“29. Bootaki inanon te Ekaretia,” Aeniboki ni Kabuta: Te Beku n Ana Ekaretia Iesu Kristo ibukiia Aika Itiaki ni Boong aika Kaitira (2024).
“29. Bootaki inanon te Ekaretia,” Aeniboki ni Kabuta.
29.
Bootaki inanon te Ekaretia
29.0
Kabwarabwaraana
Aika Itiaki ni Boong aika Kaitira a bobotaki n nebonebo, a kaotaia imarenaia, ao n reirei ao ni kamatebwaia te euangkerio (taraa Aramwa 6:6; Moronaai 6:5–6). E berita te Tia Kamaiu, “Bwa ike a bootaki iai uoman ke teniman n arau, ao Ngai I mena naba iai i buakoia” (Mataio 18:20). Te uaia ni bobotaki bon teuana te kawai are e kona iai nanora “ni botaki n te nano ae ti teuana i nanon te tangira imarenaia.” (Motiaea 18:21).
Te boowi ni kairiiri e buokiia taan kairiiri ni marooro ao ni baronga te mwakuri n buokiia tabeman. Ma irarikina, karaoan te boowi e riai n aki onea mwiin te beku ao te ibuobuoki n aron are e karaoia Iesu Kristo. E kona ni baireaki n te boowi ni marooro kawai aika ko kona iai ni buoka te Atua n Ana mwakuri ibukin te kamaiuaki ao te karietataaki, ma n angiin te tai ao a koro bukin aikai itinanikun te boowi ni marooro.
29.1
Bairean ao Kairan Bootaki
Taan kairiiri a bairei ao a kairii bootaki “n aron ae a kairaki iroun te Tamnei ae Raoiroi, ni kaineti nakon ana tua ao ana kaotioti te Atua” (Reirei ao Berita aika Tabu 20:45; taraa naba Moronaai 6:9; Reirei ao Berita aika Tabu 46:2). A ukorii kawai ni karekea namakinan te Tamnei inanon aia bootaki.
Taan kairiiri a na kakoauaa bwa mwaitin ao abwakin taian bootaki a na aki karekea te karawawata nakoia membwa ke aia utu. Te katooto, bootaki a riai n aki karika ae e na kangaanga irouia utu karekean reitakiia n te bong ae te Tabati.
Taani kairiiri a kakoauaa naba bwa te bootaki anne e boboto iaon te bwai ae moan te kakawaki. Te katooto, te bootaki n toa e riai ni boboto iaon te toa ao karikirakean te onimaki iroun Iesu Kristo. Boowi ni beretitentii ao kauntira a boboto iaon kakorakoraaia aomata n tatabemaniia ao utu.
Te aobitia are e tararua e na kaira te boowi. Ke teuanne ke neienne e kona n tuanga temanna, n aron te kauntira, bwa e na kairiiri iaan ana kaetieti teuanne ke neienne.
N taai tabetai e kona n ae iai te bwai ae riki n tain te bootaki are e namakinna te aobitia n tararua bwa e kainnanoa te kamataata. Te katooto, temanna e kona n anga reirei aika aki eti. Ngkana e riki anne, te aobitia are e tararua e riai ni karaoa te kamataata n aki kamwinibaea temanna.
29.2
Bootaki n te Uoote
29.2.1
Bootakin te Toa
29.2.1.1
Bairean te Bootaki n Toa
Te bitiobiriki e bairea ao ni kaira te bootaki n toa. A kakoauaa bwa te bootaki n toa e boboto iaon te toa ao karikirakean te onimaki iroun Iesu Kristo.
Maanin bootakin te toa ti teuana te aoa. E kona n iai kanoana n aron aikai:
-
Te katangitang imwaain te waaki (taraa 19.3.2 ibukin te kainibaire). Katangitang aika tabu imwaain waakin te bootaki e kona ni kaoa te tamnei n nebonebo.
-
Kamauri ao butimwaai.
-
Butimwaeaia mataniwi n tararua ke taan kairiiri tabeman ake a roko. A riai ni kaoaki bwa a na tekateka n te tabo n tekateka i moa mataniwi n tararua ao kauntira aika rietata ake a kakawari. Aobitia ni Kabuta a kaoaki naba n tekateka n te tabo n tekateka ma ti ngkana a bon kaei oin aia uoote n aia tabo.
-
Katanoata. A riai aikai ni kauarerekeaki kanakoaia. Angiia a kona ni boretiaki, n tibwaaki iaon bwai aika maiu man te iti, ke n tibwaaki inanon bootaki ake tabeua.
-
Mwakuri aika a na karaoaki n te Uoote ao Titeiki, n aron aikai:
-
Kamatoakiia ao kamotirawakiia aobitia ao taan reirei (taraa 30.3 ao 30.6).
-
Uotakirakean araia mwaane ake a na kamatoaaki nakon te aobiti n te Nakoanibonga ae te Aaron (taraa 18.10.3).
-
Kaotakiia membwa aika boou, n raonaki ma naake a tibwa rairaki. Imwiin tabeua taeka ni butimwaai, te aomata are e kaira te bootaki e tuangiia kaain te taromauri bwa a na kaotia ni kateani baia ni butimwaiia membwa akanne nakon te uoote.
Ngkana ataei ake membwa n te rekooti a bwabetitoaki ao ni kamatoaaki, a kaotaki n tain bootakin te toa. Ma, aki kainnanoa ae a na kaotaki ibukin butimwaeakiia nakon te uoote.
-
-
Aranakiia ao kakabwaiakiia ataei (taraa 18.6). Aio e aki toki ni karaoaki n tain botakin te kaoti koaua (taraa 29.2.2).
-
Kamatoakiia ake a tibwa rairaki (taraa 18.8).
-
Anenen te toa ao kakabwaiaan ao kabutakin te toa. Te toa bon boton raoi te bootaki. Bootaki ake tabeua a na aki anaa te mwakoro mai iai. Te otenanti aio bon te tai ibukiia membwa ni kabotoa aia iango nakon te Tia Kamaiu ao Ana anga karea ibukiia. E riai n reke bwa te tai ae tabu ni kaboua maiun tamneim.
Taiboran te toa e na riai ni katauraoaki imwain moanakin te bootaki. Te bitiobiriki e na kakoauaa bwa e kakabwaiaki te toa ao ni kabutaki n te aro ni karine ao n te aro ae barongaaki. Naake a kakabwaia ao ni kabuta te toa a tei ibukin Iesu Kristo.
Ibukin kaetieti iaon katauraoan, kakabwaian, ao kabutan te toa, taraa 18.9.
Ibukin rongorongo iaon kakabwaian ao kabutan te toa inanon taai aika onoti, taraa 29.2.1.5 ao 18.9.1.
-
Rongorongo man te euangkerio ao anene n taromauri ke katangitang riki tabeua. Rongorongo ao katangitang a riai n teimatoa n ira aron tabun te toa. Ibukin rongorongo iaon rineaia taan taetae, taraa 29.2.1.4. Ibukin rongorongo iaon rinean taian anene ibukin te bootaki n toa, taraa 19.3.2.
-
Te anene ao te tataro ni kainiin.
-
Te katangitang ni banen te bootaki.
Bwaai ake a kaotaki ao tanmei aika a nako ma bwanaia a riai n aki kabonganaaki n te bootaki n toa (taraa 38.8.3).
29.2.1.2
Te Tia Tararua ni Bootakin Te Toa
Te bitiobi e tararua ni bootakin te toa ma ti ngkana te membwa man te beretitentii n te titeiki, te Itingaun n te Aono, ke te Mataniwi ni Kabuta a roko. Ngkana te bitiobi ma ana kauntira a bane n aki roko ni bootakin te toa, te beretitenti n te titeiki e rineia ae e na tararua. Ni bon arona e rinea te beretitenti n te kooram n unimwaane. E ngae n anne, e kona ni kaoa temanna ae iai irouna te Nakoanibonga ae te Merekitereka.
