngaahi tokāteline ne akoʻi ʻe ʻĒlone ki he tamai ʻa Lamōnaí. (Hangē ko ʻení, mahalo te nau fakahā atu naʻá ne akoʻi kau ki he Fakatupú, Hingá, mo e Fakaleleí.) Hili hono fakatahatahaʻi ʻe he ngaahi kulupú ʻenau ngaahi lisí, kole ki ha tokotaha ako ke ne vahevahe mo e kalasí ʻa e lisi ʻo e ngaahi tokāteline naʻe faʻu ʻe heʻene kulupú. Mahalo te ke fie maʻu ke kole ki he tokotaha ako ko iá ke ne hiki ʻa e lisí he palakipoé. Pea fakaafeʻi e toenga ʻo e kau akó ke nau hiki ha toe ngaahi tokāteline ke tānaki mai ʻa ia kuo lisi ʻe heʻenau ngaahi kulupú.

  • ʻOku tali fēfē ʻe he ngaahi tokāteline ko ʻení ʻa e fehuʻi ʻa e tuʻí ʻi he ʻAlamā 22:6?

Fakaafeʻi e kau akó ke nau fakatotolo fakalongolongo ʻi he ʻAlamā 22:15, ʻo kumi e meʻa naʻe finangalo lelei ʻa e tamai ʻa e Tuʻi ko Lamōnaí ke tukuange kae maʻu ʻa e fiefiá mo e moʻui taʻengatá.

  • Ko e hā hoʻo fakakaukaú ʻi hoʻo sioloto ki he meʻa naʻe finangalo lelei ʻa e tuʻí ke tukuangé?

Fakamahinoʻi ange neongo naʻe finangalo lelei ʻa e tuʻí ke tukuange kotoa ʻene koloá, ka naʻe akoʻi ia ʻe ʻĒlone ki ha feilaulau lahi ange naʻe fie maʻu ke ne fakahoko. Fakaafeʻi e kau akó ke nau lau leʻolahi ʻa e ʻAlamā 22:16. Kole ki he kalasí ke nau fakafanongo ki he meʻa naʻe lea ʻaki ʻe ʻĒlone naʻe fie maʻu ke fai ʻe he tuʻí.

  • Ko e hā e meʻa naʻe pehē ʻe ʻĒlone naʻe fie maʻu ke fai ʻe he tuʻí? (Fakatomala mei heʻene ngaahi angahalá pea lotu ki he ʻOtuá ʻaki ʻa e tui.)

Fakaafeʻi ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi ʻa e ʻAlamā 22:17–18. Kole ki he kalasí ke nau muimuiʻi lolotonga hono laú, ʻo kumi e tali ʻa e tuʻí ki he ngaahi fakahinohino ʻa ʻĒloné.

  • Naʻe fakahaaʻi fēfē ʻe he tuʻí ʻene holi ke maʻu ʻa e moʻui taʻengatá?

  • ʻOkú ke pehē ko e hā e ʻuhinga ʻo e pehē ke “liʻaki kotoa” ʻetau ngaahi angahalá? ʻOkú ke pehē ko e hā e ʻuhinga ʻoku mahuʻinga ai ke fakatomalaʻi kotoa ʻetau ngaahi angahalá, kae ʻikai ko e niʻihi pē ʻo kinautolu? (Tokoniʻi e kau akó ke mahino kiate kinautolu ʻoku fie maʻu ha taimi ki ha tokotaha ke ne fakatomalaʻi kotoa ʻene ngaahi angahalá.)

  • Ko e hā ʻoku tau ako mei he tamai ʻa Lamōnaí kau ki he teuteu ki he moʻui taʻengatá? (Neongo ʻe fakaʻaongaʻi ʻe he kau akó ha ngaahi lea kehekehe, ka ke fakapapauʻi ʻoku mahino kiate kinautolu ʻa e moʻoni ko ʻení: Kuo pau ke tau loto fiemālie ke liʻaki kotoa ʻetau ngaahi angahalá koeʻuhí ke tau teuteu ki he moʻui taʻengatá. Mahalo te ke fie maʻu ke fokotuʻu ange ke fakaʻilongaʻi ʻe he kau akó ʻa e kupuʻi lea “Te u liʻaki kotoa ʻeku ngaahi angahalá koeʻuhí ke u ʻiloʻi koe” ʻi he ʻAlamā 22:18.)

