32.

Rairannano ao te Membwatibu Kauntira n te Ekaretia

32.0

Moantaeka

Angiin rairannano a karaoaki imarenaia aomata n tatabemaniia nako, te Atua, ao naake a tia n rotaki n ana bure te aomata anne. Ma e ngae n anne, n tabetai te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki e riai ni buokiia membwa n te Ekaretia n aia kekeiaki n rairi nanoia.

Ngkana a buokaki membwa n aia rairannano, bitiobi ao beretitenti n te titeiki a tangira ao a mwamwannano. A ira ana banna ni katooto te Tia Kamaiu, ae e tabekiarake aomata n tatabemaniia nako ao ni buokiia ni kitana te bure ao n rairaki nakon te Atua (taraa Mataio 9:10–13; Ioane 8:3–11).

N aron ae e kabwarabwaraki inano, te mwakuri aei e baireaki bwa e na anga te kairi nakoia taan kairiiri rinanon oin babaire ao mwakuri ake a riai ni buoka temanna n rairannano man bure aika a kakaiaki ao ni buoka kamanoaia tabeman.

• Taben te Ekaretia ni Buoka Te Aomata n Rairannano. Mwakoro 32.1–32.4 e kabwarabwara ana reirei te Uea n te rairannano ao te kakabwarabure. Mwakoro aikai a kabwarabwarai naba teniua kantaninga n te membwatibu n te Ekaretia ae iai tianakin kamwakurana ke buutan te membwatibu. Irarikina, a kabwarabwara taben te bitiobi ao te beretitenti n te titeiki ni buoka aron te rairannano.

• Kakaeakin Kawai Ibukin Buokan Temanna Are E Raira Nanona. Mwakoro 32.5–32.7 e katauraoi kainibaire n tarakina bwa e riai ni booaki te membwatibu kauntira ke bon tii te anga reirei nakon temanna ni buokia n rairannnano.

• Karaoan te Anga Taeka n Reirei ae Onoti Nakon Temanna. Mwakoro 32.8 e katauraoa te kainibaire ibukin te anga reirei ae onoti nakon temanna iroun te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki. E kabwarabwara naba te membwatibu n te Ekaretia aika a aki tianaki.

• Karaoan te Membwatibu Kauntira n te Ekaretia. Mwakoro 32.9–32.14 e kabwarabwaraa bwa antai ae iai bukinana ibukin te membwatibu kauntira, e kanga aron karaoana, ao babaire aika nako ma iai. Mwiin taian babaire a kabwarabwaraaki naba ikai.

• Manga Kaokan Kariaia n te Membwatibu n te Ekaretia. Mwakoro 32.15–32.17 e kabwarabwaraa bwa e kangaa te aomata ni karekea kaokakin taian kariaia n ana membwatibu n te Ekaretia rinanon te rairannano.

Ti ngkana e koreaki bwa tiaki, bwaai ake a kaeti nakon te beretitenti n te titeiki a kaeti naba nakon te mition beretitenti. Bwaai ake a kaeti nakon te bitiobi a kaeti naba nakon te beretitenti n te mwaanga.

Te Moan Beretitentii e kabwarabwarai taian kaetieti ao mwakurian te rairannano iaon buure aika kakaiaki. Te Moan Beretitenti e boutokaaki man Aobitin Tauan Rekooti aika Raba ibukin te Ekaretia. Te beretitenti n te titeiki ke te bitiobi e na kona n reitaki ma te aobiti anne ma taian titiraki iaon tararuaan te mwakuri ke te kaetieti. Te aobiti anne e kona ni katauraoi naba kabwarabwara bwa e na kanga uotakiraken bubuti nakon ana Aobiti te Moan Beretitenti. Rongorongon te reitaki e kaotaki inano::

Tareboon: 1-801-240-2053 ke 1-800-453-3860, katomako ma 2-2053

Akea boona (GSD tareboon): 855-537-4357

Imeri: [e-mail]

---

TABEN TE EKAREITA NI BUOKA TE AOMATA N RAIRANNANO

---

32.1

Te Rairannano ao te Kabwarabure

E taku te Uea bwa “akea te bwai ae bareka ae kona ni karekea uean karawa” (Aramwa 11:37; taraa naba 3 Nibwaai 27:19). Ara bure a karikiira bwa tina bareka—n aki kororaoi ni maeka imatan Tamara are i Karawa. A uotii naba karawawata nakoira n te maiu aei.

Ana tua te Atua ae momotiraoi e kantaningaaki bwa a na iai mwiin te bwai are ti karaoia ngkana ti bure (taraa Aramwa 42:14, 17–18). Ma, Ana babaire n nanoanga “e kona ni kakoroi bukin bwaai ake e tangiri te momotiraoi, ao e katobibi[ra] ni bain te mwengaraoi” (Aramwa 34:16; taraa naba Motiaea 15:9).

Ni kakoroa nanon Ana babaire ni momotiraoi, Tamara are i Karawa e kanakoa Natina te Rikitemanna, Iesu Kristo, ni mate ibukin ara bure (taraa Aramwa 42:15). E karawawataaki Iesu ibukin buure bwa te tua ni momotiraoi e kantaningaaki ibukin ara bure (taraa Reirei ao Berita aika Tabu 19:15–19; taraa naba Aramwa 42:24–25). Rinanon te anga karea aei, Te Tama ao te Nati a kaota Aia tangira ae akea tiana ibukira (taraa Ioane 3:16).

Ngkana ti kamwakura “te onimaki nakon te rairannano,” e kabwarai ara bure Tamara are i Karawa, n anga te nanoanga rinanon ana Mwakuri ni Kamaiu Iesu Kristo (Aramwa 34:15; taraa naba Aramwa 42:13). Ngkana ti kaitiakaki ao a kabwaraki ara bure, ti kona n tokin te tai ni maeka n abanuean te Atua (taraa Itaia 1:18; Reirei ao Berita aika Tabu 58:42).

Te rairannano e riaon riki ae tii bitakin te anua. Bon te tannako man te bure ao n nakon Tamara are i Karawa ao Iesu Kristo. E kairi nakon bitakin te nano ao te iango (taraa Motiaea 5:2; Aramwa 5:12–14; Ereman 15:7). Rinanon te rairannano, ti riki bwa aomata aika boou, are e raoiakiniira nakon te Uea (taraa 2 I-Korinto 5:17–18; Motiaea 27:25–26).

