Laipelí
Talateu ki he Tohi Lēsoni ʻa e Faiako Seminelí ki he Tohi ʻa Molomoná


Talateu ki he Tohi ʻa Molomoná Tohi Lēsoni ʻa e Faiako Seminelí

Ko ‘Etau Taumuʻá

ʻOku pehē ʻe he Kaveinga ʻo e Seminelí mo e ʻInisititiuti Fakalotú

“Ko ʻetau taumuʻá ke tokoni ki he toʻu tupú mo e kakai lalahi kei talavoú ke mahino mo nau falala ki he ngaahi akonaki mo e Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí, fakafeʻungaʻi kinautolu ke maʻu ʻa e ngaahi tāpuaki ʻo e temipalé, pea teuteuʻi kinautolu, honau fāmilí mo e niʻihi kehé ki he moʻui taʻengata mo ʻenau Tamai Hēvaní.”

Ke aʻusia ʻetau taumuʻá, ʻoku tau akoʻi ki he kau akó ‘a e ngaahi tokāteline mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ‘o e ongoongoleleí, ‘o hangē ko ʻene hā ‘i he folofolá mo e ngaahi lea ‘a e kau palōfitá. Ko e ngaahi tokāteline mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ‘ení ʻoku akoʻi ‘i ha founga ‘e maʻu ai ‘a e mahinó pea mo ha fakamaama.‘Oku tau tokoni ki he fānau akó ke nau fakahoko honau fatongia ‘i he akó, mo teuteuʻi kinautolu ke nau akoʻi ‘a e ongoongoleleí ki ha niʻihi kehe.

Ke tokoni ke aʻusia e ngaahi taumuʻa ko ʻení, ʻoku poupouʻi koe mo e fānau ako ʻoku ke akoʻí ke fakakau atu ʻa e Ngaahi Konga Mahuʻinga ʻo Hono Akoʻi mo Ako ʻo e Ongoongoleleí ʻi he taimi ʻoku mou ako fakataha ai ʻa e folofolá:

  • Faiako mo ako ʻi he Laumālié.

  • Tanumaki ha ʻātakai ʻo e ʻofa, fakaʻapaʻapa, pea mo ha taumuʻa.

  • Ako fakaʻaho e folofolá pea lau ʻa e ngaahi fakamatala ki he lēsoní. (ʻE lava ke maʻu e saati ki hono muimuiʻi ʻo e lau folofolá ʻi he fakamatala fakalahi ʻi mui ʻi he tohi lēsoni ko ʻení.)

  • ʻAi ke mahino ʻa e ʻuhinga mo e kakano ʻo e folofolá mo e ngaahi lea ʻa e kau palōfitá.

  • Feinga ke ‘iloʻi, mahino, ongoʻi hono moʻoni mo hono mahuʻinga e ngaahi tokāteline mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí, pea fakaʻaongaʻi kinautolu.

  • Fakamatalaʻi, vahevahe, mo fakamoʻoniʻi e ngaahi tokāteline mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo e ongoongoleleí.

  • Taukei ʻi he ngaahi potufolofola mahuʻingá mo e Ngaahi Tefitoʻi Tokāteliné.

Kuo ʻosi teuteuʻi e tohi lēsoni ko ʻeni ʻa e faiakó ke tokoniʻi koe ke ke lavameʻa ʻi hono fakahoko ʻa e ngaahi taumuʻá ni.

Teuteuʻi ‘o e Lēsoní

Naʻe fekauʻi ʻe he ʻEiki ʻa kinautolu ʻoku akoʻi ʻEne ongoongoleleí ke “akoʻi ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻo ʻeku ongoongolelei, ʻa ia ʻoku ʻi he Tohi Tapú mo e Tohi ʻa Molomoná, ʻa ia ʻoku ʻi ai ʻa hono kakato ʻo e ongoongolelei” (T&F 42:12). Naʻá Ne toe fakahinohino ʻo pehē ʻoku totonu ke akoʻi e ngaahi moʻoni ko ʻení ʻo fakatatau “ki hono fakahinohinoʻi ʻe he Laumālie,” ʻa ia “ʻe foaki atu … ʻi he lotu ʻo e tui ” (T&F 42:13–14). ʻI hoʻo teuteuʻi e lēsoní takitaha, lotua ke maʻu ʻa e tataki ʻa e Laumālié ke tokoniʻi koe ke mahino ʻa e ngaahi folofolá mo e ngaahi tokāteline mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻoku ʻi aí. Hangē pē ko iá, muimui ki he ueʻi ʻa e Laumālié ʻi he taimi ʻokú ke palani ai ʻa e founga ke tokoni ke mahino ki hoʻo kau akó ʻa e ngaahi folofolá, ke akoʻi ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní, pea ongoʻi ha holi ke fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi meʻa kuo nau akó.

ʻI he kalasi ko ʻení, ʻoku fakatefito hoʻo teuteú mo e akoʻí ʻi he Tohi ʻa Molomoná. Ako ʻi he faʻa lotu ʻa e ngaahi vahé pē ngaahi veesi te ke akoʻí. Kumi ke mahino ʻa e ʻuhinga mo e kakano ʻo e konga folofolá, kau ai ʻa e talanoa, kakai, ngaahi feituʻu, pea mo e ngaahi meʻa ʻoku hokó. ʻI hoʻo kamata ke taukei mo e ʻuhinga mo e kakano ʻo e konga folofolá takitaha, kumi ke ʻiloʻi ʻa e ngaahi tokāteline pea mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻoku ʻi aí, pea fili pē ko fē ʻi he ngaahi moʻoni ko ʻení ʻoku mahuʻinga taha ke mahino pea fakaʻaongaʻi ʻe hoʻo kau akó. Hili hoʻo ʻiloʻi ʻa e meʻa ʻe tukutaha ki ai e tokangá, te ke lava ʻo fili pe ko fē ʻa e ngaahi founga, fokotuʻutuʻu, mo e ekitivitīe tokoni lelei taha ki hoʻo kau akó ke nau ako pea fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi moʻoni toputapu ʻoku ʻi he ngaahi folofolá.