Kole ki ha tokotaha ako ke ne lau leʻolahi ʻa e lea ko ʻeni naʻe fai ʻe ʻEletā Tālini H. ʻOakesi ʻo e Kōlomu ʻo e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá:

ʻĪmisi
ʻEletā Dallin H. Oaks

“ʻOku fakatukupaaʻi kitautolu ʻe he ongoongolelei ʻo Sīsū Kalaisí ke tau liliu. Ko e ʻfakatomalá’ ko e pōpoaki ia ʻoku tā tuʻo lahi taha hono lea ʻakí, pea ʻoku ʻuhinga ʻa e fakatomalá ke tukuange kotoa ʻa ʻetau ngaahi angafaí—fakafoʻituitui, fakafāmili, fakamatakali, mo fakafonua—ʻa ē ʻoku fepaki mo e ngaahi fekau ʻa e ʻOtuá. Ko e taumuʻa ʻo e ongoongoleleí ke liliu ʻa e kakai hangē ko kitauá, ke nau hoko ko ha kakai fakalangi, pea ʻe fie maʻu ki ai ha liliu ia” (“Fakatomalá mo e Liliú,” Ensign pe Liahona, Nōv. 2003, 37).

Fakamahinoʻi ange ʻoku fifili ʻa e kakai ʻe niʻihi pe te nau lava koā ʻo fakatomala mo liliu moʻoni. ʻOku fehuʻia ʻe ha niʻihi pe ʻe fakamolemoleʻi koā kinautolu ʻe he ʻEikí. Ke tokoniʻi e kau ako ʻa ē ʻoku nau maʻu ʻa e ngaahi hohaʻa ko ʻení, lau ʻa e lea ko ʻení naʻe fai ʻe Sisitā ʻElaine S. Tolotoni, ko e palesiteni lahi ʻo e Kau Finemuí:

“ʻOku ʻi ai nai ha meʻa ʻi hoʻo moʻuí ʻoku fie maʻu ke liliu? Te ke lava ʻo fai ʻeni. Te ke lava ʻo fakatomala koeʻuhí ko e feilaulau fakalelei mo taʻengata ʻa e Fakamoʻuí. Naʻá Ne ʻai ke ta lava ʻo liliu, ke ta toe hoko ʻo haohaoa mo maʻa, pea hoko ʻo tatau mo Ia. Pea kuó Ne ʻosi talaʻofa mai ko e taimi te tau fakahoko aí, he ʻikai lava ke Ne toe manatu ki heʻetau ngaahi angahalá mo ʻetau ngaahi fehalākí” (“Ko e Taimi ʻEni ke Tuʻu Hake pea Ulo!” Ensign pe Liahona, Mē 2012, 124).

Fakamatalaʻi ange, ʻi heʻetau ngāueʻi e tuí mo fakatomala mei heʻetau ngaahi angahalá, ʻoku tau feʻunga ai ke maʻu ʻa e ngaahi ouau ʻo e lakanga fakataulaʻeikí mo e ngaahi fuakava te nau tokoniʻi kitautolu ke tau teuteu ki he moʻui taʻengatá.

Fakaafeʻi e kau akó ke nau hiki ʻi heʻenau pepa akó pe tohinoa ako folofolá ʻenau tali ki he fehuʻi ko ʻení. (Mahalo te ke fie maʻu ke hiki e fehuʻí ʻi he palakipoé pe lau māmālie ia koeʻuhí ke lava ʻe he kau akó ʻo hiki.)

  • Mei hoʻo ako kau ki he meʻa ʻoku fie maʻu ke maʻu ʻa e moʻui taʻengatá, ko e hā hoʻo ongoʻi ki he meʻa ʻe kole atu ʻe he ʻEikí ke ke fai he ʻaho ní koeʻuhí ke ke ʻunu ke ofi ange ai kiate Ia?

ʻI hono maʻu ʻe he kau akó ha taimi feʻunga ke fakalaulauloto mo tohi aí, fehuʻi ange:

  • Ko e hā ha fakamoʻoni ʻokú ke mamata ki ai kuo ului moʻoni e tuʻí ki he ʻEikí? (Fakamanatu ki he kau akó kuo liliu e tuʻí mei heʻene fie maʻu ke tamateʻi hono foha ʻoʻoná ki heʻene finangalo lelei ke liʻaki hono puleʻangá kotoa mo ʻene ngaahi angahalá kotoa koeʻuhí ke fanauʻi ʻi he ʻOtuá.)

