Ako Lea Faka-Pilitāniá
Lēsoni 8: ʻI ʻApi


“Lēsoni 8: ʻI ʻApi,” EnglishConnect 2 maʻá e Kau Akó (2022)

“Lēsoni 8,” EnglishConnect 2 maʻá e Kau Akó

ʻĪmisi
kau finemui ʻoku nau malimali

Lesson 8

At Home

Taumuʻá: Te u ako ke ʻeke mo tali ʻa e ngaahi fehuʻi fekauʻaki mo e feituʻu ʻoku nofo ai ha taha.

Personal Study

Mateuteu ki hoʻo kulupu fepōtalanoaʻakí ʻaki haʻo fakakakato ʻa e ngaahi ʻekitivitī A ki he I.

ʻĪmisi
fakaʻilonga a
Study the Principle of Learning: Press Forward

Vivili Atu ki Muʻa

With God’s help, I can press forward even when I face obstacles.

ʻI he tokoni mai ʻa e ʻEikí, té u lava ʻo vivili atu ki muʻa neongo haʻaku fehangahangai mo e ngaahi fakafeʻātungiá.

ʻOkú tau fehangahangai kotoa mo ha ngaahi pole ʻi he moʻuí. Taimi ʻe niʻihi ʻoku fakafaingataʻaʻiaʻi ʻe heʻetau ngaahi polé hono aʻusia ʻetau ngaahi taumuʻá. Ko Nīfaí, ko ha palōfita mo e takimuʻa ia ʻi he Tohi ʻa Molomoná, naʻá ne ʻausia ha ngaahi pole lahi. Naʻá ne fakaʻaongaʻi kotoa ʻene moʻuí ke akoʻi mo tokoniʻi hono kakaí. Naʻá ne ʻiloʻi te nau fehangahangai mo e ngaahi pole faingataʻa pea naʻá ne fie tokoniʻi kinautolu ke nau ʻilo ʻa e founga ke kātaki aí. Naʻe akoʻi ʻe Nīfai:

“Vivili atu ki muʻa ʻi he tui mālohi kia Kalaisi, pea maʻu ʻa e ʻamanaki ʻoku mālohi haohaoa, mo ha ʻofa ki he ʻOtuá mo e kakai fulipē” (2 Nīfai 31:20).

Te ke lava foki mo koe ʻo vivili atu ki muʻa. ʻOku ʻuhinga ʻa e “vivili atu ki muʻa ʻi he tui mālohi kia Kalaisí” te ke lava ʻo hokohoko atu ʻa e feingá, falala kia Sīsū Kalaisi, ʻo tatau ai pē ʻi he taimi ʻo e faingataʻá. ʻOkú ke tui te Ne tāpuekina hoʻo ngaahi feingá neongo ʻa e ngaahi taimi ʻo e faingataʻá pe taimi ʻokú ke fehālaaki aí. Fakatātā ʻaki ʻeni, mahalo pē ʻokú ke fakatokangaʻi ʻokú ke fehalaaki ʻi hoʻo feinga ke lea faka-Pilitāniá. Mahalo pē ʻokú ke faingataʻaʻia ʻi hono manatuʻi ʻa e ngaahi lea foʻoú. Te ke lava ʻo vilitaki atu ki muʻa mo hokohoko atu pē hoʻo akoakó ʻi he ʻaho kotoa, ʻo falala Té Ne tokoniʻi koe ʻi hoʻo akó. Tatau ai pē pe ko e hā ʻa e ngaahi pole ʻokú ke fehangahangai mo iá, te ke lava ʻo vilitaki atu ki muʻa ʻi he tui.

ʻĪmisi
Kalaisi mo e hopo ʻa e laʻaá

Ponder

  • Ko e hā ha ngaahi founga te ke lava ai ʻo “vilitaki atu ki muʻa” ʻi he ako lea faka-Pilitāniá?

  • Ko e hā ʻokú ne tokoniʻi koe ke ke kei feinga pē ʻi he taimi ʻoku faingataʻa aí?

ʻĪmisi
fakaʻilonga e
Memorize Vocabulary

Ako ʻa e ʻuhinga pea mo hono puʻaki ʻo e ngaahi foʻi lea takitaha kimuʻa pea fakahoko hoʻomou kulupu fepōtalanoaʻakí.

in

ʻi he

on

ʻi he

there

ko ʻena

Adjectives

beautiful

fakaʻofoʻofa

big

lahi

busy

femoʻuekina

crowded

fonu

historic

fakahisitōlia

lively

longomoʻui

new

foʻou

noisy

longoaʻa

old

motuʻa

peaceful

melino

quiet

fakalongolongo

safe

malu

unsafe

ʻikai ke malu

Nouns

apartment

ʻapi nofo totongi

city

kolo

house

fale

neighborhood

tukui kaungāʻapi

street

hala

town

koló

village

kolo

ʻĪmisi
fakaʻilonga f
Practice Pattern 1

Akoako hono ngāue ʻaki ʻa e ngaahi sīpingá kae ʻoua kuó ke lava lelei ʻo ʻeke mo tali e ngaahi fehuʻí.