ʻOku fokotuʻutuʻu e tohi lēsoni ko ʻení ke tokoniʻi koe ʻi he ngāue ko ʻení. Vakaiʻi fakalelei ʻa e naunau fakalēsoni fekauʻaki mo e konga folofola te ke akoʻí. Te ke lava ʻo fili ke ngāue ʻaki kotoa pe ko ha konga pē ʻo e ngaahi fokotuʻu ki ha konga folofolá, pe te ke lava ʻo fakafelāveʻi ʻa e ngaahi fakakaukau kuo fokotuʻu atú ki he ngaahi fie maʻu mo e tūkunga ʻo e kau ako ʻokú ke akoʻí. ʻI hoʻo fakakaukauʻi pē ʻe fēfē hono fakafelāveʻi a e nāunau fakalēsoní, fakapapauʻi ke muimui ki he faleʻi ko ʻeni meia ʻEletā Tāleni H. ʻOakesi ʻo e Kōlomu ʻa e Kau ʻAposetolo ʻe Toko Hongofulu Mā Uá.

“Kuo faʻa akoʻi mai ʻe Palesiteni Peeka ke tau muʻaki tali pea tau toki fakafelāveʻí. Kapau te tau nofotaha pē he lēsoni ʻoku ʻomai ke tau faí, te tau lava pē ʻo muimui ki he Laumālié ki he anga hono fakafelāveʻí.” (“A Panel Discussion with Elder Dallin H. Oaks” [Fakamafola Fakasatelaite a e Seminelí mo e ʻInisititiuti Fakalotú, Aug. 7, 2012], 6, si.lds.org).

ʻI hoʻo teuteuʻi ke akoʻí, tokanga ki he kau ako ʻoku ʻi ai ʻenau fie maʻu makehé. Fakafeʻungaʻi ʻa e ngaahi ʻekitivitī mo e ngaahi meʻa ʻoku fai atu ki ai e ʻamanakí ke tokoniʻi kinatolu ke nau lavameʻa. ʻE tokoni e fetuʻutaki mo e ngaahi mātuʻá mo e kau takí ke ke ʻiloʻi ʻa e ngaahi fie maʻu ʻa e kau akó pea tokoniʻi koe ke ke lavameʻa ʻi hono ʻoange ha ngaahi aʻusia ʻoku mahuʻingamālie mo fakamaama kiate kinautolú.

ʻĪmisi
faiako ʻokú ne teuteu ʻaki ʻa e folofolá mo e tohi lēsoní

Ngāue ʻaki ʻa e Tohi Lēsoni Fakaʻaho ʻa e Faiakó

ʻĪmisi
sīpinga tohi lēsoni ʻa e faiakó

Talateu ʻo e Tohí

ʻOku ʻomi ʻe he ngaahi talateu ʻo e tohí ha vakai fakalūkufua ki he tohi takitaha ʻi he Tohi ʻa Molomoná. ʻOku kau ai hono fakamatalaʻi pe ko hai naʻá ne tohi ʻa e tohi takitaha, ʻoku nau fakamatalaʻi ʻa e taumuʻa ʻa e tokotaha faʻu tohí mo e taumuʻa ʻi he tohí, pea ʻoku nau ʻomai ha fakamatala fakanounou ʻo e kakano ʻo e tohi takitaha.

ʻĪmisi
sīpinga tohi lēsoni ʻa e faiakó

Talateu ‘o e Konga Folofolá

ʻOku ʻomi ʻe he talateu ki he konga folofolá ha fakamatala fakanounou fakalūkufua ʻo e ʻuhinga mo e kakano ʻo e ngaahi konga folofolá ki he lēsoni takitaha.

Fakakulupu mo Fakamatala Nounou e ʻUhinga ʻo e Vēsí.

ʻOku faʻa vahevahe e ngaahi konga folofolá ki ha ngaahi konga iiki ange pē fakakulupu fakafoʻiveesi ʻa ia ʻoku hoko ai ha liliu ʻi he tefitó pe ngāué. ʻOku hoko atu ʻi he kulupu veesi takitaha ha fakamatala nounou ʻo e ngaahi meʻa ʻoku hokó pē ngaahi akonaki ʻi he ngaahi veesi ʻo e kulupu takitaha.

Ngaahi Tokoni Fakafaiakó

ʻOku tokoni ʻa e ngaahi tokoni fakafaiakó ke fakamatalaʻi e ngaahi tefitoʻi moʻoni mo e founga hono akoʻi ʻo e ongoongoleleí. Te nau lava ʻo tokoni kiate koe ʻi hoʻo feinga ke fakalakalaka hoʻo hoko ko e faiakó.

Kanotohi ‘o e Lēsoní

ʻOku ʻi he kanotohi ʻo e lēsoní ha ngaahi fakahinohino kiate koe ʻi hoʻo akó mo e akoʻí. ʻOkú ne fokotuʻu atu ha ngaahi fakakaukau fakafaiako, kau ai ha ngaahi fehuʻi, ʻekitivitī, lea, fakatātā mo ha ngaahi saati.