29.2.1.3
Te tai imwaain te Bootaki
Imwaain ae e moanaki te bootaki, kaain te taromauri a katauraoia ni maiuia n tamnei ibukin te toa. A kona ni karaoa aei rinanon te tataro inanoia ao n iango. Taan kairiiri a kaota te banna ni katooto n aron te karinerine.
29.2.1.4
Rineaia Taan Taetae
Te bitiobiriki e rineia taan taetae ibukin te bootaki n toa. N angiin te tai a kaoiia membwa n te uoote, ni ikotaki ma kairake ao ataei (taraa 38.8.18). Te titeiki beretitentii e kona n katabeia kauntira aika rietata ke membwa n te beretitentii man bootaki nako n te titeiki bwa a na taetae. Te beretitenti n te titeiki e na bairea tain kakaraoan te mwiokoaki aio.
Te bitiobiriki a kanakoa te kakao ibukin te taetae ni moantaai imwain te bootaki. Taan taetae a kaota aia koaua iaon Iesu Kristo ao n reirei iaon Ana euangkerio ni kabonganai booki aika tabu (taraa Reirei ao Berita aika Tabu 42:12; 52:9). Marooro a riai ni karikirakea te onimaki ao n teimatoa n ira aron tabun te toa.
Ibukin rongorongo iaoia mitinare ake a tibwa weteaki ke mitinare ake a tibwa oki n taetae ni bootakin te toa, taraa 24.5.2 ao 24.8. 3.
Te bitiobiriki e kaokoroa teuana bootakin te toa ni katoa ririki ibukin karaoan aia kanoa ataein te Moanrinan. Ibukin rongorongo i aon aia kanoa aio, taraa 12.1.6.
29.2.1.5
Bootaki n Toa inanon Taai aika Onoti
Membwa n tatabemaniia a kainnanoi kakabwaia n tamnei ake a roko man kanakin te toa. Ma e ngae n anne, tabeman membwa a aki kona ni kaea bootakin te toa ibukin ae a kainaki ni mweengaia, n te onaoraki, ke tabo ni kuakua. E na mwiokoia tabeman naake iai irouia te nakoanibonga te bitiobi bwa a na anganiia membwa akanne te toa (taraa 18.9.1).
N tabeua keiti, te bitiobi e na kona n anga te kariaia n rawean ao kanakoan te bootaki n toa rinanon te kombiuta ibukiia naake aki kona n roko. Ibukin rongorongona, taraa 29.7.
Ngkana membwa a mwamwananga ke ni maeka n raroa ma mweengaia n te tai ae uarereke, a riai n ira te bootaki n toa n te tabo are e kaan ma ngaia ngkana e riai. A na aki karaoaki waaki n toa n tain karaoan bootaki n utu, motirawa, ke waaki ni kakukurei riki tabeua ake aki wakinaki man te Ekaretia.
29.2.2
Bootaki n Akimamatam ao Kaotikoaua
Ni bootakin te aki mamatam ao te kaoti koaua, akea ae a mwiokoaki bwa taan taetae ke te anene ni kamotirawa. Ma, te aomata are e kairiiri e anga ana koaua ae kimototo. Ngkanne e kaoiia kaain te taromauri bwa a na kaotii aia koaua. Ni kaotan te koaua e nanonaki bwa taekinan koauan te euangkerio ngkai ko kairaki iroun te Tamnei ae Raoiroi. E na riai ni kimototo kaoti koaua bwa aonga ni mwaiti aomata ake a na ira karaoana.
A butimwaeaki ataei ni kaotii aia koaua n tain bootakin te aki mamatam ao te kaoti koaua. E na rang raoiroi ibukiia bwa a na reiakina aron karaoana man mweengaia ni karokoa ae a kona n anga aia koaua n akea buokaia mai irouia tabeman.
Iaan ana kaetieti te bitiobi, ataei n aron ae kakaraoaki a kakabwaiaki n tain bootakin te aki mamatam ao te kaoti koaua (taraa 29.2.1.1).
29.2.3
Ana Maungatabu te Uoote
Te maungatabu n te uoote e baireaki bwa e na kaitarai kainnano n te tabo. Iai inanona te bootaki n toa are e baireaki iroun te titeiki beretitenti. Te titeiki beretitenti ni bon arona ngaia ae e tararuaa te bootaki, ao kaain te bitiobiriki ngaiia aika a kairia.
N tain te bootaki aio, temanna man te beretitentii n te titeiki ke te kauntira ae e rietata e uotarake araia taan kairiiri ni kabuta, titeiki, ao n te uoote ibukin te kamatoa. E kabonganaa te Booma ibukin Kamatoakiia Aobitia, ae katauraoaki iroun te kiraaka n te uoote. Ni bon arona te bitiobi ao te titeiki beretitenti a taetae n tain te bootaki.
Te uoote e karaoi bootaki n te nakoanibonga ao bootaki n rabwata ake tabeua bwa mwakoron te maungatabu n te uoote. Taan kairiiri n te titeiki a na anga te kaetieti ao te ibuobuoki. A ibuobuoki nakoia taan kairiiri n te uoote ao membwa.
N irekereke ma ana maungatabu te uoote, te titeiki beretitenti e bowi ma te bitiobiriki. A uaia n rinanon aron Ana mwakuri te Atua ibukin te kamaiuaki ao te karietataaki inanon te uoote. Te bootaki aio e na karaoaki n Tabatin ana maungatabu te uoote ke n te tai teuana.
29.2.4
Boowi n te Bitiobiriki
Te bitiobi e bairea ao ni kaira boowin te bitiobiriki. Bwaai aika a na iangoaki a kona n iai inanona aikai:
-
Barongaan Ana mwakuri te Atua ibukin te kamaiuaki ao te karietataaki n te mweenga.
-
Kakorakoraia aomata n tatabemaniia ao Utu n te uoote–ai moarara riki kairake ao ataei.
-
Rineaia membwa ake a kona n tauraoi n karekei otenanti, n raonaki ma otenanti n te nakoanibonga.
-
Rineaia membwa ake a na weteaki nakon nakoa n te uoote.
-
Rineaia membwa ake a kona ni kanakoaki araia nakon te titeiki beretitenti bwa a na beku bwa mitinare.
-
Rinanon kaetieti man koroboki aika a tabu, taan kairiiri n te Ekaretia, ao te aeniboki aei.
Bwaai riki ake tabeua e kona n ae iaon burokuraem ni bootaki nako n te uoote, te kataumwane n te uoote, ribooti iaon mwioko, ao babaire iaon boowi ao waaki ni kakukurei aika a na roko.
29.2.5
Boowi ni Kauntiran te Uoote
Te bitiobi e bairei, tararuai, ao e kairi bootaki ni kauntira n te uoote. Ngkana akea ngaia, e kona n angan ana kauntira bwa e na tararuaia ao ni kairia. Ma, e aki karaoi babaire aika kakawaki te kauntira n akea te bitiobi.
Te bowi n kauntira n te uoote e buokiia membwa n te uoote ni karikirakea te korakora n tamnei, karekei otenanti ni kamaiu, ni kawakin berita aika tabu, ao n riki bwa taan iriira Iesu Kristo (taraa Moronaai 6:4–5). N tain bootakin te uoote kauntira, kaain te kauntira a na bairea ao ni baronga aron te mwakuri aei. Ana bootaki n iangoia bwa e na kanga korakoraia ao aia konabwai kaain te uoote ni kakabwa-iaia naake a kainnano. A ukoukora ana kairi te Tamnei ngkai a ikotaki n te tangira ao te tabeaianga ibukiia kaain te uoote.
