3.

Eb’ li na’leb’ chirix li tijonelil

3.0

Xtikibʼankil

Li tijonelil a’an lix wankil li Dios, ut li wankilal k’eeb’il xb’aan a’an. Rik’in li tijonelil, li qaChoxahil Yuwa’ naxb’aanu lix k’anjel re “xk’eeb’al chi uxmank lix kolb’al chiru li kamk ut lix yu’am chi junelik li winq” (Moises 1:39). Li Dios naxk’e wankilal ut kawilal reheb’ li ralal ut eb’ lix rab’in sa’ li ruchich’och’ re te’tenq’anq chixb’aanunkil li k’anjel a’in (chi’ilmanq ch’ol 1).

3.2

Eb’ li osob’tesink re li tijonelil

Rik’ineb’ li sumwank ut li k’ojob’anb’il k’anjel re li tijonelil, li Dios naxk’eheb’ li xninqal ru osob’tesink re chixjunileb’ li ralal xk’ajol. A’aneb’ a’in junjunq reheb’ li osob’tesink a’an:

• Li kub’iha’ ut li wank choq’ komon sa’ Lix Iglees li Jesukristo rehebʼ laj Santil Paabʼanel saʼ Rosoʼjikebʼ li Kutan.

• Li maatan re li Santil Musiq’ej.

• Xk’ulb’al li loq’laj wa’ak.

• Lix wankil li Dios, ut li wankilal chi k’anjelak sa’eb’ li b’oqok ut li k’anjel re li Iglees.

• Xk’ulb’al li rosob’tesihom li yuwa’b’ejil aj k’anjel, ut xkomoneb’ chik li rosob’tesihom li tijonelil re k’irtesink, re k’ojob’ank ch’oolej, ut re k’ehok na’leb’.

• Li tiqib’amank rik’in lix wankil li Dios sa’ li santil ochoch.

• Li tz’ape’k sa’ junajil rik’ineb’ li komon sa’ qajunkab’al, choq’ re li junelik q’e kutan.

• Li yeechi’ihom re li junelik yu’am.

3.3

Li Tijonelil re Melkisedek ut li Tijonelil re Aaron

Sa’ li Iglees, wiib’ jachal ru li tijonelil: li Tijonelil re Melkisedek ut li Tijonelil re Aaron (chi’ilmanq Tzol’leb’ ut Sumwank 107:1).

3.3.1

Li Tijonelil re Melkisedek

Li Tijonelil re Melkisedek a’an “li Santil Tijonelil jo’ chanru Xk’anjelil li Ralal li Dios” (Tzol’leb’ ut Sumwank 107:3). A’an li wankilal li te’ruuq wi’ li ralal xk’ajol li Dios chi wank jo’ chanru a’an (chi’ilmanq Tzol’leb’ ut Sumwank 84:19–21; 132:19–20).

Rik’in li wankilal a’in, eb’ laj jolominel sa’ li Iglees neke’xb’eresi ut neke’xjolomi chixjunil li musiq’ejil k’anjel re li Iglees (chi’ilmanq Tzol’leb’ ut Sumwank 107:18).

Li awa’b’ej re oqech a’an li jolominel taqenaqil aj tij sa’ li oqech (chi’ilmanq Tzol’leb’ ut Sumwank 107:8, 10; chi’ilmanq ajwi’ ch’ol 6 sa’ li hu a’in). Li obiisp a’an li jolominel taqenaqil aj tij sa’ li teep (chi’ilmanq Tzol’leb’ ut Sumwank 107:17; chi’ilmanq ajwi’ ch’ol 7 sa’ li hu a’in).

Re xtawb’al xkomon chik li na’leb’ chirixeb’ li opiis ut li teneb’ank re li Tijonelil re Melkisedek, chi’ilmanq 8.1.

3.3.2

Li Tijonelil re Aaron

Li Tijonelil re Aaron a’an “raqalil chiru … li Tijonelil re Melkisedek” (Tzol’leb’ ut Sumwank 107:14). Sa’ a’an, wankeb’ lix laawil a’in:

• Lix k’anjeleb’ li anjel.

• Li evangelio re li jalb’a-k’a’uxlej.

• Xk’anjelankileb’ li k’ojob’anb’il k’anjel li k’utk’uukeb’, jo’ li kub’iha’ re xsachb’aleb’ li maak.

(Chi’ilmanq Tzol’leb’ ut Sumwank 13:1; 84:26–27; 107:20.)

Li obiisp a’an awa’b’ej sa’ xb’een li Tijonelil re Aaron sa’ li teep (chi’ilmanq Tzol’leb’ ut Sumwank 107:15).