Te tai ae reke n rairannano bon teuana Ana kakabwaia Tamara are i Karawa ae moan te korakora are e a tia n anganiira rinanon te bwai n tangira Iroun Natina.

32.2

Te Kantaninga n te Membwatibu n te Ekaretia ae iai Tianakin Kamwakurana ke Buutan te Membwatibu

Ngkana e bwabetitoaki te aomata, teuanne ke neienne e riki bwa kaain “ana utu te Atua”(I-Ebeto 2:19). Te berita n te bwabetito e irianaki ma te berita n teimatoa ni maiuakina ana reirei ao ana tua Kristo. Ngkana temanna e bwaka man ana berita, teuanne ke neienne e na kamwakura ana onimaki iroun Iesu Kristo ao n rairannano, ni katan iaon Ana nanoanga ae kakorakora ao ni kakabwara bure.

Ngkana te membwa e karaoa te bure ae kakaiaki, te bitobi ke te beretitenti n te titeiki e buoka teuanne ke neienne n rairananona. Ao mwakoron naba te waaki aio, e na riai ni katokii tabeua kariaiakaki n ana membwatibu n te Ekaretia te aomata anne n te tai ae uarereke. Inanon waaki tabeua aika riki, tao e na riai ni buuta ana membwatibu te aomata anne ibukin te tai ae maan.

Katean tianakin kamwakuran ke buutan ana membwatibu te aomata e bon aki nanonaki bwa te katuuaa. Ma, n tabetai mwakuri aika a karaoaki aikai a bon riai ni karaoaki ni buoka te aomata n rairannano ao n rinanon te bitaki n nano. A karekea naba ana tai te aomata anne ni katauraoi ni maeun tamneina ni manga kabooua ana berita teuanne ke neienne.

Te bitobi ke te beretitenti n te titeiki e tararuaa te membwatibu ae iai tianakin kamwakurana ke buutan te membwatibu n aron are e kabwarabwaraaki inanon 32.5–32.14. Mwakuri aikai a raonaki man aron te rairannano. N te tai are e rairananona raoi iai te aomata, teuanne ke neienne e na konaa ni kaokaki nakoina kariaiakaki n ana membwatibu n te Ekaretia.

Ngkana e riai te membwatibu bwa e na tianaki kamwakurana ke e na buutaki, te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki e ira ana kairiiri te Tamnei ae Raoiroi ao kaetieti inanon te mwakoro aei. E waaki inanon tamnein te tangira (taraa 32.3).

Te membwatibu n te Ekaretia ae iai tianakin kamwakurana a irekereke ma taan kairiiri n te aro, tiaki n te tua ke n te kaburebure. A tii roota aron te membwa n te Ekaretia. (Taraa Reirei ao Berita aika Tabu 134:10.)

Teniua kantaninga n te membwatibu ae tianaki kamwakurana ke buutan te membwatibu n aron aikai.

Kantaninga aika Teniua n te Membwatibu n te Ekaretia ae Tianakin Kamwakurana ke Buutan te Membwatibu

1. E buoka kamanoaia tabeman

2. E buoka te aomata ni karekea mwaakan ana kamaiu Iesu Kristo rinanon te rairannano

3. Kamanoa raoiroin te Ekaretia

32.2.1

E Buoka Kamanoaia Tabeman

Te moan kantaninga bon buokan kamanoaia tabeman. N tabetai te aomata e na karika te kangaanga n te rabwata ke te maiu n tamnei. Anuan temanna ae kaikuaki, te kaikuaki nakon te rabwata, mwakuri nte tangako, kabonganaan kamanging, aroaro ni kamwamwane, ao kitanan te koaua bon tabeua kawai aika a kona n riki. Man ana kairi te tamnei, te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki e mwakuri ni kamanoia tabeman ngkana temanna e na karika te kangaanga ni karaoan aikai ao tabeua riki kawai aika kakamaku (taraa Aramwa 5:59–60).

32.2.2

E Buoka te Aomata ni Karekea Mwaakan Ana Kamaiu Iesu Kristo Rinanon te Rairannano

Te kauoua ni kantaninga bwa e na buoka te aomata ni karekea mwaakan ana kamaiu Iesu Kristo rinanon te rairannano. Rinanon te kawai aei, teuanne ke neienne e kona ngkanne ni manga kaitiakaki ao n tau ni karekea ana kakabwaia ni kabane te Atua.

E reirei te Tia Kamaiu bwa “te nano ae uruaki ao te tamnei ae raraoma” bon te anganano ae E kantaningaia ibukin kabwaraan te bure (3 Nibwaai 9:20). Aio n raonaki ma te nanokawaki ni koaua ibukin te bure ao mwiina nakon temanna (taraa 2 I-Korinto 7: 9–10).

Ngkana e karaoa te bure ae kakaiaki te aomata, totoko nakon te membwatibu ke are e buutaki e kona ni kawaekoaa te nano ae uruaki ao te tamnei ae raraoma are e kainanoaki nakon te rairannano, ni kanakoa ni koaua te bure, ao ni mataata n te bwai ae e na reke man te bure. Te mataata n aio e na buokiia aomata n ataa kakawakin aia berita ae tabu ma te Atua n ae nano riki ao n tangiria ni kawakin berita akanne n taai aika a na roko.

32.2.3

Kamanoa Raoiroin te Ekaretia

Te kateniua ni kantaninga bon kamanoan raoiroin te Ekaretia. Katean tianakin kamwakuran ke buutan ana membwatibu n te Ekaretia te aomata tao e na riai karaoakina ngkana a na mwakuri teuanne ke neienne e korakora ana urubwai nakon te Ekaretia (taraa Aramwa 39:11). Raoiron te Ekaretia e aki kamanoaki man karabaan ke kamemerean te bure ae kakaiaki—ma tii man rinanoakiia.

32.3

Taben te Tia Moti i Iteraera

Bitiobi ao beretitenti n te titeiki a weteaki ao ni kamatoaki bwa taan motikitaeka i Iteraera (taraa Reirei ao Berita aika Tabu 107:72–74). A tauwi kingin te nakoanibonga n tei ibukin te Uea ni buokiia membwa n te Ekaretia n rairi nanoia (taraa Reirei ao Berita aika Tabu 13:1; 107:16–18).

N angiin te tai bitiobi ao beretitenti n te titeiki a ibuobuoki ma te rairannano rinanon te reirei ae onoti ma temanna. Te ibuobuoki aei e kona n airi ma karikan ana membwatibu temanna bwa e na karako tianakin tabeua kariaiakaki n ana membwatibu n te Ekaretia n te tai ae e na baireaki. (Taraa 32.8.)