Taan ni kairiiri ibukin barongaan te uoote a na irii bowiin te kauntira n nakoaia aika uoua:
-
Bwa kaain te kauntira n te uoote ake a ibuobuoki ni kakabwaiaia kaain te uoote ni kabane.
-
Bwa te tia tei ibukin aia bootaki.
Ngkana a bane ni bootaki, kaain te bowi n kauntira n te uoote a na maroroakin bwaai aika a na tekeraoi iai man aia nano teuana ni mwakuri ma kaain te kauntira ni kabane. Kaain te kauntira n tatabemaniia nako a kaungaaki bwa a na tibwaua a na iango teuanne ke neienne ao a na kairi te tamnei iaon bwaai aikai.
Bowiin te uoote kauntira ni bon arona e na aki raka iaon teuana te aoa. A moanna ma te tataro ao te ribooti iaon mwioko man bowi ake mai imwaina. Bwaai aika karinanaki inano a na maroroakinaki. E na aki tau te tai ni maroroakin ni kabane n tain te boowi. Te bitiobi e na moanibwaia moa bwaai aika rang ni kainnanoaki ni kakabwaiaia temanna ma temanna ao utu.
-
Maiuakinan ana euangkerio Iesu Kristo. Ni buokiia membwa ni kabane ni karikirakea aia onimaki, karekei aia otenanti ni kamaiu, ao ni kawakin aia berita aika tabu.
-
Tararuakiia naake iai kainnanoia. Tibwauaan ara bwai ao rabakaura ni kakabwaiaia aomata n tatabemaniia nako, utu, ao te komiunite. Buokaia kaain te uoote ni kona ni bon toro-nibwai. (Tara mwakoro 22.)
-
Kaoakiia ni kabane bwa a na karekea te euangkerio. Rinanoakin aia kekeiaki naake a kamatebwaia taekan te euangkerio, n raonaki ma membwa aika boou ao ake a oki. Maroroakin kawai aika a na kona iai membwa n tibwaua te euangkerio ma tabeman. (Tara mwakoro 23.)
-
Ikoikotakia utu ibukin te maiu ae akea tokina. Rinanoan aia waaki membwa ake a katauraoi ni karekei otenanti n te tembora. Bairean kawai ni buokiia riki membwa tabeman ake a tau ibukin karekean aia beeba ni kariaia nakon te tembora. Maroroakin kawai aika a kona iai membwa n iri mwakuri inanon te tembora ao n rongorongon te utu. (Tara mwakoro 25.)
Ngkai a maroroakin bwaai aikai kaain te bowi n kauntira n te uoote, a iangoi kainnanoia ao korakoraia membwa ake a beku ibukiiia. A kona n reiakin taekan kainnano ao korakora aikai ni bowiin te beretitentii, n aia maroro ma membwa n aia bootaki (n raonaki ma intawiu n te mwakuri n ibuobuoki), ao rinanon oin aia kekeiaki n te mwakuri n ibuobuoki. N raonaki ma anne, Leader and Clerk Resources iai inanona bwaai ni mwakuri ao ribooti are e kona ni buokiia taan kairiiri n ataa aron rikirakeia membwa. A riai kaain te kauntira ni kawakin rongorongo aika tabu kaotakiia ke aika kai namakinaki (taraa 4.4.6).
E riai bwa kain te kauntira n te uoote ni kinaia ataei ao kairake n te uoote ao aia kangaanga ni mwengaia. Ana taraia riki ake akea boutokakiia n te euangkerio ni mweengaia.
Imwiin te marooro, e kona te bitiobi n iangoa te bwai ae na karaoaki ke n taona te babaire ngkai e na kakaea riki rongorongona ao te kairi riki tabeua. Ke e kona n angan te kauntira ae kaokoro te kangaanga aei, n aron te bitiobiriki. Taraa 4.4.3.
N tabetai te bowi n kauntira n te uoote e kona ni motikia ae e kona n ibuobuoki ana waaki ni kakukurei te uoote ni kaitarai kainnanoia membwa. E kona te bowi n kauntira n te uoote n tararua te babaire n ana waaki ni kakukurei te uoote. Ma, angiin te babaire e karaoaki imwaain ao imwiin bowiin te kauntira. Ibukin rongorongon waaki ni kakukurei riki tabeua, taraa mwakoro 20.
Imwiin okiia nakon mweengaia mitinare ake a bwanin aia tai, a na kaoaki bwa a na anga aia ribooti iaon aia mition nakon te uoote kauntira (taraa 24.8.3).
Ni mataata iaon tuua are e anga te kairi ni boowiin kauntira n te Ekaretia, ni kabane membwa n te kauntira a riai ni kamatebwaia 4.3 ao 4.4.
29.2.6
Aia Bowi n Kauntira n te Uoote ibukiia Kairake
E na kaira te bowi ni kauntira n te uoote te bitiobi ibukiia kairake. Ke e kona ni mwiokoa temanna riki ni karaoa aei, n aron ae temanna te tia ibuobuoki n ana kooram ni ibonga ke te beretitenti n te kiraati n Ataeinnaine irouia ake a ikawai. Te bowi n kauntira n te uoote ibukiia kairake e katauraoi taai ibukiia kairake ni kairiiri. Te bitiobiriki ke taan kairiiri tabeman a kona ni buokiia ni katauraoi nakon bowi aikai n tain aia bootaki ni kooram ke kiraati beretitentii.
Imwain taian bootaki nako, te bitiobi ao temanna are e kairiiri e rinanoi bwaai ake a na maroroakinaki. Bwaai aikai a na iai inanona aikai:
-
Ana mwakuri te Atua ibukin te kamaiuaki ao te karietataaki.
-
Kainnanoia kairake n te uoote ao aron buokaia.
-
Te waaki ni kekeiaki n rootiia kairake ake a aki bati ni kakaonimaki ke ake a boou.
-
Waaki ni kakukurei, a raonaki ma karekean taai ni beku nakoia ake a kainnano. Angiin taian babaire a karaoaki inanon aia boowi beretitentii ni kooram ao ni kiraati beretitentii (taraa mwakoro 20).
-
Mwakuri n Ibuobuoki (taraa mwakoro 21).
-
Reireinakiia n tabeia beretitentii ni kooram ao kiraati beretitentii aika a boou.
Ni mataata iaon tuua are e anga te kairi ni boowiin kauntira n te Ekaretia, ni kabane membwa n te kauntira a riai ni kamatebwaia 4.3 ao 4.4.
29.2.7
Bowin te Uoote ake Tabeua ao Taian Kiraati
Boowi ibukin te kooram n te nakoanibonga ao aia beretitentii a kabwarabwaraki inanon mwakoro 8 ao10.
Boowi ibukiia aine n te Bootaki n Aine ao aia taan kairiiri a kabwarabwaraki inanon mwakoro 9.
Boowi ibukiia Ataeinaine ao aia taan kairiiri a kabwarabwaraki inanon mwakoro 11.
Boowi ibukiia ataein te Moanrinan ao aia taan kairiiri a kabwarabwaraki inanon mwakoro 12.
Taian kiraati n te Reirei n Taabati a kabwarabwaraki n 13.3.
Boowi ibukin te kauntira n Tia Reirei a kabwarabwaraki inanon 17.4.
Te reitaki ni boowi ibukin te mwakuri n tibwaan te euangkerio ao kakorakoraaia membwa aika a boou ao ake a tibwa oki a bon kabwarabwaraki inanon 23.4.
Te reitaki ni boowi ibukin te tembora ao rongorongon te utu a kabwarabwaraki inanon 25.2.7
29.2.8
Tain taian Bootaki n te Tabati
Uoote a kabonganaa teuana mai ibuakon te tai ni bootaki n te uoua n aoa n te Tabati.
