38.

Tupaogua Norma ha Pautakuéra

38.1

Tupaópe Jepartisipa

Ñande Ru Yvagagua ohayhu Ita’yrakuérape. “Maymáva peteĩcha Tupã renondépe”, ha Ha’e oinvita opavavépe “ou hag̃ua hendápe ha ohupyty hag̃ua ipy’aporã” (2 Nefi 26:33).

38.1.1

Tupaogua Atýpe Jeho

Maymávape oñemog̃uahẽporã Jesucristo Tupao Santokuéra Ára Pahapegua reunión Sacramental-pe, ambue Domingo-gua reunión, ha umi evento social-pe. Pe oficial opresidíva oĩ responsable ohechávo opavave umi oasistíva Tupaópe torrespeta pe tenda marangatu.

Umi oasistíva omboykeva’erã interrupción térã distracción ojoavýva tupãitũgui térã ambue reunión propósitogui. Opa eda ha tekopy oñeikotevẽva umi Tupaogua reunión ha eventokuérape ojerrespetava’erã. Upéva oikotevẽ tojejoko umi mborayhu jehechaukavaígui ha ñemonde oporodistraéva. Avei ndohejái ojejapo discurso político térã oñeñe’ẽ orientasiõ sexual térã ambue tekopy personal rehe oñembojoavy hag̃uáicha umi reunión enfóke pe Salvador rehegui.

Oĩrõ jeportavai, pe obispo térã estakagua presidente ome’ẽ konsého kirirĩháme mborayhu espíritu-pe. Ha’e omokyre’ỹ umi ndojeporta porãivape upe okasiõrã toñenfoka oipytyvõvo oñemantene hag̃ua peteĩ tenda sagrádo opavavépe g̃uarã oñemomba’eguasúvo Túva Yvagagua ha Salvador ñetupãitũ.

Umi Tupao capilla ha’e propieda privada oĩva Tupao política guýpe. Tapichakuéra ndosegiséivape ko’ã páuta ojejeruréta respetuosamente ani oasisti Tupao rreuniõ ha eventokuérape.

38.2

Ordenánsa ha Jehovasakuérape g̃uarã Norma

Marandu general ordenánsa ha jehovasakuéra rehegua oñeme’ẽ capítulo 18-pe. Marandu general templo-gua ordenansakuéra rehegua oñeme’ẽ capítulo 27 ha 28-pe. Umi obispo oñemongetakuaa estakagua presidente ndive orekórõ porandukuéra. Estakagua presidente-kuéra oñemongetakuaa Área-gua presidencia ndive orekórõ porandukuéra.

38.3

Ñemenda Civil

Tupaogua liderkuéra omokyre’ỹ miembro-kuérape oñembosako’i hag̃ua templo-pe ñemendarã ha tomenda ha tojesella templo-pe. Umi léi local opermitírõ, Tupaogua liderkuéra ikatu, upevére, ojapo umi ñemenda civil.

Umi ñemenda civil ojejapova’erã umi léi upe tendapegua ojejapohápe pe ñemenda he’iháicha.

38.3.1

Mávapa Ikatu Ojapo peteĩ Ñemenda Civil

Léi local opermiti vove, ko’ã Tupaogua oficial oservíva hína ko’ag̃aite ikatu omba’e’apo illamamiéntope ojapo hag̃ua peteĩ ñemenda civil ceremonia:

• Misiõgua presidente

• Estakagua presidente

• Distrito-gua presidente

• Obispo

• Rramagua presidente

Ko’ã oficial ikatu ojapo ñemenda civil peteĩ kuimba’e ha peteĩ kuña apytépe añónte. Avei oñekumpliva’erã opa ko’ã mba’e tekotevẽva:

• Pe novia térã novio ha’e Tupaogua miembro térã oreko peteĩ fécha ojebautisa hag̃ua.

• Pe novia térã novio cédula de miembro oĩ térã oĩta bautismo rire Tupaogua unidápe pe oficial opresidíva.

• Pe Tupaogua oficial oĩ legalmente autorisádo o’ofisia hag̃ua peteĩ ñemenda civil pe tenda oikotahápe ñemenda.

38.3.4

Ñemenda Civil Ojejapóva Tupao Edificio-kuérape

Peteĩ ñemenda ceremonia ikatu ojejapo peteĩ Tupaogua edificio-pe nointerferíriramo Tupao funsiõ regular horario reheve. Ñemenda ndojejapoiva’erã Domingo térã Lunes pyhare. Ñemenda ojejapóva Tupaópe isensíllo ha idekorosova’erã. Música ha’eva’erã sagrádo, reverente ha horýva.

Ñemenda ikatu ojejapo capilla, koty cultural térã ambue koty oĩporãvape. Ñemenda osegiva’erã umi páuta ojeiporu porã hag̃ua pe centro de reunión.

38.3.6

Ñemenda Civil Ceremonia

Ojapo hag̃ua peteĩ ñemenda civil, pe Tupaogua oficial oñe’ẽ paréhape he’ívo, “Pejejagarrami po akatuágui”. Upéi ha’e he’i “[Novio réra completo] ha [novia réra completo], pejejagarra po akatúagui ohechaukávo umi vóto pejapótava ko’ág̃a Tupã ha ko’ã testigo renondépe”. (Paréha oiporavokuaa itestigokuéra upe mboyve).

Pe ofisiál oñe’ẽ novio-pe ha oporandu: “[Novio réra completo], rerresivípa [novia réra completo]-pe ne rembireko hekopete omendávaramo, ha ndejeheguiete upéicha reipota ha reiporavógui marangatúpe reñe’ẽme’ẽ, iñirũ ha iména hekopete omendávaramo rejoajutaha hese ha avave ambue rehe; reñongatutaha opaite léi, rresponsabilida ha tembiaporã ohóva ñemenda marangatu estado rehe; ha rehayhu, remomba’e, ha reñangarekotaha hese peikove aja pukukue?”

Novio ombohovái, “Héẽ” térã “Upéicha”.

Pe Tupaogua ofisiál upéi oñe’ẽ novia-pe ha oporandu: “[Novia réra completo], rerresivípa [novio réra completo]-pe ne ména hekopete omendávaramo, ha ndejeheguiete upéicha reipota ha reiporavógui marangatúpe reñe’ẽme’ẽ iñirũ ha hembireko hekopete omendávaramo rejoajutaha hese ha avave ambue rehe; reñongatutaha opaite léi, rresponsabilida ha tembiaporã ohóva ñemenda marangatu estado rehe; ha rehayhu, remomba’e, ha reñangarekotaha hese peikove aja pukukue?”

Pe novia ombohovái, “Héẽ” térã “Upéicha”.

Pe Tupaogua ofisiál upéi oñe’ẽ paréhape ha he’i, “Pe autorida legal añeinvestíva reheve Jesucristo Tupao Santokuéra Ára Pahapegua élder-ramo rupi, che podeklara, [novio réra] ha [novia réra], ména ha tembireko, legal ha legítimamente pemendáva peikove aja pukukue”.

(Ñe’ẽ ikatúva ojeiporu ha’érõ peteĩ capellán ndoservíriva Tupaogua ofisiálramo: “Pe autorida legal añeivestíva rupi capellán-ramo [rráma militar térã civil organización-gua], che podeklara [novio réra] ha [novia réra], ména ha tembireko, legal ha legítimamente omendáva peikove aja pukukue”).

“Tupã tohovasa pende joaju vy’apavẽ reheve peneñemoñarépe ha tekove puku oñondive henyhẽva vy’águi, ha Ha’e tapenderovasa peñongatu hag̃ua sagrádo umi vóto pejapova’ekue. Ainvoka pende ári ko’ã jehovasa Ñandejára Jesucristo rérape, amén”.

