Ako Lea Faka-Pilitāniá
Lēsoni 9: ʻI ʻApi


“Lēsoni 9: ʻI ʻApi,” EnglishConnect 2 maʻá e Kau Akó (2022)

“Lēsoni 9,” EnglishConnect 2 maʻá e Kau Akó

ʻĪmisi
fāmili ʻoku nau malimali ʻi tuʻa

Lesson 9

At Home

Taumuʻá: Te u ako ke fakamatalaʻi e moʻui ʻa ha taha ʻi he kuohilí.

Personal Study

Mateuteu ki hoʻo kulupu fepōtalanoaʻakí ʻaki haʻo fakakakato ʻa e ngaahi ʻekitivitī A ki he I.

ʻĪmisi
fakaʻilonga a
Study the Principle of Learning: Counsel with the Lord

Fealēleaʻaki mo e ʻEikí

I improve my learning by counseling with God daily about my efforts.

ʻOkú ou fakatupulaki ʻeku akó ʻaki ʻeku fealeaʻaki fakaʻaho mo e ʻOtuá ʻo fekauʻaki mo ʻeku feingá.

Ko e akó ko ha ngāue ia ʻoku hoko ʻi hono taimi. ʻOku finangalo ʻa e ʻOtuá ke tokoniʻi koe ke ke ako mo tupulaki. ʻOkú Ne fie tokoniʻi koe ke ke ako ʻa e founga ke fakahoko ai ha ngaahi meʻa iiki ke aʻusia ʻa e ngaahi meʻa lalahí. ʻOku talanoa ʻa e Tohi ʻa Molomoná fekauʻaki mo ha tangata tui mālohi ko ʻAlamā. Naʻá ne hoko ko ha palōfita ʻa e ʻOtuá mo e takimuʻa ʻo hono fonuá. Naʻe ʻakonaki ʻa ʻAlamā ʻo pehē:

“ʻOku fakahoko ʻe he fanga kiʻi meʻa iiki mo faingofuá ʻa e ngaahi fuʻu meʻa lalahi. Fealeaʻaki mo e ʻEikí ʻi he meʻa kotoa pē te ke faí, pea te ne fakahinohinoʻi koe ʻi he meʻa ʻoku leleí” (ʻAlamā 37:6, 37).

ʻOku ngāue ʻa e ʻOtuá ʻo fakafou ʻi he ngaahi meʻa iiki mo faingofua. ʻE lava ʻo maʻu ha ngaahi ola lalahi mei he ngaahi ngāue iiki ʻoku fakahoko ʻi he fakalau ʻa e taimí. ʻOku tau lotu ki he Tamai Hēvaní ʻi he huafa ʻo Hono ʻAlo ko Sīsū Kalaisí. Fakafou ʻi he lotú mo e ako folofolá, te ke lava ʻo fealeaʻaki mo e ʻEikí. Te Ne lava ʻo tokoniʻi koe ke ke fili ʻa e ngaahi founga iiki mo faingofua ke ke fakalakalaka aí. ʻOkú ke fiemaʻu nai ke fakalakalaka hoʻo mahinó ʻi hoʻo fanongó? ʻI hoʻo fealeaʻaki mo e ʻOtuá ʻi he lotú, te ke lava ʻo fakapapauʻi ke fakaʻaongaʻi ha miniti ʻe 10 ʻi he ʻaho ke akoako ʻa e lea faka-Pilitāniá mo ha kaungāmeʻa. ʻOkú ke faingataʻaʻia nai ʻi hono manatuʻi ʻa e ngaahi lea foʻoú? ʻI hoʻo fealeaʻaki mo e ʻOtuá, te ke lava ʻo fakapapauʻi ke toe fakamanatu ʻa e ngaahi leá lolotonga hoʻo heka ʻi he pasí. ʻE ʻomi ʻe hoʻo ngāue taʻetukú ʻa e ngaahi “meʻa māʻongoʻonga” ʻi hoʻo ako ʻa e lea faka-Pilitāniá.

