Ako Lea Faka-Pilitāniá
Lēsoni 24: Ngaahi Taumuʻá mo e Fakaʻānauá


“Lēsoni 24: Ngaahi Taumuʻá mo e Fakaʻānauá,” EnglishConnect 2 maʻá e Kau Akó (2022)

“Lēsoni 24,” EnglishConnect 2 maʻá e Kau Akó

ʻĪmisi
fefine ʻoku malimali ʻi he sea

Lesson 24

Goals and Dreams

Taumuʻá: Te u ako ke fakamatalaʻi e ngaahi palani mo e taumuʻa ki he kahaʻú.

Personal Study

Mateuteu ki hoʻo kulupu fepōtalanoaʻakí ʻaki haʻo fakakakato ʻa e ngaahi ʻekitivitī A ki he I.

ʻĪmisi
fakaʻilonga a
Study the Principle of Learning: Press Forward

Vivili Atu ki Muʻa

With God’s help, I can press forward even when I face obstacles.

ʻI he tokoni ʻa e ʻOtuá, te u lava ʻo vilitaki atu ki muʻa neongo ʻeku fehangahangai mo e ngaahi faingataʻá.

Naʻe ʻi ai ha misi ʻa e palōfita ko Līhaí ʻi he Tohi ʻa Molomoná naʻe akoʻi ai kitautolu ʻi he founga ke laka ki muʻá. Naʻá ne sio ki ha kakai tokolahi ʻoku nau lue ʻi ha hala ki ha fuʻu ʻakau fakaʻofoʻofa mo ha fua ʻoku ifo. Ko e fuá ko e ʻofa ia ʻa e ʻOtuá. Naʻe faingataʻa ʻenau fononga ʻi he halá koeʻuhí naʻe hanga ʻe ha “ʻao fakapoʻuli” ʻo fakapuliki ʻa e halá (1 Nīfai 8:23). Ko e meʻa mālié, naʻe ʻi ai ha “vaʻa ukamea” te nau lava ʻo piki ki ai ke nofo maʻu ʻi he halá (1 Nīfai 8:24). Ko e vaʻa ukameá ko e folofola ia ʻa e ʻOtuá, ʻa ia ʻoku kau ai ʻa e ngaahi folofolá. Ko e lea ʻeni ʻa Līhai fekauʻaki mo ʻenau fonongá:

“Pea nau vivili atu ʻi honau halá ʻo piki maʻu maʻu ai pē ki he vaʻa ukameá, kae ʻoua kuo nau ō mai … ʻo kai mei he fua ʻo e fuʻu ʻakaú” (1 Nīfai 8:30).

Naʻe aʻu ʻa e kakaí ki he fuʻu ʻakaú koeʻuhí naʻa nau piki maʻu ki he vaʻa ukameá pea nau lue pē ki muʻa, ʻo falala ki he ʻOtuá. Naʻe ʻikai tohoakiʻi kinautolu pe te nau loto-foʻi ʻi he tō mai ʻa e fakapoʻulí. ʻOkú ke ngāue mālohi ke ako e lea Faka-Pilitāniá. ʻOkú ke ongoʻi helaʻia ʻi he taimi ʻe niʻihi pea ʻikai ke ke fie ako. Ko e taimi ʻe niʻihi ʻoku ʻi ai ha ngaahi meʻa kehe ʻoku fiemaʻu ki ai ho tokangá mo e taimí. Ka kuó ke maʻu ha ngaahi founga ke ako ai. ʻOua te ke taʻofi he taimí ni. Te ke lava ʻo hokohoko atu ke maʻu ha ako ʻi hoʻo laka ki muʻa mo e ʻamanaki lelei kia Sīsū Kalaisí.

ʻĪmisi
kakai ʻoku piki ki he va‘a ukameá

Ponder

  • Ko e hā hoʻo ngaahi “ʻao fakapoʻuli” ʻi hoʻo ako lea Faka-Pilitāniá?

  • ʻE founga fēfē haʻo laka ki muʻa ʻo aʻu ki he faingataʻa ʻa e akó?

ʻĪmisi
fakaʻilonga e
Memorize Vocabulary

Ako ʻa e ʻuhinga pea mo hono puʻaki ʻo e ngaahi foʻi lea takitaha kimuʻa pea fakahoko hoʻomou kulupu fepōtalanoaʻakí.

I hope to …

ʻOku ou fie …

I plan to …

ʻOku ou palani ke …

I want to ..