Re xtawb’al xkomon chik li na’leb’ chirixeb’ li opiis ut li teneb’ank re li Tijonelil re Aaron, chi’ilmanq 10.1.3.

3.4

Lix wankil li tijonelil

Lix wankil li tijonelil, a’an li wankilal k’eeb’il re xb’aanunkil ruuchil li Dios ut k’anjelak sa’ xk’ab’a’ a’an. Sa’ li Iglees, chixjunil li wankilal re li tijonelil k’anjelanb’il chi b’eresinb’il xb’aaneb’ li neke’k’amok re xlaawil li tijonelil.

3.4.1

Eb’ lix laawil li tijonelil

Eb’ lix laawil li tijonelil, a’aneb’ li wankilal chixb’eresinkil chan ru taa’oksimanq li tijonelil choq’ reheb’ li ralal xk’ajol li Dios.

3.4.1.1

Eb’ li neke’k’amok reheb’ xlaawil li tijonelil

Li Qaawa’ xk’e re chixjunileb’ lix apostol chixjunileb’ li laaw li neke’k’anjelak sa’ lix awa’b’ejihom li Dios sa’ li ruchich’och’. Sa’ li ruchich’och’, ka’ajwi’ li xb’eenil apostol, li Awa’b’ej re li Iglees, k’eeb’il xwankil chixk’anjelankil chixjunileb’ lix laawil li tijonelil (chi’ilmanq Tzol’leb’ ut Sumwank 81:1–2; 107:64–67, 91–92; 132:7).

Chi b’eresinb’il xb’aan li Awa’b’ej re li Iglees, eb’ laj jolominel re li tijonelil neke’k’ehe’ laaw reheb’ re te’ruuq chi jolomink b’ar wi’ wan xteneb’ankileb’. A’aneb’ a’in junjunq reheb’ laj jolominel a’an:

• Eb’ li awa’b’ej re oqech ut distrito.

• Eb’ li obiisp ut li awa’b’ej re uq’ej.

• Eb’ li awa’b’ej reheb’ li molam sa’ li Tijonelil re Melkisedek ut re Aaron.

• Eb’ li awa’b’ej reheb’ li santil ochoch.

• Eb’ li awa’b’ej re mision ut reheb’ li centro de capacitacion misional.

Eb’ laj jolominel a’in neke’xk’ul lix laawil li tijonelil naq neke’k’ojob’aak sa’ lix b’oqb’aleb’.

Eb’ lix laawil li tijonelil ink’a’ neke’k’ehe’ reheb’ jalan, jo’eb’ li tenq’ aj k’ehol na’leb’ reheb’ laj jolominel re li tijonelil sa’ li junjunq chi na’ajej, malaj eb’ li awa’b’ej re li k’anjenel ch’uut re li Iglees. Eb’ li awa’b’ej reheb’ li k’anjenel ch’uut re li Iglees neke’k’anjelak chi b’eresinb’ileb’ xb’aaneb’ li neke’k’amok xlaawil li tijonelil (chi’ilmanq 4.2.4).

3.4.1.2

Lix tusulal lix k’anjel li Qaawa’

Sa’ xk’ab’a’eb’ lix laawil li tijonelil, nab’aanuman chi tustu li k’anjel re li kolb’a-ib’ ut li taqenaqil loq’al (chi’ilmanq Tzol’leb’ ut Sumwank 42:11; 132:8). Eb’ li neke’k’amok reheb’ lix laawil li tijonelil neke’xb’eresi lix k’anjel li Qaawa’ b’ar wi’ wan xteneb’ankileb’. Li wankilal a’in re jolomink ka’ajwi’ nak’anjelak sa’ li teneb’aak li k’eeb’il re laj jolominel. Naq eb’ laj jolominel re li tijonelil neke’raqe’ xk’anjel sa’ xb’oqb’aleb’, ink’a’ chik neke’xk’ameb’ li laaw a’in.

3.4.2

Xk’eeb’al li tijonelil, ut li k’ojob’ank sa’ jun opiis

Chi b’eresinb’il xb’aaneb’ li neke’k’amok reheb’ lix laawil li tijonelil, nak’eeman li Tijonelil re Aaron ut li Tijonelil re Melkisedek reheb’ li komon winq sa’ li Iglees li k’ulub’ejeb’ (chi’ilmanq Tzol’leb’ ut Sumwank 84:14–17). Chirix naq k’eeb’il jun reheb’ li tijonelil a’in re li komon, a’an nak’ojob’aak sa’ jun opiis sa’ li tijonelil a’an, maare jo’ aj tenq’anel malaj jo’ xb’eenil. Li ani nak’amok re li tijonelil naxk’anjela li tijonelil jo’ chanru li xk’ulub’ ut li teneb’anb’il sa’ li opiis a’an (chi’ilmanq Tzol’leb’ ut Sumwank 107:99).