Fakanounouʻi ʻa e ʻAlamā 22:19–21 ʻaki hono fakamatalaʻi ange, hili hono fakavaivaiʻi e tuʻí ʻe he Laumālié, naʻe lele ʻene kau tamaioʻeikí ʻo fakahā ki he kuiní ʻa e meʻa kotoa ne hokó. Naʻá ne ʻita mo fekau ʻa e kau tamaioʻeikí ke tamateʻi ʻa ʻĒlone mo hono ngaahi tokouá. Naʻe fakafisi ʻa e kau tamaioʻeikí ko ʻenau manavahē ki he mālohi ʻo e kau faifekau Nīfaí. Naʻe manavahē foki mo e kuiní ka naʻá ne fakapapau ke tamateʻi ʻa e kau Nīfaí. Naʻá ne fekauʻi e kau tamaioʻeikí ke nau ʻalu ʻo ʻomai ʻa e kakaí ke tamateʻi ʻa ʻĒlone mo hono kāingá.

Kole ki he kau akó ke nau lau fakalongolongo ʻa e ʻAlamā 22:22–26, ʻo kumi e ngaahi ngāue naʻe fai ʻe ʻĒlone mo e tuʻí koeʻuhí ke ului ʻa e kuiní mo e niʻihi kehé pea mo aʻusia ʻa e fiefiá. Fakaʻosi ʻaki haʻo vahevahe hoʻo fakamoʻoni ki he fakatomalá pea mo e tāpuaki ʻo e liliú ʻi he Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí.

Toe Fakamanatu e Fakataukei Folofolá

ʻE lava ʻo fakaʻaongaʻi ʻe he kakai kei talavoú ʻa e ngaahi folofolá ke akoʻi ʻa e ngaahi moʻoni ʻo e ongoongoleleí. Vahe ke tauhoa ʻa e kau akó, pea fakaafeʻi e hoa takitaha ke nau teuteu ha kiʻi fakaʻaliʻali miniti ʻe taha-ki he-ua ʻa ē te nau akoʻi ai ha tokāteline tefito te ke vahe kiate kinautolu. Kole ange ke nau fakaʻaongaʻi ha veesi fakataukei folofola ʻe taha ʻi hono akoʻi e tokāteliné. Kole ange foki ke nau fakakaukau ki hono fakaʻaongaʻi e ngaahi fakamatala, sīpinga, aʻusia, mo e fakamoʻoni ʻi heʻenau akoʻí. ʻOku totonu ke kau fakatouʻosi e ongo tamaiki ako ʻi he hoa takitaha ʻi he fakaʻaliʻalí. Hili hono ʻoange ha taimi feʻunga ki he teuteú, kole ki ha ngaahi hoa ʻe ua pe tolu ke nau akoʻi e kalasí. Fakakaukau ke kole ki he ngaahi hoa kehé ke fai ʻenau fakaʻaliʻalí lolotonga e ngaahi fakataha lotu ka hokó pe hili ha lēsoni nounou pē.

Fakatokangaʻi ange: Kapau he ʻikai ke ʻi ai ha taimi ki he ʻekitivitī ko ʻení ko e konga ʻo e lēsoni ko ʻení, te ke ala fakaʻaongaʻi ia ʻi ha ʻaho kehe. Ki he ngaahi ʻekitivitī vakaiʻi kehé, vakai ki he hokohoko fakamotuʻalea ʻi he ngataʻanga ʻo e tohi lēsoni ko ʻení.

Ngaahi Fakamatala Fakamahino mo e Puipuituʻá

ʻAlamā 21:16–17. “Naʻa nau fakatafoki ai ha tokolahi ki he ʻiloʻi ʻo e moʻoní”

Naʻe kātakiʻi ʻe ʻĒlone mo hono kāingá ʻa e ngaahi faingataʻa lahi kimuʻa pea nau toki lava ke tokoniʻi e niʻihi kehé ke nau tafoki ki he ʻEikí. Naʻe akonaki ʻa Palesiteni Tōmasi S. Monisoni ʻo pehē:

“Ko ha ngāue maʻongoʻonga ke tokoni, akoʻi, pea ke tokoniʻi e ngaahi laumālie mahuʻinga ʻa ia kuo teuteuʻi ʻe heʻetau Tamaí ki Heʻene pōpoakí. ʻOku tātātaha ke faingofua ha ola ʻoku leleí. Ko e angamahení, ʻoku muʻomuʻa ʻa e loʻimatá, ngaahi ʻahiʻahí, falalá, mo e fakamoʻoní” (“Tears, Trials, Trust, Testimony,” Ensign, May 1987, 43).