Ibukin bure aika kakaiaki, taan kairiiri a ibuobuoki ma te rairannano man karaoan te membwatibu kauntira (taraa 32.6 ao 32.9–32.14). Te ibuobuoki aei e kona n airi ma karikan ana membwatibu n te Ekaretia temanna bwa e na tianaki kamwakurana ke buutan ana membwatibu n te tai ae e na baireaki (taraa 32.11.3 ao 32.11.4).

Bitiobi ao beretitenti n titeiki a buokiia kaain te Ekaretia n ataia bwa te Atua E tangiriia natina. Ibukina bwa E tangiriia bwa a na kukurei ao ni karekei kakabwaia, E rangi ni korakora naba raraomana n aia ongeaba ma rairannano.

Bitiobi ao beretitenti n te titeiki a tatangira ao ni mwamwannano ngkai a buoka te membwa n raira nanona. A na reitaki te Tia Kamaiu ma te aine are e kuneaki ni wene ni bure bon te bwai ni kairiiri (taraa Ioane 8:3–11). E ngae ngke E aki taekina bwa e a kabwaraaki ana bure te aine, E aki kabuakaka te aine. Ma te bwai ae karaoia, E tuanga bwa e na “tai manga bure”—n raira nanona ao ni bita maiuna.

Taan kairiiri aikai a reirei bwa iai te “kimwareirei … i karawa i bukin te aomata ae ngkana e buakaka ae ti temanna ae raira nanona” (Ruka 15:7). A tataonaki n nano, a boutoka, ao a iangoa te tamaroa. A kaira te iango nakon te kantaninga. A reirei ao ni kakoauaa bwa i bukin ana anganano ni kamaiu te Tia Kamaiu, aomata ni kabane a bane ni konaa n rairi nanoia ao n riki ni itiaki.

Bitiobi ao beretitenti n te titeiki a ukora te kairiiri mai iroun te Tamnei ni kan ataia bwa a na kanga ni buokiia aomata n tatabemaniia n rairi nanoia. Bon tii te bure ae kakaiaki ae te Ekaretia e a tia ni kawenea te kainibaire bwa teraa ae a na karaoia taan kairiiri (taraa 32.6 ao 32.11). A bon aki konaa bwaai aika uoua n titebo aroia. Taeka n reirei ake aanga taan kairiiri ao waakin aron te rairannano ake a katei a bon riai ni kairaki mairoun te Tamnei ao tao a bae ni kakaokoro nakon temanna ma temanna.

Te Uea e atai a na kangaanga, korakoran, ao rikirakeia ni mataata n te maiu n tamnei aomata n tatabemaniia. Te Tamnei ae Raoiroi e na buokiia taan kairiiri n ataia bwa a na kanga ni buokiia membwa ni karaoa te bitaki ae riai bwa aonga ni kamarurungaki ao n totokoa te kariirii ni manga karaoan te bure.

Buokakin temanna bwa e na raira nanona, ni kaokia nakon te Atua, ao ni kamarurungaki rinanon Ana Mwakuri ni Kamaiu Iesu Kristo bon teuana te kakukurei ae korakora ae e kona n reke iroun te aomata. Reirei ao Berita aika Tabu 18:10–13 e kabwarabwaraa:

“Uringnga bwa e korakora kakawakia aomata imatan te Atua;

“Bwa, nooria, te Uea te Tia Kaboingkami e mate n te rabwata; mangaia ae e rinanon te maraki ibukiia aomata ni kabane, bwa aonga aomata ni kabane n raira nanoia ao n nakoina.

“Ao e a tia ni manga uti mai buakoia mate, bwa e aonga ni kairia aomata ni kabane nakoina, ngkana a raira nanoia.

“Ao ai korakorara kimwareireina iroun te aomata ae e raira nanona!”

32.4

Te Kaotibure, Kainakin Rongorongo, ao Ribooti nakoia Taan Mwakuri n te Tautaeka

32.4.1

Te Kaotibure

Te rairanano e kainanoa ae te buure a na kaotaki nakon Tamara are i Karawa. E taku Iesu Kristo, “Ao n te aro aei kam na ataa te aomata ae rairananona man ana bure—nooria, e na bon kaotii ana bure ao ni kiitan” (Reirei ao Berita aika Tabu 58:43; taraa naba Motiaea 26:29).

Ngkana membwa n te Ekaretia a karaoi buure aika kakaiaki, aia rairannano e irekereke naba ma te kaotibure nakon aia bitiobi ke titeiki beretitenti. E konaa ngkanne ni kamwakura kingin te euangkerio n rairannano ibukiia (taraa Reirei ao Berita aika Tabu 13:1; 84:26–27; 107: 18, 20). Aio e buokiia ni kamarurungaki ao n oki nakon kawain te euangkerio rinanon mwaakan Ana Mwakuri ni Kamaiu te Tia Kamaeu.

Te kantaninga n te kaotibure bon kakorakoraaia membwa ni kanakoa rawawataia bwa a aonga ni kabwanina ukoran ana ibuobuoki te Uea ni bitaki ao ni kamarurungaki. Karikirakean te “uruaki n nano ao te raraoma n tamnei” e buokaki man te kaotibure (2 Nibwaai 2:7). Te kaotibure man te nano e kaotia bwa te aomata anne iai nanona ni kan raira nanona.

Ngkana e kaotibure te membwa, te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki a ira te kainibaire ibukin te anga reirei n 32.8. E tataromwaaka n ukora te kairiiri iaon te kawai ae riai ni buoka te membwa n raira nanona (taraa 32.5). E taraia bwa ngkana tao e na ibuobuoki te membwatibu kauntira. Ngkana te kaetieti n te Ekaretia e kainnanoa booan te membwatibu kauntira, e kabwarabwaraa te bwai aei (taraa 32.6 ao 32.10).

N tabetai te membwa e karaoa te kairua nakon kainnabana ke temanna te ikawai. Ao mwakoron te rairannano, teuanne ke neienne e riai ni bon kaota ana bure nakon te aomata anne ao n ukora kabwaraan ana bure. Te kairake are e karaoa te bure ae kakaiaki n angiin te tai e kaungaaki bwa e na marooro ma ana karo teuanne ke neienne.

