38.

Eb’ li chaq’rab’ink ut li b’eresink choq’ re li Iglees

38.1

Li tz’aqonk sa’ li Iglees

Li qaYuwa’ sa’ Choxa naxraheb’ chixjunileb’ li ralal xk’ajol. “Juntaqʼeetebʼ chixjunil chiru li Dios,” ut a’an naxb’oqeb’ chixjunil “chi chalk rikʼin ut chixyalbʼal lix chaabʼilal” (2 Nefi 26:33).

38.1.1

Li wulak sa’eb’ li ch’utam re li Iglees

B’oqb’ileb’ chixjunil chi wulak sa’ li ch’utam re li loq’laj wa’ak, malaj xkomoneb’ chik li ch’utam re domingo, ut sa’eb’ li kok’ k’anjel re Lix Iglees li Jesukristo reheb’ laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan. Li ani najolomin wan xteneb’ankil chixk’eeb’al reetal naq chixjunileb’ li neke’wulak, te’wanq roxloq’ sa’ li loq’laj ch’utam a’an.

Eb’ li neke’wulak tento naq maak’a’ te’xb’aanu li tixsach malaj tixram li loq’onink malaj k’a’ chik rajom li ch’utam. Tento naq oxloq’inb’ilaqeb’ chixjunileb’ li chaq’rab’ink chirix xchihab’eb’ li ani neke’ru chi tz’aqonk, ut li ink’a’ naru taab’aanumanq sa’ li junjunq chi ch’utam ut k’anjel re li Iglees. A’an naraj naxye naq junaq ink’a’ tixb’aanu malaj tixye yalaq k’a’ru li taarajsi ru jun chik li kristiaan, ut naq ink’a’ tixtiqib’ rib’ sa’ li aq’ej li tixk’eheb’ li kristiaan chi ajk li ruheb’. Naraj ajwi’ naxye naq ink’a’ tixyeheb’ li na’leb’ chirix li politica malaj li orientacion sexual malaj jalan chik li na’leb’ chirix li kristiaan li tixk’e chi elk chaq li Musiq’ej sa’eb’ li ch’utam li jayalinb’ileb’ rik’in li Kolonel.

Wi naxb’aanu malaj naxye li k’a’ru ink’a’ us, li obiisp malaj awa’b’ej re oqech naxk’e xna’leb’ sa’ junesal rik’in jun musiq’ej re rahok. Naxwaklesi xch’ooleb’ li xe’b’aanunk re malaj xe’yehok re li ink’a’ us re te’xyal xq’e chixkanab’ankil naq a’anaq jun loq’laj na’ajej choq’ reheb’ chixjunil li neke’wulak, li jayalinb’il tz’aqal rik’in xloq’oninkil li qaChoxahil Yuwa’ ut li Kolonel.

Eb’ li ch’utleb’aal kab’l re li Iglees, a’aneb’ tz’aqal eechej re li Iglees, ut wankeb’ li chaq’rab’ink chirixeb’. Eb’ li ink’a’ te’raj xtaaqenkileb’ li chaq’rab’ink a’an taapatz’e’q reheb’ rik’in oxloq’ naq ink’a’ chik te’wulaq sa’eb’ li ch’utam ut k’anjel re li Iglees.

38.2

Eb’ li chaq’rab’ink chirixeb’ li k’ojob’anb’il k’anjel ut li osob’tesink

Wan li na’leb’ chirixeb’ li k’ojob’anb’il k’anjel ut li osob’tesink sa’ li ch’ol 18. Wan li na’leb’ chirixeb’ li k’ojob’anb’il k’anjel re li santil ochoch sa’eb’ li ch’ol 27 ut 28. Eb’ li obiisp naru neke’aatinak rik’in li awa’b’ej re oqech wi wankeb’ xpatz’om. Eb’ li awa’b’ej re oqech naru neke’aatinak rik’in li Awa’b’ejil re Area wi wankeb’ xpatz’om.

38.3

Li sumlaak chiru li chaq’rab’

Eb’ laj jolominel sa’ li Iglees neke’xwaklesi xch’ooleb’ li komon re naq k’ulub’ejaqeb’ chi sumlaak ut chi tz’ape’k sa’ junajil sa’ jun li santil ochoch. A’ut wi k’ulub’anb’il xb’aan li chaq’rab’ re li tenamit wan wi’, eb’ laj jolominel sa’ li Iglees naru neke’xb’aanu li sumlaak chiru li chaq’rab’.

Tento naq te’b’aanumanq li sumlaak chiru li chaq’rab’ a’ yaal lix chaq’rab’il li na’ajej nab’aanuman wi’ li sumlaak.

38.3.1

Ani naru nab’aanunk re li sumlaak chiru li chaq’rab’

Naq k’ulub’anb’il xb’aan li chaq’rab’ re li tenamit wan wi’, eb’ laj k’anjenel a’in re li Iglees, li toj yookeb’ chi k’anjelak sa’ li b’oqok a’an, naru neke’xb’aanu jun li sumlaak chiru li chaq’rab’:

• Li awa’b’ej re mision

• Li awa’b’ej re oqech

• Li awa’b’ej re distrito

• Li obiisp

• Li awa’b’ej re uq’ej

Eb’ laj k’anjenel a’in ka’ajwi’ naru neke’xb’aanu li sumlaak re jun winq ut jun ixq. Tento naq yaal ajwi’ chixjunil a’in:

• Li ixaqilb’ej malaj li b’eelomej a’an jun komon sa’ li Iglees malaj ak xaqab’anb’il xkutankil naq taakub’eeq xha’.

• Lix huhil lix komonil li ixaqilb’ej malaj li b’eelomej ak wan, malaj taawanq chirix naq taakub’eeq xha’, sa’ li ch’uut re li Iglees najolomin wi’ laj k’anjenel.

• Laj k’anjenel re li Iglees xk’eeman xliceens chiru li chaq’rab’ re jolomink sa’ jun li sumlaak chiru li chaq’rab’ sa’ li na’ajej taab’aanumanq wi’ li sumlaak.

38.3.4

Eb’ li sumlaak chiru li chaq’rab’ li neke’b’aanuman sa’eb’ lix kab’lal li Iglees

Naru taab’aanumanq jun sumlaak sa’ jun xkab’lal li Iglees wi ink’a’ nak’ulman sa’ xhoonaleb’ li ch’utam ut k’anjel li junelik neke’b’aanuman sa’ li Iglees. Tento naq ink’a’ te’b’aanumanq li sumlaak sa’ li hilob’aal kutan malaj sa’ lunes ewu. Tento naq eb’ li sumlaak sa’ xkab’lal li Iglees tiikaqeb’ ru ut naq taawanq li oxloq’. Tento naq li musiq’ej wan xloq’al, roxloq’, ut nasahob’resink ch’oolej.

Naru nekeb’aanuman li li sumlaak sa’ li kapiiy, xna’ajeb’ li kok’ k’anjel, malaj jalan chik li na’ajej li us. Tento naq eb’ li sumlaak te’xtaaqeheb’ li chaq’rab’ink chirix roksinkil chi chaab’il li ch’utleb’aal kab’l.

38.3.6

Li k’anjel re li sumlaak chiru li chaq’rab’

Re xb’aanunkil jun li sumlaak chiru li chaq’rab’, laj k’anjenel re li Iglees naraatina li sumal ut naxye, “B’aanuhomaq usilal, chapomaq eerib’ rik’in lee nim uq’.” Toja’ naq naxye, “[Tz’aqal xk’ab’a’ li b’eelomej] ut [tz’aqal xk’ab’a’ li ixaqilb’ej], laa’ex nekechap eerib’ rik’in lee nim uq’ jo’ reetalil li sumwank tex’ok wi’ anajwan chiru rilob’aal li Dios ut eb’ laj k’ehol eetal a’in.” (Eb’ li te’sumlaaq naru te’xsik’ ru malaj te’reetali chi rub’elaj ani te’raj choq’ aj k’ehol eetal.)

Toja’ naq laj k’anjenel naraatina li b’eelomej ut naxye, “[Tz’aqal xk’ab’a’ li b’eelomej], ma nakak’ul laa’at [tz’aqal xk’ab’a’ li ixaqilb’ej] jo’ laa wixaqil chiru li chaq’rab’, ut ma nakat-ok sa’ aatin aajunes aawib’ chi ink’a’ minb’il aawu jo’ li rochb’een a’an ut jo’ xb’eelom chiru li chaq’rab’ naq tatjiloq rik’in a’an ut rik’in maa’ani chik; naq taapaab’ chixjunileb’ li chaq’rab’ink ut li teneb’ank li neke’chal rik’in lix loq’laj wanjik li sumlaak; ut naq taara, taawoxloq’i, ut taab’antioxi a’an chiru xnajtil lee yu’am?”

Li b’eelomej naxye, “Hehe’” malaj “Tinb’aanu.”

Toja’ naq laj k’anjenel naraatina li ixaqilb’ej ut naxye, “[Tz’aqal xk’ab’a’ li ixaqilb’ej], ma nakak’ul laa’at [tz’aqal xk’ab’a’ li b’eelomej] jo’ laa b’eelom chiru li chaq’rab’, ut ma nakat-ok sa’ aatin aajunes aawib’ chi ink’a’ minb’il aawu jo’ li rochb’een a’an ut jo’ rixaqil chiru li chaq’rab’ naq tatjiloq rik’in a’an ut rik’in maa’ani chik; naq taapaab’ chixjunileb’ li chaq’rab’ink ut li teneb’ank li neke’chal rik’in lix loq’laj wanjik li sumlaak; ut naq taara, taawoxloq’i, ut taab’antioxi a’an chiru xnajtil lee yu’am?”

Li ixaqilb’ej naxye, “Hehe’” malaj “Tinb’aanu.”

Toja’ naq laj k’anjenel naraatinaheb’ sa’ wiib’al ut naxye, “Sa’ xk’ab’a’ li wankilal chiru li chaq’rab’ k’eeb’il sa’ inb’een jo’ xb’eenil sa’ Lix Iglees li Jesukristo reheb’ laj Santil Paab’anel sa’ Roso’jikeb’ li Kutan, laa’in ninch’olob’ naq laa’ex, [tz’aqal xk’ab’a’ li b’eelomej] ut [tz’aqal xk’ab’a’ li ixaqilb’ej], b’eelomej ut ixaqilb’ej, sumsuukex chiru li chaq’rab’ chiru xnajtil lee yu’am sa’ ruchich’och’.”

