Ako Lea Faka-Pilitāniá
Lēsoni 17: Meʻatokoní


“Lēsoni 17: Meʻatokoní,” EnglishConnect 1 maʻá e Kau Akó (2022)

“Lēsoni 17,” EnglishConnect 1 maʻá e Kau Akó

ʻĪmisi
fāmili ʻoku feimeʻatokoni fakataha

Lesson 17

Food

Taumuʻá: Te u ako ke ʻota ha meʻakai mo tali e ngaahi ʻotá.

Personal Study

Mateuteu ki hoʻo kulupu fepōtalanoaʻakí ʻaki haʻo fakakakato ʻa e ngaahi ʻekitivitī A ki he I.

ʻĪmisi
fakaʻilonga a
Study the Principle of Learning: Press Forward

Vivili Atu ki Muʻa

With God’s help, I can press forward even when I face obstacles.

ʻI he tokoni ʻa e ʻOtuá, te u lava ʻo vilitaki atu ki muʻa neongo ʻeku fehangahangai mo e ngaahi faingataʻá.

Te tau laukonga ki ha fefine ko Lute ʻi he folofolá ʻa ia naʻe fepaki mo ha ngaahi faingataʻa lahi. Naʻe pekia hono husepānití, pea naʻe ʻikai haʻane fānau. Naʻe palani ʻa Naomi, ko ʻene faʻē ʻi he fonó, ke foki ki hono fonuá peá ne talaange kia Lute ke nofo, ka naʻe tali ange ʻe Lute,

“Ko e potu ʻokú ke ʻalu ki aí, te ta ō ai; pea ko e potu te ke mohe aí, te ta mohe ai: ko ho kakaí ʻe hoko ko hoku kakai, pea ko ho ʻOtuá, ko hoku ʻOtua. … [Naʻe] vakai ʻa [Naomi] ʻoku loto mālohi pē [ʻa Lute] ke na ō mo ia” (Lute 1:16, 18).

Naʻe papau e loto ʻo Luté pea naʻá ne angatonu. Naʻe fili ʻa Lute ke nofo mo Naomi ʻi ha feituʻu muli, naʻe mamaʻo mei hono fāmilí mo e anga fakafonuá. Naʻá ne fili ke angatonu ki heʻene tui fakalotu foʻoú. Naʻe faingataʻa ʻaupito ʻa e moʻuí kia Lute mo Naomi. Naʻá na masivesiva pea faingataʻa ke maʻu ha meʻa feʻunga ke na kai. Naʻe laka pē ʻa Lute ki muʻa mo falala ki he ʻOtuá, pea naʻá ne tauhi ʻa Naomi. Naʻe ʻafioʻi ʻe he ʻOtuá ʻene faingataʻaʻiá pea faitāpuekina ʻene ngaahi feingá. Hili ha kiʻi taimi, naʻe toe mali ʻa Lute, ʻi ai mo ʻene fānau, pea maʻu ha meʻatokoni feʻunga maʻa hono fāmilí. Te ke lava ʻo falala ki he ʻOtuá ʻo hangē ko Luté. Te ke lava ʻo laka ki muʻa ʻi he tui neongo ʻa e faingataʻá.

ʻĪmisi
Lute mo Naomi

Ponder

  • ʻOku mahino fēfē kiate koe ʻa e ngaahi aʻusia ʻa Luté?

  • ʻE founga fēfē haʻo laka ki muʻa mo e ʻamanaki lelei ki he ʻOtuá?

  • ʻOku kaunga fēfē nai ʻeni ki hoʻo aʻusia ʻi he ako lea Faka-Pilitāniá?

ʻĪmisi
fakaʻilonga e
Memorize Vocabulary

Ako ʻa e ʻuhinga pea mo hono puʻaki ʻo e foʻi lea takitaha kimuʻa pea fakahoko hoʻomou kulupu fepōtalanoaʻakí. ʻAhiʻahi ngāue ʻaki ʻa e ngaahi leá ʻi hoʻo moʻuí. Fakakaukau ki ha taimi mo ha feituʻu te ke lava ʻo ngāue ʻaki ai ʻa e ngaahi lea ko ʻení.

Can I take your order?

ʻE lava ʻomai ho ʻotá?

What would you like to order?

Ko e hā te ke fiemaʻú?