32.4.2

Buure Aika Kakaiaki ake Aki Kaotaki ke Aki Kakoauaaki

Te bitiobi ke beretitenti n te titeiki ni bon teina e ongo taekan te bure ae kakaiaki rinanon te kaotibure ke mai iroun te aomata temanna. E kona naba ni karekea rongorongon te bure ae kakaiaki rinanon te Tamnei ae Raoiroi. Ngkana e namakina ana kairi te Tamnei bwa iai temanna ae e rinanon te korakai ma te bure, e kona ni kabaea ana tai n intawiu. N tain te intawiu, e tibwaa raraomana n te nanoanga, ao n te kawai ae akoi ao n onimakinaki. E aki anga te bwanaa ae kanga e bukina te aomata.

Ngkana te membwa e aki kakoauaa ae e karaoa te bure ae kakaiaki ae iai rongorongon kakoauana iroun te bitobi ke te beretitenti n te titeiki, te membwatibu kauntira e na riai ni karaoaki. Ma, te namakin n tamnei n tii ngaia e bon aki tau are e na karaoaki n te kauntira (taraa Reirei ao Berita aika Tabu 10:37). Te tia kairiiri e konaa n karekei riki rongorongo ngkana e kainnanoaki. E iri kainibaire inanon 32.4.3 ao 32.10.2.

32.4.3

Karekean Rongorongo

I mwaain karaoan te membwatibu kauntira, te bitobi ke te beretitenti n te titeiki a karekei rongorongo aika mwaiti ake a kainnanoaki. Rongorongo ake a reke man ana kaotibure te membwa a bon rangi n tau. Rongorongo a kona naba n roko mairouia kaain te utu, te tia kairiiri temanna man te Ekaretia, temanna ae e karaoaki te kairua nakoina, ke temanna ae e buoka karaoan te bure.

Ngkana a karekeaki rongorongo, te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki a na tii kabonganai aanga ake a tau ibukin te tia kairiiri n te nakoanibonga. E na aki tarataraa ana auti te aomata anne ke n raweaki tamnein teuanne ke neienne n akea aia kariaia. Ke ni kabonganai waaki aika a kaitaraa te tua.

Bukibuki aika a kewe aki bati n ririki ma a kona n riki. Taan kairiiri n te nakoanibonga a na riai n taratara raoi ngkana e rangi ni karako te rongorongo irarikin are ana taeka te aomata temanna. Te katooto, te membwa are e bukinaki bwa e wene ni bure e kona n kakewea te bukibuki. Koroboki aika tabu a kabwarabwaraa bwa “ana kamatoaki taian taeka nako ni kaitaraa teuanne ke neienne mai irouia uoman taan kakoaua n te Ekaretia” (Reirei ao Berita aika Tabu 42:80). “Uoman taan kakoaua” e nanonaki iai ae uoua mwiin taian rongorongo. Aio e kona n raonaki ma ana atatai te aomata are e ira te waaki ao tabeua riki man rongorongo aika kakoauaaki. N taai tabetai te tia kairiiri n te nakoanibonga e na riai n tataninga ni karokoa a bane n reke riki taian rongorongo.

Ngkana te tia kairiiri n te Ekaretia e karekei rongorongo ibukin te membwatibu kauntira, e na riai ni waekoa n toki ngkana e kunea bwa bureitiman a irekereke ma te kakaae iaon te membwa. Aio e karaoaki n totokoa te bukibuki bwa te tia kairiiri e tuuka waakin te kakaae. Ibukin karekean te buoka iaon te tua iaon waaki aikai n te United States ao Canada, te beretitenti n te titeiki e na reitaki ma te Church’s Office of General Counsel:

1-800-453-3860, extension 2-6301

1-801-240-6301

Itinanikun te United States ao Canada, te beretitenti n te titeiki e na reitaki ma te kauntira n te tua n aobitin te aono.

Ni bon aron te membwatibu kauntira e aki karaoaki n rinanoaki te aroaro are e kamatebwaiaki iroun te tua ke bowi ni kaburebure ni karokoa te bowi e a tia n reke ana kabanea ni moti. N tabeua keiti e bon riai naba katokan te membwatibu kauntira ao ni booaki nakon te tai teuana ni karokoa e bane bongin te mangatang ke e totokoaki te mangatang.

32.4.4

Kainakin Rongorongo

Bitiobi, beretitenti n te titeiki, ao aia kauntira iai tabeia ae rangi ni kakawaki ni kawakin n aki taekin rongorongo ni kabane ake a tibwaaki nakoia. Rongorongo aikai a kona n reke man te intawiu, te anga taeka n reirei, ao te kaotibure. Te mwioko ae katabuakin kaotan rongorongo e kaineti naba nakoia ni kabane naake a kaaina te membwatibu kauntira. Kainan rongorongo e rangi ni kakawaki ibukina bwa membwa a na aki manga kaotii aia bure ke n ukora kairaia ngkana te bwai are a tibwaia e na aki kainaki taekinana. Kaotan rongorongo aika kainaki e uruana aron onimakinam irouia membwa ao ni karika ae a na aki onimakiniia aia taan kairiiri.

N ae titebo ni bukinaia ni kamanoan rongorongo, te bitiobi, beretitenti n te titeiki, ke aia kauntira a kona n tibwai rognorongo tii n aanga aikai:

• A kainnanoia ni marooro ma ana beretitenti n te titeiki te membwa, mition beretitenti, ke bitiobi iaon karaoan te membwatibu kauntira ke bwaai ake a irekereke iai. Te beretitenti n te titeiki e kona naba ni marooro ma te Itingaun n te Aono are e mwiokoaki iaana. Ngkana e kainnanoaki, te Itingaun n te Aono e na kanakoa te beretitenti n te titeiki nakon te Beretitentii n te Aono. Ti te beretitenti n te titeiki ae e na anga ana baire ngkana e na booaki te kauntira ke mwiin te baire iai.

• Te aomata e mwaing nakon te uoote ae boou (ke e kamotirawaaki te tia kairiiri n te nakoanibonga) ngkai te mwakuri n te membwatibu ke tabeua waaki aika kakaiaki a tuai tia. N taian keiti aikai, te tia kairiiri e kaongoa te bitiobi ae boou ke beretitenti n te titeiki iaon te raraoma ke mwakuri ake a tuai tia (taraa 32.14.7). E kaongoa naba te tia kairiiri ngkana te membwa anne e na karika te kangaanga nakoia tabeman.

• Te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki e kunea bwa te membwa n te Ekaretia ae e maeka i tinanikun te uoote ke te titeiki e a tia ni irekereke n te bure ae e kakaiaki. Ngkana iai ae ai aron anne, e reitaki n te kawai ae mano ma ana bitobi te membwa anne.