(Jalan chik aatin choq’ re li capellan li ink’a’ yoo chi k’anjelak jo’ aj k’anjenel re li Iglees: “Sa’ xk’ab’a’ li wankilal chiru li chaq’rab’ k’eeb’il sa’ inb’een jo’ capellan sa’ [xcha’al li ejercito malaj li k’anjenel ch’uut], laa’in ninch’olob’ naq laa’ex, [tz’aqal xk’ab’a’ li b’eelomej] ut [tz’aqal xk’ab’a’ li ixaqilb’ej], b’eelomej ut ixaqilb’ej, sumsuukex chiru li chaq’rab’ chiru xnajtil lee yu’am sa’ ruchich’och’.”

“Li Dios chi’osob’tesinq re lee sumwanjik rik’in sahil ch’oolejil sa’ xk’ab’a’eb’ lee ralal eek’ajol ut rik’in sahil ch’oolejil chiru xnajtil lee yu’am sa’ komonil, ut chi’osob’tesinq a’an eere re naq teeroxloq’i lix santilal li sumwank xex’ok wi’. Ninkanab’ sa’ eeb’een li osob’tesink a’in sa’ xk’ab’a’ li Jesukristo, amen.”

Naru neke’b’oqe’ xtz’ub’b’al rib’ jo’ b’eelomej ixaqilb’ej, wi nab’aanuman a’an sa’ li na’ajej na’ux wi li sumlaak.

38.4

Eb’ li chaq’rab’ink chirix li tz’ape’k sa’ junajil

Li k’ojob’anb’il k’anjel re li tz’ape’k sa’ junajil sa’ li santil ochoch naxjunajiheb’ li junkab’al sa’ li junelik q’e kutan wi eb’ li komon neke’xyal xq’e chiroxloq’inkileb’ li sumwank neke’ok wi’ naq neke’xk’ul li k’ojob’anb’il k’anjel. A’aneb’ a’in li k’ojob’anb’il k’anjel re li tz’ape’k sa’ junajil:

• Xtz’apb’al sa’ junajil jun b’eelomej ut jun ixaqilb’ej

• Xtz’apb’aleb’ sa’ junajil li alal k’ajolb’ej rik’ineb’ lix na’ xyuwa’

Eb’ li neke’paab’ank reheb’ lix sumwank te’xk’uleb’ li osob’tesink li k’eeb’ileb’ xb’aan li tz’ape’k sa’ junajil. Yaal ajwi’ a’an us ta lix sum aatin li kristiaan xq’etok reheb’ li sumwank malaj x’el chaq sa’ li sumlaak.

Eb’ li alal k’ajolb’ej li tiikeb’ chi paab’ank li neke’tz’ape’ sa’ junajil rik’ineb’ xna’ xyuwa’, malaj li xe’yo’la sa’ li sumwank, neke’xk’ul li osob’tesink re li na’b’ejil yuwa’b’ejil chi junelik q’e kutan. Yaal ajwi’ a’an wi eb’ lix na’ xyuwa’ neke’xsach xwankil lix tz’apb’al rib’ sa’ junajil, wi na’isiman lix komonileb’ sa’ li Iglees, malaj wi xe’xkanab’ xkomonil sa’ li Iglees.

Eb’ li komon tento te’aatinaq rik’ineb’ lix obiisp wi wankeb’ xpatz’om chirixeb’ li chaq’rab’ink chirix li tz’ape’k sa’ junajil. Li obiisp na’aatinak rik’in li awa’b’ej re oqech wi wankeb’ xpatz’om. Li awa’b’ej re oqech naru na’aatinak rik’in li awa’b’ejil re li santil ochoch sa’ xweent li santil ochoch wan wi’, li Awa’b’ejil re Area, malaj li oficiin re li Xb’eenil Awa’b’ejil wi wankeb’ xpatz’om.

38.5

Li aq’ej re li santil ochoch ut li loq’laj aq’ej

38.5.1

Li aq’ej re li santil ochoch

Sa’eb’ li k’ojob’anb’il k’anjel re li loq’laj tiqib’aak ut tz’ape’k sa’ junajil sa’ li santil ochoch, eb’ li komon sa’ li Iglees neke’xtiqib’ rib’ rik’in saqi aq’ej. Eb’ li ixq neke’roksi li saqi aq’ej a’in: jun vestiiy li nim ruq’ (malaj jun falda ut jun blusa li nim ruq’), li kalsetin malaj xramb’al li oq’ej, ut li xaab’ malaj kok’ xaab’.

Eb’ li winq neke’roksi li saqi aq’ej a’in: jun saqi kamiis li nim ruq’, jun korbaat, li wex, li kalsetin, ut li xaab’ malaj kok’ xaab’.

Sa’eb’ li k’ojob’anb’il k’anjel re li loq’laj tiqib’aak ut tz’ape’k sa’ junajil sa’ li santil ochoch, eb’ li komon neke’xk’e chirixeb’ xkomoneb’ chik li aq’ej chirix li saqi aq’ej ak tiqib’anb’ileb’ wi’.

38.5.2

Chan ru xtawb’al li aq’ej re li santil ochoch ut li loq’laj aq’ej

Eb’ laj jolominel re teep ut oqech neke’xwaklesi xch’ooleb’ li komon li akaq xe’xk’ul li loq’laj tiqib’aank chixloq’b’al li raq’ re li santil ochoch. Li aq’ej re li santil ochoch ut li loq’laj aq’ej naru taaloq’manq sa’ jun xk’ayib’aal li Iglees malaj sa’ store.ChurchofJesusChrist.org. Eb’ laj tz’iib’ re oqech ut teep naru te’xtenq’aheb’ li komon chixloq’b’al li aq’ej.

38.5.5

Chan ru roksinkil ut xk’uulankil li loq’laj aq’ej

Eb’ li komon li neke’xk’ul li loq’laj tiqib’aak neke’ok sa’ sumwank naq te’xtiqib’ rib’ sa’ li loq’laj aq’ej re li santil ochoch chiru chixjunil lix yu’ameb’.

Lix k’amb’al li loq’laj aq’ej, a’an jun li santil usilal. Naxk’utb’esi toj chiqix naq xaqxooko toj sa’ qach’ool chixtaaqenkil li Kolonel Jesukristo.

Li loq’laj aq’ej a’an nokoxtenq’a chixjultikankileb’ li sumwank xoo’ok wi’ sa’ li santil ochoch. Naq k’amb’il chi us chiru chixjunil li yu’am, tixkol qix chiru li aaleek ut li maa’usilal.

Tento naq k’amb’ilaq li loq’laj aq’ej rub’el li t’ikr. A’ yaal re li junjunq wi naraj xk’eeb’al xkomon chik li t’ikr rub’el malaj chirix li loq’laj aq’ej re li santil ochoch.

Ink’a’ raj taa’isiiq li loq’laj aq’ej choq’ re xb’aanunkil li k’a’ru moko ch’a’aj ta xb’aanunkil chi moko isinb’il ta. Ink’a’ raj taayiib’amanq ru re naq taa’ok rub’el k’iila paay chi t’ikr.

Loq’ li loq’laj aq’ej, ut tento naq taa’oxloq’imanq. Wi wan xpatz’om jun li komon li ak xk’ul li loq’laj tiqib’aak chirix xk’amb’al li loq’laj aq’ej chi us, tixsik’ xsumenkil rik’in li Santil Musiq’ej.

38.5.7

Chan ru xtz’eqb’al li aq’ej re k’anjelak sa’ li santil ochoch ut li loq’laj aq’ej

Re xtz’eqb’al li loq’laj aq’ej re li santil ochoch li po’jenaq malaj pejel, eb’ li komon tento te’risiheb’ ut te’xsacheb’ li eetalil. Chirix a’an neke’xset li t’ikr re naq ink’a’ taanawmanq naq a’an li loq’laj aq’ej. Naru natz’eqman li t’ikr a’an.

Eb’ li komon naru neke’xk’e li loq’laj aq’ej ut li aq’ej re li santil ochoch li toj chaab’il reheb’ jalan chik li komon li akaq xe’xk’ul li loq’laj tiqib’aak.

38.5.8

Li aq’ej re li santil ochoch choq’ re li muqe’k

Wi naru, tento naq eb’ li komon li neke’kam ut li xe’xk’ul li loq’laj tiqib’aak te’muqe’q malaj te’k’ate’q chi k’eeb’il chirixeb’ li aq’ej re li santil ochoch. Wi moko naru ta malaj wi ch’a’aj xb’aanunkil a’an sa’ jun na’ajej, naru taak’ehe’q li aq’ej chi b’asb’o chixk’atq li kamenaq.

Lix tib’el jun winq tiqib’anb’il sa’ li loq’laj aq’ej re li santil ochoch ut li saqi aq’ej a’in: jun kamiis li nim ruq’, jun korbaat, li wex, li kalsetin, ut li xaab’ malaj kok’ xaab’. Lix tib’el jun ixq tiqib’anb’il sa’ li loq’laj aq’ej re li santil ochoch ut li saqi aq’ej a’in: jun vestiiy li nim ruq’ (malaj jun falda ut jun blusa li nim ruq’), li kalsetin malaj xramb’al li oq’ej, ut li xaab’ malaj kok’ xaab’.

Li aq’ej re xk’anjelankil li santil ochoch k’eeb’il chirix li tib’elej jo’ ch’olob’anb’il sa’ li loq’laj tiqib’aak. Li b’ataal nak’eeman sa’ xnim tel, ut b’ak’b’il rik’in li k’aam sa’ xtz’e li kristiaan. Li ramleb’ nab’ak’man chixsutam xsa’. Li k’aamal nak’eeman chixsutam xsa’, ut nab’ak’man rik’in jun lazo sa’ xtz’e li kristiaan. Lix punit li winq nak’eeman chixk’atq lix tib’el toj reetal naq taatz’apmanq li kaaxon malaj k’uuleb’aal. Sa’ li hoonal a’an li punit nak’eeman sa’ xb’een xjolom, rik’in li lazo chixb’een lix tz’e xik. Lix tz’apb’al li ru li ixq naru nahelman sa’ xb’een li sok wan rub’el lix jolom. Naru nak’eeman lix tz’apb’al li ru li ixq naq maji’ namuqe’ malaj nak’ate’, a’ yaal re li naraj li junkab’al.

38.6

Eb’ li chaq’rab’ink chirix li saq ruhil ch’oolej

38.6.1

Li aborto

Li Qaawa’ kixtaqla, “ink’a’ tatkamsinq, chi moko taab’aanu k’a’ruhaq chik xkomon a’an” (Tzol’leb’ ut Sumwank 59:6). Li Iglees naxka’pak’ali naq taa’uxq li aborto yal xb’aan naq jun kristiaan naraj. Tento naq eb’ li komon ink’a’ te’xk’ul, te’xb’aanu, te’xk’uub’, te’xk’ulub’a, malaj te’xye re anihaq naq tixk’ul jun li aborto. Ka’ajwi’ naru xb’aanunkil wi:

• Xkana li ixq sa’ yu’am xb’aan naq xmuxe’, malaj naq x’uxman li incesto.