Invitasiõ oñohetũ hag̃ua oména ha tembirekóramo ha’e opcional, ojejepokuaaháicha.

38.4

Sellamiento Norma-kuéra

Templo sellamiento ordenánsa ombojoaju familiakuéra tapiaite g̃uarã miembro-kuéra oñeha’ãháicha omomba’e hag̃ua umi konvénio ojapova’ekue orresivívo pe ordenánsa. Sellamiento ordenansakuérape oike:

• Ména ha tembireko sellamiento.

• Mitãnguéra sellamiento sy ha tuvakuéra ndive.

Umi oñangatúva ikonveniokuéra ohupytýta umi jehovasa tee oñeme’ẽva sellamiento rupi. Kóva añete jepe pe tapicha ména/tembireko ojapyhara umi konvénio térã ojehekýi upe ñemendágui.

Mitãnguéra ijeroviarekóva ojeselláva sy/tuvakuéra rehe térã onase konvéniope ohupyty umi joaju ijapyra’ỹva jehovasa. Kóva añete jepe ituvakuéra okansela iñemenda sellamiento, ojeipe’a chuguikuéra iTupaogua membresía, térã oheja hikuái imembresía.

Miembro-kuéra oñemongetava’erã obispo ndive orekórõ porandu sellamiento norma-kuéra rehegua. Obispo oñe’ẽ estakagua presidente ndive ha’e orekórõ porandu. Estakagua presidente-kuéra oñe’ẽ templo-gua presidencia ndive itemplogua distrito-pe, Área-gua Presidencia, térã Primera Presidencia-gua ofisiál ndive orekórõ porandu.

38.5

Umi Templo Ao ha Gárment

38.5.1

Templo Ao

Investidura ha sellamiento ordenansakuéra aja templo-pe, Tupaogua miembro-kuéra omonde ao morotĩ. Kuñanguéra omonde ko’ã ao morotĩ: peteĩ ao ijyva pukúva térã ijyva treskuártova (térã peteĩ sái ha typói ijyva puku térã treskuártova), média ha sapatu.

Kuimba’ekuéra omonde ko’ã ao morotĩ: kamisa ijyva pukúva, korváta térã korvatín, kasõ, média ha sapatu.

Investidura ha sellamiento ordenánsa aja, miembro-kuéra omonde ao ceremonial oñemoĩvéva ijao morotĩ ári.

38.5.2

Ojehupytývo Templo Ao ha Gárment-kuéra

Barrio ha estakagua liderkuéra omokyre’ỹ miembro-kuéra oñeinvestímavape ohupyty hag̃ua itemplogua ao tee. Templo ao ha gárment-kuéra ikatu ojejogua Tupaogua Centro de Distribución-pe térã pe store.ChurchofJesusChrist.org. Estáka ha barrio-gua secretario-kuéra ikatu oipytyvõ miembro-kuérape ojogua hag̃ua umi ao.

38.5.5

Oñemondévo ha Oñeñangarekóvo Gárment-re

Miembro-kuéra orresivíva investidura ojapo peteĩ konvénio omonde hag̃ua templo-gua gárment hekove pukukue aja.

Oñemonde pe templogua gárment ha’e peteĩ priviléhio. Ha’e peteĩ okagotyo jehechauka peteĩ tyepypegua kompromísogui ojesegitaha Salvador Jesucristo-pe.

Pe gárment ha’e umi konvénio ojejapóva templo-pe momandu’aha. Oñemondévo hekopete tekove pukukue aja, oservi mo’ãháramo.

Pe gárment oñemondeva’erã umi ao okapegua guýpe. Ha’e peteĩ jeiporavo personal oñemondesépa ambueichagua aoguy pe gárment ári térã iguýpe.

Pe gárment noñeguenohẽiva’erã ojejapo hag̃ua umi activida ikatu porãva ojejapo oñemondévo gárment. Noñemoambueiva’erã oñemoĩ porã hag̃ua oimeraẽichagua ao lája rehe.

Pe gárment isagrádo ha ojetratava’erã respeto reheve. Miembro-kuéra oñeinvestíva ohekava’erã Espíritu Santo gía ombohovái hag̃ua porandu personal orekóva gárment ñemonde rehegua.

38.5.7

Oñemombóvo Gárment ha Templo-gua Ao Ceremonial

Oñemombo hag̃ua umi templo-gua gárment ojeiporumava’ekue, miembro-kuéra oikytĩ ha ohundiva’erã umi márka. Miembro-kuéra upéi oikytĩ pe ao pehẽngue opytáva ojehechakuaa’ỹ hag̃uáicha ha’ehague peteĩ gárment. Ha upéva oñemombóntema.

Miembro-kuéra ikatu ome’ẽ umi gárment ha templo-gua ao oĩ porãva gueteri ambue miembro-kuéra oñeinvestívape.

38.5.8

Templo-gua Ao Oñeñotỹ hag̃ua Omanova’ekuépe

Ikatúrõ, miembro-kuéra omanova’ekue oñeinvestíva oñeñotỹ térã ojehapyva’erã hete templo-gua ao reheve. Jepokuaa tradicional térã ñeñotỹha reheguápe g̃uarã kóva oĩvai térã hasýrõ, pe ao ikatu ojedovla ha oñemoĩ tete ykére.

Peteĩ kuimba’e rete oñemonde templo-gua gárment ha ko’ã ao morotĩ reheve: peteĩ kamisa ijyva pukúva, korváta térã korvatín, kasõ, média ha sapatu. Peteĩ kuña rete oñemonde templo-gua gárment ha ko’ã ao morotĩ reheve: peteĩ ao ijyva pukúva térã ijyva treskuártova (térã peteĩ sái ha typói ijyva puku térã treskuártova), média ha sapatu.

Templo-gua ao ceremonial oñemoĩ tete ári oje’e haguéicha investidura-pe. Pe manto oñemoĩ ati’y akatúa ári ha oñeñapytĩ sã reheve ku’a asu gotyo. Pe delantal oñeñapytĩ ku’a rehe. Pe faja oñemoĩ ku’áre ha oñeñapytĩ peteĩ móño reheve ku’a asúpe. Pe kuimba’e górra oñemoĩ jepi pe tete ykére og̃uahẽ meve ára oñemboty hag̃ua upe kahõ. Upéi pe górra oñemoĩtarõ oñemoĩ pe sã reheve nambi asu ári. Peteĩ kuña vélo ikatu oñemoĩ aramboha ári akã rapykuépe. Oñemoĩ pe kuña vélo hova ári ñeñotỹ térã tete jehapy mboyve ha’e opcional, pe familia odeterminaháicha.

38.6

Umi Norma Moral reheguáva

38.6.1

Aborto

Ñandejára omanda, “Ndereporojukamoʼãi, ha nderejapomoʼãi mbaʼeve koʼãichagua” (Doctrina ha Konveniokuéra 59:6). Tupao ombotove aborto ijeheguínte ojeiporavóva konveniénsia personal térã social rupi. Miembro-kuéra ndojapoukaiva’erã ijupe g̃uarã, ndojapoiva’erã ni ndojapoukaiva’erã ambuévape g̃uarã, ndohepyme’ẽiva’erã hese, nomoneĩriva’erã, térã nomokyre’ỹiva’erã peteĩ aborto. Umi káso ikatuhápe añónte ojejapo peteĩ excepción ha’e:

• Tyeguasu ha’éva violasiõ térã incesto rupi.

• Peteĩ médico ikatupyrýva odeterminárõ sy rekove térã hesãi oĩha peligro isériovape.

• Peteĩ médico ikatupyrýva odeterminárõ pe féto orekoha mba’evai iserioitereíva ndohejamo’ãiva oikove onase rire.