• E riai n kaotaki rongorongo n tain te membwatibu kauntira. Ni kabane rongorongo ake a karekeaki ao n tibwaaki bwa mwakoron te membwatibu kauntira e kainaki rongorongona.

• Te membwa e rineia ni kariaia te tia kairiiri bwa e na tibwa te rongorongo ma aomata aika onoti. Aikai a raonaki ma kaaro, taan kairiiri n te Ekaretia, ke tabeman ake a na katauraoa te boutoka. Te tia kairiiri e na aki tibwa te rongorongo irarikiia naake e a tia n anga ana kariaia te membwa bwa e na anganiia.

• Tao e na riai tibwaan teutana te rongorongo iaon te moti n ana babaire te membwatibu kauntira (taraa 32.12.2).

Ni kaineti ma waaki ni kabane ake tabeua, te tia kairiiri e riai n nakon 32.4.5. Keiti aikai a irekereke ngkana te tua e taekina bwa te mwakuri ni kakeru, n aron bwainikirinaia ataei, a na ribotinaki nakoia taan mwakuri n te tautaeka.

Ni buokiia taan kairiiri ni kamanoia tabeman ao n ira nanon te tua, te Ekaretia e katauraoa te buoka mai irouia taan rabakau. Ni karekea te buoka aei, taan kairiiri a na waekoa n tareboniia ana rain ni ibuobuoki te Ekaretia iaon te bwainikirinaki ngkana e tauraoi (taraa 32.4.5 ao 38.6.2.1). Ngkana e aki tauraoi, te beretitenti n te titeiki e na reitaki ma te rooia n te tua n te aono n aobitin te aono.

Bon ti inanon teuana te bwai ae e riki ae te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki e na kaotii rongorongo aika kainaki n aki moa rinanon kainibaire aikai. Aio e riai ngkana kaotakin rongorongo e na totokoa reken te kabuanibwai nakon te maiu ke te ikuaki ae kakaiaki ao ai akea te tai n ukoukora te kairi. N aekan keiti aikai, te mwioko ni kamanoia tabeman e kakawaki riki nakon te mwioko iaon kainakin rongorongo. Taan kairiiri a na riai n reitaki ma taan kairiiri n te tua n te tai ae e waekoa.

Ngkana taan kairiiri a korei mwiin rongorongo ke a marooro imarenaia iaon bwaai n reitaki, a na kamanoa reken te rongorongo aei. A na kanakoi ke ni kamaunai rongorongo aikai ngkana aikoa kainnanoaki. A na aki riai n tibwai rongorongo aika a kaineti ma temanna.

Taan kairiiri n te tua a na bae n ekinakoi kainan rongorongo are e riai n iria te tia kairiiri n te nakoanibonga. Ngkana e riki aio n te United States ao Canada, te beretitenti n te titeiki e na kakaei buoka aika eti iaan te tua man te Church’s Office of General Counsel:

1-800-453-3860, extension 2-6301

1-801-240-6301

Itinanikun te United States ao Canada, te beretitenti n te titeiki e na reitaki ma te kauntira n te tua n aobitin te aono.

32.4.5

Te Ribooti nakoia Taan Kairiiri n te Tautaeka

Aomata tabeman ake a rairinanoia a tia ni urui tua aika a kaineti ma te botannaomata ke buure iaan te tua. N tabeua keiti, taan mwakuri n te tua n te tautaeka aki ataa taekan aei. Bitiobi ao titeiki beretitenti a kaungaia membwa bwa a na irii tuua ao n ribotin waaki n aron akanne ngkana e kainanoaki. Taan kairiiri ana marooro naba ma membwa bwa a na karekei buokaia irouia ake a mwatai iaon te tua ngkana a ribooti. Ana kaetieti te Ekaretia bon te ongoeaba nakon te tua.

N angin taabo, taan kairiiri n te nakoanibonga a kantaningaaki n te tua bwa a na ribotin tabeua anua aika a kaitara te tua are a noori. Te katooto, n tabeua mwakoro ao aaba a kantaningaaki bwa e na ribootinaki bwainikirinan te ataei nakoia naake a kamatoa te tua.

N tabeua aaba, te Ekaretia e karaoa te rain ae mano ibukin te ribooti n te bwainikirinaki ni buokiia bitiobi ao titeiki beretitenti. A riai taan kairiiri aikai ni waekoa ni tareboonia te rain n ibuobuoki ibukin aekan waaki ni iowawa ae karaoaki nakon temanna—ke are e na rinanon karaoakin te ioawawa nakoina (taraa 38.6.2.1). E tauraoi 24 te aoa n te bong koraki, 7 te bong n te wiiki.

Inanon aaba ake akea iai te rain n ibuobuoki, te bitiobi are e ongo te aro ni iowawa e na reitaki ma ana beretitenti n te titeiki, are e riai ni kakaea kairana man te kauntira n te aono iaan te tua n aobitin te aono.

Ibukin rongorongon riki aron te ribooti iaon te bwainikirinaki, taraa 38.6.2.1 ao 38.6.2.7.

---

KAKAEAKIN KAWAI IBUKIN BUOKAN TEMANNA ARE E RAIRA NANONA

---

32.5

Kawai Ibukin Buokan te Aomata are e Raira nanona

Imwiin ataakina bwa e a tia ni karaoa te bure ae kakaiaki te membwa, te bitiobi ke beretitenti n te titeiki a karaoi kawai ni kamanoia tabeman. E ukora naba ana kairi te Tamnei ae Raoiroi ni kakaei kawai ni buoka te aomata n raira nanona ao ni kaan riki nakon te Tia Kamaiu.

32.5.1

Bairean taian Kawai

Te taibora aei e karinanii teniua kawai ibukin buokan te aomata are e rairannano. E anga naba kabwaranakoan tabeua iango ake a kona ni kabonganaaki ibukiia taan kairiiri ngkana a baireia bwa e ngaa te kawai ae a na kabongana.