• Jun aj b’anonel naxye naq lix yu’am li ixq wan sa’ xiwxiw xb’aan li wank sa’ yu’am, malaj naq taaruuq taayajerq chi us xb’aan.

• Jun aj b’anonel naxk’e reetal naq li k’uula’al wan reek’, ut ink’a’ taaruuq naq taakanaaq chi yo’yo chirix naq xyo’la.

Wi yaal jun reheb’ li na’leb’ a’in, ink’a’ naraj naxye naq yal chi jo’kan naru nak’ule’ jun aborto. Li aborto a’an jun na’leb’ q’axal ch’a’aj. Ka’ajwi’ taak’oxlamanq xb’aanunkil chirix naq li kristiaan xreek’a naq li Dios xk’e xliceens chirix naq xtijok chirix. Eb’ li komon naru neke’xk’uub’ xna’leb’ rik’in li obiisp naq neke’xb’aanu a’in.

38.6.2

Li muxuk

Li muxuk naraj naxye xrahob’tesinkil malaj xkanab’ankil xtenq’ankil anihaq, re naq tixk’ul jun ra re tz’ejwalej, re ch’oolej, re tumin, malaj rik’in li chaq’rab’ re saq ruhil ch’oolej. Lix chaq’rab’il li Iglees a’an naq maajo’q’e naru nakuyman naq taab’aanumanq li muxuk chi yalaq chan ru. Eb’ li neke’xmux ru lix sum aatin, lix kok’al, li komon sa’ xjunkab’al, malaj anihaq chik, yookeb’ chixq’etb’al lix chaq’rab’ li Dios ut xchaq’rab’eb’ li winq.

Chixjunileb’ li komon, ut k’a’jo’ wi’chik eb’ li na’b’ej yuwa’b’ej ut eb’ laj jolominel, tento naq aj ajaqeb’ ru, ut naq te’xyal xq’e chixb’aanunkil chixjunil li naru chiruheb’ re xkolb’aleb’ rix li kok’al ut xkomoneb’ chik li kristiaan chiru li muxuk. Wi eb’ li komon neke’ok chixnawb’al naq xb’aanuman li muxuk, neke’xye resil reheb’ lix taql li tenamit, ut neke’aatinak rik’in li obiisp. Eb’ laj jolominel tento te’xk’e reetal chi us naq taayeemanq resil li muxuk, ut maajo’q’e naru naq maak’a’ te’xb’aanu.

Chixjunileb’ li komon ak ninqeb’ li neke’k’anjelak rik’ineb’ li kok’al malaj li saaj tento te’xb’aanu li tzolok chirix xkolb’aleb’ rix li kok’al naq maji’ jun po rokikeb’ sa’ lix b’oqb’aleb’ (chi’ilmanq ProtectingChildren.ChurchofJesusChrist.org). Rajlal oxib’ chihab’ tento te’xb’aanu wi’chik li tzolok a’an.

Naq nak’ulman li muxuk, tento xb’een wa sa’ xb’eeneb’ laj jolominel re li Iglees naq te’xtenq’aheb’ li ani xe’k’uluk re li muxe’k, ut naq te’xkol rix anihaq toj taaruuq tixk’ul. Tento naq eb’ laj jolominel ink’a’ te’xye re jun kristiaan naq taakanaaq sa’ jun ochoch malaj jun na’ajej b’ar wi’ yoo chi uxmank li muxuk, malaj b’ar wi’ xiwxiw.

38.6.2.1

Li linea re tenq’ chirix li muxuk

Sa’ junjunq li tenamit, li Iglees xk’uub’ jun li ajl re xyeeb’al resil li muxe’k re xtenq’ankileb’ li awa’b’ej re oqech ut eb’ li obiisp. Tento naq eb’ laj jolominel te’b’oqoq sa’ li ajl a’an sa’ junpaat wi jun komon maare xmuxe’, malaj maare naru naq taamuxe’q. Tento ajwi’ te’b’oqoq wi neke’k’ehe’ chixnawb’al naq jun komon sa’ li Iglees yoo chirilb’al, chixloq’b’al, malaj chixjek’inkil li pornografia sa’ li wankeb’ wi’ li kok’al.

Sa’eb’ li tenamit b’ar wi’ maak’a’ li ajl re tenq’, jun obiisp li nak’ehe’ chixnaw naq x’uxman li muxuk, tento tixb’oq li awa’b’ej re oqech. Li awa’b’ej re oqech tento tixsik’ xna’leb’ rik’in li asesor legal re area sa’ li oficiin re area.

38.6.2.2

Li k’ehok na’leb’ chirix naq na’ux li muxuk

Eb’ li xe’k’uluk re li muxe’k k’iila sut neke’xk’ul nimla ra. Eb’ li awa’b’ej re oqech ut eb’ li obiisp tento te’rileb’ rik’in chaab’ilal ut rahok. Tento te’xk’e li musiq’ejil tenq’, ut te’aatinaq rik’ineb’ re xtenq’ankileb’ chi numtaak sa’ xb’een li ra li xk’ulman xb’aan li muxe’k.

Wan naq eb’ li xe’k’uluk re li muxe’k neke’reek’a li xutaan, malaj naq wankeb’ xmaak. Eb’ li xe’k’uluk re li muxe’k, maak’a’eb’ xmaak. Eb’ laj jolominel neke’xtenq’aheb’ a’an ut lix junkab’aleb’ chixtawb’al ru lix rahom li Dios ut naq li k’iraak nachal rik’in li Jesukristo ut lix tojb’al rix li maak xb’aan (chi’ilmanq Alma 15:8; 3 Nefi 17:9).

Eb’ li awa’b’ej re oqech ut eb’ li obiisp tento ajwi’ te’xtenq’aheb’ li xe’b’aanunk re li muxuk chixjalb’aleb’ xk’a’uxl ut chixkanab’ankil xb’aanunkil li muxuk. Wi jun kristiaan li ak nim xb’aanuhom jun maak re tz’ejwalej re jun ch’ina al malaj ixqa’al, naru naq jwal ch’a’aj xjalb’al xb’aanuhom. Naru naq taab’ayq li jalb’a-k’a’uxlej chiru k’iila kutan malaj chihab’. Chi’ilmanq 38.6.2.3.

Rochb’een li musiq’anb’il tenq’ naru neke’xk’e laj jolominel sa’ li Iglees, wan naq eb’ li ani rahob’tesinb’il, eb’ li xe’b’aanunk re li rahob’tesink, ut eb’ lix junkab’al te’raj ru xk’ulb’al xtenq’ rik’in jun aj k’ehol na’leb’ aj profesional. Re xtawb’al xkomon chik li na’leb’, chi’ilmanq 31.3.6.

38.6.2.3

Li xmuxb’aleb’ li kok’al malaj eb’ li saaj

K’a’jo’ xnimal li maak xmuxb’al junaq ka’ch’in malaj junaq saaj (chi’ilmanq Lukas 17:2). Jo’ chanru naq oksinb’il arin, li xmuxb’aleb’ li kok’al malaj li saaj naraj naxye a’in:

• Li muxuk sa’ tib’elej: Xb’aanunkil li ra re junaq kristiaan rik’in xrahob’tesinkil xtib’el. Naru nawan li ra li ink’a’ na’ilman.

• Li muxuk sa’ tz’ejwalej, malaj li explotacion sexual: Li maakob’k rik’in jun ch’ina al malaj jun saaj, malaj xtenq’ankileb’ jalan re te’maakob’q chi jo’kan. Jo’ oksinb’il arin, li muxuk sa’ tz’ejwalej ink’a’ naraj naxye naq wiib’ saaj li juntaq’eet xchihab’eb’ neke’maakob’ sa’ wiib’al.

• Li muxuk sa’ ch’oolej: Xrahob’tesinkil xch’ool jun kok’al malaj jun saaj rik’in b’aanuhom malaj aatin, re naq taareek’a naq maak’a’ xloq’al, malaj re naq ink’a’ chik naxra rib’. A’in naraj naxye li hob’ok chi kok’ aj xsa’, li minok-u, ut li wech’ink li naxk’e chireek’a naq maak’a’ xwankil. Naraj ajwi’ xyeeb’al naq nakanab’aak jun kok’al malaj saaj chi maak’a’ xtenq’aal.

• Li pornografia reheb’ kok’al: Chi’ilmanq 38.6.6.

Wi nak’ehe’ chixnaw junaq obiisp malaj jun awa’b’ej re oqech naq xmuxe’ ru jun ka’ch’in malaj saaj, sa’ junpaat naxb’aanu li k’a’ru yeeb’il sa’ 38.6.2.1. Naxb’aanu ajwi’ li k’a’ru na’ajman ru re naq ink’a’ chik taa’uxmanq li muxuk.

Tento taab’aanumanq jun ch’uut re komonil, ut taakanaaq jun tz’iib’ahom chiru xhuhil li komonil wi jun komon winq malaj ixq naxmux ru jun ka’ch’in malaj saaj, jo’ ch’olob’anb’il sa’ li raqal a’in. Chi’ilmanq ajwi’ 38.6.2.5.

Wi jun kristiaan li maji’ na’ok choq’ jun kristiaan nim naxmux ru jun ka’ch’in, li awa’b’ej re oqech tento taab’oqoq sa’ li oficiin re li Xb’eenil Awa’b’ejil re xk’ulb’al xna’leb’.

38.6.2.4

Li xmuxb’al ru li sum aatin, malaj jalan chik kristiaan li ak nim

Wan naq jalan jalanq paay li k’a’ru naru naq muxuk taayeemanq re. Jo’kan ajwi’, jalan jalanq xnimal li muxuk li naru na’uxman. Sa’ li junpak’al, wan naq yal nayeeman kawil aatin wiib’ oxib’ sut, ut sa’ li junpak’al chik, wan naq na’ux li nimla rahob’tesink.

Wi nak’ehe’ chixnaw junaq obiisp malaj jun awa’b’ej re oqech naq xmuxe’ ru jun sum aatin malaj jun chik kristiaan nim, tikto naxb’aanu li k’a’ru k’utb’il sa’ 38.6.2.1. Jo’kan ajwi’, naxb’aanu li na’ajman ru re naq ink’a’ chik taa’uxmanq li muxuk.

