34.

Li tumin ut li xtz’ilb’al rix li tumin

34.0

Xtikibʼankil

Li lajetqil ut eb’ li mayej neke’xk’e xwankil li Iglees chixb’aanunkil lix k’anjel li Qaawa’ re li kolb’a-ib’ ut li taqenaqil loq’al. Loq’ li tumin a’in. Nareetali lix mayejeb’ ut lix paab’aaleb’ li komon sa’ li Iglees (chi’ilmanq Markos 12:41–44).

34.2

Lix jolominkil li tumin sa’ li teep

34.2.1

Li obiispil

A’aneb’ a’in lix teneb’ankil li obiisp chirix lix tuminal li teep. A’an naxjek’ jun raqal li k’anjel a’in reheb’ laj tenq’ aj k’ehol na’leb’ ut reheb’ laj tz’iib’.

Li obiisp:

• Naxk’ut chiruheb’ li komon naq te’xtoj chi tz’aqal li lajetqil, ut naq te’xk’eheb’ li mayej chi anchaleb’ xch’ool (chi’ilmanq 34.3).

• Naxk’e reetal naq lix tuminal li teep na’oksiman ut natz’iib’aman resil chi chaab’il (chi’ilmanq 34.5).

• Naxtz’ileb’ rix xhuhil li tumin rajlal po ut naxk’e reetal naq natuqub’aman sa’ junpaat yalaq ch’a’ajkilal.

• Naxk’e reetal naq chixjunileb’ laj jolominel ut chixjunileb’ laj tz’iib’ sa’ li teep tzolb’ilaqeb’ chirix lix teneb’ankileb’ rik’in lix tuminal li Iglees.

• Naxkawresi ut naxjolomi lix tuminal li teep re li jun chihab’ (chi’ilmanq 34.6).

• Nach’utla rik’ineb’ li komon rajlal chihab’ re te’xye re ma yookeb’ chixtojb’al li lajetqil.

34.2.2

Eb’ laj tz’iib’ re teep

Li obiisp naxk’e xtaqlankil laj tz’iib’ re teep malaj jun laj tenq’ re laj tz’iib’ re teep re taatenq’anq rik’in xtz’iib’ankil resil lix tuminal li teep. Eb’ laj tz’iib’ neke’xtaaqe chi tz’aqal li chaq’rab’ink chirix xkolb’al rix lix tuminal li Iglees ut re xk’eeb’al reetal naq tz’aqaleb’ ru li tz’iib’anb’il esil re li Iglees.

A’aneb’ a’in lix teneb’ankil laj tz’iib’:

• Naxtz’iib’a resil ut naxk’e sa’ banco chixjunil li tumin li k’ulb’il, rochb’een jun komon sa’ li obiispil.

• Naxtz’ileb’ rix xhuhil li tumin rajlal po ut naxk’e reetal naq natuqub’aman sa’ junpaat yalaq ch’a’ajkilal.

• Naxtenq’a li obiispil chixkawresinkil chan ru taa’oksimanq lix tuminal li teep re li jun chihab’ (chi’ilmanq 34.6.1 ut 34.6.2).

• Naxk’e reetal naq eb’ li komon naru te’ril xhuhil li tumin neke’xtoj, ut naxtenq’aheb’ wi na’ajman ru.

Tento naq eb’ laj tz’iib’ wanq li Tijonelil re Melkisedek rik’ineb’ ut naq wanqeb’ xrecomendacion re li santil ochoch.

34.3

Li tumin k’ulb’il

34.3.1

Li lajetqil

Li lajetqil a’an li xk’eeb’al lix lajetq raqal li tumin naxk’ul jun kristiaan rajlal chihab’ re lix Iglees li Dios (chi’ilmanq Tzol’leb’ ut Sumwank 119:3–4; li kʼiijik a’an naraj naxye tumin). Chixjunileb’ li komon sa’ li Iglees li neke’k’uluk tumin tento te’xtoj xlajetqil.

34.3.1.2

Li tuqub’ank lajetqil

Li obiisp nach’utla rik’in li junjunq chi komon sa’ xraqik li chihab’ re te’xch’olob’ chiru ma yookeb’ chixtojb’al li lajetqil.

B’oqb’ileb’ chixjunileb’ li komon chi ch’utlaak rik’in li obiisp re:

• Te’xch’olob’ chiru li obiisp ma yookeb’ chixtojb’al li lajetqil.

• Te’xk’e reetal naq tz’iib’anb’il chi us resil lix tojom.

Wi naru, us naq chixjunileb’ li komon sa’ li junkab’al te’wulaq sa’ li tuqub’ank lajetqil.