Q: Where do you live?A: I live on a (adjective) (noun).

Questions

ʻĪmisi
sīpinga 1 fehuʻi ʻokú ke nofo ʻi fē

Answers

ʻĪmisi
sīpinga 1 tali ʻoku ou nofo ʻi ha hoanauna nauna

Fakatokangaʻi ange: Fakaʻaongaʻi e “ʻi he” [on] ki he ngaahi feituʻu ʻi ʻolunga ʻi ha meʻa (ʻū veʻehalá, loto halá, hala īkí). Fakaʻaongaʻi e “ʻi he” [in] ki he ngaahi feituʻu ʻoku ʻi ai hono ngaahi ngataʻanga (loto koló, ʻotu kaungāʻapi, ʻū fale).

Examples

ʻĪmisi
hala femoʻuekina he poʻulí

Q: Where do you live?A: I live on a busy street.

Q: Where does she live?A: She lives in a crowded neighborhood.

ʻĪmisi
hala he kaungāʻapí ʻoku ʻatā

Q: Where do they live?A: They live in an apartment.

ʻĪmisi
fakaʻilonga h
Practice Pattern 2

Akoako hono fakaʻaongaʻi ʻo e ngaahi sīpingá kae ʻoua kuó ke lava lelei ʻo ʻeke mo tali e ngaahi fehuʻí. ʻAhiʻahi lau leʻolahi ʻa e ngaahi sīpingá. Fakakaukau ke ke hiki tepi hoʻo leá. Tokanga ki he founga hoʻo puʻaki leá mo hoʻo pōtoʻi leá.

Q: Why do you like living on a (adjective) (noun)?A: I like living there because it’s (adjective).

Questions

ʻĪmisi
sīpinga 2 fehuʻi ko e hā ʻokú ke saiʻia ai he nofo ʻi ha hoanauna nauna

Answers

ʻĪmisi
sīpinga 2 tali ʻoku ou saiʻia he nofo aí koeʻuhí ko ha hoanauna

Examples

ʻĪmisi
fale nofo totongi hinehina

Q: Why do you like living in a quiet city?A: I like living there because it’s safe.

ʻĪmisi
kolo mo e ʻū hala femoʻuekina he poʻulí

Q: Why don’t you like living on a busy street?A: I don’t like living there because it’s noisy.

Q: Why do you like living in a new apartment?A: Because it’s big and beautiful.

ʻĪmisi
fakaʻilonga i
Use the Patterns

Hiki ha foʻi fehuʻi ʻe fā te ke lava ʻo ʻeke ki ha taha. Hiki ha tali ki he fehuʻi takitaha. Lau leʻolahi kotoa ia.

Additional Activities

Fakakakato ‘a e ngaahi ʻekitivitī mo e sivi ʻo e lēsoní ʻi he ʻinitanetí ʻi he englishconnect.org/learner/resources pe ʻi he Tohi Ngāue EnglishConnect 2.

Act in Faith to Practice English Daily

Hokohoko atu hono ako ʻa e lea faka-Pilitāniá he ʻaho kotoa pē. Fakaʻaongaʻi hoʻo “Founga Muimuiʻi ʻo e Ako Fakatāutahá.” Toe vakaiʻi hoʻo taumuʻa akó pea sivisiviʻi hoʻo ngaahi ngāué.

Conversation Group

Discuss the Principle of Learning: Press Forward

(20–30 minutes)

ʻĪmisi
Kalaisi mo e hopo ʻa e laʻaá

ʻĪmisi
fakaʻilonga 1
Activity 1: Practice the Patterns

(10–15 minutes)

Toe vakaiʻi ʻa e lisi ʻo e ngaahi foʻi leá mo ha hoa.

Ako ʻa e sīpinga 1 mo ha hoa:

  • Akoako hono ʻeke ha ngaahi fehuʻí.

  • Akoako hono tali ha ngaahi fehuʻí.

  • Akoako ha fepōtalanoaʻaki ʻo fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi sīpingá.

Toe fai ʻa e sīpinga 2.

ʻĪmisi
fakaʻilonga 2
Activity 2: Create Your Own Sentences

(10–15 minutes)

Part 1

Fakatulamaʻi. ʻOku nofo ʻa hoa E ʻi he feituʻu ʻi he tā takitaha. ʻOku fai ʻe hoa A ha fehuʻi fekauʻaki mo e nofo aí. Taufetongi ʻa e ngaahi tuʻungá.

New Vocabulary

Do you like living in a big city?

ʻOkú ke saiʻia he nofo ʻi ha kolo lahi?

Example
ʻĪmisi
ʻū fale māʻolunga
  • A: Where do you live?

  • B: I live in a big city.

  • A: Do you like living in a big city?

  • B: Yes.

  • A: Why do you like living in a big city?

  • B: I like living there because it’s lively, beautiful, and historic.