Eb’ laj jolominel tento te’xsik’ xna’leb’ rik’in li Musiq’ej re xnawb’al ma tz’aqalaq yal xk’eeb’al xna’leb’ li komon, malaj ma taa’ajmanq ru jun ch’uut re komonil sa’ xk’ab’a’ li muxuk li xk’ulman. Naru ajwi’ neke’xsik’ xna’leb’ rik’in li ani wan xwankil sa’ xb’eeneb’ sa’ li tijonelil chirix li k’a’ru xk’ulman. A’ut wi namuxe’ ru jun sum aatin malaj jalan chik kristiaan jo’ li yeeb’il arin, tento naq taab’aanumanq jun ch’uut re komonil.

• Li muxuk sa’ tib’elej: Xb’aanunkil li ra re junaq kristiaan rik’in xrahob’tesinkil xtib’el. Naru nawan li ra li ink’a’ na’ilman.

• Li muxuk sa’ tz’ejwalej: Chi’ilmanq li yeeb’il resil sa’ 38.6.18.3.

• Li muxuk sa’ ch’oolej: Xrahob’tesinkil xch’ool jun kristiaan rik’in b’aanuhom malaj aatin, re naq taareek’a naq maak’a’ xloq’al, malaj re naq ink’a’ chik naxra rib’. A’in naraj naxye li hob’ok chi kok’ aj xsa’, li minok-u, ut li wech’ink li naxk’e chireek’a naq maak’a’ xwankil.

• Li muxuk rik’in tumin: Xb’alaq’inkil jun kristiaan chirix li tumin. Naru naq na’ux a’in wi na’oksiman li k’a’ru re jun kristiaan, lix tumin, malaj li k’a’ru terto xtz’aq re, chi ink’a’ k’eeb’il liceens. Naru ajwi’ na’ux a’in naq jun kristiaan rik’in b’alaq’ naxtaw xwankil sa’ xb’een jun chik kristiaan chirix li tumin. Naru ajwi’ na’ux a’in wi namine’ ru jun kristiaan chixb’aanunkil k’a’ruhaq sa’ xk’ab’a’ li tumin.

38.6.2.5

Li b’oqe’k sa’ li Iglees, li recomendacion re li santil ochoch, ut li tz’iib’ahom chiru xhuhil li komonil

Eb’ li komon li xe’xmux ru junaq chik kristiaan ink’a’ naru te’b’oqe’q chi k’anjelak sa’ li Iglees ut ink’a’ naru te’xk’ul jun recomendacion re li santil ochoch toj reetal naq jalb’ilaqeb’ xk’a’uxl ut ink’a’ chik isinb’ilaq xwankil lix komonil sa’ li Iglees.

Wi jun kristiaan xmux ru jun ch’ina al, ixqa’al, malaj jun saaj sa’ tz’ejwalej, malaj xrahob’tesi rik’in li muxuk sa’ tib’elej malaj sa’ ch’oolej, tento taak’eemanq jun li tz’iib’ahom chiru xhuhil lix komonil. Ink’a’ naru tixk’ul xb’oqb’al malaj xtaqlankil taawanq wi’ xk’anjel rik’ineb’ li kok’al malaj li saaj. Jo’kan ajwi’, ink’a’ naru taak’ehe’q xk’anjel jo’ aj ilol komon rik’ineb’ li junkab’al b’ar wi’ wankeb’ li saaj malaj li kok’al sa’ rochocheb’. Ink’a’ naru naxk’ul jun li saaj jo’ rochb’een aj ilol komon. Ink’a’ naru te’isimanq li ramleb’ a’in, ka’ajwi’ wi li Xb’eenil Awa’b’ejil neke’xk’e xliceens re taa’isimanq li tz’iib’ahom sa’ xhuhil lix komonil.

38.6.2.6

Eb’ li ch’uut re oqech ut teep

Sa’eb’ li ch’utam reheb’ li ch’uut re oqech malaj teep, eb’ li awa’b’ejil re oqech ut eb’ li obiispil neke’xtz’il rix chi kok’ aj xsa’ li xb’eenil na’leb’ ut eb’ li chaq’rab’ink naxk’e li Iglees chirix xramb’al li muxuk, ut li tento taab’aanumanq naq nak’ulman li muxuk. Eb’ laj jolominel ut eb’ li komon sa’ li ch’uut neke’xsik’ naq te’b’eresiiq xb’aan li Santil Musiq’ej naq neke’k’utuk ut neke’aatinak chirix li aajel ruhil na’leb’ a’in.

Eb’ li komon sa’ li ch’uut tento ajwi’ te’xb’aanu li tzolok chirix xkolb’aleb’ rix li kok’al (chi’ilmanq 38.6.2).

38.6.2.7

Lix chaq’rab’il li tenamit ut li muxuk

Wi jun komon naxb’aanu k’a’ruhaq li q’etb’il wi’ xchaq’rab’il li tenamit, li obiisp malaj li awa’b’ej re oqech naxye re li kristiaan naq tento raj tixye resil li maak a’an chiruheb’ lix taql li tenamit.

Eb’ laj jolominel ut eb’ li komon sa’ li Iglees tento te’xb’aanu chixjunil li teneb’anb’il xb’aan xchaq’rab’il li tenamit, chirix xyeeb’al resil li muxuk.

38.6.4

Control de la natalidad

Eb’ li ani sumsuukeb’ li neke’ru chi alank kok’al usilanb’ileb’ chixk’eeb’al xtib’eleb’ li musiq’ejil ralal xk’ajol li Dios, ut teneb’anb’il sa’ xb’eeneb’ xch’oolaninkileb’ ut xk’iiresinkileb’ ajwi’ a’an (chi’ilmanq 2.1.3). Maa’ani chik naru tixye jarub’eb’ li kok’al te’rala ut jo’q’e te’xb’aanu. Tento naq a’an taak’ulmanq sa’ sumalil ut rik’in li Qaawa’.

38.6.5

Li saq ruhil ch’oolej, ut li wank sa’ chaab’ilal rik’in li sum aatin

Lix chaq’rab’ li Qaawa’ re li saq ruhil ch’oolej a’an a’in:

• Ink’a’ naru na’uxman li tz’ejwalejil wank, ka’ajwi’ b’ar wi’ sumsu jun winq ut jun ixq jo’ chanru lix chaq’rab’ li Dios.

• Naq sumsuukeb’, ink’a’ naru neke’wan rik’in anihaq chik.

Li tz’ejwalejil wank rik’in jun b’eelomej ut li rixaqil tento naq ch’ina-usaq ut loq’aq. A’an k’ojob’anb’il xb’aan li Dios re xyo’ob’tesinkileb’ li kok’al, ut re naq te’xra rib’ li b’eelomej ut li ixaqilb’ej.

38.6.6

Li pornografia reheb’ li kok’al

Li Iglees naxtz’eqtaana yalaq paay chi pornografia reheb’ kok’al. Wi nak’ehe’ chixnaw jun obiisp malaj jun awa’b’ej re oqech naq jun komon xtz’aqon sa’ li pornografia reheb’ li kok’al, sa’ junpaat naxb’aanu li k’a’ru yeeb’il sa’ 38.6.2.1.

38.6.8

Li cho’e’k re risinkil xcha’al xtib’el li ixq

Li Iglees naxtz’eqtaana li cho’e’k re risinkil xcha’al xtib’el li ixq.

38.6.10

Li incesto

Li Iglees naxtz’eqtaana yalaq paay chi incesto. Jo’ na’oksiman arin, li aatin incesto naraj naxye naq taawanq li tz’ejwalejil wank sa’ xyanqeb’:

• Jun na’b’ej malaj yuwa’b’ej rik’in jun alalb’ej.

• Jun yuwa’chinb’ej malaj jun ixa’anb’ej rik’in jun hib’ej.

• Jun asb’ej, rik’in jun iitz’inb’ej, malaj jun anab’ej.

• Jun ikanb’ej malaj ikanna’b’ej rik’in jun xchaq’ re malaj riitz’in re.

Jo’ oksinb’il arin, li aatin alal k’ajolb’ej, hib’ej, asb’ej, iitz’inb’ej, ut chaq’ re ut riitz’in re naraj naxye li ani xe’yo’la chi jo’kan, jo’ ajwi’ li ani xe’k’ule’ chi jo’kan sa’ li junkab’al.

Wi na’uxman li incesto rik’in jun kristiaan li maji’ xtaw xchihab’il li nimla kristiaan, li obiisp malaj li awa’b’ej re oqech nab’oqok sa’ li ajl re tenq’ re xyeeb’al resil li muxe’k sa’eb’ li tenamit b’ar wi’ wan a’an (chi’ilmanq 38.6.2.1). Sa’ jalaneb’ chik li tenamit, li awa’b’ej re oqech tento tixsik’ xtenq’ankil rik’in li asesor legal re area sa’ li oficiin re area. Us ajwi’ naq taa’aatinaq rik’ineb’ li wankeb’ sa’ Servicios Familiares malaj li gerente de bienestar y autosuficiencia sa’ li oficiin re area.

Tento taab’aanumanq jun ch’uut re komonil ut taak’eemanq jun tz’iib’ahom chiru xhuhil li komonil wi jun komon naxb’aanu li incesto. Wi na’ux li incesto, ka’ch’in chik ma junelik na’ajman ru risinkil xkomonil li kristiaan.

Wi jun saaj li maji’ naxtaw xchihab’ li kristiaan ak nim naxb’aanu li incesto, li awa’b’ej re oqech nab’oqok sa’ li oficiin re li Xb’eenil Awa’b’ejil re xsik’b’al xna’leb’.

Eb’ li xe’k’uluk re li incesto k’iila sut neke’xk’ul nimla ra. Eb’ laj jolominel tento te’rileb’ rik’in chaab’ilal ut rahok. Tento te’xk’e li musiq’ejil tenq’, ut te’aatinaq rik’ineb’ re xtenq’ankileb’ chi numtaak sa’ xb’een li ra li xk’ulman xb’aan li incesto.

Wan naq eb’ li xe’k’uluk re li incesto neke’reek’a li xutaan, malaj naq wankeb’ xmaak. Eb’ li xe’k’uluk re li incesto chi ink’a’ ajb’il xb’aaneb’, maak’a’eb’ xmaak. Eb’ laj jolominel neke’xtenq’aheb’ a’an, ut eb’ lix junkab’al, chixtawb’al ru lix rahom li Dios, ut naq li k’iraak nachal rik’in li Jesukristo, ut lix tojb’al rix li maak xb’aan a’an (chi’ilmanq Alma 15:8; 3 Nefi 17:9).