34.3.2

Eb’ li mayej re kuyuk sa’

Eb’ laj jolominel sa’ li Iglees neke’xwaklesiheb’ xch’ool li komon re te’xyu’ami li chaq’rab’ re li kuyuk sa’. A’an ajwi’ naraj naxye xk’eeb’al li mayej re kuyuk sa’ chi anchaleb’ xch’ool (chi’ilmanq 22.2.2).

Eb’ li chaq’rab’ink chirix roksinkil xtuminal li mayej re kuyuk sa’ wankeb’ sa’ 22.5.2.

34.3.3

Li tumin choq’ re li mision

Li tumin li nak’eeman sa’ li fondo misional re teep na’oksiman re xtojb’al jo’ nimal elajinb’il choq’ reheb’ li ani re li teep wankeb’ sa’ li mision.

Li tumin li nak’eeman sa’ li Fondo Misional General na’oksiman re xb’aanunkil li k’anjel reheb’ li misioneer sa’ chixjunil li Iglees.

34.3.7

Ink’a’ naru naq’ajsiman li k’a’ru keeb’il

Naq nak’eeman li lajetqil ut xkomoneb’ chik li mayej re li Iglees, re li Qaawa’ li tumin a’an. Q’axtesinb’ileb’ re a’an.

Eb’ li awa’b’ej re oqech ut eb’ li obiisp tento te’xye reheb’ li neke’k’ehok re li lajetqil ut xkomoneb’ chik li mayej naq ink’a’ naru naq’ajsiman li tumin a’in.

34.4

Ink’a’ xyeeb’al resil li lajetqil ut xkomoneb’ chik li mayej

Ink’a’ naru nayeeman resil jo’ nimal xtoj jun komon choq’ lajetqil malaj xkomon chik li mayej. Tento naq ka’ajwi’ li obiisp ut eb’ li k’eeb’ileb’ xliceens chixk’ulb’al li tumin nak’eeman te’xnaw jo’ nimal wan.

34.5

Xkolb’al rix lix tuminal li Iglees

Li awa’b’ej re oqech ut li obiisp neke’xk’e reetal naq chixjunil lix tuminal li Iglees na’oksiman chi ch’olch’o ru. Waklesinb’ileb’ xch’ool li obiispil ut eb’ laj tz’iib’ naq te’ril li video “Fondos sagrados, responsabilidades sagradas” rajlal chihab’.

34.5.1

Xb’aanunkil li k’anjel sa’ wiib’al

Na’ajman naq wanqeb’ wiib’ li kristiaan—jun komon re li obiispil ut jun laj tz’iib’, malaj wiib’eb’ li komon re li obiispil—naq natz’iib’aman resil ut na’oksiman lix tuminal li Iglees.

Eb’ laj jolominel tento te’xkoleb’ rix lix nombre de usuario ut eb’ lix contraseña, ut maajo’q’e te’xwotzeb’ (chi’ilmanq 33.9.1.1).

34.5.2

Xk’ulb’al li lajetqil ut xkomoneb’ chik li mayej

Li Qaawa’ xk’e jun loq’laj teneb’ank reheb’ li obiisp re te’xk’ul ut te’xtz’iib’a resil li lajetqil ut xkomoneb’ chik li mayej k’eeb’il xb’aaneb’ laj santil paab’anel (chi’ilmanq Tzol’leb’ ut Sumwank 42:30–33; 119). Ka’ajwi’ li obiisp ut eb’ laj tenq’ aj k’ehol na’leb’ naru neke’k’uluk re li lajetqil ut xkomoneb’ chik li mayej. Maajo’q’e naru naq eb’ li rixaqil, eb’ li komon sa’ lix junkab’al, eb’ laj tz’iib’, malaj jalaneb’ chik komon sa’ li teep te’xk’ul li mayej a’in.

34.5.3

Xk’eeb’al reetal ut xtz’iib’ankil resil li lajetqil ut xkomoneb’ chik li mayej

Tento taak’ehe’q reetal ut taatz’iib’aaq resil li tumin li k’eeb’il sa’ li domingo nak’ule’ wi’. Jun komon sa’ li obiispil ut jun aj tz’iib’, malaj wiib’eb’ li komon sa’ li obiispil, neke’xte li sobre sa’ komonil. Neke’xk’e reetal naq li tumin wan sa’ li sobre juntaq’eet rik’in jo’ nimal tz’iib’anb’il resil sa’ li ch’ina hu re lajetqil ut xkomoneb’ chik li mayej. Neke’xtz’iib’a resil li tumin k’eeb’il chi tuqtu. Wi moko juntaq’eet ta li tumin xk’eeman rik’in li jo’ nimal tz’iib’anb’il resil, tento xb’oqb’al sa’ junpaat laj k’ehonel, re xtuqub’ankil li na’leb’.