ʻOku ou loto ke …

I would like to …

Te u fie …

After I …

Hili ʻeku …

When I …

ʻI heʻeku …

Nouns

goal/goals

taumuʻa/ngaahi taumuʻa

plan/plans

palani/ngaahi palani

Verbs

become a teacher

hoko ko ha faiako

buy a house

fakatau mai ha fale

finish school

ʻosi mei he akó

get a job

maʻu ha ngāue

get married

mali

go to college

ʻalu ki he kolisí

move to New York City

hiki ki Niu ʻIoke Siti

retire

maʻu vāhenga mālōlō

save money

fakahū ha paʻanga

study chemistry

ako chemistry

travel

folau

Times

in the future

ʻi he kahaʻú

next year

taʻu hono hokó

three years from now

taʻu ʻe tolu mei heni

ʻĪmisi
fakaʻilonga f
Practice Pattern 1

Akoako hono ngāue ʻaki ʻa e ngaahi sīpingá kae ʻoua kuó ke lava lelei ʻo ʻeke mo tali e ngaahi fehuʻí. Te ke lava ʻo fetongi ʻa e ngaahi foʻi lea ʻoku laineʻí ʻaki ʻa e ngaahi foʻi lea ʻi he konga ki he “Memorize Vocabulary.”

Q: What are your future (noun)?A: I hope to (verb).

Questions

ʻĪmisi
sīpinga 1 fehuʻi ko e hā hoʻo nauna he kahaʻú

Answers

ʻĪmisi
sīpinga 1 tali ʻoku ou fie veape

Examples

Q: What are your future goals?A: I hope to finish school.

ʻĪmisi
faiako mo e kiʻi leka

Q: What are your future plans?A: I want to move to another country and become a teacher.

Q: What do you plan to do next year?A: I plan to go to college and study chemistry.

Q: What do you plan to do three years from now?A: I would like to get a good job and save money.

ʻĪmisi
fakaʻilonga h
Practice Pattern 2

Akoako hono fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi sīpingá kae ʻoua kuó ke lava lelei ʻo ʻeke mo tali e ngaahi fehuʻí. Feinga ke ke fakatokangaʻi ʻa e ngaahi sīpinga ko ʻení lolotonga hoʻo akoako fakaʻahó.

Q: What do you plan to do when you (verb)?A: When I (verb), I plan to (verb).

Questions

ʻĪmisi
sīpinga 2 fehuʻi ko e hā ʻokú ke palani ke fakahoko ʻi hoʻo veapé

Answers

ʻĪmisi
sīpinga 2 tali ʻi heʻeku veapé, ʻoku ou palani ke veape.

Examples

ʻĪmisi
tangata ʻokú ne fakaʻaongaʻi ha komipiuta

Q: What do you plan to do when you finish school?A: When I finish school, I plan to get a job.

Q: What do you plan to do after you retire?A: After I retire, I would like to travel.

ʻĪmisi
ko ha katoleta ʻi he malaʻe vakapuná

ʻĪmisi
fakaʻilonga i
Use the Patterns

Hiki ha foʻi fehuʻi ʻe fā te ke lava ʻo ʻeke ki ha taha. Hiki ha tali ki he fehuʻi takitaha. Lau leʻolahi kotoa ia.

Additional Activities

Fakakakato ‘a e ngaahi ʻekitivitī mo e sivi ʻo e lēsoní ʻi he ʻinitanetí ʻi he englishconnect.org/learner/resources pe ʻi he Tohi Ngāue EnglishConnect 2.

Act in Faith to Practice English Daily

Hokohoko atu hono ako ʻa e lea faka-Pilitāniá he ʻaho kotoa pē. Fakaʻaongaʻi hoʻo “Founga Muimuiʻi ʻo e Ako Fakatāutahá.” Toe vakaiʻi hoʻo taumuʻa akó pea sivisiviʻi hoʻo ngaahi ngāué.

Conversation Group

Discuss the Principle of Learning: Press Forward

(20–30 minutes)

ʻĪmisi
kakai ʻoku piki ki he va‘a ukameá

ʻĪmisi
fakaʻilonga 1
Activity 1: Practice the Patterns

(10–15 minutes)

Toe vakaiʻi ʻa e lisi ʻo e ngaahi foʻi leá mo ha hoa.

Ako ʻa e sīpinga 1 mo ha hoa:

  • Akoako hono ʻeke ha ngaahi fehuʻí.

  • Akoako hono tali ha ngaahi fehuʻí.

  • Akoako ha fepōtalanoaʻaki ʻo fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi sīpingá.

Toe fai ʻa e sīpinga 2.