Rochb’een li musiq’anb’il tenq’ naru neke’xk’e laj jolominel sa’ li Iglees, wan naq eb’ li ani rahob’tesinb’il ut eb’ lix junkab’al te’raj ru xk’ulb’al xtenq’ rik’in jun aj k’ehol na’leb’ aj profesional. Re xtawb’al li na’leb’ chirix a’in, chi’ilmanq 38.6.18.2.

38.6.12

Li k’a’ru muqmu

Li k’a’ru muqmu a’an li naxjayali rib’ rik’in li aak’ab’ ut nak’amok sa’ li b’alaq’iik. Naxsach li paab’aal chirix li Kristo.

Jo’ xcha’al li k’a’ru muqmu naloq’oniman laj Satanas. Jo’ xcha’al a’an wankeb’ ajwi’ li muqmuukil na’leb’ li ink’a’ neke’xk’am rib’ rik’in lix evangelio li Jesukristo. Junjunq reheb’ li k’anjel a’in (ut wankeb’ chik xkomon) a’aneb’ li k’anjelak jo’ aj q’e, li k’ehok majewank, ut li k’irtesink li naxpak’ rib’ jo’ li wankilal re lix tijonelil li Dios (chi’ilmanq Moroni 7:11–17).

Tento naq eb’ li komon sa’ li Iglees ink’a’ te’xb’aanu yalaq paay chi loq’onink chiru laj Satanas malaj naq te’tz’aqonq chi yalaq chan ru sa’ jun k’anjel re li k’a’ru muqmu. Ink’a’ us naq te’aatinaq chirix li aak’a’b’il na’leb’ a’an sa’ xyu’ameb’, jo’ ajwi’ sa’eb’ li ch’utam re li Iglees.

38.6.13

Li pornografia

Li Iglees naxtz’eqtaana yalaq paay chi pornografia. Chixjunil paay li pornografia na’oksiman, naxrahob’tesiheb’ li kristiaan, eb’ li junkab’al, ut li tenamit. Naxk’e ajwi’ chi elk lix Musiq’ li Qaawa’. Tento naq eb’ li komon sa’ li Iglees te’xram rib’ chiru chixjunil paay chi pornografia, ut naq te’xka’pak’ali naq taayiib’amanq, taajek’imanq, malaj taa’oksimanq a’an.

K’iila sut tz’aqal naq taak’ehe’q xna’leb’ li kristiaan ut taa’isiiq xwankil lix komonil yal sa’ xjunesal, re xtenq’ankil chixjalb’al xk’a’uxl naq xroksi li pornografia. Ink’a’ neke’b’aanuman li ch’uut re komonil. A’ut naru naq taa’ajmanq ru jun ch’uut re komonil wi li komon xroksi li pornografia chi kok’ aj xsa’ malaj chi k’aytesinb’il rib’, wi xb’aan a’an nimla ra xb’aanu re lix sumlajik malaj lix junkab’al li komon (chi’ilmanq 38.6.5). Tento xb’aanunkil jun ch’uut re komonil wi jun komon naxyiib’, naxwotz, naxk’am, malaj naab’al sut naril li pornografia reheb’ kok’al (chi’ilmanq 38.6.6).

38.6.14

Li xik’ ilok

Chixjunileb’ li kristiaan a’aneb’ ralal xk’ajol li Dios. Qas qiitz’in qib’ chiqajunilo li noko’oken sa’ lix choxahil junkab’al (chi’ilmanq “Li Junkab’al: Jun Jek’inb’il Aatin choq’ re li Ruchich’och’”). Li Dios “rik’in jun chi winq kixyo’ob’tesi chixjunileb’ li tenamit” (Hechos 17:26). “Juntaqʼeetebʼ chixjunil chiru” a’an (2 Nefi 26:33). Li jun chi kristiaan “juntaqʼeet xloqʼal saʼ rilobʼaal chiru li jun chik” (Jakob 2:21).

Li xik’ ilok ink’a’ naxk’am rib’ rik’in lix k’utb’esinb’il aatin li Dios. Li usilaak malaj li majewaak sa’ rilob’aal li Dios nak’ulman a’ yaal li paab’aal chirix a’an ut chirixeb’ lix taqlahom, ink’a’ xb’aan xb’onol li tib’elej, malaj jalan chik na’leb’.

Li Iglees naxtz’aama chiruheb’ chixjunileb’ li kristiaan naq te’xkanab’eb’ li na’leb’ ut li b’aanuhom re xik’ ilok choq’ re yalaq ch’uut malaj kristiaan. Tento naq a’aneb’ li komon sa’ li Iglees li neke’k’amok b’e sa’ roxloq’inkileb’ chixjunileb’ li ralal xk’ajol li Dios. Eb’ li komon neke’xtaaqe lix taqlahom li Kolonel naq te’xraheb’ li ras riitz’in (chi’ilmanq Mateo 22:35–39). Neke’xyal xq’e chixb’aanunkil li usilal re chixjunileb’, ut chixtz’eqtaanankil yalaq paay chi xik’ ilok. A’an a’in li xik’ ilok chirix jun kristiaan a’ yaal xb’onol xtib’el, xxe’ toonil, xtenamitul, xteepal, xwinqilal malaj ixqilal, xchihab’ xyu’am, xmajelal li roq ruq’ malaj xjolom, xb’ihomal malaj xneb’a’il, xpaab’aal malaj xmaak’a’il xpaab’aal, malaj lix na’leb’ sexual.

38.6.15

Xrahinkil ru ech winqilal malaj ech ixqilal, ut li nab’aanuman rik’in a’an

Li Iglees naxwaklesiheb’ xch’ool li junkab’al ut li komon chixtenq’ankileb’ rik’in q’unil, chixraab’aleb’, ut chiroxloq’inkileb’ chixjunileb’ li neke’xrahi ru rech winqilal malaj rech ixqilal. Li Iglees naxpuktesi ajwi’ li tawok-u sa’ ruchich’och’ li naxk’utb’esi lix k’utum chirix xb’aanunkil li chaab’ilal, xk’ulb’aleb’ chixjunil, xraab’aleb’ li qas qiitz’in, ut roxloq’inkileb’ chixjunil li kristiaan. Li Iglees ink’a’ naxye k’a’ut naq wankeb’ li neke’xrahi ru rech winqilal malaj rech ixqilal.

Eb’ lix taqlahom li Dios neke’xtz’eqtaana chixjunil li tz’aj aj b’aanuhom, maak’a’ naxye k’a’ru lix orientacion sexual li ani naab’aanunk re. Eb’ laj jolominel re li Iglees neke’aatinak rik’ineb’ li komon li xq’etok re li chaq’rab’ re saq ruhil ch’oolej. Eb’ laj jolominel neke’xtenq’aheb’ chixtawb’al ru k’a’ru li paab’aal chirix li Jesukristo ut lix tojb’al rix li maak, chan ru taa’uxq li jalb’a-k’a’uxlej, ut li rajb’al li yu’am sa’ xb’een li ruchich’och’.

Wi eb’ li komon neke’xrahi ru rech winqilal malaj ixqilal, a’ut neke’xyal ajwi’ xq’e chixpaab’ankil li chaq’rab’ re saq ruhil ch’oolej, eb’ laj jolominel neke’xtenq’aheb’ ut neke’xwaklesi xch’ooleb’ sa’ lix yalb’aleb’ xq’e. Eb’ li komon a’in naru te’b’oqe’q chi k’anjelak sa’ li Iglees, naru te’xk’ul li recomendacion re li santil ochoch, ut naru te’xk’uleb’ li k’ojob’anb’il k’anjel re li santil ochoch, wi k’ulub’ejeb’. Eb’ li komon winq sa’ li Iglees naru te’xk’ul ut te’xk’anjela li tijonelil.

Chixjunileb’ li komon li neke’xpaab’eb’ lix sumwank te’xk’ul chixjunileb’ li osob’tesink re li junelik q’e kutan, maak’a’ naxye ma neke’ru chixkulb’aleb’ li osob’tesink re li junelikil sumlaak ut li wank jo’ na’b’ej malaj yuwa’b’ej chiru li yu’am a’in (chi’ilmanq Mosiah 2:41).

38.6.16

Li sumlaak rik’in ech winqilal malaj ech ixqilal

Jo’ jun tzol’leb’ re li evangelio, li naxtaw xk’ojob’ankil sa’eb’ li loq’laj hu, li Iglees naxye xyaalal naq li sumlaak re jun winq ut jun ixq a’an tz’aqal aajel ru sa’ lix k’uub’anb’il na’leb’ laj Yo’ob’tesinel choq’ re lix junelikil eechanihomeb’ li ralal xk’ajol. Li Iglees naxye ajwi’ xyaalal naq lix chaq’rab’ li Dios naxch’olob’ naq li sumlaak a’an lix junajinkil jun li winq ut jun li ixq chiru li chaq’rab’.

38.6.17

Li tzolok chirix li wank sa’ sumalil

Teneb’anb’il sa’ xb’eeneb’ li na’b’ej yuwa’b’ej naq te’xtzoleb’ lix kok’al chirix li wank sa’ sumalil. Tento naq eb’ li na’b’ej yuwa’b’ej te’aatinaq chi maak’a’eb’ xb’alaq’, chi ch’olcho, ut chi rajlal rik’ineb’ lix kok’al chirix li sexualidad li chaab’il ut li tiik ru.

38.6.18

Li muxuk sa’ tz’ejwalej, li muxuk yu’am, ut xkomon chik li minok tz’ejwalejil wank

Li Iglees naxtz’eqtaana li muxuk sa’ tz’ejwalej. Jo’ oksinb’il arin, li aatin muxuk sa’ tz’ejwalej naraj naxye xb’aanunil k’a’ruhaq paay chi tz’ejwalejil wank rik’in jun chik kristiaan chi ink’a’ ajb’il xb’aan. Wi nab’aanuman li tz’ejwalejil wank rik’in jun kristiaan li ink’a’ naxk’ulub’a, malaj li ink’a’ naru chixk’ulub’ankil chiru xchaq’rab’il li tenamit, a’an ajwi’ li muxuk sa’ tz’ejwalej. Naru ajwi’ nak’ulman li muxuk sa’ tz’ejwalej rik’in jun sum aatin, malaj naq wiib’ kristiaan yal yookeb’ chirilb’aleb’ rib’. Re xtawb’al li na’leb’ chirix xmuxb’al sa’ tz’ejwalej jun ka’ch’in malaj saaj, chi’ilmanq 38.6.2.3.

