« Parau hi’u : Rētito o te mau parau tumu nō te ha’api’ira’a mai », EnglishConnect 1 nā te mau pīahi (2022)
« Rētito », EnglishConnect 1 nā te mau pīahi
Appendix
Principles of Learning Glossary
Rētito o te mau parau tumu nō te ha’api’ira’a mai
Agency
Ti’amāra’a : ’Ei tamari’i nā te Atua, e ti’amāra’a ’aore rā e mana tō tātou nō te rave i tā tātou iho mau fa’aotira’a. E nehenehe tātou e mā’iti i te mea tā tātou e ti’aturi, i te mea tā tātou e rave ’e ’o vai tā tātou e riro mai.
« Te ti’amāra’a ’o te ’aravihi ïa ’e te ti’ara’a mana tā te Atua i hōro’a mai ia tātou nō te mā’iti ’e ’ia rave nā roto ia tātou iho » (Sujets et questions, « Libre arbitre et responsabilité », ChurchofJesusChrist.org).
« Nō te mea ’ua here ’oia ia ’oe, ’ua hōro’a mai te Atua ia ’oe te rāve’a ’ia mā’iti, ’aore rā te ti’amāra’a ’ia rave i te mau fa’aotira’a. E fa’ati’a tō ’oe ti’amāra’a ia ’oe ’ia rave i te mau mā’itira’a maita’i ’o te arata’i atu i te ’oa’oa ; e fa’ariro ato’a te reira ia ’oe ’ei ti’a’au nō te mau mā’itira’a ’ino, ’o te arata’i ’oi’oi atu i te ’oto ’aore rā ’o te tupu mai iho ā. E’ita te Atua e fa’aō iāna i roto i tā ’oe mau mā’itira’a ; e fa’ati’a rā ’oia ia ’oe ’ia fa’aoti ’oe iho ’e ’ia ha’api’i mai nā roto mai i te mau hope’ara’a. Teie rā tē pūpū nei ’oia i te tauturu hope’a roa nō te upo’oti’a i ni’a i te mau hapehape ’e te mau hara—te mana fa’aora o Iesu Mesia. Noa atu te huru o tō ’oe ti’ara’a e nehenehe e riro mai e mea fifi roa, ’aore rā te rahira’a o te mau mā’itira’a ’ino tā ’oe e nehenehe e rave, e ti’a noa ia ’oe e mā’iti i te taui ’e ’ia ’ite mai i te hau nā roto mai ia Iesu Mesia »(« God Is There for You », ComeuntoChrist.org).
Agent
Ti’amana : Te ti’amana ’o te hō’ē ïa ta’ata e ’aravihi tōna ’aore rā e mana tōna nō te ’ohipa nōna iho. ’Ei mau tamari’i nā te Atua, e mau ti’amana tātou ; e ti’amāra’a tō tātou ’aore rā e mana nō te rave i tā tātou iho mau fa’aotira’a. E nehenehe tātou e mā’iti e aha te mea tā tātou e ti’aturi, e aha te mea tā tātou e rave, \e ’o vai tā tātou e riro mai.
Bible
Bibilia : « E Bibilia ’o te hō’ē ïa buka mo’a tei roto te parau a te Atua. I te roara’a o tōna mau ’api, tē ha’api’i nei te Bibilia mo’a ē ’aita roa te Atua e fa’aea i te here i tāna mau tamari’i. …Tē pe’era’a i te mau ha’api’ira’a e vai ra i roto i te Bibilia, e tauturu ia tātou ’ia ’ite ’o vai te Atua … ’e ’ia hāro’aro’a maita’i a’e nāhea ’oia e hina’aro ai ’ia ora tātou. … »
« E tamaiti Iesu Mesia nā te Atua ’o tei haere mai i te fenua nei nō te fa’aora ia tātou i te hara, i te ’oto, i te ’ōtahira’a, i te māuiui ’e te vai atu ā. ’Ua ha’api’i Iesu i te mau ha’api’ira’a nehenehe nō ni’a te tāvinira’a e te here ’e ’ua fa’atupu e rave rahi temeio ’a ora ai ’oia i te fenua nei. I roto i te Bibilia, e nehenehe tātou e tai’o i teie mau ’ā’amu ’e e ha’amata i te ’ite mai nāhea ’ia upo’oti’a i ni’a i te mau ’ohipa pa’ari ma te tauturu a Iesu » (« What Is the Holy Bible ? », ComeuntoChrist.org).