Ngaahi Tokāteliné mo e Ngaahi Tefitoʻi Moʻoní

Hangē ʻoku fakanatula pē hono ʻohake ʻo e ngaahi tokāteliné mo e tefitoʻi moʻoní mei hono ako ʻo e folofolá, ʻoku fakaʻilongaʻi atu kinautolu ke tokoniʻi koe ke ke ʻilo pea fakamamafaʻi kinautolu ʻi hoʻo fepōtalanoaʻaki mo e kau akó.

Ngaahi Fakatātā

ʻOku fakafofongaʻi ʻe he ngaahi fakatātā ʻo e kau taki ʻo e Siasí mo e ngaahi meʻa ne hoko he folofolá ha nāunau tokoni ki he ʻatá te ke lava ʻo fakaʻaliʻali lolotonga hoʻo faiakó ʻo kapau ʻoku lava ke maʻu.

ʻĪmisi
sīpinga ʻo e tohi lēsoni ʻa e faiakó

Fakataukei Folofolá

ʻOku fakaʻilongaʻi ʻa e ngaahi veesi fakataukei folofola ʻe 25 ʻi he Tohi ʻa Molomoná ʻi he lēsoni ʻoku nau ʻasi aí. ʻOku ʻi he ngaahi lēsoni takitaha foki ko ʻení ha fakakaukau fakafaiako ki he veesi takitaha. Ke tokoni kiate koe ke tatau ʻa hoʻo akoʻi ʻa e fakataukei folofolá, ʻoku ʻi ai ʻa e ngaahi ʻekitivitī Fakamanatu Fakataukei Folofola ʻoku ʻi he tohi lēsoní. Ki ha toe fakakaukau fakafaiako fakataukei folofola, vakai ki he fakamatala fakalahi ʻi he fakaʻosinga ʻo e tohi lēsoni ko ʻení.

ʻOtu ʻOku ʻAtaá

ʻE lava ʻo fakaʻaongaʻi ʻa e ʻotu ʻoku ʻataá ki hono teuteuʻi e lēsoní, kau hono hiki ha nouti, ngaahi tefitoʻi moʻoni, aʻusia, pē ngaahi fakakaukau kehe, ʻi hoʻo ongoʻi ʻa e ueʻi ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní.

Ngaahi Fakamatala Fakamahino mo e Puipuituʻá

ʻOku ʻoatu ha ngaahi konga lea mo e fakamatala ʻi he fakaʻosinga ʻo e ngaahi lēsoní ke mahino ange ha fakakaukau pau pe ngaahi veesi folofola. Fakaʻaongaʻi ʻa e fakamatala ʻi he konga ko ʻení ke teuteu ke tali e ngaahi fehuʻí pe toe tanaki atu ha fakakaukau ʻi hoʻo akoʻí.

Ngaahi Fakakaukau Tokoni Fakafaiakó

ʻOku ʻasi atu e tokoni fakafaiakó ‘i he fakaʻosinga e ngaahi lēsoni ʻe niʻihi. ʻOku nau ʻomi ha ngaahi fokotuʻu ki hono akoʻi e ngaahi tokāteliné mo e ngaahi tefitoʻi moʻoní ʻoku ʻikai ke faʻa ʻiloʻi pē fakamamafaʻi ʻi he lēsoní. Te nau lava ʻo ʻomai ha ngaahi fokotuʻu ʻi hono fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi mītia ki he ʻatá, ʻo hangē ko e ngaahi fakamatala ʻi he DVD.

Polokalama Fakaʻaho ʻa e Seminelí (Lolotonga e Taimi Akó mo e Kalasi Pongipongí.)

ʻOku ʻi he tohi lēsoni ko ʻení ʻa e ngaahi konga maʻá e kau faiako semineli fakaʻahó: lesoni ʻa e faiakó ki he ʻaho ʻe 160, ngaahi tokoni fakafaiako, mo e ngaahi maʻuʻanga tokoni ki hono akoʻi ʻo e fakataukei folofolá mo e Ngaahi Tefitoʻi Tokāteliné.

Ngaahi Lēsoni Fakaʻaho ʻa e Faiakó.

Fokotuʻutuʻu ʻo e Lēsoní

ʻOku tukutaha e lēsoni taki taha he tohi lēsoni ko ʻení ʻi ha ngaahi konga folofola kae ʻikai ko ha tefitoʻi fakakaukau, tokāteline pē tefitoʻi moʻoni. ʻE tokoni e fokotuʻutuʻu ko ʻení kiate koe pea mo hoʻo kau akó ke ako fakahokohoko ʻa e folofolá pea aleaʻi ʻa e ngaahi tokāteliné pea mo e ngaahi tefitoʻi moʻoní ʻi he fakanatula pē hono ʻohake mei he folofolá. ʻI hono ako ʻe he kau akó ʻa e ʻuhinga ʻo ha tokāteline pē tefitoʻi moʻoni ʻoku maʻu, ʻe lava ke fakaloloto ange ʻenau mahinó. Tanaki atu ki ai, ʻe lava ke toe vakai pea mahino kakato ange ki he kau akó ʻa e ngaahi pōpoaki naʻe ueʻi ʻa e tangata tohi folofolá ke ne ʻomaí. ʻE tokoni foki hono akoʻi ʻo e folofolá he founga ko ʻení ki he kau akó ke ako ʻa e founga ke ʻiloʻi pea fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni taʻengatá ʻi he ʻenau ako folofola fakatāutahá.

