Appendix

Principles of Learning Glossary

Tusleb’aal reheb’ li na’leb’ re tzolok

Agency

Xtaql ch’oolej: Jo’ ralal xk’ajol li Dios, wan xtaql qach’ool, malaj qawankilal, re xsik’b’al ru qab’e qajunes qib’. Naru naqasik’ ru li naqapaab’, li naqab’aanu, ut ani nokowulak wi’.

“Li xtaql ch’oolej a’an li qaseeb’al ut qosob’tesinkil naxk’e li Dios re naq taqasik’ ru qajunes k’a’ru taqab’aanu” (Temas del Evangelio “Albedrío y responsabilidad,” ChurchofJesusChrist.org).

“Xb’aan naq nakatxra, li Dios kixk’e xtaql aach’ool, malaj li ach’ab’aak chi sik’ok-u. Xb’aan lix taql aach’ool naru nakasik’ ru li us li nak’amok sa’ sahil ch’oolejil; naxteneb’ ajwi’ sa’ aab’een xq’ajk’amunkil li ink’a’ us nakab’aanu, li nak’amok sa’ li rahil ch’oolejil anajwan malaj moqon. Li Dios ink’a’ tatxmin sa’ li nakasik’ ru xb’aanunkil; nakatxkanab’ b’an chixsik’b’al ru laa b’e ut chixtawb’al laa na’leb’ rik’in li taachalq. A’b’anan, a’an naxk’e li tenq’ q’axal nim re numtaak sa’ xb’een li sachk ut li maak—li wankilal aj kolonel li wan rik’in li Jesukristo. Maak’a’ naxye xnimal lix yib’al ru laa wanjik malaj jo’ k’ihaleb’ laa maak, junelik naru taasik’ ru jalaak ut xtawb’al tuqtuukilal rik’in li Jesukristo” (“Dios está ahí para ti,” ComeuntoChrist.org).

Agent

B’aanunel: Jun aj b’aanunel a’an jun kristiaan li wan xseeb’al malaj xwankilal chi sik’ok-u xjunes rib’. Jo’ ralal xk’ajol li Dios, laa’o aj b’aanunel; wan xtaql qach’ool, malaj qawankilal, re xsik’b’al ru qab’e qajunes qib’. Naru naqasik’ ru li naqapaab’, li naqab’aanu, ut ani noko’wulak wi’.

Bible

Santil Hu: “Li Santil Hu a’an jun loq’laj hu natawman wi’ li raatin li Dios. Chiruheb’ lix perel, li Santil Hu naxk’ut naq li Dios maajun wa naxkanab’ xraab’aleb’ li ralal xk’ajol. …Xtaaqenkil li na’leb’ wan sa’ li Santil Hu nokoxtenq’a chixnawb’al ani li Dios … ut chixtawb’al chik ru k’a’ru naraj a’an naq taqab’aanu sa’ li qayu’am. …”

“Li Jesukristo a’an li Ralal li Dios ut kichal sa’ li ruchich’och’ re qakolb’al chiru li maak, li rahil ch’oolejil, li junaatal, li rahob’tesiik, ut wan chik xkomon. Li Jesus kixk’ut xchaq’al ru na’leb’ chirix li k’anjelak chiru as iitz’inb’ej ut li rahok, ut kixk’anjela k’iila sachb’a-ch’oolej naq kiwan sa’ li ruchich’och’. Sa’ li Santil Hu, naru naqileb’ li seraq’ a’in ut ok chixnawb’al chan ru tooruuq chi numtaak sa’ xb’eeneb’ li ch’a’ajkilal chi tenq’anb’ilo xb’aan li Jesus” (“¿Qué es la Santa Biblia?,” ComeuntoChrist.org).