ʻĪmisi
tamasiʻi mo e taʻahine ʻokú na lotu ʻi he mohengá

Ponder

  • ʻOku ʻi ai nai ha kupuʻi lea ʻi hoʻo anga fakafonuá ʻoku faitatau mo e “ngaahi meʻa iiki mo faingofuá”?

  • ʻE founga fēfē haʻo fealeaʻaki mo e ʻOtuá ʻo fekauʻaki mo hoʻo ngaahi feingá?

  • Ko e hā ha ngaahi mea iiki te ke lava ʻo fakahoko fakaʻaho ke ako ʻa e lea faka-Pilitāniá?

ʻĪmisi
fakaʻilonga e
Memorize Vocabulary

Ako ʻa e ʻuhinga pea mo hono puʻaki ʻo e ngaahi foʻi lea takitaha kimuʻa pea fakahoko hoʻomou kulupu fepōtalanoaʻakí.

did/didn’t

naʻe/naʻe ʻikai

have/had

kuo/naʻe

was/were

naʻe

Nouns 1

adult/adults

tokotaha lahi/kakai lalahi

child/children

fānau/kauleka

teenager/teenagers

toʻu tupu

young adult/young adults

tokotaha lahi kei talavou/kakai lalahi kei talavou

Nouns 2

bike

pasikala

chicken

moa

house

fale

moped

paiki

Adjectives

athletic

ʻatelita

calm

nonga

creative

mohu founga

friendly

anga fakakaumeʻa

funny

fakaoli

kind

angalelei

mean

angakovi

shy

talkative

faʻa lea

wild

vao

ʻĪmisi
fakaʻilonga f
Practice Pattern 1

Akoako hono ngāue ʻaki ʻa e ngaahi sīpingá kae ʻoua kuó ke lava lelei ʻo ʻeke mo tali e ngaahi fehuʻí. Te ke lava ʻo fetongi ʻa e ngaahi foʻi lea ʻoku laineʻí ʻaki ʻa e ngaahi foʻi lea ʻi he konga ki he “Memorize Vocabulary.”

Q: What were you like as a (noun 1)?A: I was (adjective).

Questions

ʻĪmisi
sīpinga 1 fehuʻi naʻá ke fēfē ʻi hoʻo nauna 1

Answers

ʻĪmisi
sīpinga 1 tali naʻá ku hoanauna

Examples

ʻĪmisi
tamasiʻi ʻoku teuteu ke lova

Q: What were you like as a child?A: I was athletic.

Q: What was she like as a teenager?A: She was talkative.

Q: What were they like as children?A: They were wild.

Q: What were you like as teenagers?A: We were friendly.

ʻĪmisi
fakaʻilonga h
Practice Pattern 2

Akoako hono fakaʻaongaʻi ʻo e ngaahi sīpingá kae ʻoua kuó ke lava lelei ʻo ʻeke mo tali e ngaahi fehuʻí. Feinga ke ako lahi ange ki he ngaahi sīpinga ʻi he lēsoni ko ʻení. Fakakaukau ke fakaʻaongaʻi ha ʻū tohi pe uepisaiti ki he kalamá.

Q: Did you have a (noun 2)?A: Yes, I had a (noun 2), but I wanted a (noun 2).

Questions

ʻĪmisi
sīpinga 2 fehuʻi naʻe ʻi ai haʻo nauna 2

Answers

ʻĪmisi
sīpinga 2 tali ʻio naʻe ʻi ai ʻeku nauna 2 ka naʻá ku fiemaʻu ha nauna 2

Examples

Q: Did you have a bike?A: Yes, I had a bike, but I wanted a moped.

ʻĪmisi
fāmili ʻoku fafanga moa

Q: Did she have chickens?A: Yes, she had three chickens.