ʻI he lēsoni takitaha, ʻoku ʻikai fakamamafaʻi e ngaahi konga folofolá. ʻOku ʻi ai ha ngaahi konga ʻoku ʻikai lahi e tokanga ki aí he ʻoku siʻisiʻi ʻa honau mahuʻingá fakatatau ki he ʻelito ʻo e pōpoakí fakalūkufua ʻa e tokotaha tohi ne ueʻi fakalaumālié pē ʻoku ʻikai fuʻu kaunga ia ki he toʻu tupú. ʻOkú ke fatongia ʻaki hono fakafelāveʻi e ngaahi nāunau ko ʻení ʻo fakatatau ki he fie maʻu mo e meʻa ʻoku saiʻia ai e kau ako ʻokú ke akoʻí. Te ke lava ʻo liliu e ngaahi fakakaukau fakalēsoni ʻi he tohi lēsoni ko ʻení ʻaki e fili ke fakamamafaʻi ha tokāteline pe tefitoʻi moʻoni makehe mei he nāunau fakalēsoni ʻoku ʻoatú pe ko e fili ke ʻoua ʻe fuʻu fakamamafaʻi ha konga ʻo e konga folofola ʻoku fakatupulekina ʻi he tohi lēsoní. Fekumi ki he tataki ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní ke tokoniʻi koe ʻi hoʻo fai e ngaahi liliu ko ʻení ʻi hoʻo teuteú mo e akoʻí.

Ngaahi Tokāteliné mo e Ngaahi Tefitoʻi Moʻoní

ʻI he kanotohi ʻo e lēsoni takitaha, te ke ʻilo ai ʻoku fakaʻilongaʻi mataʻāʻā atu ha ngaahi tokāteline mo e tefitoʻi moʻoni mahuʻinga. ʻOku ʻiloʻi e ngaahi tokāteline mo e tefitoʻi moʻoni ʻi he nāunau fakalēsoní he ʻoku (1) nau ʻomai ha pōpoaki mahuʻinga ʻo e konga folofolá, (2) ʻoku lava ke ʻaonga moʻoni ia ki he fie maʻu mo e tūkunga ʻo e kau akó pe (3) ko ha ngaahi moʻoni mahuʻinga ʻe lava ke tokoni ki he kau akó ke fakaloloto ange honau vā fetuʻutaki mo e ʻEikí. Fakatokangaʻi ʻoku akoʻi ʻe he Tohi ʻa Molomoná ha ngaahi moʻoni ʻoku lahi ange ʻi he meʻa ʻoku ʻi he nāunau fakalēsoní. Ne akoʻi ʻe Palesiteni Poiti K. Peeka ʻoku ʻi he folofolá ʻa e “ngaahi moʻoni taʻefakangatangata ʻe feʻunga mo e tokotaha fakafoʻituituí ʻi he tūkunga kotoa pē”(“The Great Plan of Happiness” [CES on the Doctrine and Covenants/Church History, Aug. 10, 1993], 2, si.lds.org).

ʻI hoʻo faiakó, ʻoange maʻu pē ki he kau akó ha faingamālie ke feinga ke ʻilo e ngaahi tokāteline mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻi he folofolá. ʻI hono fakahaaʻi ʻe he kau akó ʻa e ngaahi moʻoni kuo nau ʻiló, mahalo naʻa nau fakaʻaongaʻi ha ngaahi lea ʻoku kehe mei hono fakalea ko ia ʻo ha tokāteline pē tefitoʻi moʻoni he tohi lēsoni ko ʻení. Mahalo naʻa nau toe ʻilo foki mo ha ngaahi moʻoni ʻoku ʻikai ke ʻi he fokotuʻutuʻu ʻo e lēsoní. Tokanga ke ʻoua naʻá ke fokotuʻu ʻoku hala ʻa e tali ʻa e kau akó koeʻuhí pē ko e kehe ʻa e lea ʻoku nau fakaʻaongaʻí mei he ngaahi lea ʻoku fakaʻaongaʻi he tohi lēsoní pē koeʻuhí ʻoku nau ʻilo ha moʻoni ʻoku ʻikai ke ʻasi ʻi he nāunau fakalēsoní. Ka neongo ia, kapau ʻoku hala fakatokāteline e fakamatala ʻa e tokotaha akó, ko ho fatongiá ke tokoniʻi fakalelei ʻa e tokotaha akó ke fakatonutonu ʻene fakamatalá kae tauhi pē ʻa e ʻātakai ʻo e ʻofá mo e falalá. ʻI hoʻo fai ʻení, ʻe lava ke ke ʻoange ai ha aʻusia mahuʻinga ʻo e akó ki he kau ako ʻi hoʻo kalasí.

Ko hono Vavé

ʻOku ʻi he tohi lēsoni ko ʻení ha ngaahi lēsoni semineli fakaʻaho ʻe 160, ʻa ia ʻoku fakafaingamālieʻi ai e taimitēpile ʻa e kau akó naʻa ʻi ai ha meʻa ʻe hoko ʻi he akó pe ko e koló pea tuku foki mo ha ngaahi ʻaho ke fakamanatu ai e kakano ʻo e folofolá pē ngāue ki he fakataukei folofolá. Mahalo naʻa lava ke ke fakafeʻungaʻi e lēsoní mo hono vavé ʻo fakatatau mo e fie maʻú ki he lahi ʻo e taimi ʻokú ke maʻu ke akoʻi ai e lēsoni ko ʻení. (Vakai ki he fakamatala fakalahi ʻi he fakaʻosinga ʻo e tohi lēsoni ko ʻení ki ha sīpinga ʻo ha fakahinohino ki he vave hono akoʻí.)

