Ako Lea Faka-Pilitāniá
Lēsoni 22: Koló


“Lēsoni 22: Koló,” EnglishConnect 1 maʻá e Kau Akó (2022)

“Lēsoni 22,” EnglishConnect 1 maʻá e Kau Akó

ʻĪmisi
kau fafine ʻe toko tolu ʻoku nau pōtalanoa

Lesson 22

Community

Taumuʻá: Te u ako ke fehuʻi mo fai ha ngaahi fakahinohino.

Personal Study

Mateuteu ki hoʻo kulupu fepōtalanoaʻakí ʻaki haʻo fakakakato ʻa e ngaahi ʻekitivitī A ki he I.

ʻĪmisi
fakaʻilonga a
Study the Principle of Learning: You Are a Child of God

Ko e Fānau Koe ʻa e ʻOtuá

I am a child of God with eternal potential and purpose.

Ko e fānau au ʻa e ʻOtuá pea ʻoku ʻi ai hoku ivi malava mo ha taumuʻa taʻengata.

Fakakaukau ki he meʻa kuó ke ako fekauʻaki mo ho tuʻunga ko ha fānau ʻa e ʻOtuá. Fakakaukau ki hoʻo vā fetuʻutaki mo Iá. Fakakaukau ki he meʻa kuó Ne akoʻi atu fekauʻaki mo ho taumuʻá mo e tuʻunga te ke malavá. Fakakaukau ki he ngaahi aʻusia kuó ke maʻu ʻi hono ako ʻa e lea Faka-Pilitāniá. Kuó ke ongoʻi fēfē ʻEne tokoniʻi koe ke fai e ngaahi meʻa naʻá ke pehē naʻe taʻemalavá?

Kuo teuteuʻi koe ʻi hoʻo aʻusia fengāueʻaki mo e ʻOtuá ke ke tokoniʻi ʻa e niʻihi kehé.

Naʻe akonaki mai ʻa Sīsū: “ʻOku ou fekau kiate kimoutolu ke mou hoko ko e maama ʻo e kakaí ni. … Ko ia tuku ke ulo pehē hoʻomou māmá ʻi he ʻao ʻo e kakaí ni, koeʻuhí ke nau mamata ki hoʻomou ngaahi ngāue leleí pea tuku ʻa e fakafetaʻi ki hoʻomou Tamai ʻa ia ʻoku ʻi he langí” (3 Nīfai 12:14, 16).

ʻOku lahi fau ʻa e maama ke ke vahevahé. Te ke lava ʻo hoko ko ha sīpinga ʻo e founga ʻe lava ke tokoniʻi ai ʻe he ʻOtuá ʻEne fānaú ke nau ako mo fakalakalaká. Te ke lava ‘o vahevahe ʻa e founga naʻe tokoniʻi ai koe ʻe he ʻOtuá ke ke ako e lea Faka-Pilitāniá. Te ke lava ʻo tokoni ki he niʻihi kehé ke nau ako ke fengāueʻaki mo e ʻOtuá ke aʻusia honau tuʻunga malavá. Te ke lava ʻo vahevahe mo kinautolu ʻa e founga kuó ke tui ai ki he fakamatala “Ko e fānau au ʻa e ʻOtuá pea ʻoku ʻi ai hoku ivi malava mo ha taumuʻa taʻengata.”

ʻĪmisi
Ongo fefine ʻokú na fāʻofua

Ponder

  • Te ke lava fēfē ʻo hoko ko ha maama ki he kakai ʻoku mou feohí?

  • Te ke lava fēfē ʻo hokohoko atu ke fakatupulaki ho vā fetuʻutaki mo hoʻo Tamai Hēvaní ʻi hoʻo ako mo tupulakí?

ʻĪmisi
fakaʻilonga e
Memorize Vocabulary

Ako ʻa e ʻuhinga pea mo hono puʻaki ʻo e ngaahi foʻi lea takitaha kimuʻa pea fai homou kulupu fepōtalanoaʻakí. Feinga ke fakaʻaongaʻi e ngaahi foʻi lea foʻoú ʻi ha fepōlotalanoaʻaki pe ʻi ha pōpoaki ki ha taha ʻokú ne ʻilo ʻa e lea faka-Pilitāniá.

go

ʻalu

turn

afe

How do I get to … ?