K’iila paay li k’a’ru wan choq’ muxuk sa’ tz’ejwalej, naru naq yal ch’i’ch’i’ink malaj li muxuk yu’am ut xkomon chik paay chi minok tz’ejwalejil wank. Naru nab’aanuman a’in rik’in tz’ejwalej, rik’in aatin, ut chi jalan jalanq paay chi na’leb’. Re xtawb’al li na’leb’ chirix xk’eeb’aleb’ xna’leb’ li ani xe’muxe’ sa’ tz’ejwalej, li xe’muxe’ xyu’am, ut xkomon chik li mine’k tz’ejwalejil wank, chi’ilmanq 38.6.18.2.

Wi eb’ li komon neke’xk’oxla malaj neke’xnaw naq x’uxman li muxuk sa’ tz’ejwalej, tento naq sa’ junpaat te’xb’aanu li k’a’ru taa’ajmanq ru re xkolb’aleb’ rix li kristiaan. A’in naraj ajwi’ naxye xyeeb’al resil reheb’ lix taql li tenamit, ut xyeeb’al re li obiisp malaj li awa’b’ej re oqech. Wi jun ka’ch’in xk’ul li muxe’k, eb’ li komon tento te’xb’aanu li yeeb’il sa’ 38.6.2.

38.6.18.2

Li k’ehok na’leb’ reheb’ li xe’k’uluk re li muxe’k sa’ tz’ejwalej, li muxuk yu’am, malaj k’a’ chik paay chi mine’k tz’ejwalejil wank

Eb’ li xe’k’uluk re li muxe’k sa’ tz’ejwalej, li muxe’k yu’am, malaj k’a’ chik paay chi mine’k tz’ejwalejil wank, k’iila sut neke’xk’ul nimla ra. Naq neke’xye resil li xk’ulman re li obiisp malaj li awa’b’ej re oqech, tento naq a’an taarileb’ rik’in chaab’ilal ut rahok. A’an naxk’e li musiq’ejil tenq’, ut na’aatinak rik’ineb’ re xtenq’ankileb’ chi numtaak sa’ xb’een li ra li xk’ulman xb’aan li muxe’k. A’an nab’oqok ajwi’ sa’ li ajl re tenq’ re xyeeb’al resil li muxe’k sa’eb’ li tenamit b’ar wi’ wan a’an.

Wan naq eb’ li xe’k’uluk re li muxe’k neke’reek’a li xutaan, malaj naq wankeb’ xmaak. Eb’ li xe’k’uluk re li muxe’k, maak’a’eb’ xmaak. Eb’ laj jolominel ink’a’ neke’xjit li ani xk’uluk re li muxuk. Neke’xtenq’aheb’ a’an, ut eb’ lix junkab’al, chixtawb’al ru lix rahom li Dios, ut naq li k’iraak nachal rik’in li Jesukristo, ut lix tojb’al rix li maak xb’aan a’an (chi’ilmanq Alma 15:8; 3 Nefi 17:9).

Eb’ li komon naru neke’xsik’ ru xwotzb’al chan ru naq xe’xk’ul li muxe’k malaj mine’k, a’ut eb’ laj jolominel ink’a’ mas te’patz’oq chirix li junjunq chi na’leb’. A’in naru tixrahob’tesi li ani xk’uluk re.

Rochb’een li musiq’anb’il tenq’ naru neke’xk’e laj jolominel sa’ li Iglees, wan naq eb’ li ani rahob’tesinb’il ut eb’ lix junkab’al te’raj ru xk’ulb’al xtenq’ rik’in jun aj k’ehol na’leb’ aj profesional. Re xtawb’al xkomon chik li na’leb’, chi’ilmanq 31.3.6.

38.6.18.3

Eb’ li ch’uut re komonil

Naru naq taa’ajmanq ru xb’aanunkil jun ch’uut re komonil wi jun komon xmin ru anihaq sa’ tz’ejwalejil wank malaj li muxuk. Tento xb’aanunkil jun ch’uut re komonil wi jun komon xmuxuk yu’am, malaj wi raqb’il aatin naq xb’aanu jun paay chik chi minok tz’ejwalejil wank.

38.6.20

Li kamsink-ib’

Li yu’amej a’an jun xnimal ru maatan k’eeb’il xb’aan li Dios—jun maatan li tento taa’oxloq’iiq ut taakole’q rix. Li Iglees k’a’jo’ naq naxsik’ xramb’al naq taa’uxq li kamsink-ib’.

Lix k’ihaleb’ li neke’xk’oxla xkamsinkileb’ rib’ neke’raj xtawb’al xhiilaleb’ chiru li rahilal re tz’ejwalej, k’a’uxlej, ch’oolej, malaj musiq’ej. Eb’ li kristiaan a’an neke’raj ru rahe’k, tenq’aak, ut k’ulub’aak xb’aaneb’ lix junkab’al, eb’ laj jolominel re li Iglees, ut eb’ laj k’ehol na’leb’ aj profesional.

Li obiisp naxk’e xtenq’ankil jo’ aj jolominel sa’ li Iglees wi jun komon yoo chixk’oxlankil xkamsinkil rib’, malaj ak xyal xb’aanunkil. Tikto naxtenq’a ajwi’ li komon chixtawb’al li tenq’ aj profesional.

Us ta neke’xyal xq’e lix raab’il komon, eb’ laj jolominel, ut eb’ laj k’ehol na’leb’ aj profesional, wan naq li kristiaan toj neke’xsik’ ru xkamsinkileb’ rib’. Neke’kana lix raab’il komon ut xkomoneb’ chik rik’in xnimal xyot’ik xch’ooleb’, li rahilal chi numtajenaq sa’ ch’oolej, ut eb’ li patz’om ink’a’ neke’ru chixsumenkil. Eb’ laj jolominel tento te’xk’e xna’leb’ ut te’xk’ojob’ xch’ool li junkab’al. Neke’xch’oolanin ut neke’tenq’an.

Moko us ta naq jun kristiaan tixkamsi rib’. A’b’anan, ka’ajwi’ li Dios naru naxraq aatin chirixeb’ lix k’oxlahom, lix b’aanuhom, ut chan ru naq teneb’anb’il li kristiaan a’an (chi’ilmanq 1 Samuel 16:7; Tzol’leb’ ut Sumwank 137:9).

Eb’ li ani xsach chiruheb’ jun lix raab’il komon xb’aan li kamsink-ib’ naru te’xtaw xyo’onihom ut te’k’irtesiiq rik’in li Jesukristo ut lix tojb’al rix li maak xb’aan.

38.6.23

Eb’ li winq li neke’reek’a naq ixqeb’, ut li ixq neke’reek’a naq winqeb’

Wan k’iila ch’a’ajkilal neke’xnumsi li winq li neke’reek’a naq ixqeb’, ut li ixq li neke’reek’a naq winqeb’. Eb’ li komon winq li neke’reek’a naq ixqeb’, ut li ixq li neke’reek’a naq winqeb’, tento naq te’ile’q rik’in chaab’ilal, rik’in chaab’il ch’oolej, rik’in uxtaan, ut rik’in xnimal lix rahom li Kristo—ut jo’kaneb’ ajwi’ lix junkab’aleb’ ut li ramiiweb’. Chixjunileb’ naru neke’wulak sa’eb’ li ch’utam re li loq’laj wa’ak, sa’ xkomoneb’ chik li ch’utam re domingo, ut li kok’ k’anjel re li Iglees (chi’ilmanq 38.1.1).

Li winqilal ut li ixqilal a’an aajel ruhil eetalil sa’ lix k’uub’anb’il na’leb’ li qaChoxahil Yuwa’ re sahil ch’oolejil. Lix yaalalil li aatin winqilal ut ixqilal sa’ li jek’inb’il aatin chirix li junkab’al a’an chan ru naq xyo’la li kristiaan. Wankeb’ li winq li neke’reek’a naq ixqeb’, ut li ixq li neke’reek’a naq winqeb’. Xb’aan a’in, wan naq neke’xye naq a’aneb’ transgenero. Li Iglees maak’a’ naxye chirix k’a’ut naq wankeb’ li winq li neke’reek’a naq ixqeb’, ut li ixq li neke’reek’a naq winqeb’.

Lix k’ihal li k’a’ru nab’aanuman sa’ li Iglees, ut naab’al reheb’ li k’ojob’anb’il k’anjel re li tijonelil, maak’a’ naxye ma winq ma ixq li ani yoo chi k’uluk re. Eb’ li winq li neke’reek’a naq ixqeb’, ut eb’ li ixq li neke’reek’a naq winqeb’, naru neke’kub’e xha’ ut neke’k’ojob’aak jo’ komon, jo’ yeeb’il resil sa’ 38.2.8.10. Naru ajwi’ neke’xk’ul li loq’laj wa’ak, ut naru neke’xk’ul li osob’tesink rik’in li tijonelil. A’b’anan li k’ojob’aak sa’ li tijonelil ut eb’ li k’ojob’anb’il k’anjel sa’ li santil ochoch neke’k’ule’ a’ yaal ma winq malaj ixq xyo’la.

Eb’ laj jolominel sa’ li Iglees neke’xk’e xna’leb’eb’ li komon naq ink’a’ us naq taa’uxmanq li k’uluk b’an malaj li cho’e’k re ok choq’ winq wi ixq xe’yola, malaj re ok choq’ ixq wi winq xe’yo’la. Eb’ laj jolominel neke’xch’olob’ chiru li kristiaan naq naru na’isiman xwankil lix komonil li kristiaan wi nab’aanuman a’in.

Eb’ laj jolominel tento te’xk’e ajwi’ xna’leb’ naq ink’a’ te’xb’aanu rib’ jo’ ixq wi winq xe’yo’la, chi moko naq te’xb’aanu rib’ jo’ winq wi ixq xe’yo’la. A’in naraj naxye xjalb’al li aq’ej ut li tusuk-ib’, ut xyeeb’al malaj xb’aanunkil rib’ naq winq wi ixq xyo’la, malaj naq ixq wi winq xyo’la. Eb’ laj jolominel neke’xch’olob’ chiruheb’ li komon naq eb’ li neke’xb’aanu chi jo’kan taawanq xk’osb’al li k’a’ru neke’ru chixb’aanunkil jo’ komon, chiru jo’ najtil wankeb’ chi jo’kan.

Qayehaq, ink’a’ naru neke’xk’ul malaj neke’roksi li tijonelil, ink’a’ naru neke’xk’ul li recomendacion re li santil ochoch, ut wan li b’oqok sa’ li Iglees li ink’a’ naru neke’xk’ul. Us ta wan li k’a’ru ink’a’ naru neke’xb’aanu sa’ li Iglees, naru neke’xb’aanu li k’a’ chik ru nab’aanuman sa’ li Iglees.