ʻAlamā 22:18. “Te u liʻaki kotoa ʻeku ngaahi angahalá koeʻuhí ke u ʻiloʻi koe”

Kuo pau ke tau loto fiemālie ke feilaulauʻi e meʻa kotoa pē koeʻuhí ke tau fanauʻi ʻi he ʻOtuá ʻo hangē ko e tamai ʻa Lamōnaí. ʻI he Lectures on Faith, ʻoku tau ako ai ʻa e mahuʻinga ʻo e feilaulaú ʻi heʻetau tupulaki taʻengatá:

“Tuku ke tau vakaiʻi heni, ʻilonga ha tui fakalotu ʻoku ʻikai ke nau fie maʻu ʻa e feilaulauʻi ʻo e meʻa kotoa peé ʻoku ʻikai ke nau teitei maʻu ʻa e mālohi feʻunga ke maʻu ha tui ʻoku fie maʻu ki he moʻuí mo e fakamoʻuí; he, talu mei he ʻuluaki ʻi ai ʻa e tangatá, naʻe ʻikai lava ke maʻu ʻa e tui ʻoku fie maʻu ki he fiefia ʻi he moʻuí mo e fakamoʻuí taʻe kau ai ʻa e feilaulauʻi ʻo e meʻa fakamāmani kotoa pē. Naʻe fakafou ʻi he feilaulau ko ʻení, pea ko ʻeni pē, naʻe fakanofo ai ʻe he ʻOtuá ʻoku totonu ke fiefia ʻa e tangatá ʻi he moʻui taʻengatá; pea ʻoku fakafou ʻi hono feilaulauʻi ʻo e ngaahi meʻa fakamāmani kotoa pē, hono ʻilo ʻe he tangatá ʻoku nau fai ʻa e ngaahi meʻa ʻoku fakahoifua ʻi he ʻafio mai ʻa e ʻOtuá. ʻI he taimi kuo fai ai ʻe ha tangata ha feilaulau ʻo e meʻa kotoa ʻokú ne maʻú koeʻuhí ko e moʻoní, ʻo kau ai e feilaulauʻi ʻene moʻuí, mo tui ʻi he ʻao ʻo e ʻOtuá kuo ui ia ke fai ʻa e feilaulaú ni koeʻuhí ʻokú ne fekumi ke fai Hono finangaló, ʻokú ne ʻilo fakapapau moʻoni, ʻe fai ia ʻe he ʻOtuá mo tali ʻene feilaulaú mo e foakí, pea kuo ʻikai, pe ʻe ʻikai ke ne kumi taʻe ʻaonga maʻu ai pē ki Hono fofongá. Pea ʻi he ngaahi tūkunga ko ʻení, te ne lava ke maʻu ʻa e tui ʻoku fie maʻu ke ne maʻu ʻaki ʻa e moʻui taʻengatá”(Lectures on Faith [1985], 69).

ʻAlamā 22:18. “Naʻá ne tō ki lalo ʻo hangē kuó ne maté”

Naʻe “tō ki lalo [ʻa e tuʻí] ʻo hangē kuó ne maté” ( ʻAlamā 22:18) ʻi he taimi naʻá ne maʻu ai ha fakahā mei he Laumālié ʻa ia naʻe fuʻu mālohi pea tupu ai e mole hono mālohi fakaesinó. Naʻá ne aʻusia ha meʻa tatau mo ia naʻe aʻusia ʻe hono foha ko Lamōnaí, naʻá ne hā mai hangē kuo maté ka kuó ne aʻusia moʻoni ʻa e “maama ʻo e nāunau ʻo e ʻOtuá” ʻo aʻu ki ha tuʻunga pehē “kuo maʻu ʻe ia ʻa e mālohi ki hono sino fakamāmaní, pea kuó ne moʻulaloa ai ki he mālohi ʻo e ʻOtuá” ( ʻAlamā 19:6).

Paaki