Te u ʻalu fēfē ki he … ?

Nouns

bank

pangikeé

grocery store

falekoloá

restaurant

falekaí

store

falekoloá

train station

tauʻanga lēlué

First Street/1st Street

ʻUluaki Halá/Hala 1

Green Lane

Hala Lanumata

Vākai ki he lēsoni 20 ki ha nounslahi ange.

Adverbs

north

tokelau

south

tonga

east

hahake

west

hihifo

left

toʻohema

right

toʻomataʻú

straight

hangatonu

Prepositions

across from

hanga mai mei he

between

ʻi he vahaʻa

in front of

ʻi muʻa ʻi he

next to

tafaʻaki ʻo e

ʻĪmisi
fakaʻilonga f
Practice Pattern 1

Akoako hono ngāue ʻaki ʻa e ngaahi sīpingá kae ʻoua kuó ke lava lelei ʻo ʻeke mo tali e ngaahi fehuʻí. Te ke lava ʻo fetongi ʻa e ngaahi foʻi lea ʻoku laineʻí ʻaki ʻa e ngaahi foʻi lea ʻi he konga ki he “Memorize Vocabulary.”

Q: Where is the (noun)?A: It’s next to the (noun).

Questions

ʻĪmisi
fehuʻi ʻo e sīpinga 1 ko e fē ʻa e nauná

Answers

ʻĪmisi
tali ʻo e sīpinga 1 ʻoku ofi ki he nauna

Examples

Q: Where is the grocery store?A: It’s next to the bank.

ʻĪmisi
falekoloa ofi ki ha pangikē

Q: Where is the grocery store?A: It’s between the restaurant and the bank.

ʻĪmisi
falekoloa he vahaʻa ʻo ha falekai mo ha pangikē

ʻĪmisi
fakaʻilonga h
Practice Pattern 2

Akoako hono fakaʻaongaʻi ʻo e ngaahi sīpingá kae ʻoua kuó ke lava lelei ʻo ʻeke mo tali e ngaahi fehuʻí. ʻAhiʻahi fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi sīpingá ʻi ha fepōtalanoaʻaki mo ha kaungāmeʻa. Te ke lava ʻo talanoa pe fai ha tohi.

Q: How do I get to the (noun)?A: Go (adverb) on First Street.

Questions

ʻĪmisi
fehuʻi ʻo e sīpinga 2 te u ʻalu fēfē ki he nauná

Answers

ʻĪmisi
tali ʻo e sīpinga 2 ʻalu hoaveape ʻi he ʻUluaki Halá

Examples

ʻĪmisi
ongo meʻa ʻokú na tuʻu ʻi muʻa ʻi ha falekoloa

Q: How do I get to the store?A: Go north. Turn right on First Street.

ʻĪmisi
kakai ʻi ha tauʻanga lēlue

Q: How do I get to the train station?A: Go straight. Turn left on Green Lane. Turn right on B Street.

ʻĪmisi
fakaʻilonga i
Use the Patterns

Hiki ha foʻi fehuʻi ʻe fā te ke lava ʻo ʻeke ki ha taha. Hiki ha tali ki he fehuʻi takitaha. Lau leʻolahi kotoa ia.

Additional Activities

Fakakakato ‘a e ngaahi ʻekitivitī mo e sivi ʻo e lēsoní ʻi he ʻinitanetí ʻi he englishconnect.org/learner/resources pe ʻi he Tohi Ngāue EnglishConnect 1.

Act in Faith to Practice English Daily

Hokohoko atu hono ako ʻa e lea faka-Pilitāniá he ʻaho kotoa pē. Fakaʻaongaʻi hoʻo “Founga Muimuiʻi ʻo e Ako Fakatāutahá.” Toe vakaiʻi hoʻo taumuʻa akó pea sivisiviʻi hoʻo ngaahi ngāué.