Wi jun komon naxjal li k’ab’a’ej naraj roksinkil, naru xk’eeb’al li k’ab’a’ej a’an sa’ xhuhil li komonil b’ar wi’ nak’eeman li k’a’b’a’ej li naraj naq taa’oksimanq. Sa’ li teep naru na’oksiman li k’ab’a’ej li naraj li kristiaan roksinkil.

Jalan jalanq li na’leb’ naru na’oksiman sa’ li junjunq chi teep, ut rik’in li junjunq chi kristiaan. Eb’ li komon ut eb’ laj jolominel neke’xk’uub’ xna’leb’ sa’ komonil ut rik’in li Qaawa’. Eb’ li Awa’b’ejil re Area te’xtenq’aheb’ laj jolominel sa’ li junjunq chi na’ajej re te’ril lix na’leb’ li junjunq chi kristiaan rik’in chaab’ilal. Eb’ li obiisp tento te’xsik’ xna’leb’ rik’in li awa’b’ej re oqech. Eb’ li awa’b’ej re oqech ut re mision tento te’xsik’ xna’leb’ rik’in li Awa’b’ejil re Area (chi’ilmanq 32.6.3).

38.7

Eb’ li chaq’rab’ink chirixeb’ li jar na’leb’ re b’ane’k ut xkawilal li tib’elej

38.7.2

Li muquk ut li k’atok

Lix junkab’al li ani nakam naxsik’ ru ma taamuqe’q malaj taak’ate’q xtib’el. Neke’xk’e xloq’al li rajom li ani xkam.

Sa’ junjunq li tenamit, li chaq’rab’ narelaji li k’atok. Wan naq, jwal ch’a’aj malaj terto xtz’aq li muquk choq’ re li junkab’al. Maak’a’ naxye k’a’ru taa’uxq, tento naq taak’eemanq roxloq’ ut xloq’al li tib’elej. Eb’ li komon tento te’k’ehe’q xnawom naq lix wankilal li wakliik chi yo’yo junelik nak’anjelak (chi’ilmanq Alma 11:42–45).

Wi naru, tento naq lix tib’el jun komon kamenaq li xk’ul li loq’laj tiqib’aak tiqib’anb’ilaq rik’in li aq’ej re xk’anjelankil li santil ochoch naq taamuqmanq malaj taak’atmanq (chi’ilmanq 38.5.8).

38.7.3

Eb’ li kok’al li neke’kam naq maji’ neke’yo’la (li neke’yo’la chi kamenaq malaj li neke’el rub’elaj xq’ehil)

Eb’ li na’b’ej yuwa’b’ej naru neke’xsik’ ru ma taawanq jun muquk.

Ink’a’ na’ajman ru li k’ojob’anb’il k’anjel re li santil ochoch choq’ reheb’ li kok’al li neke’kam chi maji’ neke’yo’la. A’in moko naxram ta chiruheb’ li kok’al a’an li okenk sa’ li junkab’al sa’ li junelikil q’e kutan. Waklesinb’ileb’ xch’ool li na’b’ej yuwa’b’ej naq te’xpaab’ li Qaawa’ ut te’xsik’ xk’ojob’ankil xch’ooleb’ rik’in.

38.7.4

Li eutanasia

Li yu’amej a’an jun xnimal ru maatan k’eeb’il xb’aan li Dios. Li eutanasia naraj naxye xk’eeb’al xraqik xyu’am jun kristiaan li wan xyajel li ink’a’ naru nak’irtesiik malaj k’a’ chik ru ink’a’ naru natuqub’aman. Li ani na’oken sa’ li eutanasia, jo’ xtenq’ankil junaq chik kristiaan chixkamsinkil rib’, naq’etok re lix taqlahom li Dios, ut naru ajwi’ naq naq’etok re xchaq’rab’il li na’ajej wan wi’.

Xk’eeb’al xraqik malaj xsik’b’al ru naq ink’a’ taak’eemanq chik li soporte vital chi numtajenaq choq’ re jun kristiaan li kamk re, maawa’ a’an li eutanasia (chi’ilmanq 38.7.11).

38.7.5

Eb’ li yajel VIH ut SIDA

Eb’ li komon li yajeb’ rik’in li VIH (virus de inmunodeficiencia humana) malaj li SIDA (sindrome de inmunodeficiencia adquirida) neke’k’ulub’aak chi wulak sa’eb’ li ch’utam ut kok’ k’anjel re li Iglees. Moko xiwxiw ta choq’ re yalaq chik ani wi te’wulaq.

38.7.8

Li b’ane’k

Xsik’b’al li chaab’il b’ane’k, xk’anjelankil li paab’aal, ut xk’ulb’aleb’ li osob’tesink rik’in li tijonelil neke’k’anjelak sa’ komonil re k’irtesink, a’ yaal li rajom li Qaawa’.

Tento naq eb’ li komon ink’a’ te’roksi chi moko te’xwaklesi yalaq paay chi b’an li ink’a’ tiik ru, li moko naxk’am ta rib’ rik’in li musiq’ejil, malaj li naxq’et xchaq’rab’il li tenamit. Eb’ li wankeb’ xch’a’ajkilal rik’in xkawilaleb’ li roq ruq’ tento te’aatinaq rik’ineb’ laj b’anonel li chaab’ileb’ xna’leb’ li wankeb’ xliceens sa’ li b’ane’k neke’xk’e.

38.7.9

Li marihuana re b’anok

Li Iglees naxtz’eqtaana li roksinkil li marihuana wi ink’a’ na’oksiman re b’ane’k. Chi’ilmanq 38.7.14.

38.7.11

Xnajtob’resinkil li yu’am (jo’ li soporte vital)

Eb’ li komon moko te’reek’a ta naq teneb’anb’il sa’ xb’eeneb’ xnajtob’resinkil li yu’amej chi numtajenaq. Us naq a’an tz’aqal li kristiaan li nasik’ok ru a’an, wi naru, malaj naq a’an li junkab’al nasik’ok ru. Us naq te’xsik’ xna’leb’ laj b’anonel li chaab’ileb’ xna’leb’ ut naq te’xsik’ li choxahil b’eresiik rik’in tijok.

38.7.13

Eb’ li kutb’il b’an

Eb’ li kutb’il b’an li k’eeb’ileb’ xb’aaneb’ laj b’anonel li chaab’ileb’ xna’leb’ neke’xkol rix lix kawilal li tib’elej ut neke’kolok yu’am. Waklesinb’ileb’ xch’ool li komon sa’ li Iglees chixkolb’aleb’ rix a’an, lix kok’aleb’, ut lix tenamiteb’ rik’in xk’ulb’aleb’ li kutb’il b’an.

A’ut, teneb’anb’il sa’ xb’een li junjunq naq tixsik’ ru xjunes rib’ ma tixk’ul li kutb’il b’an. Wi wankeb’ xpatz’om li komon, tento te’aatinaq rik’ineb’ laj b’anonel li chaab’ileb’ xna’leb’, ut tento te’xsik’ xb’eresihom li Santil Musiq’ej.

38.7.14

Li Aatin re Chaab’il Na’leb’ ut xwaklesinkil xkawilal li tib’elej

Li Aatin re Chaab’il Na’leb’ a’an jun xtaqlahom li Dios. Eb’ li profeet xe’xch’olob’ naq li na’leb’ k’utb’il sa’ Tzol’leb’ ut Sumwank 89 naraj naxye ink’a’ roksinkil li may, ruq’b’al li ukʼa nakaltesin (alcohol) chi moko li tiqwal ukʼa (te ut kape).

Wankeb’ chik li xiwxiwil k’a’aq re ru ut k’anjel li ink’a’ yeeb’ileb’ resil sa’ li Aatin re Chaab’il Na’leb’ malaj xb’aaneb’ laj jolominel re li Iglees. Eb’ li komon tento te’xtz’il rix rik’in chaab’il na’leb’ ut tijok li k’a’ru neke’xsik’ ru xb’aanunkil re xwaklesinkil xkawilaleb’ sa’ tz’ejwalej, sa’ musiq’ej, ut sa’ ch’oolej.

38.8

Xkomoneb’ chik li chaq’rab’ink

38.8.1

Li k’uluk choq’ alalb’ej k’ajolb’ej, ut rilb’aleb’ li kok’al li ink’a’ neke’ru chi wank rik’in xjunkab’aleb’

Xk’ulb’aleb’ li kok’al choq’ alalb’ej k’ajolbej ut rilb’aleb’ li kok’al li ink’a’ neke’ru chi wank rik’in xjunkab’aleb’, a’an naru narosob’tesiheb’ li kok’al ut li junkab’al. Naru xk’uub’ankileb’ li junelikil junkab’al aj rahonel rik’in li k’uluk choq’ alalb’ej k’ajolb’ej. Maak’a’ naxye ma neke’chal chi k’ulb’ileb’ malaj neke’yo’la li kok’al sa’ li junkab’al, juntaq’eet xloq’aleb’ jo’ ninqi osob’tesihom.

Eb’ li komon li neke’xsik’ xk’ulb’al choq’ alalb’ej k’ajolb’ej malaj rilb’aleb’ li kok’al li ink’a’ neke’ru chi wank rik’in xjunkab’aleb’, tento naq te’xpaab’ chixjunileb’ li chaq’rab’ chirix xb’aanunkil a’an li k’eeb’ileb’ xb’aaneb’ li tenamit ut xjolomil li tenamit li te’okenq naq taa’uxq.

38.8.4

Xjuch’eb’ ut xjalam-uucheb’ li Jolomil aj B’eresinel, li Jolomil aj K’anjel, ut laj Setenta re Area

Us naq eb’ li komon sa’ li Iglees ink’a’ te’xsik’eb’ xjuch’eb’ li Jolomil aj B’eresinel, li Jolomil aj K’anjel, ut laj Setenta re Area. Li xb’aanunkil a’an naxkub’si xloq’aleb’ lix santil b’oqb’aleb’ ut lix musiq’ejileb’ li ch’utam. Naru ajwi’ neke’rame’ xb’aan a’an chixk’eeb’al xsahil xch’ool xkomoneb’ chik li komon.

Tento naq eb’ li komon ink’a’ te’risiheb’ xjalam-uuch li Jolomil aj B’eresinel, li Jolomil aj K’anjel, ut laj Setenta re Area sa’eb’ li kapiiy.

38.8.7

Eb’ li perel hu re li Iglees

A’aneb’ a’in li perel hu re li Iglees:

• Li hu Amigos choq’ reheb’ li kok’al.

• Li hu Para la Fortaleza de la Juventud choq’ reheb’ li saaj.

• Li hu Liahona choq’ reheb’ li ninq.