Baire 1
|
60 te miniti |
Bootakin te toa |
|---|---|
|
10 te miniti |
Mwaing nakon taian kiraati ao bootaki |
|
50 te miniti |
Inanon Tabati nako; Moanrinan, ni ikotaki ma te netiuri (taraa 12.2.1.2) Te moan ao te kateniua n Tabati n te namakaina: Reirei n Tabati (taraa 13.3) Te kauoua ao te kaaua n Tabati: bootakin kooram n te Nakoanibonga (taraa 8.2.1.2 ao 10.2.1.2), Bootaki n Aine (taraa 9.2.1.2), ao Bootaki n Ataeinnaine (taraa 11.2.1.2) Te kanimaua n Tabati: bootaki ibukiia kairake ao ikawai. Te bitiobiriki e bairea te botoniango are e na reiakinaki ao n rineia taan reirei (ni bon arona kaain te uoote ke te titeiki). A baireia naba ngkana tao kairake ao ikawai, mwaane ao aine, a na kaokoro ni bootaki ke a na ikotaki. |
Baire 2
|
50 te miniti |
Inanon Tabati nako; Moanrinan, ni ikotaki ma te netiuri (taraa 12.2.1.2) Te moan ao te kateniua n Tabati n te namakaina: Reirei n Tabati (taraa 13.3) Te kauoua ao te kaaua n Tabati: bootakin kooram n te Nakoanibonga (taraa 8.2.1.2 ao 10.2.1.2), Bootaki n Aine (taraa 9.2.1.2), ao Bootaki n Ataeinnaine (taraa 11.2.1.2) Te kanimaua n Tabati: bootaki ibukiia kairake ao ikawai. Te bitiobiriki e bairea te botoniango are e na reiakinaki ao n rineia taan reirei (ni bon arona kaain te uoote ke te titeiki). A baireia naba ngkana tao kairake ao ikawai, mwaane ao aine, a na kaokoro ni bootaki ke a na ikotaki. |
|---|---|
|
10 te miniti |
Mwaing nakon bootakin te toa |
|
60 te miniti |
Bootakin te toa |
Ngkana uoua uoote a kabongana te kateitei ae ti teuana ao teuana ke ni kauoua e karako mwaitiia aia ataei ke kairake, e na rangi raoiroi ibukia ataei ao kairake bwa a na ikotaki ni kaea te kiraati. Aia tai ni bootaki uoote akanne e kona ni itaotao n aron ae kaotaki inano.
Te baire aei e kona naba n taraaki ngkana uoote akanne a kabonganai taetae aika a kakaokoro ma aia ataei ao kairake a kabongana te taetae ae titebo.
Kamanenaan te baire aio e tangira a na kariaia te titeiki beretitenti. Ngkana e kariaia, bitiobi n uoote akana uoua akanne a boowi ma taan kairiiri ni bootaki n ongoraa nanoia iaon aron wakinana.
Bitiobiriki akana uoua a uaia ni boowi ni baireia bwa antai man aia uoote aika a riai ni weteaki ni beku n taian bootaki ao kooram. Bitiobi n tatabemaniia a tiku bwa beretitenti ni bon aia kooram ibonga, ma bitiobi akana uoman a na ikaruoruo n tararua ni bootakin te kooram n te Tabati. Bitiobi man uoote akana uoua a na iri ni boowiin te uoote kauntira ibukiia kairake ae e botaki. Imwiin karaoan nanon te baire, taan kairiiri a reitinako ni bobowi ni barongai waakin aia mwakuri.
29.3
Bootaki n te Titeiki
29.3.1
Maungatabu n te Titeiki
E baireaki tain te maungatabu n te titeiki iroun te Beretitenti n te Kooram n Abotoro n te Tengaun ma Uoman. Ni bon aona te titeiki beretitenti ae tararua n teuana te maungatabu n te ririki ao te Itingaun n te Aono are e mwiokoaki ke te Mataniwii ni Kabuta e tararua n are teuana.
Te aobitia are e tararua e kairii babaire ni kabane ibukin te maungatabu. E anga ana kariaia iaoia naake a na taetae ao anene ake a rineaki imwaain te tai. Ibukin rongorongo iaon katangitang n tain te maungatabu n te titeiki, taraa 19.3.4.
Ngkana e tararua te Itingaun n te Aono ke te Mataniwi ni Kabuta, e kona n kaoa te beretitenti n te titeiki ni iangoi atuun reirei ibukin reiakinaia n te maungatabu. Ngkana e tararua te titeiki beretitenti, ngaia ao ana kauntira a rinei atuun reirei. Te titeiki beretitentii e kona ni maroroakin atuun reirei ake a iangoaki ma kaain te titeiki kauntira. Ni karaoan taian rinerine aikai, te titeiki beretitentii e iangoi atuun reirei ake e a tibwa tia te Moan Beretitentii ni katuruturui.
Ngkai e karaoa te katauraoi te titeiki beretitenti ibukin te maungatabu n te iteiki, e kona n butiia te kooram n te nakoanibonga ao bootaki ake tabeua, aomata n tatabemaniia, ao utu bwa a na ibuobuoki. Te katooto, a kona ni katabeaki ni bairei taian kaintekateka, taan butimwaai, ao ni kaitiaka te kateitei.
Ni katoa maungatabu n te titeiki iai kanoana bootaki n aron aikai:
-
Ana boowi te Itingaun n Aono ke te Mataniwii ni Kabuta (ngkana e mwiokoaki) ma te titeiki beretitentii. Te kiraaka n te titeiki ao te tia koroboki ni kakoroi mwiin mooti n te titeiki ana iri naba.
-
Boowi ni kairiiri te nakoanibonga n te titeiki (taraa 29.3. 3). Te mataniwi are e tararua e baireia bwa tao te boowi aei e karaoaki n te Kaonobong ke te Tabati. Te membwa n te titeiki beretitentii e kairia.
-
Te tetere n tairikin te Kaonobong ibukiia membwa n te titeiki ake te 18 aia ririki ao ake iaona. Ni kaineti ma bwaai aika riki n te tabo, te bootaki aio e kona ni karaoaki n te Tabati ngkana e kariaiakaki iroun te mataniwi are e tararua. Te membwa n te titeiki beretitentii e kairia.
-
Te tetere ni kabuta, e karoaki n te Tabati, ibukiia ni kabane membwa ake a tangiria n iria. Te beretitenti n te titeiki e kaira ao n taetae n te bootaki aei. E kona ni karaoaki ae e raka iaon teuana te tetere ni kabuta n te Tabati ngkana e aki tau te tabo n tain teuana te tetere. Ataei a na airi ma aia utu, tiaki n te bootaki ae okoro.
Ngkana e riai, taian tetere n te maungatabu a kona n raweaki ao ni kaotaki nakon autinibotaki ke tabo riki tabeua n te titeiki. Tabeman membwa a kainanoa ae e na kanakoaki te maungatabu are raweaki nakon mweengaia. Ibukin rongorongon riki rawean ao kanakoan tamnein bootaki, taraa 29.7.
Taan taetae n te tetere ni kabuta a riai n aki kabonganai bwaai ake a kaotaki ao tamnei aika a nako ma bwanaia (taraa 38.8.3).
Ngkana te Mataniwi ni Kabuta, te beretitenti n te tembora ao kainabana, te mition beretitenti ao toana, ke te tamanuea n te titeiki a iri, a riai n tekateka n te tabo n tekateka mai imoa. Titebo naba nakoia kauntira n te tembora ao beretitentii n te mition (ao kainabaia) ngkana a iri n onea mwiin te beretitenti n te tembora ke te mition.
N teuana ana maungatabu te titeiki ni katoa ririki, te membwa n te titeiki beretitentii e kaotiia aobitia ni kabuta, n te aono, ao n te titeiki ibukin te kamatoaaki. E kabonganaa te Booma ibukin Kamatoakiia Aobitia, ae katauraoaki iroun te kiraaka n te titeiki. Aio e kakaraoaki n te moan maungatabu n te titeiki n te ririki.