I’d like …

ʻOku ou fie …

I’d like to order …

ʻOku ou fie ʻota …

in

ʻi he

on

ʻi he

with

mo e

Nouns

beans

piini

dessert

fakaneifua

drink

inu

fries

pateta fakapaku

hamburger (burger)

hamipaka (burger)

ice

ʻaisi poloka

noodles

nūtolo

onion

onioni

pizza

pisa

salad

sālati

sandwich

saniuisi

sauce

soosi

soup

supo

spices

sipaisi

tomato/tomatoes

temata/temata

Vakai ki he lēsoni 16 ki ha toe food nouns lahi ange.

ʻĪmisi
fakaʻilonga f
Practice Pattern 1

Akoako hono ngāue ʻaki ʻa e ngaahi sīpingá kae ʻoua kuó ke lava lelei ʻo ʻeke mo tali e ngaahi fehuʻí. Te ke lava ʻo fetongi ʻa e ngaahi foʻi lea ʻoku laineʻí ʻaki ʻa e ngaahi foʻi lea ʻi he konga ki he “Memorize Vocabulary.”

Q: Can I take your order?A: I’d like to order (noun), please.

Questions

ʻĪmisi
fehuʻi ʻo e sīpinga 1 ʻe lava ʻo talamai ho ʻotá

Answers

ʻĪmisi
tali ʻo e sīpinga 1 ʻoku ou fie ʻota nauna, kātaki

Examples

ʻĪmisi
tangata tali tēpile ʻokú ne hiki ha ʻota

Q: Can I take your order?A: Yes, I’d like to order beans, rice, and a drink, please.

Q: What would you like to order?A: I’d like soup and a salad, please.

ʻĪmisi
fakaʻilonga h
Practice Pattern 2

Akoako hono fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi sīpingá kae ʻoua kuó ke lava lelei ʻo ʻeke mo tali e ngaahi fehuʻí. Feinga ke ke fakatokangaʻi ʻa e ngaahi sīpinga ko ʻení lolotonga hoʻo akoako fakaʻahó.

Q: What do you want in your (noun)?A: I want (noun) in my (noun).

Questions

ʻĪmisi
fehuʻi ʻo e sīpinga 2 ko e hā ʻokú ke fiemaʻu ʻi hoʻo nauná

Answers

ʻĪmisi
tali ʻo e sīpinga 2 ʻoku ou fiemaʻu nauna ʻi heʻeku nauná

Examples

Q: What do you want in your soup?A: I want noodles in my soup.

ʻĪmisi
fefine mo e tangata ʻokú na kai hamipaka ʻi tuʻa

Q: What do you want with your hamburger?A: I want a drink with my hamburger.

Q: What do you want on your pizza?A: I want tomatoes on my pizza.

ʻĪmisi
fakaʻilonga i
Use the Patterns

Hiki ha foʻi fehuʻi ʻe fā te ke lava ʻo ʻeke ki ha taha. Hiki ha tali ki he fehuʻi takitaha. Lau leʻolahi kotoa ia.

Additional Activities

Fakakakato ‘a e ngaahi ʻekitivitī mo e sivi ʻo e lēsoní ʻi he ʻinitanetí ʻi he englishconnect.org/learner/resources pe ʻi he Tohi Ngāue EnglishConnect 1.

Act in Faith to Practice English Daily

Hokohoko atu hono ako ʻa e lea faka-Pilitāniá he ʻaho kotoa pē. Fakaʻaongaʻi hoʻo “Founga Muimuiʻi ʻo e Ako Fakatāutahá.” Toe vakaiʻi hoʻo taumuʻa akó pea sivisiviʻi hoʻo ngaahi ngāué.

Conversation Group

Discuss the Principle of Learning: Press Forward

(20–30 minutes)

ʻĪmisi
Lute mo Naomi

ʻĪmisi
fakaʻilonga 1
Activity 1: Practice the Patterns

(10–15 minutes)

Toe vakaiʻi ʻa e lisi ʻo e ngaahi foʻi leá mo ha hoa.

Ako ʻa e sīpinga 1 mo ha hoa:

  • Akoako hono ʻeke ʻa e ngaahi fehuʻí.

  • Akoako hono tali ʻa e ngaahi fehuʻí.

  • Akoako ha fepōtalanoaʻaki ʻo fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi sīpingá.