Ngāue Fakakakató

ʻE lava ke fakaʻaongaʻi ʻa e Tohi Fakahinohino ki Hono Ako ʻo e Tohi ʻa Molomoná Maʻá e Fānau Ako Semineli ʻi ʻApí ko ha maʻuʻanga tokoni ʻi he ngaahi polokalama fakaʻaho ʻa e seminelí ke ʻoange ha ngāue fakakakato. ʻOku lele tatau pē ʻa e ngaahi lēsoni ʻi he fakahinohino ki hono akó maʻá e fānau ako semineli ʻi ʻapí mo ia ʻoku ʻoatu ʻi he tohi lēsoni ko ʻení. ʻE lava ke vahe ki he kau ako ko ia ʻoku lahi ʻenau liʻakí ke fakakakato ʻa e ngaahi ngāue ʻoku ʻalu fakataha mo e meʻa ne ʻikai ke nau maʻu he kalasí. ʻE lava ke paaki e ngaahi ngāué mei he uepisaiti ʻa e S&I, koeʻuhi ke ʻoua naʻa ʻoange e tohi lēsoní kakato ki he kau ako ʻoku fie maʻu ke nau fakakakato ʻenau ngāué. ʻOku ʻoatu ha fakamatala lahi ange ʻo kau ki he Tohi Fakahinohino ki Hono Ako ʻo e Tohi ʻa Molomoná Maʻá e Fānau Ako Semineli ʻi ʻApí ʻi he konga ʻoku ui ko e “Polokalama Semineli Ako ʻi ʻApí”

Tokoni Fakafaiako

ʻOku ʻasi atu e tokoni fakafaiakó ʻi he ngaahi fakangatangata ʻo e tohi lēsoní. ʻOku tokoni ʻa e ngaahi tokoni fakafaiakó ke fakamatalaʻi mo fakatātāʻi ʻa e founga te ke lava ai mo e kau ako ʻokú ke akoʻí ʻo fakaʻaongaʻi e Ngaahi Konga Mahuʻinga ʻo Hono Akoʻi mo Ako ʻo e Ongoongolelei ʻi hoʻo ako ʻa e Tohi ʻa Molomoná. ʻOku nau ʻoatu foki ha ngaahi fokotuʻu ki hono fakaʻaongaʻi lelei e ngaahi founga fakafaiako kehekehe, pōtoʻi ngāue, mo e ngaahi founga ke fai ʻakí. ʻI he kamata ke mahino ʻa e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻoku ʻi he ngaahi tokoni fakafaiako ko ʻení, fekumi ki ha ngaahi founga te ke lava ʻo ʻahiʻahiʻi mo fakaʻaongaʻi maʻu pē kinautolu ʻi hoʻo faiakó.

Fakataukei Folofolá mo e Tefitoʻi Tokāteliné.

Ke tokoni ki he kau akó ke fakamahuʻingaʻi ʻa e ngaahi moʻoni taʻengatá mo lahi ange ʻenau loto falala ʻi hono ako mo akoʻi mei he folofolá, kuo fili ai ʻe he Seminelí mo e ʻInisititiuti Fakalotú (S&I) ha ngaahi potufolofola ke ako maʻuloto ʻe he kau akó lolotonga e kalasi takitaha. Makehe mei aí, kuo fakakau atu foki mo ha lisi ʻo ha Ngaahi Tefitoʻi Tokāteline ke fakaʻilongaʻi ʻa e ngaahi tokāteline mahuʻinga ʻoku tonu ke mahino, tui ki ai, pea moʻui ʻaki ʻe he kau akó lolotonga ʻa e taʻu ʻe fā ʻi he seminelí pea ʻi he moʻuí kotoa. Ne teuteuʻi e tohi lēsoni ki he kalasi takitaha ke fakamahinoʻi ʻa e Tefitoʻi Tokāteliné ʻi heʻenau ʻasi hake lolotonga hono ako fakahokohoko ʻe he tokotaha akó e folofolá. Naʻe fili ʻa e lahi ʻo e ngaahi potufolofola fakataukei folofolá ʻi hono fakakaukauʻi ʻa e Ngaahi Tefitoʻi Tokāteliné, ko ia ʻi hoʻo akoʻi ʻa e ngaahi potufolofola fakataukei folofolá ki he kau akó, te ke akoʻi ai pē foki mo e Ngaahi Tefitoʻi Tokāteliné.

