Myśli do zapamiętania

Księgi historyczne Starego Testamentu

Księgi od Jozuego do Estery w Starym Testamencie są tradycyjnie nazywane „księgami historycznymi”. Nie oznacza to, że inne księgi Starego Testamentu nie mają wartości historycznej. Księgi historyczne zostały tak nazwane, ponieważ głównym celem ich autorów było ukazanie ręki Boga ingerującej w historię ludu Izraela. Ich celem nie było omówienie prawa Mojżesza, jak to miało miejsce w III i V Ks. Mojżeszowej. Ich zamiarem nie było wyrażenie pochwały czy smutku za pomocą poezji, jak miało to miejsce w przypadku Ks. Psalmów i Trenów. I nie chodziło o zapisywanie słów proroków, jak w przypadku Ks. Izajasza i Ks. Ezechiela. Zamiast tego księgi historyczne opowiadają pewną historię.

Kwestia perspektywy

Historia jest zazwyczaj opowiadana z pewnego punktu widzenia, a właściwie z kilku punktów widzenia. Tak jak niemożliwe jest patrzenie na kwiat, skałę lub drzewo jednocześnie pod różnymi kątami, nieuniknione jest, że relacja historyczna będzie odzwierciedlać perspektywę osoby lub grupy osób, które ją spisują. Ta perspektywa obejmuje narodowe lub etniczne więzi autora oraz jego kulturowe normy i przekonania. Świadomość tego może pomóc nam zrozumieć, że autorzy i kompilatorzy ksiąg historycznych skupiali się na pewnych szczegółach, pomijając inne¹. Poczynili pewne założenia, których inni mogli nie być świadomi. I na podstawie tych szczegółów i przypuszczeń doszli do określonych wniosków i założeń. Możemy nawet dostrzec różne perspektywy przewijające się przez biblijne księgi (a czasem i przez tę samą księgę)². Im bardziej jesteśmy świadomi istnienia tych perspektyw, tym lepiej możemy zrozumieć księgi historyczne.

Jedną z perspektyw wspólnych dla wszystkich ksiąg historycznych Starego Testamentu jest perspektywa obrana przez dzieci Izraela, lud przymierza z Bogiem. Ich wiara w Pana pomogła im dostrzec Jego rękę w ich życiu i Jego interwencję w sprawy ich narodu. Chociaż świeckie książki historyczne nie postrzegają rzeczy w ten sposób, ta duchowa perspektywa sprawia po części, że księgi historyczne Starego Testamentu są wyjątkowo cenne dla tych, którzy pragną rozwinąć swoją wiarę w Boga.

Kontekst dla pozostałych ksiąg Starego Testamentu

Księgi historyczne zaczynają się tam, gdzie kończy się V Ks. Mojżeszowa — na dobiegającej końca wieloletniej wędrówce Izraelitów po pustyni. Księga Jozuego ukazuje gotowość dzieci Izraela do wejścia do ziemi Kanaan, ich ziemi obiecanej, i opisuje, w jaki sposób nią zawładnęli. Następne księgi, od Księgi Sędziów do II Księgi Kronik, przedstawiają doświadczenia Izraela w ziemi obiecanej, od czasu jej zasiedlenia, aż do podboju przez Asyrię i Babilon. Księga Ezdrasza i Księga Nehemiasza mówią o powrocie kilku grup Izraelitów do ich stolicy, Jerozolimy, kilkadziesiąt lat później. Wreszcie Księga Estery opowiada historię Izraelitów żyjących na wygnaniu pod panowaniem Persów.

Na tym kończy się chronologia Starego Testamentu. Niektóre osoby, czytające Biblię po raz pierwszy, są zaskoczone tym, że zapoznały się z całą historią zawartą w Starym Testamencie, zanim udało im się przeczytać połowę jego treści. Po Księdze Estery nie zyskujemy zbyt wielu informacji o historii Izraelitów. Zamiast tego kolejne księgi — zwłaszcza księgi prorockie — mieszczą się w zakresie osi czasu przedstawionej w księgach historycznych³. Na przykład, służba proroka Jeremiasza pokrywa się z wydarzeniami opisanymi w II Ks. Królewskiej 22–25 (oraz w równoległym zapisie w II Ks. Kronik 34–36). Świadomość tego może wpłynąć na sposób, w jaki czytamy zarówno narracje historyczne, jak i księgi prorockie.

Niektóre fragmenty z pism świętych mogą przypominać elementy układanki, których nie potrafimy dopasować do reszty.

Kiedy coś nie pasuje

Czytając Stary Testament, podobnie jak każdą historię, prawdopodobnie przeczytasz o osobach, które robią lub mówią rzeczy, które współczesnym ludziom mogą wydać się dziwne lub nawet niepokojące. Powinniśmy się tego spodziewać — autorzy Starego Testamentu patrzyli na świat z perspektywy, która na wiele sposobów bardzo różniła się od naszej. Przemoc, stosunki etniczne i rola kobiet to tylko niektóre z kwestii, jakie starożytni autorzy mogli postrzegać inaczej niż my dzisiaj.

