Ako Lea Faka-Pilitāniá
Lēsoni 3: Ngaahi Meʻa ʻoku Saiʻia Aí


“Lēsoni 3: Ngaahi Meʻa ʻoku Saiʻia Aí,” EnglishConnect 2 maʻá e Kau Akó (2022)

“Lēsoni 3,” EnglishConnect 2 maʻá e Kau Akó

ʻĪmisi
ongo tangata ʻokú na malimali

Lesson 3

Interests

Taumuʻá: Te u ako ke talanoa ʻo fekauʻaki mo e meʻa ʻoku saiʻia ha taha ke fakahoko mo hono ʻuhingá.

Personal Study

Mateuteu ki hoʻo kulupu fepōtalanoaʻakí ʻaki haʻo fakakakato ʻa e ngaahi ʻekitivitī A ki he I.

ʻĪmisi
fakaʻilonga a
Study the Principle of Learning: Take Responsibility

Fatongia ʻAki

I have the power to choose, and I am responsible for my own learning.

ʻOku ou maʻu ʻa e mālohi ke filí, pea ʻoku ou fatongia ʻaki ʻeku akó.

Ko ha fānau koe ʻa e ʻOtuá pea ʻokú ke maʻu ʻa e mālohi ke fili pea mo ngāue pē maʻau. ʻOku ui ʻa e mālohi ko ʻeni ko e tauʻatāina ke filí. ʻOku akoʻi mai ʻe Līhai, ko ha palōfita ʻi he Tohi ʻa Molomoná, ʻoku ʻikai ke tau hangē ko e maká, ʻo tatali pē ke toki liliu mo ʻunuki kitautolu ʻe ha taha. Ko ha kau fakafofonga kitautolu ʻoku tau lava ʻo fili pē maʻatautolu ʻa e meʻa ʻoku tau tui ki aí, meʻa ʻoku tau faí, mo e tuʻunga te tau aʻusiá. Naʻe akonaki ʻa Līhai ʻo pehē:

“[Kuo] fakatupu [ʻe he ʻOtuá] ‘a e ngaahi meʻa kotoa pē, … ʻa e ngaahi meʻa ke ngāue [mo] ngāueʻí fakatouʻosi.” Ko ia, naʻe tuku ʻe he ʻEiki ko e ʻOtuá ki he tangatá ke ne fili maʻana” (2 Nīfai 2:14, 16).

Te ke lava ʻo fili ke ako pea mo fakalakalaka. ʻE lava ke tokoniʻi koe hoʻo faiakó mo hoʻo kaungā ako kehe ʻi hoʻomou kulupu fepōtalanoaʻakí, ka ko e aofangatukú, ko hoʻo ngaahi filí pē te ne tokoniʻi lahi taha hoʻo akó. Te ke lava ʻo fili ʻiate koe pē ke ke ako ʻa e lea faka-Pilitāniá ʻi he ʻaho kotoa pē. Ko e taimi ʻe hoko ai ha palopalemá, kumi ha ngaahi founga ke fakaleleiʻi ʻaki. Kuo foaki atu kiate koe ʻa e tauʻatāina ke filí—ʻa e mālohi mei he ʻOtuá ke ngāué. Te ke lava ʻo fatongia ʻaki hoʻo akó.

ʻĪmisi
ko ha ongo tangata mo ha tamasiʻi ʻoku nau talanoa

Ponder

  • ʻOku ʻuhinga ki he hā ke ke hoko ko ha “fakafofongá” peá ke fatongia ʻaki hoʻo akó?

  • Ko e hā ha ngaahi meʻa ʻokú ne fakafeʻātungiaʻi hoʻo ako ʻa e lea faka-Pilitāniá he ʻaho kotoa peé?

  • Ko e hā ha meʻa te ke lava ʻo fai ke ke ngāue ai kae ʻikai fakakounaʻi koe ʻi hoʻo ako ʻa e lea faka-Pilitāniá he ʻaho kotoa peé?

ʻĪmisi
fakaʻilonga e
Memorize Vocabulary

Ako ʻa e ʻuhinga pea mo hono puʻaki ʻo e foʻi lea takitaha kimuʻa pea fakahoko hoʻomou kulupu fepōtalanoaʻakí. ʻAhiʻahi ngāue ʻaki ʻa e ngaahi leá ʻi hoʻo moʻuí. Fakakaukau ki ha taimi mo ha feituʻu te ke lava ʻo ngāue ʻaki ai ʻa e ngaahi lea ko ʻení.