ʻI hono tokonaki ʻe he niʻihi fakafoʻituituí ʻa e ngaahi moʻoni taʻengatá ʻi honau ʻatamaí mo e lotó, ʻe fakamanatu kiate kinautolu ʻe he Laumālie Māʻoniʻoní ʻa e ngaahi moʻoni ko ʻení ʻi he taimi te nau fie maʻu aí mo ʻoange ʻa e fakalotolahi ke nau ngāue ʻi he tuí (vakai, Sione 14:26). Naʻe akonaki ʻa Palesiteni Hauati W. Hanitā ʻo pehē:

“‘Oku ou poupou mālohi kiate kimoutolu ke mou ngāue ‘aki ʻa e folofolá ‘i ho‘omou faiakó, pea fai homou tūkuingatá ke tokoni ki he kau akó ke nau ngāue ‘aki ia pea ke nau ongoʻi fiemālie ‘i he‘enau fai iá. ‘Oku ou loto ke falala hotau to‘u tupú ki he folofolá. …

“… ‘Oku tau fie ma‘u ʻa e kau akó ke nau loto falala ki he ivi mo e ngaahi mo‘oni ‘o e folofolá, loto falala ‘oku folofola mo‘oni mai ‘enau Tamai Hēvaní kiate kinautolu ‘i he folofolá, pea loto falala te nau lava ʻo tafoki ki he folofolá ‘o ma‘u mei ai ‘a e ngaahi tali ki he‘enau ngaahi palopalemá mo ‘enau ngaahi lotú. …

“… ‘Oku tau ‘amanaki pē he ‘ikai ke ‘i ai ha taha ‘i hoʻomou kau akó te nau ‘alu atu mei homou loki akó ‘oku nau ilifia pē taʻefiemālie pē mā koeʻuhí ko ha ‘ikai te nau lava ‘o maʻu ‘a e tokoni ‘oku nau fie maʻú, tupu mei he ‘ikai feʻunga ‘enau ‘ilo ki he folofolá ke nau kumi ‘o ‘ilo ‘a e ngaahi potufolofola totonú” (“Eternal Investments” [lea ki he kau faiako fakalotu ʻa e CES, Feb. 10, 1989], 2, si.lds.org).

Vakai ki he fakamatala fakalahi ʻi he fakaʻosinga ʻo e tohi lēsoni ko ʻení ki ha fakamatala lahi ange kau ki he fakataukei folofolá pea mo e Ngaahi Tefitoʻi Tokāteliné.

Ko Hono Fakaʻaongaʻi ʻa e Ngaahi Tohi Lēsoni Ako ʻi ʻApí

ʻĪmisi
sīpinga ʻo e tohi lēsoni ʻa e faiakó

Fakamatala Fakanounou ʻo e Ngaahi Lēsoni ʻa e Kau Akó

ʻE tokoni ʻa e fakamatala fakanounoú ke ke feangainga mo e kanotohí pea mo e ngaahi tokāteline mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ne ako ʻe he kau akó lolotonga e uiké ʻi he fakahinohino ʻa e tokotaha akó.

Talateu ʻo e Lēsoní

ʻE tokoni e talateu ki he lēsoní ke ke ʻilo e konga ʻo e konga folofolá ʻe fakamamafaʻi ʻi he lēsoní.

Kanotohi ʻo e Lēsoní

ʻOku ʻoatu ʻe he kanotohi ʻo e lēsoní ha fakahinohino kiate koe ʻi hoʻo akó mo e akoʻí. ʻOkú ne fokotuʻu mai ha ngaahi fakakaukau fakafaiako, ngaahi fehuʻi, ʻekitivitī, lea, ngaahi fakatātā mo ha ngaahi saati.

ʻĪmisi
sīpinga ʻo e tohi lēsoni ʻa e faiakó.

Fakakulupu mo Fakamatala Nounou e ʻUhinga ʻo e Vēsí.

ʻOku vahevahe fakakulupu ʻa e ngaahi vēsí ʻo fakatatau ki he feituʻu ne fai ai e liliu ʻi he ʻuhingá pe kanotohí ʻi he konga folofolá. ʻOku hoko atu ʻi he tokoni ki he kulupu veesi takitaha ha fakamatala nounou ʻo e ngaahi meʻa ne hoko pe akonaki ʻi he kulupu ʻo e ngaahi veesi ko iá.

Ngaahi Tokāteliné mo e Ngaahi Tefitoʻi Moʻoní

Hangē ʻoku fakanatula pē hono ʻohake ʻo e ngaahi tokāteliné mo e tefitoʻi moʻoní ʻi hono ako ʻo e folofolá, ʻoku fakaʻilongaʻi atu kinautolu ke tokoniʻi koe ke ʻilo pea fakamamafaʻi kinautolu ʻi hoʻo fepōtalanoaʻaki mo e kau akó.

Talateu ki he ʻIuniti Hokó

ʻOku ʻomi ʻehe palakalafi fakaʻosi ʻo e lēsoni takitaha ha vakai nounou ki he ʻiuniti hokó. Vahevahe ʻa e palakalafi ko ʻení mo hoʻo kau akó ʻi he fakaʻosinga ʻo e lēsoní takitaha ke tokoniʻi kinautolu ke nau ʻamanaki atu ki hono ako ʻa e folofolá he uike ka hoko maí.

Polokalama Semineli Ako ʻi ʻApí

ʻOku lava e kau akó ʻo maʻu ha maaka ʻi he Seminelí mei he polokalama ako ʻi ʻapí ʻi hono fakakakato a e ngaahi lēsoni takitaha mei ʻapi kae ʻikai maʻu kalasi he lolotonga ʻa e uiké. Ko e ngaahi kalasi ko ʻení ʻoku maʻu ia ʻi ha tohi lēsoni kehe ʻoku ui ko e Tohi Fakahinohino ki Hono Ako ʻo e Tohi ʻa Molomoná Maʻá e Fānau Ako Semineli ʻi ʻApí. ʻOku fakataha tuʻo taha ʻa e kau akó mo ha faiako semineli ke ʻave ki ai ʻenau ngāué pea kau atu ki ha lēsoni ʻi he loki akó. ʻOku toe fakamatalaʻi atu ʻi lalo ʻa e tohi fakahinohino ʻa e tokotaha akó pea mo e kalasi fakauiké.