Image 1

ʻĪmisi
kolo mo e ʻū hala femoʻuekina he poʻulí

Image 2

ʻĪmisi
fale mo ha ʻulu paame

Image 3

ʻĪmisi
ʻotu kaungāʻapi mo e ʻū ʻapi ʻi ha tafungofunga

Image 4

ʻĪmisi
fale nofo totongi

Image 5

ʻĪmisi
fanga kiʻi fale ʻi ha motu

Part 2

Vakai ki he fakamatala fekauʻaki mo e kakaí. Fehuʻi pea tali ʻa e ngaahi fehuʻi fekauʻaki mo e tokotaha takitaha. Taufetongi.

Example: Kalani
  • old neighborhood

  • unsafe

  • A: Where does Kalani live?

  • B: Kalani lives in an old neighborhood.

  • A: Does Kalani like living in an old neighborhood?

  • B: No.

  • A: Why doesn’t he like it?

  • B: Because it’s unsafe.

Ian
  • busy street

  • noisy; crowded

Ara
  • peaceful neighborhood

  • quiet

Clare
  • big city

  • lively; beautiful

Rongo
  • small village

  • peaceful

Desh
  • quiet town

  • safe; historic

ʻĪmisi
fakaʻilonga 3
Activity 3: Create Your Own Conversations

(15–20 minutes)

Fehuʻi mo tali ʻa e ngaahi fehuʻi fekauʻaki mo e feituʻu ʻokú ke nofo aí. Fakaʻaongaʻi e ngaahi fehuʻi mei he lisí pe fakakaukau ki haʻo fehuʻi pē ʻaʻau. Lea ʻaki ʻa e lahi taha te ke lavá. Taufetongi.

New Vocabulary

close to my family

ofi ki hoku fāmilí

Questions List

  • Where do you live?

  • Tell me about your town.

  • Why do you like living there?

  • Why don’t you like living there?

  • Is your city big or small?

  • Is your neighborhood noisy or quiet?

  • Is your street safe or unsafe?

  • Do you live in a house or an apartment?

Example

  • A: Do you live in a house or an apartment?

  • B: I live in an apartment.

  • A: Why do you like living there?

  • B: I like living there because it is small and clean. It is close to my family.

Evaluate

(5–10 minutes)

Sivisiviʻi hoʻo fakalakalaka ʻi he ngaahi taumuʻá pea mo hoʻo ngaahi ngāue ko ia ke akoako fakaʻaho ʻa e lea faka-Pilitāniá.

Evaluate Your Progress

I can:

  • Ask where others live.

    ʻEke feituʻu ʻoku nofo ai e niʻihi kehé.

    ʻĪmisi
    fofonga ʻoku ʻikai fakahaaʻi e ongó, fofonga fiemālie, fofonga fiefia
  • Talk about where I and others live.

    Talanoa ki he feituʻu ʻoku ou nofo ai mo e niʻihi kehé.

    ʻĪmisi
    fofonga ʻoku ʻikai fakahaaʻi e ongó, fofonga fiemālie, fofonga fiefia
  • Ask why others like or don’t like living somewhere.

    Fehuʻi e ʻuhinga ʻoku saiʻia pe ʻikai saiʻia ai e niʻihi kehé he nofo ʻi ha feituʻu.

    ʻĪmisi
    fofonga ʻoku ʻikai fakahaaʻi e ongó, fofonga fiemālie, fofonga fiefia
  • Talk about why I and others like or don’t like living somewhere.

    Talanoa ki he ʻuhinga ʻoku ou saiʻia ai mo e niʻihi kehé pe ʻikai saiʻia he nofo ʻi ha feituʻu.

    ʻĪmisi
    fofonga ʻoku ʻikai fakahaaʻi e ongó, fofonga fiemālie, fofonga fiefia

Evaluate Your Efforts

Sivisiviʻi hoʻo ngaahi feinga ke:

  1. Ako ʻa e tefitoʻi moʻoni ʻo e akó.

  2. Ako Maʻuloto ʻa e Ngaahi Foʻi Leá.

  3. Akoako ʻa e ngaahi sīpingá.

  4. Akoako he ʻaho kotoa.

Fokotuʻu ha taumuʻa. Fakakaukau ki he ngaahi fokotuʻu ki he akó ʻi he “Founga Muimuiʻi ʻo e Ako Fakatāutahá.”

Vahevahe ʻa hoʻo taumuʻá mo ha hoa.

Act in Faith to Practice English Daily

“ʻOua naʻá ke foʻi. Hokohoko atu hoʻo fonongá. Feinga pē. ʻOku ʻi ai ha tokoni mo ha fiefia ʻi muʻa. … ʻE iku lelei e meʻa kotoa. Falala ki he ʻOtuá mo tui ki he ngaahi meʻa lelei ʻe hoko maí” (Jeffrey R. Holland, “‘An High Priest of Good Things to Come,’Ensign, Nov. 1999, 38).

Paaki