34.5.4

Xk’eeb’al sa’ banco li lajetqil ut xkomoneb’ chik li mayej

Chirix xk’eeb’al reetal naq juntaq’eet li tumin rik’in li jo’ nimal tz’iib’anb’il resil, tento taakawresimanq li tumin re taak’ehe’q sa’ banco.

Sa’eb’ li na’ajej natawman wi’ jun k’uleb’aal tumin re 24 oor sa’ li banco, li komon sa’ li obiispil ut jun chik aj k’amol re li Tijonelil re Melkisedek neke’xk’e li tumin sa’ li banco sa’ li kutan xteeman ut xkawresiman wi’ li tumin.

Wi maak’a’ jun k’uleb’aal tumin re 24 oor sa’ li banco ut tz’aptz’o li banco sa’ domingo, li obiisp nareetali jun aj k’amol re li Tijonelil re Melkisedek re tixk’e li tumin sa’ li banco sa’ li kutan jun chik naq teeto chik li banco. Tento tixb’aanu a’in:

• Tixk’uula li tumin chi kolb’il rix toj reetal taak’eemanq sa’ li banco.

• Tixk’ul jun li factura sa’ li banco li naxye k’a’ru kutankil ut jo’ nimal li kanab’anb’il sa’ banco.

34.5.5

Xkolb’al rix lix tuminal li Iglees

Eb’ li komon li wankeb’ xteneb’ankil chirix lix tuminal li Iglees tento naq maajo’q’e te’xkanab’ sa’ li ch’utleb’aal kab’l chiru q’ojyin, ut maajun wa te’xkanab’ chi ink’a’ ilb’il, jo’ naq yoo chi k’ulmank jun ch’utam malaj jun k’anjel.

34.5.7

Xjolominkileb’ li tojom sa’ li oqech ut li teep

Maajun tumin naru nak’ulman malaj natojman sa’ li oqech malaj teep chi ink’a’ k’eeb’il xliceens xb’aan li ani najolomink.

Tento naq taak’ulub’aaq li junjunq chi tojom xb’aan wiib’eb’ laj jolominel. Tento naq jun reheb’ wan sa’ li awa’b’ejil re oqech malaj li obiispil. Us ta eb’ laj tenq’ aj k’ehol na’leb’ k’eeb’ileb’ xliceens chixk’ulub’ankil li tojom, tento naq li awa’b’ej re oqech malaj li obiisp taaril li junjunq chi tojom. Eb’ laj jolominel ink’a’ naru te’xk’ulub’a li tojom choq’ reheb’ ajwi’ a’an.

Tento naq li awa’b’ej re oqech tixk’ulub’a chi tz’iib’anb’il rub’elaj naq jun obiisp taaroksi xtuminal li kuyuk sa’ malaj tixk’e li tenq’ re obiisp choq’ re a’an malaj choq’ re lix junkab’al. Tento naq jun komon sa’ li Awa’b’ejil re Area tixk’ulub’a chi tz’iib’anb’il rub’elaj naq jun obiisp taaroksi xtuminal li kuyuk sa’ malaj tixk’e li tenq’ re obiisp choq’ re li awa’b’ej re oqech malaj choq’ re lix junkab’al. Chi’ilmanq 22.5.1.2 re xtawb’al li chaq’rab’ink chirix a’in.

Jun komon li naxpatz’ jun xq’ajkamunkil xtumin naxk’eheb’ li kok’ hu jo’ recibo malaj factura, chi tz’iib’anb’il malaj sa’ ulul ch’iich’. A’an naxtz’iib’a ajwi’ k’a’ru aj-e, jo’ nimal li xroksi, ut jo’q’e xroksi choq’ re li k’a’ru xloq’.

Wi k’eeb’il li tumin, li komon naxk’e jun hu re xpatzb’al li tumin, ut naxtz’iib’a k’a’ru aj-e, jo’ nimal xroksi, ut jo’q’e xroksi. Chirix naq tojb’il lix tz’aq, li komon (1) naxk’eheb’ li kok’ hu jo’ factura li naxk’ut jo’ nimal li tumin x’oksiman, ut (2) naxsutq’isi li tumin li ink’a’ x’oksiman. Tento naq taak’ehe’q wi’chik sa’ li banco li tumin li xsutq’isiman.

34.5.9

Xtz’iib’ankil resil li tumin

Li junjunq chi oqech ut teep tento tixk’uula resil li tumin li tz’iib’anb’il sa’ junpaat ut chi tz’aqal re ru.

Re xtawb’al li na’leb’ chirix chan ru roksinkil ut jo’ najtil tento xk’uulankil li tz’iib’anb’il esil chirix li tumin, eb’ laj tz’iib’ tento te’ril li na’leb’ taqlanb’il xb’aan xjolomil li Iglees malaj xb’aan li oficiin re area. Tento xk’uulankil li tz’iib’anb’il esil chirix li tumin chiru li oxib’ chihab’ li ak xe’nume’, ut li chihab’ wanko wi’.