Q: Did they have a house?A: No, they didn’t have a house, but they wanted a house.

ʻĪmisi
tangata ʻoku heka paiki

Q: Did you have a moped?A: Yes, we had a moped.

ʻĪmisi
fakaʻilonga i
Use the Patterns

Hiki ha foʻi fehuʻi ʻe fā te ke lava ʻo ʻeke ki ha taha. Hiki ha tali ki he fehuʻi takitaha. Lau leʻolahi kotoa ia.

Additional Activities

Fakakakato ‘a e ngaahi ʻekitivitī mo e sivi ʻo e lēsoní ʻi he ʻinitanetí ʻi he englishconnect.org/learner/resources pe ʻi he Tohi Ngāue EnglishConnect 2.

Act in Faith to Practice English Daily

Hokohoko atu hono ako ʻa e lea faka-Pilitāniá he ʻaho kotoa pē. Fakaʻaongaʻi hoʻo “Founga Muimuiʻi ʻo e Ako Fakatāutahá.” Toe vakaiʻi hoʻo taumuʻa akó pea sivisiviʻi hoʻo ngaahi ngāué.

Conversation Group

Discuss the Principle of Learning: Counsel with the Lord

(20–30 minutes)

ʻĪmisi
tamasiʻi mo e taʻahine ʻokú na lotu ʻi he mohengá

ʻĪmisi
fakaʻilonga 1
Activity 1: Practice the Patterns

(10–15 minutes)

Toe vakaiʻi ʻa e lisi ʻo e ngaahi foʻi leá mo ha hoa.

Ako ʻa e sīpinga 1 mo ha hoa:

  • Akoako hono ʻeke ha ngaahi fehuʻí.

  • Akoako hono tali ha ngaahi fehuʻí.

  • Akoako ha fepōtalanoaʻaki ʻo fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi sīpingá.

Toe fai ʻa e sīpinga 2.

ʻĪmisi
fakaʻilonga 2
Activity 2: Create Your Own Sentences

(10–15 minutes)

Vakai ki he ʻū fakatātaá. Fehuʻi mo tali ʻa e ngaahi fehuʻi fekauʻaki mo ʻItasaki mo Matá. Talanoa ki he taimi naʻa nau kei siʻi, talavou, mo kakai lalahi kei talavou aí. Talanoa ki he meʻa naʻa nau maʻú. ʻAi ke ke mohu founga! Taufetongi.

New Vocabulary

boat

vaka

Example: Itzak

  • A: What was Itzak like as a child?

  • B: He was shy.

  • A: Did he have a bike?

  • B: Yes, he had a bike, but he wanted a moped.

Itzak

ʻĪmisi
tangata ʻoku faitā

Image 1

ʻĪmisi
tamasiʻi mā ʻoku toitoi ʻi mui ʻi ha ongo nima

Image 2

ʻĪmisi
tangata heka pasikala ki he ngāué

Image 3

ʻĪmisi
ngeʻesi vaka ʻi he tahi loloto

Marta

ʻĪmisi
fefine ʻulu kulokula ʻoku malimali

Image 1

ʻĪmisi
kulupu ʻo e ngaahi kaungāmeʻa kei talavou ʻi tuʻa

Image 2

ʻĪmisi
fāmili ʻoku fafanga moa

Image 3

ʻĪmisi
fale kulokula he veʻe tahí

ʻĪmisi
fakaʻilonga 3
Activity 3: Create Your Own Conversations

(15–20 minutes)

Part 1

ʻEke mo tali ha ngaahi fehuʻi fekauʻaki mo hoʻo kei siʻí, toʻu tupú, mo e kakai lalahi kei talavoú. Talanoa ki he meʻa naʻá ke maʻú. Lea ʻaki ʻa e lahi taha te ke lavá. Taufetongi.

Example
  • A: What were you like as a teenager?

  • B: I was wild!

  • A: Did you have a moped?