Verbs/Verbs + ing

cook/cooking

feimeʻatokoni

dance/dancing

hulohula

fish/fishing

taumātaʻu

go/going to museums

ʻalu ki he misiume

paint/painting

vali

play/playing sports

vaʻinga sipoti

read/reading

laukonga

run/running

lele

swim/swimming

kakau

write/writing

tohi

Adjectives

amazing

tōatu

boring

taʻeoli

challenging

pole faingataʻa

difficult

faingataʻa

easy

faingofua

fun

fakalata

interesting

mālie

relaxing

fakafiemālie

tiring

fakahela

wonderful

fakaofo

ʻĪmisi
fakaʻilonga f
Practice Pattern 1

Akoako hono ngāue ʻaki ʻa e ngaahi sīpingá kae ʻoua kuó ke lava lelei ʻo ʻeke mo tali e ngaahi fehuʻí. Te ke lava ʻo fetongi ʻa e ngaahi foʻi lea ʻoku laineʻí ʻaki ʻa e ngaahi foʻi lea ʻi he konga ki he “Memorize Vocabulary.”

Q: What do you like doing?A: I like (verb + ing).

Questions

ʻĪmisi
sīpinga 1 fehuʻi ko e hā e meʻa ʻokú ke saiʻia ke faí

Answers

ʻĪmisi
sīpinga 1 tali ʻOku ou saiʻia he veape

Examples

ʻĪmisi
laukonga e tamaí ki he ʻofefiné

Q: What do you like doing?A: I like reading.

Q: What doesn’t she like doing?A: She doesn’t like swimming.

ʻĪmisi
fakaʻilonga h
Practice Pattern 2

Akoako hono ngāue ʻaki ʻa e ngaahi sīpingá kae ʻoua kuó ke lava lelei ʻo ʻeke mo tali e ngaahi fehuʻí. Feinga ke mahino ʻa e ngaahi tuʻutuʻuni ʻi he ngaahi sīpingá. Fakakaukau ki he founga ʻoku faitatau pe kehekehe ai ʻa e lea faka-Pilitāniá mei hoʻo lea fakafonuá.

Q: Why do you like (verb + ing)?A: I like (verb + ing) because it’s (adjective).

Questions

ʻĪmisi
sīpinga 2 fehuʻi ko e hā ʻokú ke saiʻia ai he veape

Answers

ʻĪmisi
sīpinga 2 tali ʻoku ou saiʻia he veape koeʻuhí ʻoku hoanauna

Examples

ʻĪmisi
kiʻi taʻahine ʻoku kakau

Q: Why do you like reading?A: I like reading because it’s interesting.

Q: Why doesn’t she like swimming?A: She doesn’t like swimming because it’s difficult.

ʻĪmisi
tangata ʻoku vali

Q: Why does he like painting?A: Because it’s relaxing.

ʻĪmisi
fakaʻilonga i
Use the Patterns

Hiki ha foʻi fehuʻi ʻe fā te ke lava ʻo ʻeke ki ha taha. Hiki ha tali ki he fehuʻi takitaha. Lau leʻolahi kotoa ia.

Additional Activities

Fakakakato ‘a e ngaahi ʻekitivitī mo e sivi ʻo e lēsoní ʻi he ʻinitanetí ʻi he englishconnect.org/learner/resources pe ʻi he Tohi Ngāue EnglishConnect 2.

Act in Faith to Practice English Daily

Hokohoko atu hono ako ʻa e lea faka-Pilitāniá he ʻaho kotoa pē. Fakaʻaongaʻi hoʻo “Founga Muimuiʻi ʻo e Ako Fakatāutahá.” Toe vakaiʻi hoʻo taumuʻa akó pea sivisiviʻi hoʻo ngaahi ngāué.

Conversation Group

Discuss the Principle of Learning: Take Responsibility

(20–30 minutes)

ʻĪmisi
ko ha ongo tangata mo ha tamasiʻi ʻoku nau talanoa

ʻĪmisi
fakaʻilonga 1
Activity 1: Practice the Patterns

(10–15 minutes)

Toe vakaiʻi ʻa e lisi ʻo e ngaahi foʻi leá mo ha hoa.

Ako ʻa e sīpinga 1 mo ha hoa:

  • Akoako hono ʻeke ha ngaahi fehuʻí.

  • Akoako hono tali ha ngaahi fehuʻí.

  • Akoako ha fepōtalanoaʻaki ʻo fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi sīpingá.

Toe fai ʻa e sīpinga 2.