Book of Mormon

Lix Hu laj Mormon: “Sa’ lix Hu laj Mormon wankeb’ lix loq’laj tz’iib’ahomeb’ laj taaqehom re li Jesus. Jo’ naq li Dios ki’aatinak rik’in laj Moises ut laj Noe sa’ li Santil Hu, a’an ki’aatinak ajwi’ rik’ineb’ li kristiaan sa’ li ch’och’ America. Eb’ li winq a’in, profeet naqaye reheb’, ke’xtz’iib’a li raatin li Dios. Moqon ke’ch’utub’aak lix tz’iib’ahom sa’ jun ajwi’ li hu xb’aan jun li profeet aj Mormon xk’ab’a’. …

“Lix Hu laj Mormon naxk’ut xyaalal naq li Dios naxra chixjunileb’ li ralal xk’ajol ut nak’anjelak sa’ xyu’ameb’. A’an naxk’ut xyaalaleb’ li na’leb’ wankeb’ sa’ li Santil Hu, jo’ ajwi’ lix loq’alil ut eb’ lix k’utum li Jesukristo” (“¿Qué es el Libro de Mormón?,” ComeuntoChrist.org).

Doctrine and Covenants

Tzol’leb’ ut Sumwank: “Li Tzol’leb’ ut Sumwank a’an jun loq’laj hu neke’tawman wi’ lix k’utb’esihom li Qaawa’ chiru li profeet aj Jose Smith ut junjunqeb’ chik li profeet sa’ roso’jikeb’ li kutan a’in. Maajun chik loq’laj hu juntaq’eet rik’in xb’aan naq a’an maawa’ yal xjaltesinkil ru li najter tz’iib’ahom.

“Li Tzol’leb’ ut Sumwank a’an jun reheb’ li kaahib’ chi loq’laj hu neke’oksiman sa’ Lix Iglees li Jesukristo reheb’ laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan (li oxib’eb’ chik a’an li Santil Hu, lix Hu laj Mormon, ut li Q’ol Nim Xtz’aq)” (Temas del Evangelio, “Doctrina y Convenios,” ChurchofJesusChrist.org).

Faith

Paab’aal: “Li paab’aal a’an jun xb’eenil li k’anjelak ut wankilal. Yalaq jo’q’e naq naqasik’ jun chaab’il ajom, yooko chixk’anjelankil li paab’aal. Naqak’ut li qoyb’enihom chirix li k’a’ru maji’ naru naqil. …”

“Li paab’aal chirix li Jesukristo naraj naxye xkanab’ankil qib’ chi tz’aqal sa’ ruq’—chiru ajwi’ lix wankilal, lix nawom, ut lix rahom maak’a’ roso’jik. Naraj ajwi’ naxye xpaab’ankil lix k’utum. Naraj naxye naq us ta ink’a’ naqataw ru chixjunil li k’a’aq re ru, a’an naxtaw ru. A’an ak kixnumsi chixjunil li qarahilal, qach’a’ajkilal, ut qayajel, jo’kan naq a’an naxnaw chan ru tooxtenq’a re toonumtaaq sa’ xb’een li qach’a’ajkilal. … (chi’ilmanq Alma 7:11–12; Tzol’leb’ ut Sumwank 122:8).”

“Li paab’aal jwal nim wi’chik chiru yal oyb’enink. Naqak’ut li qapaab’aal rik’in b’aanuhom—rik’in yu’amink. …”

“Li paab’aal a’an jun xmaatan li Dios, a’b’an tento taqach’oolani li qapaab’aal re naq kaw taakanaaq. Li paab’aal a’an chanchan li ich’mul. Wi eek’asinb’il rajlal, taakawuuq. Wi moko eek’asinb’il ta, naq’uno’ (Temas del Evangelio, “Fe en Jesucristo,” ChurchofJesusChrist.org).

God/Heavenly Father

Dios/Choxahil Yuwa’b’ej: “Dios li Yuwa’b’ej a’an li ani Qʼaxal Taqenaq Xwankil li naqapaab’, li naqaloq’oni, ut li nokotijok wi’. A’an aj Yo’ob’tesinel, aj Taqlanel, ut aj K’uulahom chixjunil li k’a’aq re ru, A’an tz’aqal re ru, wan chixjunil li wankilal rik’in, ut naxnaw chixjunil li na’leb’” (Temas del Evangelio, “Dios el Padre,” ChurchofJesusChrist.org).