Ngkana a weteaki aobitia n te titeiki ke a kamotirawaaki imarenan ana maungatabu te titeiki, a kaotaki araia ibukin kamatoakiia ke anganakiia te kakaitau n tain te maungatabu n te titeiki are e na roko. Ke e kona ni karaoaki i nanon nako uoote ni bootakin te toa. Taraa 30.3 ao 30.6.
Taari ake a tia n rekomente bwa a na katabuaki nakon te unimwaane ke ibonga aika rietata a uotakirake araia ibukin te kamatoa n ana maungatabu te titeiki. Ngkana temanna te tari e kainnanoa katabuana imwaain ana maungatabu te titeiki ae e na roko, e kona ni kamatoaaki n te bootaki n toa n ana uoote. E na uotakirake arana ngkanne ibukin kakoauakina n te kateibai n te maungatabu n te titeiki (taraa 18.10.3).
29.3.2
Ana Bootaki te Nakoanibonga ni Kabuta n te Titeiki
Te titeiki beretitentii e bairea ao ni kaira ana bootaki te nakoanibonga n te titeiki. A tataromwaaka iaon rinean marooro ao taan taetae.
29.3.3
Aia Boowi Taan Kairiiri n te Nakoanibonga n te Titeiki
Te titeiki beretitentii e bairea ao ni kaira te bootaki n kairiiri n te nakoanibonga n te titeiki. Tein wakinan bootaki aikai a kona ni bibitaki. A kona naake a iria ni kabane ni bane ni botaki ni karokoa banen te bootaki. Ke, imwiin kanakoan kaetieti ni kabuta, a kona ni kakaokoroia inanon kurubu aika uarereke ibukin reiakinaia ae onoti ni kaineti ma weteaia ao katabeaia.
Te titeiki beretitentii ao tabeman taan kairiiri n te titeiki a aki toki ni katauraoi reirei. Taan kairiiri n te uoote, ni ikotaki ma taan kairiiri aine, a kona naba ni kaoaki bwa a na anga reirei n taai tabetai.
29.3.4
Aia Boowi Taan Kairiiri n te Titeiki
Beretitentii ni bootaki nako n te titeiki a bairea ao ni kaira te bootaki n kairiiri n te n te titeiki. Tein wakinan bootaki aikai a kona ni bibitaki. Taani kairiiri ni kabane a kona ni bane ni botaki ni marooro ni karokoa banen te bootaki. Ke, imwiin kanakoan kaetieti ni kabuta, a kona ni kakaokoroia inanon kurubu aika uarereke ibukin reiakinaia ae onoti ni kaineti ma weteaia ao katabeaia.
Taan kairiiri ni bootaki nako, membwa n te titeiki beretitentii, ao tabeman taan kairiiri n te titeiki a aki toki ni katauraoi reirei. Taan kairiiri ni bootaki n te uoote a kona naba ni kaoaki bwa a na anga reirei n taai tabetai.
Te beretitentii irouia Ataeinimwaane n te titeiki aki karaoa te bootaki ni kairiiri n te titeiki. Te kaetieti ibukiia naake a beku ma te kooram n te Nakoanibonga ae te Aaron a karekeaki n te bootaki ni kairiiri n te nakoanibonga n te titeiki (taraa 29.3.3).
29.3.5
Bootakin te Titeiki Beretitentii
Te titeiki beretitenti e bairea ao ni kaira te bootaki n beretitentii n te titeiki. Bwaai aika a na iangoaki a kona ni iai inanona aikai:
-
Ana mwakuri te Atua ibukin te kamaiuaki ao te karietataaki n te titeiki.
-
Kakorakoraia aomata n tatabemaniia ao Utu n te titeiki.
-
Te kainano ao te korakora n te uoote, kooram n unimwaane, ao bootaki ake tabeua n te titeiki.
-
Ana rekomentaition te bitiobi iaoia mwaane ake a na kamatoaaki bwa unimwaane.
-
Membwa ake a na weteaki nakon nakoa n te titeiki ao tabeua wewete n te uoote n aron are e kabwarabwaraaki inanon 30.8.
-
Ana rekomentaition te bitiobi iaoia membwa ake a na beku n te mition.
-
Kaetieti man koroboki aika a tabu, taan kairiiri n te Ekaretia, ao te aeniboki aei.
Bwaai riki ake tabeua e kona n ae iaon ana waaki ni kakukurei ao burokuraem te titeiki, te kataumwane n te titeiki, ribooti iaon mwioko, ao babaire iaon boowi aika a na roko.
29.3.6
Bootakin te Kauntira ae Rietata
Te titeiki beretitenti e bairea ao ni kaira te bootaki irouia kauntira aika rietata. Bootaki aikai e kona ni iai inanona:
-
Karekean te kaetieti mairoun te titeiki beretitentii iaon tuua ao taian mwioko.
-
Uaia ni maooro iaon kakorakoraaia aomata n tatabemaniia ao Utu n te titeiki. Leader and Clerk Resources (LCR) iai inanona bwaai ni mwakuri ao ribooti are e kona ni buokiia taan kairiiri n ataa aron rikirakeia membwa.
-
Maroroakinan aron buokan katiaan Ana mwakuri te Atua ibukin te kamaiuaki ao te karietataaki n te titeiki.
-
Ribootinan taian mwioko.
-
Te marooro n reirei ma te titeiki beretitentii ao ni kamatoai aia babaaire ni katabuiia taari bwa unimwaane ao ibonga aika rietata.
-
Te marooro n reirei ma te titeiki beretitentii ao ni kamatoai aia babaaire ni kanakoi taian wewete.
-
Ni buoka bairean te boowi ni kairiiri te nakoanibonga n te titeiki (taraa 29.3. 3).
-
Ongora ribooti mairouia mitinare aika a bane aia tai (taraa 24.8.3).
N tabetai te boowi ae uarereke irouia kauntira aika a rietaata e kona ni karaoaki ni waekoa n rimwiaki n ana boowi ni kauntira n te titeiki (taraa 29.3.7). Aio e na buoka kauarerekean mwaitin te boowi ibukiia taan kairiiri n iria.
Ni mataata iaon tuua are e anga te kairi ni boowiin kauntira n te Ekaretia, ni kabane membwa n te kauntira a riai ni kamatebwaia 4.3 ao 4.4.
Ibukin rongorongo iaoia naake a na ria te boowi man te tabo ae raroa, taraa 29.7
29.3.7
Boowiin te Kauntira n te Titeiki
Te titeiki beretitenti e bairea ao ni kaira te bootaki n kauntira n te titeiki. Inanon bootaki aikai, kaain te kauntira a kona:
-
Karekei kaetieti mairoun te titeiki Beretitentii iaon tuua ao iaon katabeaia.
-
Uaia ni maooro iaon kakorakoraaia aomata n tatabemaniia ao Utu n te titeiki. LCR iai inanona bwaai ni mwakuri ao ribooti are e kona ni buokiia taan kairiiri n ataa aron rikirakeia membwa.
-
Maroroakina te taratara ae bwanin n Ana mwakuri te Atua ibukin te kamaiuaki ao te karietataaki n te titeiki.
-
Maroroakin kainanoia ni maiuia membwa n te titeiki ao e kanga aron buokaia n riki n toronibwai. Kakaean bwaai ni ibuobuoki aika tauraoi n te komiunite ao te titeiki. Te katooto e kona n raonaki ma tabo n reirein te tabo BYU–Pathway Worldwide. (Taraa 22.12 ao 22.13.)
-
Karaoan ao kateimatoan te babaire ae bebete n te titeiki ibukin kaitaraan kaangaanga aika karina (taraa 22.9.1.3).