Ko’ã situasiõme jepeve aborto ndojehustifikái automáticamente. Aborto ha’e peteĩ téma iserioitereíva. Oñekonsiderava’erã umi tapicha responsable orresivi rire añónte konfirmasiõ ñembo’e rupive. Miembro-kuéra ikatu oñemongeta ijobispo ndive ko proceso parte ramo.

38.6.2

Avúso

Avúso ha’e pe jetratavai térã jesareko’ỹ ambue tapichakuérare ikatu hag̃uáicha oñehunga chupekuéra física, sexual, emocional térã economicamente. Tupao posisiõ ha’e avúso ndaikatuiha ojetolera mba’evéicharõ. Umi oavusáva iména/hembireko, imitãnguéra, ambue familiagua térã oimeraẽvare ojapyhara Tupã ha yvypóra leikuéra.

Opaite miembro-kuérape, especialmente umi túva/sy ha liderkuérape, oñemokyre’ỹ oĩ hag̃ua jesarekópe ha katupyrýpe ojapo hag̃ua opa mba’e ikatúva omo’ã hag̃ua mitãnguéra ha ambue tapichakuérape avúsogui. Miembro-kuéra oikuaárõ situasiõ oĩháme avúso, ha’ekuéra omombe’uva’erã umi autorida civil-pe ha oñemongeta obispo ndive. Tupaogua liderkuéra ojagarrava’erã en serio oñemombe’úrõ oĩha avúso ha araka’eve nombohasareiriva’erã.

Opaite kakuaa omba’apóva mitã ha huventu ndive ojapopava’erã peteĩ ñembokatupyry mitã ha huventu ñemo’ã reheguápe peteĩ mése ohasa mboyve oñesostene haguégui (tojehecha ProtectingChildren.ChurchofJesusChrist.org). Ojejapo jeyva’erã upe ñembokatupyry káda mbohapy ary.

Avúso oikóramo, pe peteĩha ha pya’ete Tupaogua liderkuéra rresponsabilida ha’e oipytyvõ umi oje’avusava’ekuépe ha omo’ã umi tapichápe ikatúvare oje’avusa tenondeve. Liderkuéra nomokyre’ỹiva’erã peteĩ tapichápe opyta hag̃ua peteĩ óga térã situasiõme ha’éva avusívo térã inseguro.

38.6.2.1

Línea Pytyvõrã Oikóramo Avúso

Oĩ tetã Tupao omoĩháme peteĩ línea ñeñongatupy oporopytyvõva oikóramo avúso ojeasisti hag̃ua umi estakagua presidente ha obispo-kuérape. Ko’ã líder pya’e ohenoiva’erã upe línea ñeipytyvõrãme peteĩteĩ situasiõ rehe peteĩ tapicha ikatúvare oje’avusákuri—térã ikatuhápe oje’avusa hese. Ha’ekuéra ohenoiva’erã avei oikuaárõ peteĩ miembro ohecha, ojogua térã omosarambi hína mitã rehegua pornografía.

Umi tetã ndoguerekoihápe peteĩ línea pytyvõrã, peteĩ obispo oikuaáva oikoha avúso oñemongetava’erã ijestakagua presidente ndive. Pe estakagua presidente ohekava’erã gía areagua konsehéro legal-gui oĩva areagua oficina-pe.

38.6.2.2

Ñeakonseha Oiko Vove Avúso

Umi avúso víctima py’ỹi oreko trauma isériova. Estakagua presidente ha obispo-kuéra ombohovái korasõ poriahuvereko ha empatía reheve. Ha’ekuéra ome’ẽ konsého espiritual ha pytyvõ oñeipytyvõ hag̃ua umi víctima-pe ogueropu’aka hag̃ua umi mba’e oporohundíva ohejáva pe avúso.

Sapy’ánte umi víctima oñandu otĩ térã ikulpaha. Umi víctima ndaha’éi kulpable angaipágui. Liderkuéra oipytyvõ chupekuéra ha ifamiliakuérape ontendévo Tupã mborayhu ha ñemonguera oúva Jesucristo ha Iñexpiasiõ rupive (tojehecha Alma 15:8; 3 Nefi 17:9).

Umi estakagua presidente ha obispo oipytyvõva’erã umi ojapova’ekue avúso oñearrepenti hag̃ua ha oheja hag̃ua umi ijavusívo reko. Peteĩ kakuaáva ojapórõ peteĩ angaipa sexual mitã rehe, upe tekovai ikatu hasyeterei oñemoambue hag̃ua. Ha pe arrepentimiento rape ikatu ipukueterei. Tojehecha 38.6.2.3.

Pytyvõ ári ohupytýva Tupaogua liderkuéra inspirádogui, umi víctima, ofensor, ha ifamiliakuéra ikatu oikotevẽ konsého profesionálva. Ojehupyty hag̃ua marandu, tojehecha 31.3.6.

38.6.2.3

Mitã térã Imitãva Avúso

Mitã térã imitãvare je’avusa ha’e peteĩ angaipa isério añetéva (tojehecha Lucas 17:2). Ojeipuruháicha ko’ápe, mitã térã imitãva avúsope oike ko’ãva:

• Avúso físico: tete ñehunga vai rairõ mbarete rupi. Oĩ ñehunga ndaikatúiva ojehecha.

• Avúso térã explotasiõ sexual: ojeguerekóvo oimeraẽichagua activida sexual mitã térã imitãva ndive térã ojeipotahápe ojeheja térã oñeipytyvõ ambuekuérape ojapo hag̃ua upéichagua activida. Ojeipuruháicha ápe, avúso sexual-pe ndoikéi activida sexual ojeipotágui mokõi menor apytépe iñag̃uíva ijedápe.

• Avúso emocional: Oñemba’e’apo ha ojeiporúvo umi ñe’ẽ oñehunga vai hag̃ua peteĩ mitã térã imitãva autorrespeto térã autoestima. Kóvape oike jepi jeja’o jeyjey ha mante, manipulasiõ ha kaguai oporomonáva yvýre ha oporomoñanduvai. Ikatu avei oike ñeñangareko’ỹ isériova.

• Mitã rehegua pornografía: tojehecha 38.6.6.

Peteĩ obispo térã estakagua presidente oikuaa térã oimo’ã peteĩ mitã térã imitãva avúsogui, ha’e pya’eterei osegi umi tekombo’e oĩva 38.6.2.1-pe. Ha avei omba’e’apo oipytyvõ hag̃ua ani oiko jey tenondeve upe avúso.

Peteĩ Tupaogua miembro kakuaáva oavusárõ peteĩ mitã térã imitãvare oje’eháicha ko pehẽme, ojejapova’erã chupe peteĩ Tupaogua membresía konsého ha peteĩ anotasiõ i-cédula de miembro-pe. Tojehecha avei 38.6.2.5.

Peteĩ imitãva oavusárõ peteĩ mitãre, estakagua presidente oñemongeta Primera Presidencia ofisína ndive ohekávo gía.

38.6.2.4

Peteĩ Tembireko/Ména térã Ambue Kakuaáva Avúso

Py’ỹi ndaipóri peteĩete definisiõ mba’épa he’ise avúso ikatúva oho opaite situasiõre. Upéva rangue oĩ hetáichagua isériova avúso reko. Umi hetaichaguápe oike sapy’a py’agua ñe’ẽ vai guive, ñehunga isériova peve.

Peteĩ obispo téra estakagua presidente oikuaáramo peteĩ tembireko/ménagui térã ambue kakuaávagui oje’avusahague, ha’e osegi pya’e umi tekombo’e oĩva 38.6.2.1-pe. Ha avei omba’e’apo oipytyvõ hag̃ua ani oiko jey tenondeve upe avúso.