Book of Mormon
Buka a Moromona : « Tei roto te Buka a Moromona te mau pāpa’ira’a mo’a tei pāpa’ihia e te mau pipi a Iesu. Mai tā te Atua i paraparau ia Mose ’e ia Noa i roto i te Bibilia, ’ua paraparau ato’a ’oia i te nūna’a nō te fenua Amerika. Teie mau ta’ata, tei pi’ihia e mau peropheta, ’ua pāpa’i rātou i te parau a te Atua. ’Ua ha’aputuputuhia tā rātou mau pāpa’i i te pae hōpe’a ’ei hō’ē ana’e buka e te hō’ē peropheta ’o Moromona te i’oa. …
« Tē ha’apāpū nei te Buka a Moromona ē ’ua here te Atua i tāna mau tamari’i ato’a ’e tei roto ’oia i tō rātou orara’a. ’Ua riro te reira ’ei fa’a’itera’a pāpū nō te mau parau mau i roto i te Bibilia ’e nō te atuara’a ’e nō te mau ha’api’ira’a a Iesu Mesia (« What Is the Book of Mormon? », ComeuntoChrist.org).
Doctrine and Covenants
Te Ha’api’ira’a Tumu ’e te mau Fafaura’a : « Te Ha’api’ira’a Tumu ’e te mau Fafaura’a ’o te hō’ē ïa buka pāpa’ira’a mo’a, tei roto te mau heheura’a a te Fatu ia Iosepha Semita, te peropheta, ’e i te tahi atu mau peropheta nō te mau mahana hope’a nei. E mea ’ōtahi te reira i roto i te mau pāpa’ira’a mo’a, nō te mea e ’ere te reira i te hō’ē hurira’a parau nō te mau pu’e parau tahito.
« Te Ha’api’ira’a Tumu ’e te mau Fafaura’a ’o te hō’ē ïa o nā buka pāpa’ira’a mo’a e maha e fa’a’ohipahia i roto i Te ’Ēkālēsia a Iesu Mesia i te Feiā Mo’a i te mau Mahana Hope’a nei (te tahi nā to’otoru te Bibilia ïa, te Buka a Moromona, ’e te Poe Tao’a Rahi) » (Gospel Topics, « Te Ha’api’ira’a Tumu ’e te mau Fafaura’a », ChurchofJesusChrist.org).
Faith
Fa’aro’o : « Te fa’aro’o ’o te hō’ē ïa parau tumu nō te ’ohipa ’e te mana. I te mau taime ato’a ’a ’ohipa ai tātou nō te hō’ē fā ro’o maita’i, e fa’a’ohipa tātou i te fa’aro’o. Tē fa’a’ite nei tātou i tō tātou te tīa’ira’a nō te tahi ’ohipa ’o tā tātou e ’ore ā e ’ite mata. …
« Te aura’a o te fa’aro’o ia Iesu Mesia ’o te turu’i-tā’āto’a-ra’a atu ïa i ni’a iāna—te ti’aturira’a i tōna mana, tōna māramarama ’e tōna here hope’a ’ore. Tei roto ato’a te reira te ti’aturira’a i tāna mau ha’api’ira’a. Te aura’a o te reira te ti’aturira’a ē noa atu ’aita tātou e hāro’aro’a i te mau mea ato’a, ’ua ta’a iāna te reira. Nō te mea ’ua ora ’oia i tō tātou mau māuiui ato’a, tō tātou mau ’oto ’e tō tātou mau paruparu, ’ua ’ite ’oia nāhea i te tauturu ia tātou ’ia upo’oti’a i ni’a i tō tātou mau fifi i te mau mahana ato’a ». … (hi’o Alama 7:11–12 ; Te Ha’api’ira’a Tumu ’e te mau Fafaura’a 122:8).
« Te fa’aro’o ’ua hau atu ïa i te ti’aturira’a ma te ’ohipa ’ore.« »E fa’a’ite tātou i tō tātou fa’aro’o nā roto i te ’ohipa—nā roto i te huru ’a ora ai tō tātou. … »
« Te fa’aro’o e hōro’a ïa nā te Atua, e ti’a rā ia tātou ’ia fa’a’amu i tō tātou fa’aro’o ’ia vai pūai noa te reira. ’Ua riro te fa’aro’o mai te hō’ē uaua. Mai te mea e fa’a’ohipahia te reira, e pūai roa mai te reira. Mai te mea ’aita te reira e fa’aha’utihia, e paruparu mai te reira (Gospel Topics, « Faith in Jesus Christ », ChurchofJesusChrist.org).