“Li Dios a’an li qaYuwa’ sa’ Choxa li nokoxra. … A’an lix Yuwa’ li qamusiq’. … [Li qaChoxahil Yuwa’] naxra chixjunileb’ li ralal xk’ajol chi tz’aqal, ut nakatxra ajwi’ laa’at. … A’an naraj jun sumwanjik aawik’in” (“El amor de Dios,” ComeuntoChrist.org).

Sa’eb’ li loq’laj hu, li aatin Dios na’oksiman re aatinak chirix li Choxahil Yuwa’b’ej malaj li Jesukristo xb’aan naq junajeb’ sa’ rajomeb’. Nokotijok chiru li qaChoxahil Yuwa’.

Holy Spirit

Loq’laj Musiq’ej: “Li Loq’laj Musiq’ej, malaj li Santil Musiq’ej, a’an aj yehol nawom chirix li Dios ut li Jesukristo. … Li Loq’laj Musiq’ej naxk’ojob’ qach’ool, nokoxtenq’a chixk’eeb’al reetal li yaal, ut naxch’olob’ xyaalal li Jesus. … Li Dios naru na’aatinak qik’in rik’in li Loq’laj Musiq’ej. Li Loq’laj Musiq’ej na’aatinak sa’ li qak’a’uxl ut li qach’ool rik’ineb’ li k’oxlahom ut li eek’ahom” (“El Espíritu Santo,” ComeuntoChrist.org).

Jesus Christ

Jesukristo: “Li Jesukristo a’an laj Kolol re li ruchich’och’ ut li tz’aqal eetalil noko’ilok wi’. Naq naqataaqe a’an, naqataw xkomon chik li tuqtuukilal ut sahil ch’oolejil sa’ li qayu’am. …”

“Li Jesukristo a’an li Ralal li Dios. Li Dios kixtaqla li Jesukristo, li Ralal, re xk’ulb’al sa’ xb’een a’an lix maakeb’ chixjunileb’ li te’wanq sa’ ruchich’och’ re naq taaruuq chi kuye’k li qamaak. …”

“Tz’aqal re ru li Jesukristo chiru lix yu’am re xk’utb’al chiqu li b’e li nokoxsutq’isi rik’in li qaChoxahil Yuwa’. …”

“Li Jesus kirahob’tesiik ut kikam sa’ xk’ab’a’eb’ li qamaak. Li Jesukristo kichal sa’ li ruchich’och’ re qakolb’al chiruheb’ li qamaak. A’an kiwan xch’ool chi rahob’tesiik ut chixmayejankil rib’ re xtojb’al xtz’aq li qamaak re naq tooruuq chixjalb’al qak’a’uxl ut taaruuq chi kuye’k qamaak. …”

“Li Jesus kiwakli chi yo’yo re naq taaruuq chi wank wi’chik li qayu’am laa’o. Oxib’ kutan chirix lix kamik, li Jesus kiwakli sa’ li muqleb’aal kamenaq ut kixk’ut rib’ chiru naab’aleb’ li ramiiw ut lix tzolom. A’an li xb’een li kiwakli chi yo’yo, li naraj naxye naq lix musiq’ kijunajiik wi’chik rik’in lix tib’el li tz’aqlojenaq chik ru chirix li kamk. Xb’aan naq li Jesus kixq’ax ru li kamk, chiqajunilo toowakliiq chi yo’yo sa’ junaq kutan” (“Seguir a Jesucristo, nuestro ejemplo perfecto,” ComeuntoChrist.org).