Kawai Ibukin Buokan te Aomata are e Raira nanona

Kawai	Tabeua Iango ake a kona ni Kabonganaaki (taraa naba 32.7)
Kawai Membwatibu Kauntira n te Titeiki	Tabeua Iango ake a kona ni Kabonganaaki (taraa naba 32.7) Ibukiia membwa ake a tia n reke aia entaumente n te tembora. E kainnanoaki ngkana te mwaane ke te aine are e a tia n entaute tao e na buutaki aia membwatibu n te Ekaretia ibukin buure aika kakaiaki ke mwakuri ake a taekinaki inanon 32.6.1; 32.6.2; ke 32.6.3.
Kawai Membwatibu Kautira n te Uoote	Tabeua Iango ake a kona ni Kabonganaaki (taraa naba 32.7) Ibukiia membwa ni kabane. E kainnanoaki ibukin te bure ae kakaiaki are e taekinaki inanon 32.6.1. Tao e na riai ibukin buure aika kakaiaki ao mwakuri ake a taekinaki inanon 32.6.2 ao 32.6.3. E aki riai ngkana te mwaane ke te aine are e a tia n entaute tao e na buutaki aia membwatibu n te Ekaretia ibukin buure aika kakaiaki ke mwakuri ake a taekinaki inanon 32.6.1; 32.6.2; ke 32.6.3.
Kawai Te Anga Reirei ae Onoti nakon Temanna (taraa 32.8)	Tabeua Iango ake a kona ni Kabonganaaki (taraa naba 32.7) Ibukiia membwa ni kabane. E kona n raonaki ma te membwatibu n te Ekaretia ae karako tianakin kamwakurana. Tao e na aki riai ibukin buure aika a kakaiaki ke mwakuri ake e na kona ni buokaki man te membwatibu kauntira inanon waakin te rairannano (taraa 32.6.2 ao 32.6.3). E aki riai ibukin buure aika a kakaiaki are e kainnanoaki iai te membwatibu kauntira (taraa 32.6.1). E aki riai ngkana te mwaane ke te aine are e a tia n entaute tao e na buutaki aia membwatibu n te Ekaretia ibukin buure aika kakaiaki ke mwakuri ake a taekinaki inanon 32.6.1, 32.6.2, ke 32.6.3.

Te anga reirei ae onoti nakon temanna ao kawai aika karako tianakin kamwakuraia iroun te bitiobi ke beretitenti n te titeiki n tabetai aki bati n tau ni buoka te aomata ae raira nanona man buure aika kakaiaki. E a tia te Uea ni katauraoa te membwatibu kauntira ni buoka te tia moti i Iteraera inanon waaki aikai. (Taraa Te Otinako 18:12–27; Motiaea 26:29–36; Reirei ao Berita aika Tabu 42:80–83; 102.) Ibukin bure aika kakaiaki, te bootaki ni kauntira e kainnanoaki n ana kaetieti te Ekaretia (taraa 32.6). Uruan te berita n te tembora e kakorakoraa riki ae e na riai ni karaoaki te membwatibu kauntira (taraa 32.7.4).

Inanon te uoote, ana kauntira te bitiobi a ibuobuoki n te membwatibu kauntira. Inanon te titeiki, e ibuobuoki iai ana kauntira te beretitenti n te titeiki. Inanon tabeua titeiki membwatibu kauntira, te kauntira ae rietaata e kaainna naba (taraa 32.9.2). N te membwatibu kauntira, te bitiobiriki ke te titeiki beretitentii a marooro ma te aomata n tamnein te tangira.

32.5.2

Kakaean te Kawai ao Taina

Ngkana e iangoaki bwa e ngaa te kawai ae e na raoiroi ni buoka te aomata n raira nanona, taan kairiiri a ukora ana kari te Tamnei ae Raoiroi. A na iangoi naba baika a irekereke ma aikai:

• Rawawatan te bure ao te kaetieti n te Ekaretia ngkana e na kainnanoaki te kauntira (taraa 32.6)

• Te bwai ae e rinanona te aomata (taraa 32.7)

Te bitiobi e marooro ma te beretitenti n te titeiki iaon baika a onoti. E na riai ni karekea te kariaia mai iroun te beretitenti n te titeiki imwaain ae e karaoaki te membwatibu kauntira.

Iaon baika a kangaanga, te beretitenti n te titeiki e kona n ukora te iango iaona mai iroun te Kaitingaun n Aono are e mena iaana. Te beretitenti n te titeiki e riai ni marooro ma te Kaitingan n Aono iaon baika riki n aron are e kabwarabwaraaki n 32.6.3. Ma e ngae n anne, bon ti te beretitenti n te titeiki ae e na baireia ngkana e na karaoaki te kauntira n rinanon te mwakuri are e karaoaki. Ngkana e boo te kauntira, te beretitenti n te titeiki ke te bitiobi ae e bairea mwiin te moti.

Ngkana te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki e baireia bwa te anga reirei ae onoti nakon temanna e bon tau, e ira te kainibaire inanon 32.8. Ngkana e baireia bwa e kainnanoaki te membwatibu kauntira, ke ngkana te kaetieti n te Ekaretia e kainnanoa te kauntira, temanna are e kairia e ira aron wakinana n 32.9–32.14.

Imwain booan te kauntira, te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki e na baireia ae e raoiroi riki kanakoan te membwatibu are karako tianakin kamwakurana ngkai moa. E booa te kauntira ngkana e na angan riki te membwa te unganano n rinanon te rainannano ni koaua. Ma, e na aki katikunakoa booan te kauntira ngkana e riai nakon kamanoaia tabeman.

32.6

Rawawatan te Bure ao te Kaetieti n te Ekaretia

Rawawatan te bure bon te bwai ae kakawaki tarakina n tain kakaean kawai ake a na (1) buoka kamanoaia tabeman ao (2) ni buoka te aomata n raira nanona. E a tia n taku te Uea bwa E “aki kona n tara te bure ma ni kariaia karaoana naba teutana” (Reirei ao Berita aika Tabu 1:31; taraa naba Motiaea 26:29). Ana toro a na riai n aki katinanikui kakoaua iaon te bure are kakaiaki.

Buure ake a kakaiaki a bon karaoaki man te nano ao bon buure aika korakora ae a kaitaraa ana tua te Atua. Rinanin buure aika a kakaiaki a karinanaki inano.

• Mwakuri ni iowawa ao bwainikirinaia tabeman (taraa 32.6.1.1 ao 32.6.2.1)

• Wenenibure ae aki riai (taraa 32.6.1.2 ao 32.6.2.2)

• Mwakuri ni babakanikawai (taraa 32.6.1.3 ao 32.6.2.3)

• Uruan te onimakinaki (taraa 32.6.1.4 ao 32.6.2.4)

• Mwakuri riki tabeua (taraa 32.6.1.5 ao 32.6.2.5)

Te tiekition ae imwiina e kabwarabwaraa ngkana e kainanoaki te membwatibu kauntira, ningai ae e na booaki iai, ao ningai ae e na kai karaoaki iai.