Li Xb’eenil Awa’b’ejil neke’xwaklesi xch’ooleb’ chixjunil li komon chirilb’aleb’ li perel hu re li Iglees. Eb’ li perel hu a’an naru te’xtenq’aheb’ li komon chixtzolb’al lix evangelio li Jesukristo, chixtzolb’al lix k’utumeb’ li yo’yookil profeet, chireek’ankil xnach’ileb’ rik’in li junkab’al re li Iglees chiru chixjunil li ruchich’och’, chixk’ulb’aleb’ li ch’a’ajkilal rik’in paab’aal, ut chi jilok rik’in li Dios.

38.8.8

Lix k’ab’a’, lix logotipo, ut li reetalil li Iglees

Lix k’ab’a’, lix logotipo, ut li reetalil li Iglees tz’aqal neke’reetali li Iglees.

Li logotipo ut li eetalil. Lix logtipo ut li reetalil li Iglees (chi’ilmanq li jalam-uuch wan taqe’q) te’oksimanq ka’ajwi’ jo’ k’ulub’anb’il xb’aan li Xb’eenil Awa’b’ejil ut lix Molameb’ li Kab’laju chi Apostol. Ink’a’ neke’ru chi oksimank re utz’u’ujink. Jo’kan ajwi’ ink’a’ naru neke’oksiman choq’ re rajom junaq, re xk’anjel li k’ay, malaj re xwaklesinkil jalank chik na’leb’.

38.8.10

Eb’ li ulul ch’iich’

Eb’ li ulul ch’iich’ ut eb’ lix k’anjeleb’aal li neke’oksiman sa’eb’ li ch’utleb’aal kab’l re li Iglees, a’aneb’ k’eeb’ileb’ ut ilb’ileb’ xb’aan xjolomil li Iglees malaj li oficiin re area. Eb’ laj jolominel ut eb’ li komon neke’roksiheb’ li k’anjeleb’aal a’an re xb’aanunkil xk’anjel li Iglees, jo’ li k’anjel re li resilal li junkab’al.

Tento naq chixjunileb’ li k’anjeleb’aal sa’eb’ li ulul ch’iich’ wankeb’ xliceens li k’eeb’il re li Iglees.

38.8.12

Eb’ li k’anjeleb’aal choq’ re li k’a’ru natzolman

Li Iglees naxk’eheb’ li k’anjeleb’aal re xtenq’ankileb’ li komon chixtzolb’al ut chixyu’aminkil lix evangelio li Jesukristo. A’aneb’ li loq’laj hu, eb’ li aatin re li jolomil ch’utub’aj-ib’, eb’ li perel hu, eb’ li manual, eb’ li hu, ut xkomoneb’ chik li k’anjeleb’aal. Eb’ laj jolominel neke’xwaklesi xch’ooleb’ li komon chiroksinkileb’ li loq’laj hu ut xkomoneb’ chik li k’anjeleb’aal neke’ajman ru re xtzolb’al li evangelio sa’ rochocheb’.

38.8.14

Li tiqib’ank-ib’ ut sahil ile’k

Waklesinb’ileb’ xch’ool li komon sa’ li Iglees chixk’utb’al roxloq’eb’ choq’ re lix tib’eleb’ rik’in li tiqib’ank-ib’ chi chaab’il ut li sahil ile’k. Jalan jalanq li na’leb’ chirix k’a’ru chaab’il sa’eb’ li jar na’ajej ut hoonal.

38.8.16

Li kutan re kuyuk sa’

Eb’ li komon naru neke’xkuy xsa’ yalaq jo’q’e neke’raj. A’ut, k’iila sut neke’xkuy xsa’ chiru li xb’een hilob’aal kutan re li po.

Chiru li kutan re kuyuk sa’ na’ux li tijok, ink’a’ nokowa’ak chi moko noko’uq’ak chiru 24 oor (wi wan xkawilal li qoq quq’ chixb’aanunkil), ut naqak’e jun mayej re kuyuk sa’ chi anchal ch’oolej. Li mayej re kuyuk sa’ a’an li tumin k’eeb’il re xtenq’ankileb’ li wankeb’ rajom ru (chi’ilmanq 22.2.2).

Wan naq neke’b’aanuman li ch’utub’aj-ib’ re li Iglees chiru chixjunil li ruchich’och’ malaj re yal jun na’ajej chiru li xb’een hilob’aal kutan re li po. Naq nak’ulman a’in, li awa’b’ejil re oqech nareetali jalan chik li hilob’aal kutan choq’ re li kutan re kuyuk sa’.

38.8.17

Li b’uulink ut li loteria

Li Iglees naxtz’eqtaana ut naxye naq moko us ta xb’aanunkil yalaq paay chi b’uulink. Jo’ xcha’al a’an wan li b’uulink chirixeb’ li b’atz’unk ut eb’ li loteria k’ulub’anb’ileb’ xb’aan xjolomil li tenamit.

38.8.19

Li q’axonk sa’ jalan chik tenamit

Eb’ li komon li neke’kana sa’ xtenamiteb’ xe’yo’la wi’ neke’ru chi kok’ aj xsa’ chixwaklesinkil ut chixkawob’resinkil li Iglees aran. A’ut, yal re li junjunq wi tixsik’ ru q’axonk sa’ jalan chik tenamit.

Eb’ li komon li neke’q’axon toj sa’ jalan chik tenamit tento naq te’xpaab’ chixjunileb’ li chaq’rab’ chirix xb’aanunkil a’an (chi’ilmanq Tzol’leb’ ut Sumwank 58:21).

Tento naq eb’ li misioneer ink’a’ te’xk’e xtumin reheb’ li kristiaan re te’q’axonq sa’ jalan chik tenamit.

38.8.22

Lix chaqʼrabʼil li tenamit

Eb’ li komon tento te’xpaab’eb’, te’roxloq’iheb’, ut te’xxaqab’ xwankileb’ li chaq’rab’ sa’ chixjunil li tenamit neke’wan malaj neke’ula’anin wi’ (chi’ilmanq Tzol’leb’ ut Sumwank 58:21–22; Eb’ lix Raqalil li Paab’aal 1:12). Yaal ajwi’ a’an wi wankeb’ li chaq’rab’ li neke’xye naq ink’a’ naru najultikaman li evangelio.

38.8.25

Li aatinak rik’in xjolomil li Iglees

Patz’b’il naq eb’ li komon sa’ li Iglees ink’a’ te’xb’oqeb’ chi moko te’xtaqla li correo electronico malaj li hu reheb’ Jolomil aj B’eresinel re patz’ok chirix li tzol’leb’, re xwotzb’al xch’a’ajkilaleb’, malaj re tz’aamank. Waklesinb’ileb’ xch’ool li komon chi aatinak rik’ineb’ laj jolominel sa’eb’ li na’ajej wankeb’ wi’, jo’ li awa’b’ej re li Komonil re Tenq’ank malaj re xmolameb’ li xb’eenil, naq yookeb’ chixsik’b’al musiq’ejil b’eresiik (chi’ilmanq 31.3).

38.8.27

Eb’ li komon li wankeb’ xmajelal

Waklesinb’ileb’ xch’ool laj jolominel ut li komon chirilb’al li rajomeb’ ru chixjunileb’ li neke’wan rochocheb’ sa’eb’ lix teep malaj uq’ej. Eb’ li komon li wankeb’ xmajelal aajeleb’ ru ut naru neke’tenq’an chi k’iila paay ru. Naru naq li majelal a’an re k’a’uxlej, re komonil wank, re ch’oolej, malaj re tz’ejwalej.

38.8.29

Jalaneb’ chik li paab’aal

Natawman naab’al li nawaklesin ch’oolej, li chaab’il, ut li q’axal us roxloq’inkil sa’ naab’aleb’ chik li paab’aal. Eb’ li misioneer ut eb’ li komon tento naq te’xk’e reetal ut te’roxloq’i xpaab’ahomeb’ ut xna’leb’eb’ jalan chik kristiaan.

38.8.30

Li tz’aqonk sa’ li tenamit ut sa’ li politica

Waklesinb’ileb’ xch’ool li komon chi tz’aqonk sa’ li politica ut li nak’ulman sa’ xjolomil li tenamit. Sa’ k’iila tenamit, naru neke’xb’aanu a’in:

• Votar.

• Okenk ut k’anjelak sa’eb’ li jar ch’uut re li politica.

• K’ehok tumin.

• Aatinak rik’ineb’ laj k’anjenel ut eb’ li candidato reheb’ li ch’uut.

• K’anjelak sa’eb’ li opiis sik’b’ileb’ wi’ ru sa’ xjolomil li tenamit.

Waklesinb’ileb’ ajwi’ xch’ool li komon chi tz’aqonk sa’eb’ li chaab’il k’anjel re xchaab’ilob’resinkileb’ li na’ajej wankeb’ wi’ re naq sahaq li wank ut li k’iiresink junkab’al aran.

Tento naq eb’ laj jolominel sa’ li Iglees ink’a’ te’xch’utub’eb’ li komon re te’tz’aqonq sa’ li politica. Chi moko te’xye reheb’ li komon chan ru naq te’tz’aqonq.

Tento naq eb’ laj jolominel ut eb’ li komon ink’a’ te’xye malaj te’xb’aanu yalaq k’a’ru li ilb’ilaq jo’ xk’ulub’ankil li Iglees choq’ re jun ch’uut, na’leb’, chaq’rab’, malaj candidato re li politica.

38.8.31

Li resilaleb’ li komon

Teneb’anb’il sa’ xb’eeneb’ laj jolominel naq te’xkol rix li resilal li junjunq chi komon. Ink’a’ neke’ru chi oksimank li tz’iib’anb’il hu, tusleb’aal, malaj xkomon chik li hu re li Iglees choq’ re rajom junaq, re xk’eeb’al resil li k’ay, malaj xk’anjel li politica.

38.8.35

Eb’ laj refugiado

Jo’ xcha’al li teneb’anb’il sa’ xb’eeneb’ re rilb’aleb’ li wankeb’ rajom ru (chi’ilmanq Mosiah 4:26), eb’ li komon sa’ li Iglees neke’xyeechi’i lix hoonaleb’, lix seeb’aleb’, ut lix chaab’ilal xch’ooleb’ re xk’ulb’aleb’ laj refugiado sa’ xtenamiteb’.

38.8.36

Xtz’aamankil li tumin chiru li Iglees

Waklesinb’ileb’ xch’ool li komon li wankeb’ rajom ru chi aatinak rik’ineb’ lix obiisp sa’ xna’aj aatinak rik’in lix jolomil li Iglees malaj xtz’aamankil li tumin chiruheb’ jalan chik aj jolominel malaj komon sa’ li Iglees.