34.6

Li tumin ut li tojok

Rik’in li k’anjeleb’aal re xk’eeb’al xtuminaleb’ li teep, nak’eeman xtuminal li Iglees choq’ re xtojb’aleb’ li kok’ k’anjel ut li k’anjeleb’aal reheb’ li oqech ut teep.

Lix k’ihaleb’ li kok’ k’anjel aajel ru naq maak’a’aq malaj yal ka’ch’inaq li tumin taasachmanq.

34.6.1

Lix tuminal li oqech ut li teep

Li junjunq chi oqech ut teep naxk’uub’ xna’leb’ chirix ut nak’anjelak rik’in li tumin k’eeb’il choq’ re li jun chihab’. Li awa’b’ej re oqech naxjolomi xtuminal li oqech, ut li obiisp naxjolomi xtuminal li teep.

A’an a’in li chaq’rab’ink tento te’xtaaqe:

• Neke’ril li jo’ nimal xtojman chiru li chihab’ xnume’, re te’xk’e reetal ma wan li tojok li nab’aanuman yalaq jo’q’e.

• Neke’xpatz’ reheb’ li k’anjenel ch’uut naq te’xye jo’ nimal neke’xk’oxla xsachb’al chiru li chihab’.

• Sa’ xk’uub’ankil chan ru taa’oksimanq li tumin, neke’xb’aanu rik’in xchaab’ilal li na’leb’.

34.6.2

Li tumin nak’ulman

34.6.2.1

Chan ru najek’iman xtuminal li teep

Najek’iman xtuminal li teep rajlal oxib’ po, a’ yaal:

• Jarub’eb’ xe’wulak sa’ li ch’utam re li loq’laj wa’ak

• Jarub’eb’ li saaj winq

• Jarub’eb’ li saaj ixq

• Jarub’eb’ li kok’al re li Tzoleb’aal reheb’ li Kok’al li 7 toj 10 chihab’ xyu’ameb’

• Jarub’eb’ li saaj li maji’ neke’sumla

Aajel ru naq taayeemanq resil jarub’eb’ xe’wulak sa’eb’ li ch’utam chi ch’olch’o ut jo’q’e napatz’man (chi’ilmanq 33.5.1.1).

34.6.2.2

Roksinkil xtuminal li teep rik’in xchaab’ilal li na’leb’

Eb’ li awa’b’ej re oqech ut eb’ li obiisp neke’xk’e reetal naq taa’oksimanq xtuminal li teep rik’in xchaab’ilal li na’leb’.

Tento taa’oksimanq xtuminal li oqech ut li teep re xtojb’al xtz’aq chixjunileb’ li kok’ k’anjel, li k’anjeleb’aal, li manual, ut li k’a’aq re ru taak’anjelaq reheb’.

34.6.2.3

Li tumin li ink’a’ ajb’il ru

Wi wan li tumin li ink’a’ ajb’il ru, ink’a’ na’oksiman. Tento naq taasutq’isiiq sa’ li oqech li tumin sa’ li teep li ink’a’ ajb’il ru.

34.7

Li xtz’ilb’al rix li tumin

34.7.1

Li ch’uut re tz’ilok rix tumin sa’ li oqech

Li awa’b’ej re oqech naxxaqab’ jun ch’uut re tz’ilok rix tumin sa’ li oqech. Li ch’uut a’in naxk’e reetal naq li tumin sa’ li oqech ut li teep yoo chi oksimank a’ yaal lix chaq’rab’il li Iglees.

34.7.3

Li tz’ilok rix tumin

Eb’ laj tz’ilol rix tumin re oqech neke’xtz’il rix li tz’iib’anb’il esil re tumin sa’ li oqech, sa’eb’ li teep, ut sa’eb’ li k’anjeleb’aal re resilal li junkab’al, wiib’ sut chiru li jun chihab’.

Tento naq li ani najolomin sa’ li ch’uut a’an ut laj tz’iib’ li k’eeb’il xtaqlankil rik’in li tumin te’wanq aran re xsumenkileb’ li patz’om naq na’ux li tz’ilok-ix.

34.7.5

Naq sachso, elq’anb’il, muqb’il, malaj oksinb’il chi ink’a’ us lix tuminal li Iglees

Tento taayeemanq resil chi tikto re li awa’b’ej re oqech malaj laj jolominel re li ch’uut re tz’ilok rix tumin re oqech wi:

• Wan xtuminal li Iglees li sachso malaj elq’anb’il.

• Jun aj jolominel xmuq malaj xroksi chi ink’a’ us lix tuminal li Iglees.