Re xtawb’al xkomon chik li na’leb’ chirix xk’eeb’al li tijonelil ut li k’ojob’aak sa’ jun opiis, chi’ilmanq 8.1.1 ut 18.10.

3.4.3

Xjek’b’al lix wankil li tijonelil re k’anjelak sa’ li Iglees

3.4.3.1

Li xaqab’ank

Naq eb’ li winq ut ixq xaqab’anb’ileb’ chi b’eresinb’il xb’aaneb’ li neke’k’amok re lix laawil li tijonelil, neke’xk’ul wankilal k’eeb’il xb’aan li Dios re k’anjelak sa’ li b’oqom a’an. Naq neke’raqe’ xk’anjel sa’ jun b’oqom, ink’a’ chik nakana rik’ineb’ li wankilal li wan sa’ li b’oqom a’an.

Chixjunileb’ li komon li xaqab’anb’ileb’ chi k’anjelak, nak’eeman reheb’ choxahil wankilal ut xteneb’ankileb’ chi k’anjelak sa’ lix b’oqb’aleb’. Qayehaq:

• Jun ixq li b’oqb’il ut xaqab’anb’il xb’aan li obiisp jo’ awa’b’ej re li Komonil re Tenq’ank nak’ehe’ xwankil chixb’eresinkil lix k’anjel li Komonil re Tenq’ank sa’ li teep.

Chixjunileb’ li b’oqb’ileb’ ut xaqab’anb’ileb’ neke’k’anjelak chi b’eresinb’il xb’aaneb’ li ani neke’jolomin sa’ xb’eeneb’ (chi’ilmanq 3.4.1.2).

3.4.3.2

Xk’eeb’al xtaqlankil junaq

Eb’ laj jolominel sa’ li Iglees naru neke’xjek’ li wankilal rik’in xk’eeb’al xtaqlankil anihaq. Naq eb’ li winq ut ixq neke’xk’ul xtaqlankil chi jo’kan, neke’xk’ul li wankilal chi k’anjelak, chi k’eeb’il xb’aan li Dios. Qayehaq:

• Li Xb’eenil Awa’b’ejil ut lix Molameb’ li Kab’laju chi Apostol neke’xjek’ wankilal reheb’ li Setenta li k’eeb’ileb’ xtaqlankil chi b’eresink sa’ jun area ut chi jolomink sa’eb’ li ch’utub’aj-ib’ reheb’ li oqech.

• Najek’man wankilal reheb’ li komon sa’ li Iglees re te’wanq choq’ aj ilol komon winq malaj ixq.

Li wankilal li najek’man naq nak’ehe’ xtaqlankileb’ li komon ka’ajwi’ nak’anjelak sa’ li k’anjel a’an, chiru jo’ najtil wan.

3.4.4

Xk’anjelankil chi tiik lix wankil li tijonelil

Li wankilal a’in, ka’ajwi’ naru roksinkil sa’ tiikilal (chi’ilmanq Tzol’leb’ ut Sumwank 121:36). Nak’anjelaman rik’in li q’unb’esink ch’oolej, li najtil oyb’enink, li q’unal ch’oolej, li tuulanil, li rahok, ut li chaab’il ch’oolej (chi’ilmanq Tzol’leb’ ut Sumwank 121:41–42).

Eb’ li neke’k’anjelank re lix wankil li tijonelil ink’a’ neke’xmineb’ ru lix komoneb’ chixk’ulb’al lix na’leb’eb’ a’an. Ink’a’ neke’roksi li wankilal a’an re xk’ulb’al li neke’raj.

3.5

Li wankilal re li tijonelil

Li wankilal re li tijonelil, a’an li wankilal li naroksi li Dios re rosob’tesinkileb’ li ralal xk’ajol. Li wankilal re lix tijonelil li Dios nanume’ rik’in chixjunileb’ li komon sa’ li Iglees—li ixq jo’ ajwi’ li winq—a’ yaal jo’ neke’xpaab’eb’ li sumwank li xe’ok wi’ rik’in a’an. Eb’ li komon neke’ok sa’eb’ li sumwank a’an naq neke’xk’uleb’ li k’ojob’anb’il k’anjel re li tijonelil. (Chi’ilmanq Tzol’leb’ ut Sumwank 84:19–20.)