ʻĪmisi
fakaʻilonga 2
Activity 2: Create Your Own Sentences

(10–15 minutes)

Vakai ki he ʻū fakatātaá. Fehuʻi pea tali ʻa e ngaahi fehuʻi fekauʻaki mo e tokotaha takitaha. Taufetongi.

Example: Ahmad

Likes

ʻĪmisi
tangata ʻoku vaʻinga mo e foʻi pulu ʻi he matātahí

Doesn’t Like

ʻĪmisi
faʻē mo e foha ʻokú na feimeʻatokoni
  • A: What does Ahmad like doing?

  • B: He likes playing sports.

  • A: Why does he like playing sports?

  • B: Because it’s fun.

  • A: What doesn’t Ahmad like doing?

  • B: He doesn’t like cooking.

  • A: Why doesn’t he like cooking?

  • B: He doesn’t like cooking because it’s tiring.

Image Group 1: Ken

Likes

ʻĪmisi
tangata ʻoku lau tohi

Doesn’t Like

ʻĪmisi
tangata ʻoku tōtō

Image Group 2: Marisa

Likes

ʻĪmisi
fefine ʻoku kakau

Doesn’t Like

ʻĪmisi
fefine mo e taʻahine ʻokú na sio ki ha tā valivali ʻi he misiumé

Image Group 3: Mei

Likes

ʻĪmisi
fefine ʻoku tā valivali

Doesn’t Like

ʻĪmisi
toutai fakafāmili

Image Group 4: Rosa

Likes

ʻĪmisi
ongo fefine ʻokú na hulohula ʻi ʻapi

Doesn’t Like

ʻĪmisi
fefine ʻoku tohi ʻi ha tohi palani

ʻĪmisi
fakaʻilonga 3
Activity 3: Create Your Own Conversations

(15–20 minutes)

Fili ha kaungāmeʻa ʻe toko tolu pe kau mēmipa ʻo e fāmilí. ʻEke pea tali ʻa e ngaahi fehuʻi fekauʻaki mo e meʻa ʻoku saiʻia ai ʻa e tokotaha takitaha. Taufetongi.

New Vocabulary

cheap

totongi maʻamaʻa

expensive

totongi mamafa

playing games

vaʻinga

shopping

fakatau

traveling

folau

Example

  • A: My sister likes shopping.

  • B: Why does your sister like shopping?

  • A: She likes shopping because it’s exciting.

  • B: Does your sister like traveling?

  • A: No, she doesn’t like traveling.

  • B: Why doesn’t she like traveling?

  • A: Because it’s expensive.

Evaluate

(5–10 minutes)

Sivisiviʻi hoʻo fakalakalaka ʻi he ngaahi taumuʻá pea mo hoʻo ngaahi ngāue ko ia ke akoako fakaʻaho ʻa e lea faka-Pilitāniá.

Evaluate Your Progress

I can:

  • Talk about what I like and don’t like doing and why.

    Talanoa ki he meʻa ʻoku ou saiʻia mo ʻikai saiʻia ke fakahokó pea mo e ʻuhingá.

    ʻĪmisi
    fofonga ʻoku ʻikai fakahaaʻi e ongó, fofonga fiemālie, fofonga fiefia
  • Talk about what others like and don’t like doing and why.

    Talanoa ki he meʻa ʻoku saiʻia mo ʻikai saiʻia ʻa e niʻihi kehé ke fakahokó pea mo e ʻuhingá.

    ʻĪmisi
    fofonga ʻoku ʻikai fakahaaʻi e ongó, fofonga fiemālie, fofonga fiefia

Evaluate Your Efforts

Sivisiviʻi hoʻo ngaahi feinga ke:

  1. Ako ʻa e tefitoʻi moʻoni ʻo e akó.

  2. Ako Maʻuloto ʻa e Ngaahi Foʻi Leá.

  3. Akoako ʻa e ngaahi sīpingá.

  4. Akoako he ʻaho kotoa.

Fokotuʻu ha taumuʻa. Fakakaukau ki he ngaahi fokotuʻu ki he akó ʻi he “Founga Muimuiʻi ʻo e Ako Fakatāutahá.”

Vahevahe ho taumuʻá mo ha hoa.

Act in Faith to Practice English Daily

“ʻOku hanga ʻe he ngaahi fili ʻoku tau faí ʻo fakapapauʻi mai hotau ikuʻangá” (Thomas S. Monson, “Ngaahi Fili,” Liahona, Mē 2016, 86).

Paaki