32.6.1

Ngkana e Kainnanoaki te Membwatibu Kauntira

Te bitobi ke te beretitenti n te titeiki a na riai ni booa te membwatibu kauntira ngkana taian rongorongo a taekinna bwa te membwa e a tia ni karaoi buure ake a kabwarabwaraaki inanon te tiekition aei. Ibukin buure aikai, e kainnanoaki ni booaki te kauntira n aki tabe bwa aekakira mwatain te membwa ni maeun tamneina ao mataatana n te euangkerio.

Taraa 32.11 ibukin baike a kona n reke mai i mwiin te kauntira are e booaki ibukin buure aika a karinanaki inanon te tiekition aei. Kanakoan te membwatibu ae karako tianakin kamwakurana bon tiaki te bwai ae e na iangoaki ibukin kauntira aikai.

Buure Ake e Kainnanoa iai Booakin te Membwatibu Kauntira

• Tiri aomata

• Tautau ae aonikai

• Te bukinaki ni karaoan te mwakuri n tangako

• Bwainikirinan te ataei ke te kairake

• Bwainikirinan te kainaba ke temanna te ikawai (n aron are e kabwarabwaraaki inanon 38.6.2.4)

• Anua ni iowawa (kaikuaki ma te matoa, tangako, ke ma te mwane)

• Kabwaroua

• Kabonganakiia ataei n tamnei aika tangako (n aron are e kabwarabwaraaki inanon 38.6.6)

• Te mare ae mwaiti te buu

• Te bure ae kakaiaki inanon tauan te nakoa ae kinaaki inanon te Ekaretia

• Angiin buure aika korakora kakaiakiia

32.6.1.1

Te Mwakuri ni Kaikuaki ao Bwainikirinaia Tabeman

Tiri Aomata. E kainnanoaki te membwatibu kauntira ngkana te membwa e tiringa te aomata temanna. N aron ae kabonganaki ikai, te tiritiri bon te mwakuri ae karaoaki ni bon oin te nano, te waaki ae aki riai n anaakin maiun te aomata. E kainnanoaki ae te aomata anne e na buutaki ana membwatibu n te Ekaretia.

Te tiritiri e aki irekereke ma aia mwakuri bureitiman ke te taanga ti ngkana e angaraoi inanon karaoan tabeia. Kabwakaan te teei e aki kabwarabwaraaki bwa te tiriaomata n te bwai ae nanonaki ikai. Ngkana te mate e riki n tiaki te nano ke man iangoan kamanoam ke tabeman, tao e na aki taraaki anaan maeun te aomata ikai bwa te tiritiri. E na koaua naba aio inanon tabeua bwai aika riki, n aron te aomata ae iai memeren ana iango.

Te Tautau. E kainnanoaki te Membwatibu kauntira ibukin te mwakuri n tautau. N aron ae e kabonganaaki ikai, te tautau bon imanonoan temanna ni karaoa te wenenibure ke te wenenibure ma temanna ae aki konaa n anga te kariaia bwa tao iai aorakin aia iango ke aki toamaun rabwataia. N aron ae kabonganaaki ikai, te tautau e aki irekereke ma te wenenibure are a kariaia ni karaoia imarenaia uoman ataei aika uarereke ae e kuri titebo aia ririki.

Te Bukinaki ni Karaoan te Mwakuri n Tangako. E kainnanoaki te Membwatibu kauntira ngkana te membwa e bukinaki ni karaoa te mwakuri n tangako.

Bwainikirinaia Ataei ke Kairake. E kainnanoaki te membwatibu kauntira ngkana te aomata e bwainikirina te ataei ke te kairake n aron are e kabwarabwaraaki inanon 38.6.2.3.

Bwainikirinan te Kainaba ke Temanna Te Ikawai. A mwaiti aekakin nako kangaanga n te anua ni bwainikirinaia tabeman. Taraa 38.6.2.4 ibukin ae ngkana e kainnanoaki te membwatibu kauntira ibukin bwainikirinan te kainaba ke temanna te ikawai.

Anua ni Iowawa ni Kaikuaki. E kainnanoaki te membwatibu kauntira ngkana temanna te ikawai e aki toki ni kaikuakiia aomata n rabwataia rinanon te anua ni iowawa ao e a kariki te kakamaaku nakoia tabeman.

32.6.1.2

Wenenibure ae Aki Riai

Kabwaroua. E kainnanoaki te Membwatibu kauntira ibukin te kabwaroua n aron are e kabwarabwaraaki inanon 38.6.10. Buutan ana membwatibu n te Ekaretia te aomata e na kainnanoaki n angiin te tai.

Kabonganakiia Ataei n Tamnei aika Tangako. E kainnanoaki te membwatibu kauntira ngkana te aomata e irekereke ni kabonganakiia ataei n tamnei aika tangako n aron are e kabwarabwaraaki inanon 38.6.6.

Te Mare ae e Mwaiti te Buu. E kainnanoaki te membwatibu kauntira ngkana te aomata e bon ataia ae e karaoa te mare n ae e mwaiti te buu iai. Te mare n ae e mwaiti te buu iai e kona n riki n te karaba, nakon te buu ae e aki ataa ae iai riki temanna ke ae maiti te buu irarikina. Buutan ana membwatibu n te Ekaretia te aomata e na kainnanoaki ngkana te aomata e ataia ae e karaoa te mare n ae e mwaiti te buu iai.

Te Anua ni Iowawa n Tangako. E kainnanoaki te membwatibu kauntira ngkana te ikawai e aki toki ni karaoa te mwakuri n tangako nakoia aomata ao e a kakamaaku nakoia tabeman.

32.6.1.3

Mwakuri ni Babakanikawai

Te Anua ni Iowawa n te Mwane. Te membwatibu kauntira e kainnanoaki ngkana te ikawai iai aroarona ae e aki toki ni mwamwanaia aomata iaon te mwane ni bon oin nanona ao e a kakamaaku nakoia tabeman (taraa 38.6.2.4). Aio e irekereke ma waaki ni karikirake n te mwane aika kewe ao n aekakina nako. Te kabua n te mwane ae aki kantaningaaki mai imwiin bwakan kaubwain te aba a aki taraaki bwa mwakuri ni babakanikawai. Ngkana e irekereke ma kaetakina n te tua, taan kairiiri n te nakoanibonga a na bae ni iangoia bwa a na tataninga ni karokoa e otinako mwiina. Taraa 32.6.3.3 ngkana te membwa e bon irekereke n aki kabonganaan raoi mwanen ke ana bwai te Ekaretia.