Co więc powinniśmy zrobić, gdy napotykamy na fragmenty z pism świętych, które zawierają niepokojące szczegóły? Po pierwsze, warto rozważyć każdy fragment w szerszym kontekście. Jak wpisuje się on w plan zbawienia przygotowany przez Boga? Jak odnosi się do tego, co wiesz o naturze Ojca Niebieskiego i Jezusa Chrystusa? Jak łączy się z prawdami objawionymi w innych pismach świętych lub naukami żyjących proroków? I czy pasuje do podszeptów Ducha, które otrzymujesz w swoim sercu i umyśle?

W niektórych przypadkach dany fragment może nie pasować do niczego. Czasami może przypominać kawałek układanki, który zdaje się nie pasować do elementów, które już ułożyłeś. Dopasowywanie go na siłę nie jest najlepszym podejściem. Jednak rezygnacja z dokończenia układanki także nie jest właściwym rozwiązaniem. Zamiast tego możesz na pewien czas odłożyć go na bok. Zgłębiając wiedzę i układając więcej elementów, dostrzeżesz, w jaki sposób te, które odłożyłeś na bok, pasują do reszty układanki.

Warto również pamiętać, że oprócz ograniczania się do określonej perspektywy, historie z pism świętych zawierają ludzkie błędy (zob. Artykuły wiary 1:8). Na przykład na przestrzeni wieków „wiele prostych i cennych rzeczy zostało usuniętych z [Biblii]”, w tym ważne prawdy o doktrynie i obrzędach (I Ks. Nefiego 13:28; zob. także wersety 29, 40). Jednocześnie powinniśmy być gotowi przyznać, że nasza własna perspektywa również jest ograniczona: zawsze będą rzeczy, których w pełni nie rozumiemy, i pytania, na które nie potrafimy jeszcze odpowiedzieć.

Znajdowanie skarbów

W międzyczasie pytania, na które nie znamy odpowiedzi, nie muszą nas powstrzymywać od poszukiwania cennych skarbów wiecznej prawdy, które można znaleźć w Starym Testamencie — nawet jeśli te skarby są czasami ukryte w skalistym gruncie niepokojących doświadczeń i złych wyborów dokonywanych przez niedoskonałych ludzi. Być może najcenniejszymi z nich są historie i fragmenty, które świadczą o miłości Boga — zwłaszcza te, które kierują nasz umysł ku ofierze Jezusa Chrystusa. Przyglądając się im z każdej strony, dostrzeżemy, że jaśnieją dziś tak samo jasno, jak wtedy. A ponieważ te zapisy mówią o ludzie przymierza z Bogiem — mężczyznach i kobietach posiadających różne słabości, a mimo to kochających Pana i służących Mu — w księgach historycznych Starego Testamentu możemy znaleźć mnóstwo takich skarbów prawdy.

Przypisy

1. Historyczne narracje znajdujące się we współczesnej Biblii są przede wszystkim dziełem wielu nieznanych z imienia pisarzy i kompilatorów, którzy czasami żyli wiele lat, a nawet stuleci, po opisywanych przez siebie wydarzeniach. Opierając się na różnych źródłach historycznych, podejmowali decyzje o tym, co uwzględnić w swoich relacjach, a co wykluczyć.

2. Na przykład, mimo że I i II Ks. Kronik obejmują mniej więcej ten sam okres, co I Ks. Samuela 31 aż do końca II Ks. Królewskiej, to I i II Ks. Kronik podkreślają inne szczegóły i przedstawiają inną perspektywę. W przeciwieństwie do ksiąg I Ks. Samuela – II Ks. Królewskiej, I i II Ks. Kronik koncentrują się prawie wyłącznie na południowym Królestwie Judy i często pomijają negatywne historie o Dawidzie i Salomonie (porównaj, na przykład, II Ks. Samuela 10–12 z I Ks. Kronik 19–20 oraz I Ks. Królewską 10–11 z II Księgą Kronik 9). Mimo że podręcznik Przyjdź i naśladuj mnie kładzie nacisk na studiowanie historii z I i II Ks. Królewskiej, to możesz odnieść korzyść z porównania jej z zapisami w I i II Ks. Kronik. Warto pamiętać, że prace nad księgami od I Ks. Samuela – do II Ks. Królewskiej rozpoczęły się prawdopodobnie przed podbiciem Judy przez imperium babilońskie, a ich koniec przypada na okres wygnania w Babilonie. Z drugiej strony zapis, który stanowi I i II Ks. Królewską, został sporządzony po powrocie Żydów z wygnania do Jerozolimy. Czytając, zastanów się, jak te różne okoliczności mogły wpłynąć na perspektywy przyjęte przez kompilatorów tych różnych zapisów.

3. Na początku tego podręcznika znajdziesz część pt. „Zarys dziejów Starego Testamentu”, która zawiera oś czasu, na której ukazano związek czasowy pomiędzy służbą każdego z proroków a historią Izraela (na tyle, na ile da się go określić). Zauważysz, że większość ksiąg prorockich Starego Testamentu przypada na koniec tej osi czasu — tuż przed i tuż po tym, jak dzieci Izraela zostały podbite, wygnane i rozproszone przez swoich wrogów.