Toe fai ʻa e sīpinga 2

ʻĪmisi
fakaʻilonga 2
Activity 2: Create Your Own Sentences

(10–15 minutes)

Fakatulamaʻi. ʻOku ngāue ʻa hoa A ʻi ha falekai. ʻOku hoko ʻa hoa E ko ha kasitomā ʻi he falekaí. Fehuʻi pea tali e ngaahi fehuʻi fekauʻaki mo e meʻakai ʻi he fakatātā takitaha. Lea ʻaki ʻa e lahi taha te ke lavá. Taufetongi ʻa e ngaahi tuʻungá. Fetongi ʻa e ngaahi hoá pea toe akoako pē.

Example

ʻĪmisi
ko ha fefine ʻoku kai pisa ʻi ha sea
  • A: Can I take your order?

  • B: I’d like pizza, please.

  • A: OK. What do you want on your pizza?

  • B: I want cheese, meat, and olives on my pizza.

  • A: Great. And what do you want with your pizza?

  • B: I want a drink, please.

Image 1

ʻĪmisi
fefine mo e tangata ʻokú na kai hamipaka ʻi tuʻa

Image 2

ʻĪmisi
kakai kei talavou ʻoku kai ʻaisikilimi ʻi ha falekai

Image 3

ʻĪmisi
ko ha supo kilimi fakamalu tēvolo

Image 4

ʻĪmisi
ko ha fefine ʻoku malimali mo pukepuke ha meʻakai

ʻĪmisi
fakaʻilonga 3
Activity 3: Create Your Own Conversations

(15–20 minutes)

Sio ki he lisi ʻo e meʻakaí. Fakatulamaʻi. ʻOku ngāue ʻa hoa A ʻi ha falekai. ʻOku hoko ʻa hoa E ko ha kasitomā ʻi he falekaí. Fakaʻaongaʻi ʻa e lea mei he lēsoni ko ʻení mo e lēsoni 16. Fetongi ʻa e ngaahi hoá pea toe akoako pē.

New Vocabulary

Anything else?

ʻOku toe ʻi ai nai ha meʻa?

ʻĪmisi
lisi meʻakai ʻi he falekaí

Example

  • A: What would you like to order?

  • B: I’d like chicken, please.

  • A: What do you want with your chicken?

  • B: I want rice with my chicken.

  • A: OK. Anything else?

  • B: Yes. I’d like cake, please. Thank you!

Evaluate

(5–10 minutes)

Sivisiviʻi hoʻo fakalakalaka ʻi he ngaahi taumuʻá pea mo hoʻo ngaahi ngāue ko ia ke akoako fakaʻaho ʻa e lea faka-Pilitāniá.

Evaluate Your Progress

I can:

  • Order food.

    ʻOta ha meʻakai.

    ʻĪmisi
    fofonga ʻoku ʻikai fakahaaʻi e ongó, fofonga fiemālie, fofonga fiefia
  • Take someone’s order.

    Hiki e ʻota meʻakai ʻa ha taha.

    ʻĪmisi
    fofonga ʻoku ʻikai fakahaaʻi e ongó, fofonga fiemālie, fofonga fiefia
  • Say what I want in, on, or with my food.

    Lea ʻaki e meʻa ʻoku ou fiemaʻu ʻi heʻeku meʻakaí, ʻoku ʻomi heʻeku meʻakaí, pe ʻomi fakataha mo ʻeku meʻakaí.

    ʻĪmisi
    fofonga ʻoku ʻikai fakahaaʻi e ongó, fofonga fiemālie, fofonga fiefia

Evaluate Your Efforts

Sivisiviʻi hoʻo ngaahi feinga ke:

  1. Ako ʻa e tefitoʻi moʻoni fakaakó.

  2. Ako maʻuloto ʻa e ngaahi foʻi leá.

  3. Akoako ʻa e ngaahi sīpingá.

  4. Akoako he ʻaho kotoa.

Fokotuʻu ha taumuʻa. Fakakaukau ki he ngaahi fokotuʻu ki he akó ʻi he “Founga Muimuiʻi ʻo e Ako Fakatāutahá.”

Vahevahe ʻa hoʻo taumuʻá mo ha hoa.

Act in Faith to Practice English Daily

“ʻOku ou fakamoʻoni ʻi heʻetau hokohoko feinga ke ikunaʻi hotau ngaahi faingataʻá, ʻe tāpuekina kitautolu ʻe he [ʻOtuá]. … Te Ne fakahoko maʻatautolu ʻa e meʻa ʻoku ʻikai ke tau lava ʻo fakahoko maʻatautolú” (Ulisses Soares, “Fua ʻEtau Kavengá,” Liahona, Nōvema 2019, 114–15).

Paaki