-
Bairei kawai ibukiia kaain te titeiki ni karaoan ibuobuoki n te komiunite ( taraa 22.9.1). Ngkana e tauraoi, JustServe.org anga taai ibukin te mwakuri ni ibuobuoki n te kaawa.
-
Ribooti iaon taian bootaki n te titeiki, waaki ni kakukuei, ao burokuraem.
N tabetai te boowi ni kauntira n te titeiki e kona ni karaoaki ni waekoa n rimwiaki ma aia boowi kauntira aika rietaata (taraa 29.3.6). Aio e na buoka kauarerekean mwaitin te boowi ibukiia taan kairiiri n iria.
Ni mataata iaon tuua are e anga te kairi ni boowiin kauntira n te Ekaretia, ni kabane membwa n te kauntira a riai ni kamatebwaia 4.3 ao 4.4.
Ibukin rongorongo iaoia naake a na ria te boowi man te tabo ae raroa, taraa 29.7.
29.3.8
Boowiin te Komete ni Kairiiri ibukiia Ikawai n te Titeiki
Te komete ni kairiiri ibukiia ikawai e boutokaia beretitentii n te kooram n unimwaane ao te Bootaki n Aine n te uoote n aia mwakuri. A kabanea riki aia tai kaain te komete nakon ana kekeiaki te uoote n te mwakuri n ibuobuoki, tibwauaan te euangkerio, kakorakoraaia membwa aika a boou ao ake a tibwa manga karairaki, ao te ibuobuoki n te mwakuri n te tembora ao n rongorongon te utu.
Irarikina, te komete aio e barongaa ana waaki te titeiki ni irekereke ma te warebea ao te riki n toronibwai, n raonaki ma JustServe.org (n te tabo are e tauraoi iai) ao BYU–Pathway Worldwide (taraa 22.13).
Te titeiki beretitentii e bairea ao ni kaira boowiin te komete ni kairiiri ibukiia ikawai n te titeiki. Te boowii aei e kona n riki bwa reitan te boowi ni kauntira n te titeiki. Te katooto, ni banen tabeua boowiin te kauntira n te titeiki, te komete ni kairiiri ibukiia ikawai e kona ni botaki n reitinakoa te marooro iaon bwaai aika onoti.
29.3.9
Boowiin te Komete ni Kairiiri ibukiia Kairake n te Titeiki
Ana komete ni kairiiri te titeiki ibukiia kairake a boutokaia bitiobiriki, beretitentii ao aetuwaitia irouia Ataeinnaine, ao aetuwaitia n te kooram n te Nakoanibonga ae te Aaron n aia mwakuri ma kairake. Taan kairiiri irouia Ikawai n tain te komete a na anga te kamataata ae onoti ni katabeaia kairake n Ana mwakuri te Atua ibukin te kamaiuaki ao te karietataaki.
Te komete ni kairiiri ibukiia kairake n te titeiki iai katabeana ae raka riki n aron aikai:
-
Bairei mwakuri n ibuobuoki ao waaki ni kakukurei. E kona naba n raonaki ma aia maungatabu kairake, te taenti, botaki n taromauri, mwakuri n ibuobuoki, ao te waaki n reitaki n titeiki aika mwaiti. (Ibukin iango iaon mwakuri ni ibuobuoki, taraa JustServe.org n te tabo are e tauraoi iai.) Kairake a riai n riki bwa taan moan karaoi babaire ao ni karaoi nanon waaki ni kakukurei aikai. Waaki ni kakukurei n te titeiki a na aki rang n okioki bwa a na aki katoka te rawawata iaon te uoote. Waaki ni kakukurei aikai a na raoni ana waaki ni kakukurei te uoote, n aki kaiangatoa ma ngaia. Taan kairiiri n te uoote a riai ni kaongoaki iaon ana waaki ni kakukurei te titeiki ni moantaai.
-
Bairei kawai ni boutoka Maungatabu Ibukin Kakorakoraia Kairake.
-
Baronga te mwakuri n te titeiki ni irekereke nakon Aia burokuraem Ataei ao Kairake
Te membwa n te beretitentii n te titeiki e tararuai bowiin te komete ni kairiiri ibukiia kairake n te titeiki. E kona ni kaira, ke e kona n angan temanna bwa e na karaoia, n raonaki ma kairake. Te boowii aei e kona n riki bwa reitan te boowi ni kauntira n te titeiki. Te katooto, ni banen tabeua boowiin te kauntira n te titeiki, te komete ni kairiiri ibukiia kairake e kona ni botaki n reitinakoa te marooro iaon bwaai aika onoti.
29.3.10
Aia Boowi ni Kauntira Titeiki ao Bitiobi
Bwaai aika a na maroroakinaki e kona ni iai inanona aikai:
-
Buokiia kairake n rikirake ni maiuia n tamnei.
-
Kabonganaan te angabwai n aki mamatam n tararuaia naake iai kainnanoia. Buokiia membwa ni karekea te riki n toronibwai (taraa mwakoro 22, riki 22.11). Tibwaan rongorongo iaon bwaai ni ibuobuoki aika a tauraoi n te komiunite.
-
Buokiia membwa n rairanano ao n rinanon te bitaki i nanoia (taraa mwakoro 32).
-
Tararuaan Mwanen te Ekaretia (taraa mwakoro 34).
E na kaira te bootaki aei te beretitenti n te titeiki. E buokiia bitiobi n reireiniia ao ni kakoroi nanon oin tabeia (taraa 7.1). E kaoia naba bitiobi bwa a na marooro n ibuobuoki iaon kaetieti mairouia taan kairiiri n te Ekaretia.
Te boowii aio e aki onea mwiin te intawiu are e kakaraoia ni katoa tai te titeiki beretitenti ma bitiobi n tatabemaniia (taraa 6.2.1.2).
Ni mataata iaon tuua are e anga te kairi ni boowiin kauntira n te Ekaretia, ni kabane membwa n te kauntira a riai ni kamatebwaia 4.3 ao 4.4.
29.3.11
Boowin te Titeiki ake Tabeua
Bowiin aia komete kairake aika a tuai iein n te titeiki ao kairake n ikawai aika tuai iein ae kabwarabwaraaki inanon 14.1.1.2.
29.4
Boowi ni Kauntira ni Babaire
Te Itingaun n Aono e kairii boowi ao e kabebetea aron te marooro. Ni kabane ake a roko a na bootaki ni marooro kangaa taan iria aika ti tebo aroia (taraa Reirei ao Berita aika Tabu 88:122).
I nanon boowi aikai, taan iria:
-
Ukoukora te kaotioti ibukin te kawai ae tamaroa ni karaoa nanon te reirei ao ana kaetieti te Moan Beretitentii, Kooram n Abotoro n te Tengaun ma Uoman, ao te Beretitentii n te Aono.
-
Barongakin Ana Mwakuri te Atua ibukin te kamaiuaki ao te karietataaki inanon aia kauntira.
-
Ikotaki ni maroro ibukin bwain te maiu n rabwata ao n tamnei irouia membwa ao aron buokakiia bwa a na riki bwa taan iriira Iesu Kristo ni koaua.
-
Anga reirei ao ni kakorakoraia i marenaia.
-
Barongai waakin bwaai n titeiki aika a mwaaiti.
29.5
Taunimate ao Mwakuri Tabeua ibukin te Mate
Ngkana e mate te membwa n te Ekaretia, te bitiobi e kona n tua bwa e na karaoaki te taromauri n anga te karaunano nakoia ake a maiu ao n anga te karinerine nakon te mate. Te taromauri ibukiia naake a mate e kakaokoro ni kaineti nakon te aro, te aba, te katei, ao tuan te tabo. Kaetieti aikai e kona ni buokiia bitiobi ni bairea te bootaki n taromauri ae boboto iaon te euangkerio ibukin are e mate ngkai e karinei taian kakaokoro aikai.