Prayer

Tijok: Li tijok a’an li “aatinak rikʼin li Dios chi tiik ru li kʼaʼuxlej, saʼ li naʼux wiʼ li bʼantioxink ut napatzʼman li osobʼtesink. Nabʼeresiman li tijok re li qaChoxahil Yuwaʼ saʼ lix kʼabʼaʼ li Jesukristo” (Kʼutul Raqal rehebʼ li Loqʼlaj Hu, “Tijok,” ChurchofJesusChrist.org).

“Li Dios a’an laa Yuwa’ sa’ Choxa li nakatxra, ut a’an naraj aawab’inkil” (“Cómo orar,” ComeuntoChrist.org).

Prophet

Profeet: “Jun profeet a’an jun kristiaan li b’oqb’il xb’aan li Dios re xk’eeb’al xna’leb’ chixjunil li ruchich’och’. Chalen laj Abraham ut laj Moises toj rik’ineb’ li yo’yookil profeet sa’ li kutan a’in, li Dios junelik naxb’eresiheb’ li ralal xk’ajol rik’ineb’ li profeet” (“Dios nos habla por medio de profetas,” ComeuntoChrist.org).

Savior

Kolonel: “Ani nakolok. …. “Kolonel” aʼan jun li kʼabʼaʼej ut jun li ropiis li Jesukristo” (Kʼutul Raqal rehebʼ li Loqʼlaj Hu, “Kolonel,” ChurchofJesusChrist.org).

Li Jesukristo a’an aj Kolol qe xb’aan naq a’an kixk’e lix yu’am ut kiwakli chi yo’yo re naq tooruuq chi numtaak sa’ xb’een lix toch’om li maak ut li kamk re tooruuq chi sutq’iik rik’in li Dios.

“Li Jesus kirahob’tesiik ut kikam sa’ xk’ab’a’eb’ li qamaak. Li Jesukristo kichal sa’ li ruchich’och’ re qakolb’al chiruheb’ li qamaak. A’an kiwan xch’ool chi rahob’tesiik ut chixmayejankil rib’ re xtojb’al xtz’aq li qamaak re naq tooruuq chixjalb’al qak’a’uxl ut taaruuq chi kuye’k qamaak. …”

“Li Jesus kiwakli chi yo’yo re naq taaruuq chi wank wi’chik li qayu’am laa’o. Oxib’ kutan chirix lix kamik, li Jesus kiwakli sa’ li muqleb’aal kamenaq ut kixk’ut rib’ chiru naab’aleb’ li ramiiw ut lix tzolom. A’an li xb’een li kiwakli chi yo’yo, li naraj naxye naq lix musiq’ kijunajiik wi’chik rik’in lix tib’el li tz’aqlojenaq chik ru chirix li kamk. Xb’aan naq li Jesus kixq’ax ru li kamk, chiqajunilo toowakliiq chi yo’yo sa’ junaq kutan” (“Seguir a Jesucristo, nuestro ejemplo perfecto,” ComeuntoChrist.org).

Scripture

Loq’laj Hu: ”Naq eb’ li santil winq re li Dios neke’tz’iib’ak malaj neke’aatinak rik’in lix wankil li Santil Musiq’ej, li raatineb’ “aʼanaq loqʼlaj hu, aʼanaq li rajom li Dios, aʼanaq lix kʼoxlahom li Dios, aʼanaq li raatin li Dios, aʼanaq lix yaabʼ xkux li Dios, ut lix wankilal li Dios choqʼ re li kolbʼa-ibʼ” (Tzol’leb’ ut Sumwank 68:4). …

“Li xb’eenil rajom li loq’laj hu a’an xch’olob’ankil xyaalal li Kristo ut xk’amb’al xb’eheb’ li ralal xk’ajol li Dios re naq naru te’chalq rik’in a’an ut te’xk’ul li junelik yu’am (chi’ilmanq Jwan 5:39; 20:31; 1 Nefi 6:4; Mosiah 13:33–35)” (Temas del Evangelio, “Las Escrituras,” ChurchofJesusChrist.org).