God/Heavenly Father
Te Atua/Te Metua i te ao ra : « Te Atua te Metua ’o te ta’ata i ni’a a’e i te mai mea ato’a ’o tā tātou e ti’aturi nei, tā tātou e ha’amori nei ’e tā tātou e pure nei. ’O ’oia te Poiete, te Ari’i ’e te Pāruru hau a’e te teitei i te mau mea ato’a. ’O ’oia te ta’ata parauti’a a’e, e mana tā’āto’a tōna ’e ’ua ’ite maita’i ’oia i te mau mea ato’a » (Gospel Topics, « God the Father », ChurchofJesusChrist.org).
’O te Atua tō tātou Metua here i te ao ra. … ’O ’oia te Metua ’o [tō tātou] [mau] vaerua. … ʼUa here maita’i roa [te Metua i te ao ra] i tāna mau tamariʼi ato’a, ’oia ato’a ’oe. … Tē hina’aro nei ’oia ’ia vai te hō’ē aura’a ’ōna ’e ’oe » (« God’s Love », ComeuntoChrist.org).
I roto i te mau pāpa’ira’a mo’a, pinepine te ta’o Te Atua i te fa’a’ohipahia nō te fa’atoro i te Metua i te ao ra ’aore rā Iesu Mesia, nō te mea ’ua hō’ē rāua i roto i te fā. Tē pure nei tātou i tō tātou Metua i te ao ra.
Holy Spirit
Vārua Maita’i : « Te Vārua Maita’i ’aore rā te Vārua Mo’a, ’o te ’ite ïa o te Atua ’e o Iesu Mesia. … E hōro’a te Vārua Maita’i i te tāmahanahanara’a ia tātou, e tauturu ia tātou ’ia ’ite i te parau mau ’e ’e fa’a’ite pāpū nō Iesu. … Hō’ē o te mau rāve’a e paraparau ai te Atua ia tātou, mea nā roto ïa i te Vārua Maita’i. E paraparau te Vārua Maita’i i tō tātou ferurira’a ’e i tō tātou ’ā’au nā roto i te mau mana’o ’e te mau nino’a mana’o » (« The Holy Spirit », ComeuntoChrist.org).
Jesus Christ
Iesu Mesia : « ’O Iesu Mesia te Fa’aora o te ao nei ’e tō tātou hi’ora’a parauti’a roa a’e. ’A pe’e ai tātou iāna, e ’ite rahi a’e mai tātou i te hau ’e te ’oa’oa i roto i te orara’a. … »
« ’O Iesu Mesia te Tamaiti a te Atua. ’Ua tono mai tō tātou Metua i te ao ra i tāna Tamaiti ia Iesu Mesia, nō te rave i ni’a iāna te mau hara a te feiā ato’a e ora mai i te fenua nei, ’ia fa’a’orehia ho’i tā tātou mau hara. … »
« ’Ua ora Iesu i te hō’ē orara’a maita’i roa a’e nō te fa’a’ite ia tātou i te ’ē’a ho’ira’a i tō tātou Metua i te ao ra. … »
« ’Ua māuiui Iesu ’e ’ua pohe nō tā tātou mau hara. Te misiōni a Iesu i te haerera’a mai i te fenua nei ’o te fa’aorara’a ïa ia tātou i tā tātou mau hara. ’Ua ineine roa ’oia nō te māuiui ’e ’ua fa’atusia iāna iho nō te ’aufau i te ho’o o tā tātou mau hape, ’ia ti’a ia tātou ’ia tātarahapa ’e ’ia fa’a’orehia tā tātou mau hara. … »
« ’Ua ti’afa’ahou mai Iesu ’ia ti’a ia tātou ’ia ora fa’ahou mai. Toru mahana i muri a’e i tōna pohera’a, ’ua haere mai Iesu i rāpae i te mēnema ’e ’ua fā mai i tōna mau hoa e rave rahi ’e i tāna mau pipi. ’O ’oia te ta’ata mātāmua tei ti’afa’ahou mai, tē aura’a ’ua tāhō’ē-fa’ahou-hia tōna vaerua i tōna tino tāhuti maita’i a’e i muri a’e i te pohe. Nō te mea ’ua upo’oti’a Iesu i ni’a i te pohe, e ti’afa’ahou mai tātou pā’āto’a i te hō’ē mahana » (« Following Jesus Christ, Our Perfect Example », ComeuntoChrist.org).