Liderkuéra oheka pe Espíritu sãmbyhy odetermina hag̃ua orientasiõ personal térã peteĩ membresía konséhopa ha’e pe mba’e oĩporãvéva ojetrata hag̃ua avúso. Ha’ekuéra avei oñemongetava’erã sacerdocio-gua líder hi’ag̃uivéva ndive upe mba’e rehe. Upevére, oimeraẽ tembireko/ména térã ambue kakuaáva je’avusa ohupytýva umi nivel oñemombe’úva ko’ápe ojerure tojejapo peteĩ membresía konsého.

• Avúso físico: tete ñehunga vai rairõ mbarete rupi. Oĩ ñehunga ndaikatúiva ojehecha.

• Avúso sexual: tojehecha situasiõ oĩva 38.6.18.3-pe.

• Avúso emocional: Oñemba’e’apo ha ojeiporúvo umi ñe’ẽ oñehunga vai hag̃ua peteĩ tapicha autorrespeto térã autoestima. Kóvape oike jepi jeja’o jeyjey ha mante, manipulasiõ ha kaguai oporomonáva yvýre ha oporomoñanduvaíva.

• Avúso económico: ojeaprovecha mávagui umi mba’e finánsa reheguápe. Kóvape ikatu oike peteĩ tapicha propieda, pirapire térã ambue imba’ehepy jeiporu ilegal térã oje’autorisa’ỹre. Avei ikatu oike ojehupytývo pu’aka económico peteĩ máva ári mbotavy rupi. Ikatu avei oike ojeiporu pu’aka económico ojeforsa hag̃ua peteĩ mba’e’apo.

38.6.2.5

Tupaogua Llamamiento, Templo Recomendación ha Anotasiõ Cédula de Miembro-pe

Miembro-kuérape oavusava’ekue tapichakuéragui noñeme’ẽiva’erã Tupaogua llamamiento-kuéra ni ndoguerekoiva’erã peteĩ templo recomendación oñearrepenti peve ha Tupaogua membresía restricción tojeipe’a.

Peteĩ tapicha oavusárõ peteĩ mitã térã imitãvagui sexualmente térã oavusa seriamente peteĩ mitã térã imitãvagui físico térã emocionalmente, oñemoĩva’erã anotasiõ i-cédula de miembro-pe. Noñeme’ẽiva’erã chupe ni peteĩ llamamiento térã asignasiõ ohóva mitã térã imitãva jerére. Kóvape oike noñeme’ẽiva’erã chupe peteĩ ministrasiõ asignasiõ peteĩ familia-pe orekóva mitã térã imitãva hógape. Avei oike ndorekoiva’erãha peteĩ imitãva ministrasiõ irũramo. Ko’ã anotasiõ opytava’erã ỹrõ Primera Presidencia oautorisa tojeipe’a pe anotasiõ.

38.6.2.6

Estáka ha Barrio-gua Konsehokuéra

Estáka ha Barrio-gua konsého reunión-pe, estakagua presidencia ha obispado-kuéra orrevisa meme Tupao norma ha pautakuéra oñepreveni ha oñembohovake hag̃ua avúso. Liderkuéra ha konsehogua miembro-kuéra oheka Espíritu gía ombo’e ha oñemongeta aja ko téma hasývare.

Konsého miembro-kuéra avei ojapopava’erã mitã ha imitãva ñemo’ã ñembokatupyry (tojehecha 38.6.2).

38.6.2.7

Umi Mba’e Legal Ohóva Avúso rehe

Peteĩ miembro mba’e’apo avusívo ojapyharárõ peteĩ léi, pe obispo térã estakagua presidente omokyre’ỹva’erã miembro-pe omombe’u hag̃ua ko’ã mba’e’apo umi oficial de seguridad-pe térã ambue gobierno-gua autoridápe.

Tupaogua líder ha miembro-kuéra omyanyhẽva’erã opa tembiaporã legal omombe’u hag̃ua avúso umi autorida civil-pe.

38.6.4

Natalida Control

Umi paréha omendáva ikatúva imemby oreko priviléhio ome’ẽvo tete yvy ariguáva umi Tupã ta’yrakuéra espiritual-pe, ha’évare responsable uperire oñangareko ha omongakuaa hag̃ua (tojehecha 2.1.3). Ojeiporavóvo mboy mitãpa ojeguerekóta ha moõ ojeguerekóta ha’e mba’e personal ha iprivadoitereíva. Ojehejava’erã pe paréha ha Ñandejára apytépe.

38.6.5

Kastida ha Jeroviapy

Ñandejára kastida léi ha’e:

• Tojejoko joaju sexual-gui ỹrõ peteĩ kuimba’e ha peteĩ kuña ñemenda legal apytépe.

• Jeroviapy ñemendápe.

Intimida físico ména ha tembireko apytépe ha’eva’erã mba’e iporã ha isagrádova. Oñeordena Tupãre Ita’yrakuéra jejaporã ha mborayhu jehechaukarã ména ha tembireko apytépe.

38.6.6

Mitã rehegua Pornografía

Tupao okondena mitã rehegua pornografía oimeraẽichagua. Peteĩ obispo térã estakagua presidente oikuaárõ peteĩ miembro oĩha mitã rehegua pornografía-pe, ha’e pya’e osegi umi tekombo’e oĩva 38.6.2.1-pe.

38.6.8

Kuña Genital Ñekytĩ

Tupao okondena kuña genital ñekytĩ.

38.6.10

Incesto

Tupao okondena oimeraẽichagua incesto. Ojeiporuháicha ko’ápe incesto ha’e joaju sexual ko’ãva apytépe:

• Peteĩ túva/sy ha peteĩ imemby/ita’ýra/itajýra ndive.

• Peteĩ taita/jarýi ha inieto/a ndive.

• Hermano/hermana-kuéra oñondive.

• Peteĩ tio térã tia ha peteĩ sobrina/o ndive.

Ojeiporuháicha ko’ápe, memby, ta’ýra, tajýra, nieto/a, hermano/hermana-kuéra, sobrino ha sobrina-pe oike umi joaju biológico, adoptivo, ojoajúva ha tutoría reheguáva.

Peteĩ mitã ha’éramo incesto víctima, pe obispo térã estakagua presidente ohenói Tupaogua línea pytyvõrã oikórõ avúso umi tetã oĩháme disponible (tojehecha 38.6.2.1). Ambue tetãme, pe estakagua presidente ohekava’erã areagua asesor legal gía área ofisínape. Oñemokyre’ỹ avei chupe oñemongeta hag̃ua Servicio Familiar personal ndive térã Bienestar ha Autosuficiencia-gua gerente areagua ofisínape.

Peteĩ miembro ojapóramo incesto ojejerure peteĩ Tupaogua membresía konsého ha oñemoĩ anotasiõ cédula de miembro-pe. Incesto haimete katuete oikotevẽ Tupao toguenohẽ peteĩ tapichágui imembresía.

Peteĩ imitãva ojapóramo incesto, pe estakagua presidente oñemongeta Primera Presidencia ofisína ndive ohupyty hag̃ua gía.

Umi incesto víctima py’ỹi oreko trauma isériova. Liderkuéra ombohovái poriahuvereko añete ha empatía reheve. Ha’ekuéra ome’ẽ pytyvõ ha orientasiõ oipytyvõ hag̃ua chupekuéra ogueropu’akávo umi mba’e vai oúva incesto reheve.

Sapy’ánte umi víctima oñandu otĩ térã ikulpaha. Víctima ndaha’éi kulpable angaipágui. Liderkuéra oipytyvõ chupekuéra ha ifamiliakuérape ontendévo Tupã mborayhu ha ñemonguera oúva Jesucristo ha Iñexpiasiõ rupive (tojehecha Alma 15:8; 3 Nefi 17:9).