29.5.1
Tuua aika Tabangaki
Te mate bon te mwakoro ae kakawaki n ana babaire ni kamaiu Tamara are i Karawa (taraa Aramwa 12:24–27). Ibukin Iesu Kristo, ti na bane ni mangauti. Te kantaninga ae kakawaki n te taromauri ibukin are e mate n te Ekaretia bon taekinan koauan te babaire ni kamaiu, ae iaon riki ana Mwakuri ni Kamaiu te Tia Kamaiu ao te Mangauti. Taromauri aikai a riai n rangi ni karinerine, rinanon te maiu n tamnei.
Membwa n te Ekaretia a riai ni kaota karinean aia waaki aaro ake tabeua n tain te mate. Ma irarikina, a riai n aki reitii taian waaki ke katei ake a kaitara nakon te tua ke ana kainibaire te Ekaretia. Taan kairiiri n te Ekaretia a riai n aki karinii aia waaki n taromauri aaro ake tabeua ke kurubu nakon waakin ana taromauri te Ekaretia ibukin are e mate.
Membwa a reireiaki n aki karaoi waaki ke katei ake a na karika te rawawata nakoia ake a maiu. Katei aikai a kona n ae te mwananga ae bobuaka, te katanoata ae e riao, te kabwakamwane nakon te utu, te bootaki n amwarake ae reitinako, ao te katekeraoi n taian kauring ae e riao arona.
Membwa n te Ekaretia ake iai bukinaia n tain te taromauri ibukin temanna are e mate a riai n aki butimwaea kaboakiia.
Taan kairiiri ao membwa n te Ekaretia a ongotaeka nakon tua n te tabo n te bwai are e na karaoaki nakon temanna are e mate.
29.5.2
Ibuobuoki man Angabwai nakoia Utu
Ngkai ana abotoro Iesu Kristo, taan kairiiri ao membwa n te Ekaretia a “tang ma ake a tang … ao ni karau nanoia ake a kainnanoa karauan nanoia” (Motiaea 18:9). Ngkana e mate te membwa, te bitiobi e kawara te utu n anga te karaunano. E kona ni bubutiia ana kauntira bwa a na raonna. E kaongoa naba te beretitenti n te kooram n unimwaane ao te Bootaki n Aine.
Te bitiobi e anga te ibuobuoki mai irouia membwa n te uoote, n raonaki ma te kooram n unimwaane ao te Bootaki n Aine. Te katooto, a kona membwa n te uoote ni:
-
Kaongoia raraoia ao aia koraki.
-
Katauraoa rongorongon te aomata are e mate.
-
Buoka bairean te taunimate ke bootaki ake tabeua.
-
Buoka karekean te tabo are e kawakinaki iai te mate ao te ruanimate, ngkana e riai.
-
Katokai kunikai iaon te mate ibukin te taunimate (taraa 38.5.8).
-
Katauraoi amwarake.
29.5.3
Norakina (Ngkana e riai n te Katei)
N tabetai norakin rabwatan te mate e karaoaki n ana autinibotaki te Ekaretia imwaain te taromauri n taunimate. Taan kairiiri a riai ni kauka te autinibotaki ibukiia tarekita n te taunimate teuana te aoa imwain norakin te mate.
I mwin te mataku, te tataro n utu e na kanakoaki ngkana e tangiria te utu. Te baoki ni mate e na kainaki imwain karaoan te taromauri n taunimate.
29.5.4
Taromauri n Taunimate (Ngkana e riai n te Katei)
Ngkana te taunimate ibukin te membwa e karaoaki inanon ana kateitei te Ekaretia, te bitiobi e na kairia. Ngkana e karaoaki n te mweenga, n aia tabo mate, ke n te ruanimate, te utu e kona ni butia te bitiobi bwa e na kairia. Ana kauntira te bitiobi e kona ni kairia ngkana e aki kona n roko te bitiobi. Ibukin rongorongon karaoan te taromauri ibukin te aomata ae tiaki kaain te aro n ana kateitei te Ekaretia, taraa 29.5.6.
Te taunimate are e karaoaki iroun te bitiobi, ngkana inanon ana kateitei te Ekaretia ke te tabo teuana, bon ana bootaki ao ana taromauri te Ekaretia. E riai n reke bwa te tai ae tabu n te maiu n tamnei. Te bitiobi e kauringiia ake a roko ni kateimatoaa te nano ae tabu ao te karinerine.
Ngkana e karaoa te taunimte te bitiobi, ngaia ke temanna ana kauntira e na tararua bairean te taunimate. E na iangoi bwaai ake e tangiria te utu, ni kakoauaa bwa te taunimate e bebete ao ni mimitong, ma te anene ao taeka aika uarereke ae boboto iaon te euangkerio. Te karaunano e karekeaki iroun Iesu Kristo ibukin Ana Mwakuri ni Kamaiu ao Mangautina a riai ni katuruturuaki. Kaain te utu a aki katauaki bwa a na taetae ke ni iai tibwangaia n tain te taromauri.
Te taunimate bon te tai n anga te kamoamoa nakon are e mate. Ma e ngae n anne, taeka ni kamoamoa akanne e riai n aki taonanako waakin te taunimate. Te bootaki n utu ae onoti, ae kaokoro ma te taromauri n taunimate, bon te tai ae tamaroa ngkana te utu e tangira riki taekinan kamoamoakin ao kauringan aron are e mate.
Taian kanoa ni kaotan te witeo a riai n aki riki bwa mwakoron te bootaki n taromauri are e karaoaki n te umwantabu.
Te taunimate e riai ni moanaki iaon te tai. Ni bon arona, e riai n aki riaon 1.5 te aoa, ni kaota mwannanoakiia ake a roko.
Ngkana te membwa n te titeiki beretitentii, te Itingaun n te Aono n ana aono, ke te Mataniwi ni Kabuta e ira te taunimate, ngaia ae na tararua. Te aomata are e kairia e reitaki ma ngaia mai imwaina ao ni kaotia n tain te taromauri. Te aobitia are e tararua e riai ni kaoaki n anga taeka ni kainiin ngkana e tangiria.
Te bootaki n taromauri ibukin te mate e bon aki kakaraoaki n te Tabati.
Ni keiti tabeua, te bitiobi e kona ni babaire ma taabo ake a kakaraoa te taunimate ni karaoa te taromauri ao te taunimate ae rine ae iai boona ngkana te kabanemwane e kabwakaaki man te mwane n aki mamatam.
Ibukin rongorongo iaoia mitinare ake a na okira mweengaia n ira te taunimate, taraa 24.6.2.7. Ibukin kainibaire i aon rawean ao kanakoan tamnein bootaki n taunimate, taraa 29.7.
29.5.5
Taunakin ke Kamannangan te Mate
Ngkana e kona ni karaoaki, membwa ake a mate ake a tia n entaute a riai n taunaki ke ni kamannangaki ma kunnikain te tembora. Rongorongo iaon kunnikai n te tembora ibukiia maate ao katokana iaon te mate, tara 38.5.8.
Ngkana e kona, temanna te membwa n te bitiobiriki ae e ira te mwananga n taunimate nakon te ruanimate. Ngkana e na katabuaki te ruanimate, e na marooro ma te utu ao n tuanga kaain te nakoanibonga ae te Merekitereka bwa e na karaoia. Kaetieti a katauraoaki i nanon 18.16. Ngkana a tangiria kaain te utu, e kona n ae e a ti karaoaki naba te tataro ietan te ruanimate.
Ibukin rongorongon katabuan te tabo are a na kawakinaki iai mannangin te mate, taraa 18.16.2. Ibukin riki kainibaire iaon kamannangan te mate, taraa 38.7.2.