Conversation Group

Discuss the Principle of Learning: You Are a Child of God

(20–30 minutes)

ʻĪmisi
Ongo fefine ʻokú na fāʻofua

ʻĪmisi
fakaʻilonga 1
Activity 1: Practice the Patterns

(10–15 minutes)

Toe vakaiʻi ʻa e lisi ʻo e ngaahi foʻi leá mo ha hoa.

Ako ʻa e sīpinga 1 mo ha hoa:

  • Akoako hono ʻeke ʻa e ngaahi fehuʻí.

  • Akoako hono tali ʻa e ngaahi fehuʻí.

  • Akoako ha fepōtalanoaʻaki ʻo fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi sīpingá.

Toe fai ʻa e sīpinga 2

ʻĪmisi
fakaʻilonga 2
Activity 2: Create Your Own Sentences

(10–15 minutes)

Fehuʻi mo tali ʻa e ngaahi fehuʻi fekauʻaki mo ha kolo lahi pe kiʻi kolo ʻokú ke ʻilo. Lea ʻaki ʻa e lahi taha te ke lavá. Taufetongi.

New Vocabulary

bakery

fale mā

bookstore

falenaunau

church

siasi

library

laipeli

park

paʻake

post office

ʻōfisi meili

school

ʻapi akó

Example

ʻĪmisi
pangikē
  • A: Where is the bank?

  • B: It’s next to the post office.

  • A: Where is the park?

  • B: It’s across from my house.

ʻĪmisi
fakaʻilonga 3
Activity 3: Create Your Own Conversations

(15–20 minutes)

Fakatulamaʻi. Sio ki he mapé. ʻOku fili ʻe Hoa A ha feituʻu ke kamata ai mo ha feituʻu ke ʻalu ki ai. ʻOku fakahoko ʻe Hoa E ʻa e fakahinohinó. Taufetongi ʻa e ngaahi tuʻungá.

ʻĪmisi
mape ʻo e ʻū fale ʻi ha kolo lahi

Example

  • A: I’m at the grocery store. How do I get to the bank?

  • B: Go south on Main Street. Turn left on C Street. Then turn right on 1st Street. The bank is across from the train station.

Evaluate

(5–10 minutes)

Sivisiviʻi hoʻo fakalakalaka ʻi he ngaahi taumuʻá pea mo hoʻo ngaahi ngāue ko ia ke akoako fakaʻaho ʻa e lea faka-Pilitāniá.

Evaluate Your Progress

I can:

  • Describe the location of places I visit.

    Fakamatalaʻi e tuʻuʻanga ʻo e ngaahi feituʻu ʻoku ou ʻaʻahi ki aí.

    ʻĪmisi
    fofonga ʻoku ʻikai fakahaaʻi e ongó, fofonga fiemālie, fofonga fiefia
  • Ask for and give directions.

    ʻEke mo fai ha ngaahi fakahinohino.

    ʻĪmisi
    fofonga ʻoku ʻikai fakahaaʻi e ongó, fofonga fiemālie, fofonga fiefia

Evaluate Your Efforts

Sivisiviʻi hoʻo ngaahi feinga ke:

  1. Ako ʻa e tefitoʻi moʻoni fakaakó.

  2. Ako maʻuloto ʻa e ngaahi foʻi leá.

  3. Akoako ʻa e ngaahi sīpingá.

  4. Akoako he ʻaho kotoa.

Fokotuʻu ha taumuʻa. Fakakaukau ki he ngaahi fokotuʻu ki he akó ʻi he “Founga Muimuiʻi ʻo e Ako Fakatāutahá.”

Vahevahe ʻa hoʻo taumuʻá mo ha hoa.

Act in Faith to Practice English Daily

“ʻOua naʻa teitei ngalo … ko ha fānau moʻoni koe ʻo e ʻOtuá kuó ke maʻu ha meʻa mei Hono natula fakalangí, ko ha taha ʻokú Ne ʻofa ai mo finangalo ke tokoniʻi mo faitāpuekina” (Gordon B. Hinckley, “You Are a Child of God,” Liahona, May 2003, 119).

Paaki