Prayer
Pure Te pure ’o « te hō’ē ïa ’āparaura’a tura ’e te Atua i roto i te reira te ta’ata e fa’a’ite ai i tōna māuruuru ’e e ani ai i te mau ha’amaita’ira’a. E fa’ahitihia te mau pure i tō tātou Metua i te ao ra nā roto i te i’oa o Iesu Mesia » (Arata’i nō te pāpa’ira’a mo’a, « Pure », ChurchofJesusChrist.org).
« Te Atua ’o tō tātou ïa Metua here i te ao ra ’e tē hina’aro nei ’oia e fa’aro’o ia ’oe » (« How to Pray », ComeuntoChrist.org).
Prophet
Peropheta : « Te peropheta ’o te hō’ē ïa ta’ata tei pi’ihia e te Atua nō te hōro’a i te arata’ira’a i tō te ao ato’a nei. Mai ia Aberahama ’e ia Mose mai ā e tae roa mai i te mau peropheta ora i teie mahana, tē pe’e nei te Atua i te hō’ē hōho’a nō te arata’ira’a i tāna mau tamari’i nā roto mai i te mau peropheta » (« God Speaks to Us through Prophets », ComeuntoChrist.org).
Savior
Fa’aora : « ’O ’oia tē fa’aora. … ’Fa’aora’ ’o te i’oa ïa ’e te ti’ara’a o Iesu Mesia » (Arata’i o te mau pāpa’ira’a mo’a, « Fa’aora », ChurchofJesusChrist.org).
’O Iesu Mesia tō tātou Fa’aora nō te mea ’ua hōro’a ’oia i tōna ora ’e ’ua ti’afa’ahou mai, ’ia nehenehe tātou e upo’oti’a i ni’a i te mau hope’ara’a o te hara ’e o te pohe ’e ’ia ora fa’ahou i pīha’i iho i te Atua.
« ’Ua māuiui ’e ’ua pohe Iesu nō tā tātou mau hara. Te misiōni a Iesu i te haerera’a mai i te fenua nei ’o te fa’aorara’a ïa ia tātou i tā tātou mau hara. ’Ua ’ineine roa ’oia nō te māuiui ’e ’ua fa’atusia iāna iho nō te ’aufau i te ho’o o tā tātou mau hape, ’ia ti’a ia tātou ’ia tātarahapa ’e ’ia fa’a’orehia tā tātou mau hara. … »
« ’Ua ti’afa’ahou mai Iesu ’ia ti’a ia tātou ’ia ora fa’ahou mai. Toru mahana i muri a’e i tōna pohera’a, ’ua haere mai Iesu i rāpae i te mēnema ’e ’ua fā mai i tōna mau hoa e rave rahi ’e i tāna mau pipi. ’O ’oia te ta’ata mātāmua tei ti’afa’ahou mai, tē aura’a ’ua tāhō’ē-fa’ahou-hia tōna vaerua i tōna tino tāhuti maita’i a’e i muri a’e i te pohe. Nō te mea ’ua upo’oti’a Iesu i ni’a i te pohe, e ti’afa’ahou mai tātou pā’āto’a i te hō’ē mahana » (« Following Jesus Christ, Our Perfect Example », ComeuntoChrist.org).
Scripture
Pāpa’ira’a moa : « I tō te mau ta’ata mo’a o te Atua pāpa’ira’a ’aore rā paraura’a nā roto i te mana o te Vārua Maita’i, ‘’e riro ïa ’ei pāpa’ira’a mo’a, e riro ïa ’ei hina’aro nō te Fatu, e riro ïa ’ei mana’o nō te Fatu, e riro ïa ’ei parau nā te Fatu, e riro ïa ’ei reo nō te Fatu, ’e ’ei mana ho’i nō te Atua ē tae noa atu i te fa’aorara’a’ (Te Ha’a’api’ira’a Tumu ’e te mau Fafaura’a 68:4). …
« Te fā mātāmua o te mau pāpa’ira’a ’o te fa’a’ite-papū-ra’a ïa nō te Mesia ’e te arata’ira’a i te mau tamari’i a te Atua ’ia ti’a ia rātou ’ia haere mai ’iana ra ’e ’ia fa’ari’i i te ora mure ’ore (hi’o Ioane 5:39 ; 20:31 ; 1 Nephi 6:4 ; Mosia 13:33–35) », (Gospel Topics, « Scriptures », ChurchofJesusChrist.org).