  • B: Yes, I had a moped, but I wanted a boat.

  • A: Did you have kind teachers or mean teachers?

  • B: I had kind teachers.

Part 2

Fili ha kau mēmipa ʻe toko tolu ʻo e fāmilí. ʻEke mo tali ha ngaahi fehuʻi kau ki he taimi naʻa nau kei siʻi, toʻu tupu, mo kakai lalahi kei talavou aí. Talanoa ki he meʻa naʻa nau maʻú. Lea ʻaki ʻa e lahi taha te ke lavá. Taufetongi.

New Vocabulary

car

me‘alele

disobedient

talangataʻa

outgoing

fakatamaiki

Example
  • A: What was your brother like as a teenager?

  • B: My brother was funny, outgoing, and disobedient.

  • A: Did he have long hair or short hair?

  • B: He had long hair.

  • A: Did he have a car?

  • B: No, he had a bike, but he wanted a car.

Evaluate

(5–10 minutes)

Sivisiviʻi hoʻo fakalakalaka ʻi he ngaahi taumuʻá pea mo hoʻo ngaahi ngāue ko ia ke akoako fakaʻaho ʻa e lea faka-Pilitāniá.

Evaluate Your Progress

I can:

  • Ask what others were like in the past.

    ʻEke pe naʻe fēfē e niʻihi kehé ʻi he kuohilí.

    ʻĪmisi
    fofonga ʻoku ʻikai fakahaaʻi e ongó, fofonga fiemālie, fofonga fiefia
  • Talk about what I and others were like in the past.

    Talanoa fekauʻaki mo hoku tuʻungá mo e tuʻunga e niʻihi kehé ʻi he kuohilí.

    ʻĪmisi
    fofonga ʻoku ʻikai fakahaaʻi e ongó, fofonga fiemālie, fofonga fiefia
  • Ask what others had in the past.

    ʻEke pe ko e hā e meʻa naʻe maʻu ʻe he niʻihi kehé ʻi he kuohilí.

    ʻĪmisi
    fofonga ʻoku ʻikai fakahaaʻi e ongó, fofonga fiemālie, fofonga fiefia
  • Talk about what I and others had in the past.

    Talanoa ki he meʻa naʻá ku maʻu mo e niʻihi kehé ʻi he kuohilí.

    ʻĪmisi
    fofonga ʻoku ʻikai fakahaaʻi e ongó, fofonga fiemālie, fofonga fiefia

Evaluate Your Efforts

Sivisiviʻi hoʻo ngaahi feinga ke:

  1. Ako ʻa e tefitoʻi moʻoni ʻo e akó.

  2. Ako Maʻuloto ʻa e Ngaahi Foʻi Leá.

  3. Akoako ʻa e ngaahi sīpingá.

  4. Akoako he ʻaho kotoa.

Fokotuʻu ha taumuʻa. Fakakaukau ki he ngaahi fokotuʻu ki he akó ʻi he “Founga Muimuiʻi ʻo e Ako Fakatāutahá.”

Vahevahe ʻa hoʻo taumuʻá mo ha hoa.

Act in Faith to Practice English Daily

“Te tau lava ʻo lotu ki heʻetau Tamai Hevāní pea maʻu ha tataki mo ha fakahinohino, … pea ke tau malava ʻa e ngaahi meʻa he ʻikai pē ke tau lava ʻo fai ʻiate kitautolú. …

Lotu … pea fakafanongo leva! Tohi ʻa e ngaahi fakakaukau ʻoku haʻu ki ho ʻatamaí. Hiki ʻa e ngaahi meʻa ʻokú ke ongoʻí pea fakahoko ʻa e meʻa naʻe ueʻi koe ke ke faí” (Russell M. Nelson, “Fakahā maʻá e Siasí, Fakahā ki Heʻetau Moʻuí,” Liahona, Mē 2018, 94–95).

Paaki