Pytyvõ ári ohupytýva Tupaogua liderkuéra inspirádogui, umi víctima, ofensor, ha ifamiliakuéra ikatu oikotevẽ konsého profesional. Marandurã, tojehecha 38.6.18.2.

38.6.12

Ocultismo

Pe ocultismo oñenfoka pytũmbýpe ha oporogueraha mbotavýpe. Ohundi jerovia Cristo-re.

Pe ocultismo-pe oike Satanáme ñetupãitũ. Avei oike umi activida místika noĩporãiva Jesucristo evanhélio reheve. Umi actividápe oike (ha katu ndaha’éi umívante) umi adivinasiõ, echisokuéra ha umi ñemonguera jejapo omoha’angáva Tupã sacerdocio pu’aka (tojehecha Moroni 7:11–17).

Tupaogua miembro-kuéra ndoikeiva’erã oimeraẽichagua Satana ñetupãitũme ni opartisipava’erã mba’evéicharõ ocultismo-pe. Ha’ekuéra noñenfokaiva’erã upeichagua pytũmbýpe umi iñemongetápe térã Tupaogua reunión-pe.

38.6.13

Pornografía

Tupao okondena oimeraẽichagua pornografía. Pornografia jeiporu oimeraẽichaguáva ombyai umi tapicha rekove, familiakuéra ha socieda. Avei omomombyry Ñandejára Espíritu. Tupaogua miembro-kuéra omboykeva’erã opáichagua pornografía rehegua material ha ojoko ijejapo, iñemyasãi ha ijeiporu.

Orientasiõ personal ha membresía restricción informal ohupytýma jepi oñeipytyvõvo peteĩ tapichápe oñearrepenti hag̃ua oiporu haguére pornografía. Ndojejapói jepi membresía konsehokuéra. Upevére, ikatu oñeikotevẽ peteĩ konsého pornografía jeiporu meme ha are ohunga mbaretéramo peteĩ miembro ñemenda térã familia (tojehecha 38.6.5). Ojejerure peteĩ konsého peteĩ miembro ojapórõ, okompartíramo térã jeyjey omañáramo mitã ra’anga pornográfico (tojehecha 38.6.6).

38.6.14

Prehuísio

Opa tekove ha’e Tupã ta’yrakuéra. Opavave ha’e hermano ha hermana-kuéra Ifamilia divina pehẽngue (tojehecha “La familia: Una proclamación para el mundo”). Tupã “peteĩ tuguýgui ojapo opa tetãnguéra” (Hechos 17:26). “Maymáva peteĩcha” Henondépe (2 Nefi 26:33). Peteĩteĩ tapicha “iporãiterei ambuéicha hesa renondépe” (Jacob 2:21).

Prehuísio ndohoporãi Tupã ñe’ẽ ojerrevelava’ekue ndive. Tupã momorã térã nahániri odepende ñane devosiõ Chupe ha Hembiapoukapykuérare, ndaha’éi peteĩ tapicha pire sa’y térã ambue tekógui.

Tupao ohenói opaite tapichápe oheja hag̃ua umi prehuísio remiandu ha mba’e’apo oimeraẽichagua aty térã tapicháre. Tupaogua miembro-kuéra oñemotenondeva’erã omokyre’ỹvo respeto opaite Tupã ta’yrakuérare. Miembro-kuéra osegi pe Salvador rembiapoukapy ohayhu hag̃ua tapichakuérape (tojehecha Mateo 22:35–39). Ha’ekuéra oñeha’ã ha’e hag̃ua tapichakuéra ipy’aporãva, ombotovévo prehuísio oimeraẽichaguáva. Upévape oike prehuísio ohóva rrása, étnia, nacionalida, tribu, sexo, eda, diskapasida, nivel socioeconómico, jeguerovia religioso térã jeguerovia’ỹ, ha orientasiõ sexual.

38.6.15

Sexo Ojueheguávare Jegusta ha Homosexual Reko

Tupao omokyre’ỹ familia ha miembro-kuérape otrata hag̃ua py’aporã, mborayhu, ha respeto reheve umi tapicha ojegustáva ambuéva isexo reheguávare. Tupao avei omokyre’ỹ entendimiento opaite sociedápe ohechaukáva imbo’epykuéra py’aporã, joaju, mborayhu tapicháre ha respeto rehegua opaite tekovére. Tupao ndorekói peteĩ posisiõ homosexualidad káusa reheguávape.

Tupã rembiapoukapy ombotove opaite tekoky’a, taha’e hetero térã homosexual. Tupaogua liderkuéra oñemoñe’ẽ miembro-kuérape ojapyharáva pe kastida léi. Ha’ekuéra oipytyvõ chupekuéra ontende hesakã porã hag̃ua jerovia Jesucristo ha Iñexpiasiõre, arrepentimiento rape ha tekove yvy arigua propósito.

Miembro-kuéra ogustáva tapicha isexoguáva ha oñeha’ã hína ovivi kastida léi, liderkuéra oipytyvõ ha omokyre’ỹ chupekuéra irresolusiõme. Ko’ã miembro ikatu orresivi Tupaogua llamamiento, orekokuaa templo recomendación, ha orresivikuaa templo ordenansakuéra hekomarangatúrõ. Tupaogua miembro kuimba’e ikatu orresivi ha omomba’apo pe Sacerdocio.

Opaite miembro oñongatúva ikonveniokuéra orresivíta opaite umi jehovasa oñeprometéva eternidápe taha’e isituasiõ oheja chupekuéra ohupyty umi ñemenda ijapyra’ỹva ha paternida jehovasa ko tekovépe térã nahániri. (tojehecha Mosíah 2:41).

38.6.16

Umi Tapicha Sexo Ijeheguáva Ñemenda

Doctrina principio-ramo, oñemopyendáva escritura-kuérape, Tupao omoañete ñemenda kuimba’e ha kuña apytépe imba’eguasuete pe Apohára plan-pe Ita’yrakuéra renonderã ijapyra’ỹvape g̃uarã. Tupao avei omoañete Tupã léi odefiniha ñemenda joaju legal ha legítimo ramo peteĩ kuimba’e ha peteĩ kuña apytépe.

38.6.17

Ñehekombo’e Sexo reheguávape

Tuvakuéra oreko peteĩha rresponsabilida ita’ýrakuéra nehekombo’ére sexo reheguávape. Tuvakuéra oñemongeta porã, hesakã ha manteva’erã ita’yrakuéra ndive sexualida hesãi ha ijojáva rehe.

38.6.18

Avúso Sexual, Violasiõ ha Ambueichagua Rairõ Sexual

Tupao okondena avúso sexual. Ojeiporuháicha ko’ápe, avúso sexual oñedefini ojeforsa ambue tapichápe ojapo hag̃ua oimeraẽichagua activida sexual oipota’ỹva. Activida sexual peteĩ tapicha ndive ndaikatúiva ome’ẽ ikonsentimiénto legal oñekonsidera avúso sexual. Avúso sexual ikatu avei oiko peteĩ ména/tembireko ndive térã peteĩ noviazgo joajúpe. Ojehupytyve hag̃ua marandu avúso sexual peteĩ mitãre térã imitãvare tojehecha 38.6.2.3.

Avúso sexual-pe oike hetáichagua mba’e’apo, rairõ guive violasiõ peve ha ambueichagua agresiõ sexual. Avúso ikatu oiko físicamente, verbalmente ha ambue hendáicha. Ojehupyty hag̃ua orientasiõ mba’éicha ikatu oñeakonseha umi ohasava’ekue avúso sexual, violasiõ téra ambueichagua rairõ sexual rupi, tojehecha 38.6.18.2.