A’aneb’ a’in junjunq li osob’tesink li naru neke’xk’ul li komon rik’in xwankil li tijonelil:

• Li k’amok b’e sa’ lix yu’ameb’.

• Li musiq’anb’il na’leb’ re xnawb’al chan ru k’anjelak chiruheb’ li komon sa’ lix junkab’aleb’, ut chiruheb’ jalan chik.

• Li kawilal chixnumsinkil ut chi numtaak sa’ xb’eeneb’ li ch’a’ajkilal.

• Eb’ li maatan re li Musiq’ej re xnimob’resinkil lix seeb’aleb’.

• Li k’utb’esinb’il na’leb’ re xnawb’al chan ru xb’aanunkil li k’anjel li k’ojob’anb’ileb’ malaj xaqab’anb’ileb’ wi’, malaj li k’eeb’ileb’ wi’ xtaqlankil chixb’aanunkil.

• Li tenq’ ut li kawilal chi wank chi mas wi’chik jo’ li Jesukristo ut lix Choxahil Yuwa’eb’.

3.5.1

Eb’ li sumwank

Jun sumwank a’an jun loq’laj xaqab’anb’il aatin wan wi’ li Dios rik’ineb’ li ralal xk’ajol. Li Dios naxk’e lix chaq’rab’il li sumwank, ut eb’ li ralal xk’ajol neke’ok sa’ aatin naq te’xpaab’eb’ li chaq’rab’ a’in. Li Dios na’ok sa’ aatin naq taarosob’tesiheb’ li ralal xk’ajol wi neke’xtz’aqob’resi ru li sumwank.

Chixjunileb’ li neke’kuyuk toj sa’ roso’jik sa’ xpaab’ankileb’ lix sumwank te’xk’ul li junelik yu’am (chi’ilmanq 2 Nefi 31:17–20; Tzol’leb’ ut Sumwank 14:7).

Eb’ li na’b’ej yuwa’b’ej, eb’ laj jolominel sa’ li Iglees, ut xkomoneb’ chik aj k’anjenel neke’xtenq’aheb’ li komon chi ok sa’eb’ li sumwank rik’in xk’ulb’aleb’ li k’ojob’anb’il k’anjel re li evangelio. Eb’ a’an neke’xk’e reetal naq li kristiaan naxtaweb’ ru li sumwank taa’ok wi’. Chirix naq na’ok jun kristiaan sa’ jun sumwank, eb’ a’an neke’xtenq’a chixpaab’ankil. (Chi’ilmanq Mosiah 18:8–11, 23–26.)

3.5.2

Eb’ li k’ojob’anb’il k’anjel

Jun k’ojob’anb’il k’anjel a’an jun li loq’laj k’anjel li nab’aanuman rik’in lix wankil li tijonelil.

Sa’ naab’aleb’ li k’ojob’anb’il k’anjel, eb’ li kristiaan neke’ok sa’ sumwank rik’in li Dios. Natawman a’in sa’ li kub’iha’, li loq’laj wa’ak, li loq’laj tiqib’aak, ut li sumlaak chi tz’apb’il sa’ junajil.

Eb’ li k’ojob’anb’il k’anjel re li kolb’a-ib’ ut li taqenaqil loq’al aajeleb’ ru re xk’ulb’al li junelik yu’am. Re xtawb’al xkomon chik li na’leb’, chi’ilmanq 18.1.

3.6

Li tijonelil ut li ochoch

Chixjunileb’ li komon sa’ li Iglees li neke’paab’ank reheb’ li sumwank xe’ok wi’—eb’ li ixq, li winq, ut li kok’al—neke’osob’tesiik rik’in lix wankil li tijonelil sa’ li rochocheb’ re xk’eeb’al xkawilaleb’ a’an ut eb’ lix junkab’al (chi’ilmanq 3.5). Li wankilal a’in tixtenq’aheb’ li komon sa’ xb’aanunkil lix k’anjel li Dios re li kolb’a-ib’ ut li taqenaqil loq’al, sa’ lix yu’ameb’ a’an ut sa’eb’ lix junkab’al (chi’ilmanq 2.2).

Eb’ li winq li neke’k’amok re li Tijonelil re Melkisedek naru neke’rosob’tesiheb’ li komon sa’eb’ lix junkab’al rik’in li tijonelil, re xk’eeb’al li b’eresink, li k’irtesink, ut li k’ojob’ank ch’oolej. Naq na’ajman ru, eb’ li komon neke’ru ajwi’ chixsik’b’al li osob’tesink a’in rik’ineb’ li rech alal, eb’ li winq aj ilol komon, malaj eb’ laj jolominel re li Iglees sa’ li na’ajej wankeb’ wi’.