Tohi Fakahinohino maʻá e Kau Ako Mei ʻApí.

ʻOku fokotuʻutuʻu e Tohi Fakahinohino ki Hono Ako ʻo e Tohi ʻa Molomoná Maʻá e Fānau Ako Semineli ʻi ʻApí ke tokoni ki he tokotaha ako mei ʻapí ke maʻu ha taukei ʻi hono ako ʻo e Tohi ʻa Molomoná ʻo tatau pē mo e kau ako seminelí ʻa ia ʻoku nau maʻu kalasi he lolotonga ʻa e uiké. Ko ia ai, ko e vave ko ia ʻa e tohi fakahinohino ʻa e kau akó pea pehē ki he ngaahi tokāteline mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni ʻoku fakamamafaʻí ʻoku tatau mo e nāunau ʻi he tohi lēsoni ko ʻení. ʻOku kau foki ʻi he tohi fakahinohino ʻa e tokotaha akó ha fakahinohino kau ki he fakataukei folofolá. ʻOku fakamatalaʻi e ngaahi potufolofola fakataukei folofolá ʻi he ʻuhinga ʻo hangē ko ʻene ʻasi ʻi he potufolofola ʻoku ʻoatú. ʻOku toe ʻoatu mo ha ngaahi ʻekitivitī kehe ʻi he fakaʻosinga ʻo e lēsoní ʻa ia ʻoku ʻasi ai e ngaahi potufolofolá.

Ko e uike kotoa pē, ʻoku totonu ke fakakakato ʻe he kau ako semineli mei ʻapí ha lēsoni ʻe fā mei he tohi fakahinohino akó pea kau atu ʻi ha lēsoni fakauike ʻe fakahoko ʻe heʻenau faiako seminelí.ʻOku fakakakato ʻe he kau akó ʻa e ngāue kuo ʻosi fakafikefika atu mei heʻenau tohi fakahinohino akó ʻi heʻenau tohinoa ki he ako folofolá. ʻOku totonu ke ua ʻa e tohinoa ki he ako folofola ʻa e kau akó ke lava ʻo tuku e taha mo e faiakó pea hoko atu ʻenau ngāué ʻi he tohi ʻe tahá. ʻI he fakataha ʻa e kau akó mo ʻenau faiakó he uike taki taha, ʻe tanaki ʻa e tohinoa ʻe taha ki he faiako ako ʻi ʻapí pea fakafoki ʻa e tohi ʻe taha ki he tokotaha akó ke ngāue ʻaki he ngaahi lēsoni ʻo e uike ka hokó. (Hangē ko ʻení, ʻi he lolotonga e uike ʻe tahá, ʻe fakakakato ʻe he tokotaha akó ʻa e ngāué he tohinoa 1. ʻE ʻomai ʻe he tokotaha akó ʻa e tohinoa ko ʻení ki he kalasí pea ʻoange ia ki he faiako. Lolotonga ʻa e uike hokó, ʻoku fakakakato ʻe he tokotaha akó ʻa e ngaahi ngāué ʻi he tohinoa 2. ʻI he taimi ʻe ʻoange ai ʻe he tokotaha akó ʻa e tohinoa 2,ʻe fakafoki ange leva ʻe he faiakó ʻa e tohinoa 1. ʻOku fakaʻaongaʻi leva ʻe he tokotaha akó ʻa e tohinoa 1 ke fakakakato ʻa e ngaahi ngāue ʻo e uike kahaʻú.)

ʻOku poupouʻi atu e kau ako semineli kotoa pē ke ako fakaʻaho ʻa e folofolá pea lau ʻa e fakamatala ki he lēsoní, ka ʻoku totonu ke mahino ki he kau ako mei ʻapí ʻoku fie maʻu ke nau fakaʻaongaʻi ha toe miniti ʻe 30 ki he 40 kehe ʻi he lesoni kotoa ʻe fā ʻi he ʻiuniti takitaha pea kau atu ki he lēsoni ʻo e kalasi fakauiké.

Lesoni Fakauike ʻa e Faiako Ako Mei ʻApí.

Ko e ʻiuniti taki taha ʻi he Tohi Fakahinohino ki Hono Ako ʻo e Tohi ʻa Molomoná Maʻá e Fānau Ako Semineli ʻi ʻApí ʻoku fakatatau ia ki he ngaahi lēsoni ʻe nima ʻi he tohi lēsoni fakaʻaho ʻa e faiakó. ʻI he ʻosi ʻa e lēsoni ʻe nima ʻi he tohi lēsoni ko ʻení, te ke maʻu ai ha lēsoni fakauike ʻi ʻapi maʻá e faiakó. ʻE tokoni ʻa e ngaahi lēsoni ako ʻi ʻapi ko ʻení ke toe fakamanatu, fakaloloto ʻenau mahinó, pea fakaʻaongaʻi ʻe he kau akó ʻa e ngaahi tokāteline mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni kuo nau ako ʻi heʻenau fakakakato e ngaahi lēsoni ʻi he fakahinohino maʻá e tokotaha akó he lolotonga e uiké. ʻE lava foki e ngaahi lēsoni ko ʻení ʻo vakaiʻi ha toe ngaahi moʻoni ʻoku ʻikai fakamatala ki ai e tohi fakahinohino ʻa e tokotaha akó. (Ke maʻu ha tokoni ʻi hono palani hoʻo taimitēpile ki he lēsoní, vakai ki he fakahinohino ki he vave hono akoʻí maʻá e faiako ako ʻi ʻapí ʻi he fakamatala fakalahi ʻi he fakaʻosinga ʻo e tohi lēsoni ko ʻení.)