Miembro-kuéra osospecha térã oikuaa oikoha avúso sexual, omba’e’apo hikuái omo’ã hag̃ua umi víctima ha ambuekuérape pya’eve ikatuháicha. Umívape oike oñemombe’u autorida civil-pe ha avei obispo térã estakagua presidente-pe. Peteĩ mitã ohasárõ avúso rupi, miembro-kuéra osegiva’erã umi ñehekombe’e oĩva 38.6.2-pe

38.6.18.2

Oñeakonsehávo Umi Ha’évape Víctima Avúso Sexual, Violasiõ, ha Ambueichagua Rairõ Sexual-gui

Py’ỹi umi avúso sexual, violasiõ, ha ambueichagua rairõ sexual víctima osufri trauma isériova. Okonfiarõ peteĩ obispo térã estakagua presidente-pe ojehúva, ha’e ombohovái korasõ henyhẽva poriahuvereko ha empatía reheve. Ha’e ome’ẽ konsého espiritual ha oipytyvõ umi víctima-pe ogueropu’aka hag̃ua umi mba’e vai oguerúva pe avúso. Oĩháme disponible, ha’e avei ohenói Tupao línea pytyvõrã oikórõ avúso ohupyty hag̃ua gía.

Sapy’ánte umi víctima oñandu otĩ térã ikulpaha. Umi víctima ndaha’éi kulpáble angaipágui. Liderkuéra ndokulpái umi víctima-pe. Ha’ekuéra oipytyvõ umi víctima ha ifamiliakuérape ontende hag̃ua Tupã mborayhu ha ñemonguéra oúva Jesucristo ha Iñexpiasiõ rupive (tojehecha Alma 15:8; 3 Nefi 17:9).

Jepe miembro-kuéra oiporavo okomparti momarandu avúso térã rairõ rehegua, liderkuéra noñenfokaiteiva’erã umi detalle-pe. Upéva ikatu ohunga umi víctima-pe.

Pytyvõ ári ohupytýva Tupaogua liderkuéra inspirádogui, umi víctima, ofensor, ha ifamiliakuéra ikatu oikotevẽ konsého profesionálva. Momarandurã, tojehecha 31.3.6.

38.6.18.3

Membresía Konsehokuéra

Peteĩ membresía konsého ikatu oñeikotevẽ peteĩ tapichápe g̃uarã ojapóva rairõ térã avúso sexual maymávare. Peteĩ membresía konsého ojejerure peteĩ miembro ojapórõ violasiõ térã ha’érõ convicto ambuéichagua rairõ sexual-gui.

38.6.20

Suicidio

Tekove yvy arigua ha’e peteĩ Tupã don hepyetéva—peteĩ don oñemomba’e ha oñemo’ãva’erã. Tupao ombojepytaso mbarete pe suicidio ñepreveni.

Hetave tapicha opensáva suicidio rehe ojuhuse pytu’u jehasa’asy físico, mental, emocional térã espiritual-gui Umi tapicha oikotevẽ mborayhu, pytyvõ ha jepytaso ifamilia, Tupaogua líder ha profesional katupyrýgui.

Obispo ome’ẽ pytyvõ eclesiástico peteĩ miembro okonsiderávo pe suicidio térã ojapomo’ãramo. Ha’e avei pya’e oipytyvõ upe miembro-pe ohupyty hag̃ua pytyvõ profesional.

Jepe ñeha’ã mbarete ojapóva umi ohayhúva, liderkuéra ha umi profesional, nda’akói suicidio ikatu oñepreveni. Oheja umi ohayhúva ha ambuekuérape korasõ rasy pypuku reheve, py’a rasy ha heta porandu mbohovai’ỹre. Liderkuéra oakonseha ha omoangapyhyva’erã familia-pe. Ha’ekuéra ome’ẽ ñeñangareko ha pytyvõ.

Noĩporãi peteĩ tapicha toipe’a ijehegui hekove. Upevére, Tupã añónte ikatu ohusga peteĩ tapicha remiandu, mba’e’apo ha mba’e grado de responsabilida oreko (tojehecha 1 Samuel 16:7; Doctrina ha Konveniokuéra 137:9).

Umi operdéva peteĩ ohayhúvape suicidio rupi ikatu ojuhu esperánsa ha ñemonguera Jesucristo ha Iñexpiasiõme.

38.6.23

Umi Tapicha Transgénero

Umi tapicha transgénerova ombohovake desafio hasýva. Umi miembro ha umi ndaha’éiva miembro oñeidentifikáva transgénero-ramo, ha ifamília ha iñangirũnguéra, ojetratava’erã sensibilida, py’aporã, poriahuvereko ha heta Cristo mborayhu reheve. Opavavépe oñemog̃uahẽporã reunión sacramental-pe, ambue domingo-gua reunión ha umi Tupaogua evento social-pe (tojehecha 38.1.1).

Género ha’e peteĩ característica esencial Túva Yvagagua vy’apavẽ plan-pe. Signifikádo oñeme’ẽséva género-pe familiagua momarandúpe ha’e sexo biológico oñenase vove. Oĩ tapicha orekóva temiandu ndaijojáiva isexo biológico ha género oñeidentifikávare. Resultado ramo, ha’ekuéra ikatu oñeidentifika transgénero ramo. Tupao ndorekói peteĩ posisiõ umi káusa tapichakuéra oñeidentifikávare transgénero ramo.

Hetave Tupao partisipasiõ ha algúno sacerdocio ordenansakuéra ha’e neutro género-pe. Tapichakuéra transgénerova ikatu ojebautisa ha oñekonfirma oje’eháicha 38.2.8.10.-pe. Ha’ekuéra ikatu avei opartisipa santa cena-gui ha orresivi sacerdocio jehovasakuéra. Upevére, sacerdocio ordenación ha templogua ordenansakuéra ojerresivi ha’eháichakuri isexo biológico onasévo.

Tupaogua liderkuéra oñemoñe’ẽ ani hag̃ua ojejapo umi intervención médica térã quirúrgica voluntaria oñeñeha’ãvo ojejapo peteĩ transisiõ pe sexo ojoavývape isexo onaseva’ekue reheve (“sexo reasignasiõ”). Liderkuéra oadverti ojejapórõ umi mba’e’apo oikóta Tupaogua membresía restricción.

Liderkuéra avei oñemoñe’ẽ transisiõ social kóntrape. Peteĩ transisiõ social-pe oike oñemoambue oñemonde lája térã ojehechaháicha, térã omoambuévo héra térã umi pronombre oñepresenta hag̃ua ijupe ambuévaramo ndaha’éiva isexo biológico onasévo. Liderkuéra oadverti umi ojapóva transisiõ social orekotaha Tupaogua membresía restricción hi’are aja upe transisiõ.

Umi restricción-pe oike ojerresivi térã ojeiporu pe sacerdocio, ojerresivi térã ojeiporu templo recomendación, ha ojerresivívo Tupao llamamiento-kuéra. Jepe oĩ priviléhio Tupaogua membresíape oñerrestrihíva, ambue Tupao partisipasiõ oñemog̃uahẽ porã.

Peteĩ miembro odesidírõ omoambue héra térã pronombre de persona de preferencia, upe téra de preferencia ikatu oñeanota pe tenda oñeimoĩhápe téra de preferencia pe cédula de miembro-pe. Ha ikatu oñehenói pe tapichápe upe térare barrio-pe.