ʻĪmisi
fakaʻilonga 2
Activity 2: Create Your Own Sentences

(10–15 minutes)

Fakatulamaʻi. Ko hoa E ʻa e tokotaha ʻi he laʻitaá. ʻOku ʻeke ʻe hoa A ha ngaahi fehuʻi fekauʻaki mo e ngaahi palani ʻa e tokotahá ki he kahaʻú. ʻAi ke ke mohu founga! Taufetongi ʻa e ngaahi tuʻungá.

Example

ʻĪmisi
fefine ‘okú ne toʻotoʻo ha meʻa fakaongo tā mafu
  • A: What are your future goals?

  • B: I hope to finish school.

  • A: What do you plan to do after you finish school?

  • B: After I finish school, I plan to become a doctor.

  • A: What do you plan to do when you become a doctor?

  • B: When I become a doctor, I would like to travel.

Image 1

ʻĪmisi
tamasiʻi taʻu hongofulu tupu ʻoku vilohi ha foʻi pulu pasiketipolo ʻaki hono tuhú

Image 2

ʻĪmisi
faiako mo e kiʻi leka

Image 3

ʻĪmisi
ko ha ongo meʻa ʻokú na faitā

Image 4

ʻĪmisi
ongo meʻa toulekeleka ʻokú na lue ʻi tuʻa

ʻĪmisi
fakaʻilonga 3
Activity 3: Create Your Own Conversations

(15–20 minutes)

ʻEke mo tali ha ngaahi fehuʻi fekauʻaki mo e meʻa ʻokú ke loto, fakaʻamu, mo palani ke fakahoko he kahaʻú. Talanoa fekauʻaki mo e taʻu ʻe taha mei heni, taʻu ʻe nima mei heni, mo e taʻu ʻe hongofulu mei heni. Lea ʻaki ʻa e lahi taha te ke lavá. Taufetongi.

New Vocabulary

have children

maʻu fānau

in one year

ʻi he taʻu ʻe taha

one year from now

taʻu ʻe taha mei heni

work for a company

ngāue ki ha kautaha

Example

  • A: What do you hope to do in one year?

  • B: I hope to work for a good company and get married.

  • A: What do you want to do ten years from now?

  • B: In ten years, I would like to have children. I also want to buy a house.

Evaluate

(5–10 minutes)

Sivisiviʻi hoʻo fakalakalaka ʻi he ngaahi taumuʻá pea mo hoʻo ngaahi ngāue ko ia ke akoako fakaʻaho ʻa e lea faka-Pilitāniá.

Evaluate Your Progress

I can:

  • Ask about others’ goals and plans for the future.

    Fehuʻi fekauʻaki mo e ngaahi taumuʻa mo e palani ʻa e niʻihi kehé ki he kahaʻú.

    ʻĪmisi
    fofonga ʻoku ʻikai fakahaaʻi e ongó, fofonga fiemālie, fofonga fiefia
  • Talk about my goals and plans for the future.

    Talanoa fekauʻaki mo ʻeku ngaahi taumuʻa mo e palani ki he kahaʻú.

    ʻĪmisi
    fofonga ʻoku ʻikai fakahaaʻi e ongó, fofonga fiemālie, fofonga fiefia

Evaluate Your Efforts

Sivisiviʻi hoʻo ngaahi feinga ke:

  1. Ako ʻa e tefitoʻi moʻoni ʻo e akó.

  2. Ako Maʻuloto ʻa e Ngaahi Foʻi Leá.

  3. Akoako ʻa e ngaahi sīpingá.

  4. Akoako he ʻaho kotoa.

Fokotuʻu ha taumuʻa. Fakakaukau ki he ngaahi fokotuʻu ki he akó ʻi he “Founga Muimuiʻi ʻo e Ako Fakatāutahá.”

Vahevahe ʻa hoʻo taumuʻá mo ha hoa.

Act in Faith to Practice English Daily

“ʻE kāinga, ʻi he Siasi ko ʻení, ʻoku tau tui ki he ivi malava fakalangi ʻo e fānau kotoa ʻa e ʻOtuá pea mo ʻetau malava ke hoko ko ha meʻa lahi ange ʻia Kalaisí. ʻI he taimi ʻa e ʻEikí, ʻoku ʻikai ko e feituʻu ʻoku tau kamata aí ʻoku mahuʻinga tahá, ka ko e feituʻu ʻoku tau fakataumuʻa ki aí” (Clark G. Gilbert, “Tupulaki Lahi Ange ʻia Kalaisi: Ko e Talanoa Fakatātā ʻo e Lainé,” Liahona, Nōvema 2021, 19).

Paaki