ʻI hoʻo hoko ko e faiako ako ʻi ʻapí, ʻoku totonu ke ke maʻu ha mahino lahi ki he meʻa ʻokú ke ako ʻi ʻapí he uike takitaha kae lava ke ke tali ʻa e ngaahi fehuʻí pea fokotuʻu mo ha ngaahi fealeleaʻaki ʻoku mahuʻingamālié ʻi hoʻo fakataha mo kinautolú. Kole ki he kau akó ke nau omi mo ʻenau folofolá, tohinoa ki he ako folofolá, pea mo e tohi fakahinohino ʻa e tokotaha akó ki he kalasi fakauiké ke nau lava ke mou vakai ki ai lolotonga ʻa e lēsoní. Liliu e ngaahi lēsoní ʻo fakatatau ki he fie maʻu ʻa e kau ako ʻoku ke akoʻí pea fakatatau ki he tataki ʻa e Laumālie Māʻoniʻoní. Mahalo naʻa fie maʻu ke ke vakai ki he tohi lēsoni fakaʻaho ʻa e faiakó ʻi he tohi lēsoni ko ʻení ʻi hoʻo teuteu ke faiakó. ʻE lava ʻo fakalahi atu hoʻo faiako fakauiké hano ako e ngaahi tokoni fakafaiakó mo e ngaahi founga ʻoku ngāue ʻaki ʻi he ngaahi lēsoni fakaʻahó. Feau ha ngaahi fie maʻu pau ʻa e kau ako ʻokú ke akoʻí. Hangē ko ʻení, kapau ʻoku faingataʻaʻia ha tokotaha ako he tohí, fakaʻatā ia ke ne hiki tepi pe lau ʻene fakakaukaú ki ha mēmipa ʻo e fāmilí pe kaungāmeʻa te ne lava ʻo hiki ʻa ʻenau talí.

ʻI he ʻosi ʻa e lēsoni fakauike taki taha, tānaki ʻa e tohinoa ki he ako folofola ʻa e kau akó pea poupouʻi kinautolu ʻi he hokohoko atu ʻenau akó. ʻOange kiate kinautolu ha tohinoa ki he ako fakafolofolá ki he ngāue ʻo e uike ka hokó. Koeʻuhi ko e siʻisiʻi ʻa e taimí, he ʻikai fie maʻu ke ke toe fakamamafaʻi ʻa e fakataukei folofolá ʻi hoʻo lēsoni fakauiké. ʻI hoʻo lau ʻi he ngaahi ngāue ʻi he tohinoa ki he ako fakafolofola ʻa e kau akó, fakahoungaʻi ʻi he taimi ʻe niʻihi ʻenau ngāué ʻaki haʻo tohi ha kiʻi nouti pē fakahikihikiʻi ʻi hoʻomou fetaulaki ka hokó. Mahalo te ke fie maʻu ke kumi ha ngaahi founga ke fakahoko ai ha poupou mo ha tokoni ʻoku ʻuhingamālie. ʻE tokoni eni ki he kau akó ke nau ʻilo ʻokú ke tokanga ki heʻenau ngāué pea ʻe tokoni ke fakalotolahiʻi kinautolu ke nau toe fakamaatoato ange ʻi heʻenau ngaahi talí.

Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Kehé

ʻE lava ʻa e kau faiakó ʻo ʻaʻahi ki he uepisaiti ʻa e Seminelí mo e Inisititiuti Fakalotu (si.lds.org) ki ha tokoni ʻi hono teuteu’i ʻa e ngaahi lēsoní pea maʻu mo ha ngaahi tokoni fakakaukau fakafaiako kehe. ʻOku lava ke maʻu e ngaahi maʻuʻanga tokoni ko ʻení ʻi he ʻinitanetí, fakafou ʻi hoʻo kau supavaisá, ngaahi senitā tufakiʻanga nāunaú, pea ʻi he falekoloa ʻo e Siasí ʻi he ʻinitanetí (store.lds.org):

  • ʻĪmisi
    Takafi ʻo e DVD

    DVD maʻuʻanga tokoni ʻa e Seminelí ki he ʻatá

  • ʻĪmisi
    takafi ʻo e tohí

    Tohi Fakatātā ʻo e Ongoongoleleí

  • ʻĪmisi
    takafi ʻo e tohinoá

    Tohinoa ki he ako Folofolá

  • ʻĪmisi
    fakaʻilonga tohi

    Fakaʻilonga tohi ʻa e Seminelí (ʻoku kau ai ʻa e fakahokohoko ʻo e ngaahi meʻa ne hokó, lisi ʻo e ngaahi veesi fakataukei folofolá mo e ngaahi foʻi lea mahuʻingá)

  • ʻĪmisi
    kaati sīpinga

    Ngaahi kaati fakataukei folofolá

  • ʻĪmisi
    takafi ʻo e tohí

    Tuʻu Maʻu ʻi he Tuí: Ko ha Huluhulu ki he Ongoongoleleí

  • ʻĪmisi
    takafi ʻo e kiʻi tohí

    Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú

  • ʻĪmisi
    takafi ‘o e pousitaá

    Ngaahi Pousitā ʻo e Ngaahi Meʻa ne Hokó

Paaki