Umi circunstacia ovaria tuicha peteĩ unida ambuévagui ha peteĩ tapicha ambue tapichágui. Miembro ha liderkuéra oñemongeta oñondive ha Ñandejára ndive. Areagua presidencia-kuéra oipytyvõta liderkuéra local-pe otrata hag̃ua ko’ã situasiõ sensibilida reheve. Obispo oñemongeta estakagua presidente ndive. Estakagua presidente ha misiõgua presidente ohekava’erã konsého Areagua Presidencia-gui (tojehecha 32.6.3).

38.7

Umi Norma Atención Médica ha Tesãi reheguáva

38.7.2

Ñeñotỹ ha Tete Jehapy

Pe tapicha omanova’ekue familia odesidi hetépa oñeñotỹ térã ojehapyva’erã. Ha’ekuéra orrespeta pe tapicha rembipota.

Oĩ tetã pe léi ojerurehápe tete jehapy. Ambue kásope, ñeñotỹ hasy ojejapo térã hepy ha pe familia ndaikatúi ohepyme’ẽ. Opa kásope, pe tete ojetratava’erã respeto ha reverencia reheve. Oñemoañeteva’erã miembro-kuérape pe Jeikovejey pu’aka akóinte oje’aplika (tojehecha Alma 11:42–45).

Ikatuhápe, pe miembro oñeivestíva omanova’ekue rete oñemondeva’erã templogua ao ceremonial reheve oñeñotỹ térã ojehapýrõ (tojehecha 38.5.8).

38.7.3

Mitãnguéra Omanóva Heñói Mboyve (Heñóiva Omanombyre ha Aborto Ijeheguíva)

Tuvakuéra ikatu odesidi ojapo peteĩ servicio funerario térã servicio ñeñotỹha ypýpe.

Templo-gua ordenansakuéra noñeikotevẽi ni ndojejapói umi mitãre omanova’ekue heñói mboyve. Kóva ndoipe’ái posibilida ko’ã mitã ha’etaha ifamiliagua eternidad-pe. Tuvakuérape oñemokyre’ỹ ojerovia hag̃ua Ñandejárare ha oheka Imoangapyhy.

38.7.4

Eutanasia

Ko tekove yvy arigua ha’e peteĩ Tupã don hepyetéva. Eutanasia ha’e ojeipotágui oñembopaha peteĩ tapicha rekove ohasa’asýva peteĩ mba’asy okuera’ỹva térã ambue condición rupi. Peteĩ tapicha opartisipáva eutanasia-pe, oikévape oñeipytyvõ mávape ojesuisida hag̃ua, ojapyhara Tupã rembiapoukapykuéra ha ikatu umi léi local avei.

Oñesuspende térã ojejoko umi medida extrema tekove pytyvõha omoingovéva peteĩ tapichápe hekove pahápe noñekonsiderái eutanasia (tojehecha 38.7.11).

38.7.5

VIH ha SIDA Ñembohasa

Miembro-kuéra orekóva VIH (virus de inmunodeficiencia humana) térã SIDA (syndrome de inmunodeficiencia adquirída) oñemog̃uahẽporãva’erã Tupaogua reunión ha actividápe. Ipresencia ndaha’éi peteĩ peligro ambuekuéra resãime g̃uarã.

38.7.8

Ñeñangareko Médico ha Tesãi rehegua

Ojehekávo pytyvõ médico ikatupyrýva, oñemomba’apóvo jerovia ha ojerresivívo sacerdocio jehovasa omba’apo oñondive oporomonguera hag̃ua, Ñandejára rembipotápe oĩháicha.

Miembro-kuéra ndoiporúi ni nomoherakuãiva’erã umi práctica médica ni tesãi rehegua idudósova éticamente, espiritualmente térã legalmente. Umi nahesãiva okonsultava’erã profesional médico ikatupyrýva ndive orekóva licencia umi área opractikávape.

38.7.9

Mariguana Pohãnorã

Tupao oñeopone marijuana jeiporúpe ndaha’éirõ pohãrã. Tojehecha 38.7.14.

38.7.11

Oñembopukúvo Tekove (jepe pe Soporte Vital)

Tupaogua miembro-kuéra noñeñanduiva’erã obligado ombopukúvo ko tekove tetepegua oiporúvo oimeraẽ medio. Ko’ã desisiõ iporãve ojapóramo pe tapicha, ikatúramo, térã ifamiliaguakuéra. Ha’ekuéra ohekava’erã médico katupyry konsého ha gía divíno ñembo’e rupive.

38.7.13

Umi Vacuna

Umi vacuna oñeme’ẽvo profesional médico ikatupyrýva rupi omo’ã tesãi ha oñongatu tekove. Tupaogua miembro-kuéra oñemokyre’ỹ oñemo’ã hag̃ua ijupe, imitãnguéra, ha ikomunida vacuna-kuéra rupive.

Ipahápe, tapichakuéra oĩ responsable oiporavo hag̃ua ijehegui vacuna reheguápe. Miembro-kuéra orekórõ porandu, oñemongetava’erã profesional médico ikatupyrýva ndive ha avei oheka Espíritu Santo gía.

38.7.14

Palabra de Sabiduría ha Umi Jepokuaa Ñanemohesãiva

Palabra de Sabiduria ha’e peteĩ Tupã rembiapoukapy. Profetakuéra omohesakãkuri umi ñehekombo’e oĩva Doctrina ha Konveniokuéra 89-pe oikeha ojejoko ojeiporúgui petỹ, bebida imbaretéva (alcohol), ha bebida hakúva (té ha café).

Oĩ ambue sustánsia ha jepokuaa ojapovaíva ha noĩri espesifikádo Palabra de Sabiduria-pe térã Tupaogua liderkuérare. Miembro-kuéra oiporuva’erã arandu ha huísio ñembo’epópe oiporavo hag̃ua umi mba’e omotenondéva tesãi físico, espiritual ha emocional.

38.8

Umi Norma Administrativa

38.8.1

Adopción ha Tutela

Ojeadoptávo mitãnguéra ha oñeme’ẽvo servicio ñeñangarekorã ikatu ohovasa mitã ha familiakuérape. Adopción rupive ikatu oñeforma familiakuéra ojoayhúva ha ijapyra’ỹva. Taha’e mitãnguéra ou peteĩ familia-pe adopción térã ñeheñói rupive, ha’ekuéra ha’e jojaite tuicha jehovasa.

Miembro-kuéra ohekáva oadopta térã ome’ẽ servicio ñeñangarekorã mitãnguérape iñe’ẽreduva’erã opa umi léi ojeiporúvare umi tetã ha gobierno oikohápe.

38.8.4

Umi Autoridades Generales, Oficiales Generales ha Setenta de Área Autógrafo ha Ta’angakuéra

Tupaogua miembro-kuéra ndohekaiva’erã umi Autoridades Generales, Oficiales Generales térã Setenta de Área autógrafo. Ojejapórõ upéva oje’apo’i illamamiénto sagrádo ha pe reunión espíritu. Avei ojejoko chupekuéra omomaiteígui ambue miembro-kuérape.

Miembro-kuéra noguenohẽiva’erã foto umi Autoridades Generales, Oficiales Generales térã Setenta de Área-gui capilla-pe.

38.8.7

Tupaogua Revista-kuéra

Tupaogua revista-kuéra apytépe oike:

• Amigos mitãnguérape g̃uarã.

• Para la Fortaleza de la Juventud huventúpe g̃uarã.

• Liahona umi kakuaápe g̃uarã.

Primera Presidencia omokyre’ỹ opaite miembro omoñe’ẽ hag̃ua Tupaogua revista-kuéra. Umi revista ikatu oipytyvõ miembro-kuérape oñemoarandu hag̃ua Jesucristo evanhéliope, ostudia umi proféta oikovéva ñehekombo’e, oñandu ojoajuha Tuapogua familia global ndive, ombohovake umi desafío jerovia reheve, ha oñemo’ag̃uive Tupãre.