29.5.6
Bootaki n Taromauri ibukiia Koraki Ake Tiaki Membwa n te Ekaretia
E kona te bitiobi ni kariaia kabonganakin autinibotaki n te Ekaretia ibukin te bootaki n taromauri ibukin te mate are tiaki kain te aro. Ngkana te aomata are e mate e kaina te aro teuana, te bootaki n taromauri e na bon karaoaki n aron are e kabwarabwaraaki man te ekaretia anne. Ngkana nanon te utu, te bootaki n taromauri e kona ni karaoaki irouia mitinaren te ekaretia anne, ma e na bon riai ni kamimitongaki n aron ae riai. E ngae n anne, waaki tabeua ake a karaoaki n aro akanne ke bootaki aki kona ni karaoaki inanon ana autinibotaki te Ekaretia.
29.6
Taian Tataro inanon ana Bootaki te Ekaretia
Tataro ni bootakin te Ekaretia a riai ni uarereke, beebete, ao ni kairaki iroun te Tamnei. Mai ibuakoia membwa n te Ekaretia ake atia ni bwabetitoaki a kona n anga te tataro ni kaukuki ao ni kainiin. Ataei ake a tuai bwabetitoaki a kona n tataro n tain te Moanrinan. Taan kairiiri a riai n totokoa anganakiia te buu te mwaane ao te buu te aine bwa a na tataro n tain te bootaki ae ti teuana.
Membwa a riai ni kabonganai taeka ake a kaota te tangira ao te karinerine nakon Tamara ae i Karawa. N te taetae ni Imatang, aio e raonaki ma taekinan taeka ae Thee, Thy, Thine, ao Thou gkana a taetae Nakoina.
29.7
Bootaki ake a Raweaki ni Kanakoaki ao Karaoan Bootaki Rinanon te Intanete
Ngkana e kona, membwa n te Ekaretia a riai ni kataia ni bon roko n ira te bootaki. Ma irarikina, n taai tabetai e na kangaanga karaoan anne. Kanakoan are e raweaki ao karaoan bootaki rinanon te intanete e na anga te konaa n rootiia tekoraki ake a na bon aki konaa n roko. Aomata aika bon (ma e aki tianaki nakoia) naake a:
-
Maeka n taabo aika raroanako ke e uarereke aia kona ni mwamwananga.
-
Iai kakaewenako n rabwataia, n aia iango ke marurungin aia namakin.
-
Naake aki kona ni kaekaeka ke a mena n tabo ni kuakua ke onaoraki.
-
Taan mwakuri ake a bon riai ni mwakuri ke a baireaki bwa a na mwakuri n te Tabati.
-
Tabeakina temanna are e tiku ni mweengana ao e aki kona ni katukaki n tii ngaia.
-
E kainanoaki iai taan rairairi n te taetae ni kanikinaa n te bai.
-
Naake iai aorakiia ae karika te kangaanga nakon marurungiia ngkana a ira te bootaki.
Ibukin karekean ae a na kakabwaiaaki naba membwa aikai ao tabeman riki, e kona te bitiobi, ibukin riaina, n anga te kariaia n rawean ao kanakoan tanmein te bootaki n toa ao taunimate ao te mare are e karaoaki n autinibotaki. Rawean ao kanakoan tamnei e anganiia tabeman te kona n nora ao n ongo waakin te bootaki man te tabo ae raroa ma aki ira karaoan te bwai are e karaoaki.
Rawean te tamnei ae maiu ni bootakin te toa e na aki karinaki iai kakabwaiaan ao kabutan te toa. Te rawerawe are e kanakoaki e riai ni katokaki teutana te tai n tain te toa ao ni manga kamaiuaki imwiina. Ke te bitiobi e kona ni kamwainga kakabwaiaan ao kabutan te toa nakon kabanean mwakoron te bootaki imwiin tokin te rawerawe ae maiu. Te bootaki e na kainaki ngkanne n te anene ao te tataro.
Te bitiobi e kona n anga te kariaia nakoia ibonga ke naake iai irouia te nakoanibonga ae te Merekitereka bwa a na kawariia n anga te toa nakoia naake aki kona n roko (taraa 18.9.1).
Ibukin tabeua bootaki, te bitiobi ao te beretitenti n te titeiki a na kona ni kariaia membwa ake aki kona n roko n ira te waaki rinanon te intanete. Bootaki aikai e kona n iai i nanona:
-
Te boowi ni kairiiri, n aron te beretitentii ke te boowi ni kauntira.
-
Boowi n te Kooram, Bootaki n Aine, ao n Ataeinnaine.
-
Kiraati n te Reirei n Taabati.
-
Kiraati n te Moanrinan ao te tai n anene.
Tiaki n aron te rawerawe are e kanakoaki, te bootaki are rinanon te intanete e kona ni kaekaeka teaba iai. Naake a iria man te tabo ae raroa a kona n anga are a taku man kanakoan titiraki, kaota aia iango, ao n ira buakona n aanga aika mwaiti.
Te beretitenti n te titeiki e kona n anga te kariaia n rawean ao kanakoan te tamnei ae maiu ibukin te maungatabu n te titeiki nakon taabo tabeua n te titeiki, ni ikotaki ma mweengaia membwa ngkana e kainanoaki. E kona naba n anga te kariaia ibukiia taan kairiiri n te titeiki n ira te boowi ni kairiiri rinanon te intanete ngkana aki kona n roko (te katooto, ibukin bukina are e karinanaki mai imwaaina n te mwakoro aei).
Kanakoan are e raweaki ao te boowi are e karaoaki rinanon te intanete bon tiaki bukina ae e angaraoi nakoia ake a bon kona n roko. Te katooto, te bitiobi e aki anga te kariaia ibukin rawean ao kanakoan te bootaki n toa ibukiia membwa n te uoote ake a mwamwananga ao a bon kona n ira bootakin te uoote teuana.
Taan rabakau iaon bwaai n rabakau aika boou n uoote ao titeiki a kona ni buokiia taan kairiiri ni katauraoa te rawerawe ae e kanakoaki ao te boowi are rinanon te intanete (taraa 33.10). Taan rabakau aikai a kona naba ni buokiia membwa n toma ma boowi aikai.
Bwaai ake a raweaki ao ni kanakoaki ao boowi ake rinanon te intanete a riai n aki kanakoa te iango mairoun te Tamnei. N ae tabangaki, bon ti teuana te bwai ni mwakuri ae na kabonganaaki n rawea waakin te bootaki. Te bwai ni mwakuri ao te aomata are e kabonganaa a riai n aki noraki tamneia.
Tamnein bootaki n te uoote ao titeiki ake a raweaki ao ni kanakoaki a riai ni kamaunaaki tebongina imwiin te bootaki. Ma, membwa a kona ni kawakin aia rawetamnei n te witeo man waakin te taromauri n taunimate ke mare ibukin kabonganana irouia.
29.8
Rawerawe n te Tamnei ao n te Witeo n Taian Bootaki
Ni kawakina aron mimitongin bootaki n te Taromauri, akea ae na rawe tamnei ke n rawei tamnein bootaki n toa ke maungatabu n te titeiki n te witeo.
Ibukin rongorongon bootaki ake a raweaki, taraa 29.7.
29.9
Boowi ibukin Raitaeka
E tangiria te Uea bwa ni kabane a na mataata n te euangkerio n oin newen teuanne ke neieinne (taraa Reirei ao Berita aika Tabu 90:11). Inanon te titeiki ike membwa a kona n taetae n tii teuana te taetae, te membwa man te beretitentii n te titeiki e kona ni wetea te tia ibuobuoki n te titeiki ibukin te raitaeka. Te bitiobi e kona ni wetea te tia raitaeka n te uoote.
Ibukin rongorongona riki, taraa Church Interpretation Training and Best Practices n ChurchofJesusChrist.org.