38.8.8

Tupao Réra, Logotipo ha Símbolo

Tupao logotipo ha símbolo

Tupao réra, logotipo ha símbolo ha’e Tupao identifikador imba’eguasuvéva.

Logotipo ha símbolo. Pe Tupao logotipo ha símbolo (tojehecha ta’anga yvatépe) ha’e ojeiporu hag̃ua oje’aprovaháicha Primera Presidencia ha Cuórum de los Doce Apóstoles rupi. Umíva ndaikatúi ojeiporu mba’e oñembojegua hag̃ua. Ni ndaikatúi ojeiporu mba’evéichagua forma personal, comercial térã promocional-pe.

38.8.10

Computadora-kuéra

Umi computadora ha software oiporúva umi Tupaogua centro de reunión oñeme’ẽ ha oñeisãmbyhy Tupao Oficinas Generales térã Area-gua oficina rupi. Umi líder ha miembro-kuéra oiporu ko’ã rrekúrso oipytyvõ hag̃ua Tupao propositokuéra, oikévo historia familiar rembiapo.

Opaite umi software ko’ã computadora-pe orekova’erã peteĩ licencia hekopete oĩva Tupao rérape.

38.8.12

Umi Curso de Estudio Material-kuéra

Tupao ome’ẽ material-kuéra oipytyvõ hag̃ua miembro-kuérape oñemoarandu ha ovivi hag̃ua Jesucristo evanhélio. Ko’ãvape oike umi escritura, conferencia general mensahekuéra, revista, manual ha ambue rrekursokuéra. Liderkuéra omokyre’ỹ miembro-kuérape oiporu hag̃ua umi escritura ha ambue rrekursokuéra oikotevẽháicha ostudia hag̃ua evanhélio hógape.

38.8.14

Ñemonde Lája ha Mba’éicha Jajehecha

Tupaogua miembro-kuérape oñemokyre’ỹ ohechauka hag̃ua respeto tetére oiporavóvo ñemonde ha jehecha porã. Mba’épa oĩ porãva ovaria cultura ha situasiõ rupi.

38.8.16

Ayuno Ára

Miembro-kuéra ikatu oajuna oimeraẽ ára. Upevére, ha’ekuéra ohecha pe Domingo peteĩha káda mes-pe ayuno ára ramo.

Peteĩ ayuno árape oike jepi ñembo’e, ojeho karu’ỹ ha jei’u’ỹre 24 aravo aja (ikatúrõ físicamente), ha oñeme’ẽ pojerápe peteĩ ayuno-gua ofrenda. Peteĩ ayuno-gua ofrenda ha’e peteĩ donasiõ oñeipytyvõ hag̃ua umi oikotevẽvape (tojehecha 22.2.2).

Sapy’ánte ojejapo reunión opaite Tupaogua en general térã umi local-pe g̃uarã mes-gua Domingo peteĩháme. Upéva oikóramo, estakagua presidencia odetermina peteĩ ambue domingo ayuno ararã.

38.8.17

Umi Juego de Azar, Apuesta ha Loteria-kuéra

Tupao oñeopone ha oñemoñe’ẽ umi juego de azar ha apuesta oimeraẽichagua kóntrape. Ko’ãvape oike umi apuesta deportiva ha loteria omoĩva umi gobierno.

38.8.19

Inmigrasiõ

Miembro-kuéra opytáva hetã nativo-pe py’ỹi oreko oportunida omopu’ã ha omombarete hag̃ua Tupao upépe. Upevére, inmigrasiõ ambue retãme ha’e peteĩ jeiporavo personal.

Miembro-kuéra ováva ambue tetãme iñe’ẽreduva’erã opaite umi léi oje’aplikávare (tojehecha Doctrina ha Konveniokuéra 58:21).

Misionero-kuéra noikuave’ẽiva’erã ha’e hag̃ua esponsor ambue inmigrasiõrã.

38.8.22

Pe Tetã Leikuéra

Miembro-kuéra iñe’ẽrendu, omomba’e ha ososteneva’erã umi léi oimeraẽ tetã oikoha térã oviahahápe (tojehecha Doctrina ha Konveniokuéra 58:21–22; Artículos de Fe 1:12). Kóvape oike jepe pe léi ombotovéva proselitismo.

38.8.25

Miembro-kuéra Comunicación Tupaogua Oficinas Generales ndive

Oje’e Tuapogua miembro-kuérape ani ohenói, omondo email, térã ohai kuatia umi Autoridades Generales-pe doctrina rehegua porandu reheve térã umi py’ara’ã personal, térã ojerure hag̃ua. Oñemokyre’ỹ miembro-kuérape oñemongeta hag̃ua umi lideres locales ndive, umíva apytépe Sociedad de Socorro térã Cuórum de Elderes presidente, ohekávo gía espiritual. (tojehecha 31.3).

38.8.27

Miembro-kuéra Orekóva Discapacidad

Líder ha miembro-kuérape oñemokyre’ỹ oñatende hag̃ua opaite umi oikóva iñunidápe remikotevẽ rehe. Miembro-kuéra orekóva discapacidad imba’eguasu ha ikatu okontrivui iporãháicha. Umi discapacidad ikatu intelectual, social, emocional térã físico.

38.8.29

Ambue Jeroviakuéra

Heta mba’e oporoinspira, inoble, ha omereséva tuicha respeto ojejuhu heta ambue jeroviápe. Misionero-kuéra ha ambue miembro isensible ha irrespetuosova’erã ambuekuéra jerovia ha jepokuaa rehe.

38.8.30

Umi Activida Política ha Cívica

Tupaogua miembro-kuérape oñemokyre’ỹ opartisipa hag̃ua umi téma político ha gobierno reheguávape. Heta tetãme, kóvape oike:

• Jevota

• Joaju térã jeservi umi partído político-pe.

• Oñeme’ẽvo pytyvõ económico.

• Ñemongeta umi partido-gua ofisiál ha kandidatokuéra ndive.

• Ojeservívo, jeiporavo térã ñehenói rupi, umi kárgo público gobierno local térã nacional-pe.

Miembro-kuérape oñemokyre’ỹ avei opartisipa hag̃ua umi káusa porãme ojapóva ikomunidágui tenda porã ojeiko ha oñemongakuaa hag̃ua familiakuéra.

Tupaogua liderkuéra local nombyatyiva’erã miembro-kuérape opartisipa hag̃ua téma político-pe. Ni noñeha’ãiva’erã oinflui mba’éichapa miembro-kuéra opartisipa.

Umi lider ha miembro-kuéra avei nde’íri ni ndojapoiva’erã mba’eve ikatúva ontendeuka Tupao oipytyvõha oimeraẽ partído, plataforma, norma térã kandidáto político.

38.8.31

Miembro-kuéra Privasida

Tupaogua liderkuéra omo’ãva’erã miembro-kuéra privasida. Tupaogua registro, directorio, ha upeichagua material ndaikatúi ojeiporu umi propósito personal, comercial térã político-rã.

38.8.35

Refugiado-kuéra

Hembiaporã pehẽ ramo oñangareko hag̃ua umi oikotevẽvare (tojehecha Mosíah 4:26), Tupaogua miembro-kuéra oikuave’ẽ hi’ára, katupyrykue ha angirũreko omog̃uahẽporã hag̃ua umi refugiado-pe komunida miembro-ramo.

38.8.36

Tupaogua Pytyvõ Económico Jejerure

Miembro-kuéra oikotevẽvape oñemokyre’ỹ oñe’ẽ hag̃ua ijobispo ndive oñe’ẽ rangue Tupaogua Oficinas Generales ndive térã ojerure pirapire ambue Tupaogua líder térã miembro-kuérape.