32.6.1.4

Uruan te Onimakinaki

Te Bure ae Kakaiaki Inanon Tauan te Nakoa ae Kinaaki inanon te Ekaretia. Te membwatibu kauntira e kainnanoaki ngkana te membwa e karaoa te bure ae kakaiaki inanon tain tauan te nakoa ae kinaaki. Aikai ni ikotaki ma Mataniwi ni Kabuta, Aobitia ni Kabuta n te Ekaretia, Itingaun n Aono, beretitenti n tembora ke kainabana, te mition beretitenti ke toana, te beretitenti n te titeiki, tamanuea, ke bitiobi. Aio e aki kaineti nakon te beretitenti n te mwaanga. Ma, taian kariaia n ana membwatibu n te Ekaretia te beretitenti n te mwaanga a kona n tianaki kamwakuraia ke ni buutaki n aroia naba membwa ake tabeman.

32.6.1.5

Mwakuri Riki Tabeua

Buure aika korakora kakaiakiia. Te membwatibu kauntira e kainnanoaki n angiin nako keiti ngkana te aomata e bukinaki ni buure aika korakora kakaiakiia.

32.6.2

Te Tai Ra Ae na Kainnanoaki iai te Membwatibu Kauntira

Te membwatibu kauntira e kainnanoaki ngkana a riki waaki aikai.

32.6.2.1

Mwakuri ni Iowawa ao Bwainikirinaia Tabeman

E anga te tua te Uea, “Ko na tai…tiritiri, ke ni karaoi bwaai ae aekakiia nako” (Reirei ao Berita aika Tabu 59:6, e kairaki te kairara). Mwakuri ni iowawa ao bwainikirinaia tabeman are e na riai ni booaki iai te membwatibu kauntira a irekereke (ma aki tianaki nakoia) aika a karinanaki inano.

Te Tiritiri are e Aki Koro Bukina. Karaoaki ma te nano ni kataia n tiringa temanna.

Bwainikirinan temanna n tangakoaki, ni Ikotaki ma Niniakina ao Kaunakina. Bwainikirinan temanna n tangakoaki e irekereke ma mwakuri aika a rangi ni mwaiti (taraa 38.6.18). Te membwatibu kauntira e kainnanoaki ibukin te aomata are e karaoaki te mwakuri n tangko nakoina ke e bwainikirina temanna. Te bootaki ni kauntira e taraa ni bon riai ni buoka te membwa n raira nanona ngkana teuanne ke neienne e a tia n urui berita n te tembora ke ngkana a okioki ana bure. Taraa 38.6.18.3 ibukin ae ngkana e kainnanoaki te kauntira.

Bwainikirinan te Kainaba ke Temanna te Ikawai. A mwaiti aekakin nako rawawatan te anua ni bwainikirinaia tabeman (taraa 38.6.2.4). Te membwatibu kauntira e na bae ni kainnanoaki ibukin te aomata are e bwainikirina kainabana ke te ikawai temanna. Te bootaki ni kauntira e taraa ni bon riai ni buoka te membwa n raira nanona ngkana teuanne ke neienne e a tia n urui berita n te tembora ke ngkana a okioki ana bure. Taraa 38.6.2.4 ibukin ae ngkana e kainnanoaki te kauntira.

32.6.2.2

Wenenibure ae Aki Riai

A na tua te Uea iaon te itiaki bwa e na toki karaoan te wenenibure itinanikun te mare imarenan te mwaane ao te aine (taraa Te Otinako 20:14; Reirei ao Berita aika Tabu 63:16). Te membwatibu kauntira e na bae ni kainnanoaki ibukin te mwakuri n tangako n aron are e kabwarabwaraaki inanon 38.6.5 N te waaki aei, te bootaki ni kauntira e taraa ni bon riai ni buoka te membwa n raira nanona ngkana teuanne ke neienne e a tia n urui berita n te tembora ke ngkana a okioki ana bure. Taraa 32.6.1.2 ibukina ngkana e kainanoaki te kauntira.

32.6.2.3

Mwakuri ni Babakanikawai

Tuua ake Tebwina a reirei, “Kam na tai ira” ke “ni kaota aron raom n te aro ni kewe” (Te Otinako 20:15–16). Te membwatibu kauntira e na kona ni karaoaki ibukin mwakuri n aron iraeakin te mwane, anaan bwaai man te auti, kimoa, aonikai iaon ana bwai temanna, te anga te kaotioti ae kairua imatan te bowi, ao mwantiakaan te mwane. N te waaki aei, te bootaki ni kauntira e taraa ni bon riai ni buoka te membwa n raira nanona ngkana teuanne ke neienne e a tia n urui berita n te tembora ke ngkana a okioki ana bure.

Taraa 32.6.1.3 ibukin ae ngkana e kainnanoaki te membwatibu kauntira iaon mwakuri ni babakanikawai. Taraa 32.6.3.3 ngkana te membwa e bon irekereke n aki kabonganaan raoi mwanen ke ana bwai te Ekaretia. Taraa 38.8.2 ibukin mwakuri n aonikai.

32.6.2.4

Uruan te Onimakinaki

Te membwatibu kauntira e na bae ni kainnanoaki ngkana te membwa:

• E karaoa te bure ae kakaiaki inanon tauakin te nakoa ni kairiiri ke te onimakinaki inanon te Ekaretia ke te komiuniti.

• Karaoan te bure ae kakaiaki ae e rangi n ataaki.

N te waaki aei, te bootaki ni kauntira e taraa ni bon riai ni buoka te membwa n raira nanona ngkana teuanne ke neienne e a tia n urui berita n te tembora ke ngkana a okioki ana bure.

Taraa 32.6.1.4 ibukin ae ngkana e kainnanoaki te kauntira. Taraa 32.6.3.3 ngkana te membwa e bon irekereke n aki kabonganaan raoi mwanen ke ana bwai te Ekaretia.

32.6.2.5

Mwakuri Riki Tabeua

E reirei te Uea are Beniamina, “I aki kona n tuangkami bwaai ni kabane ake kam na bure iai; bwa bon moan te mwaiti aanga ma kawai, ao a mwaiti ake I aki kona n uring” (Motiaea 4:29). E kainnanoaki te kauntira ngkana te aomata e:

• E kaota te baeten ni karaoan buure aika kakaiaki (taraa Reirei ao Berita aika Tabu 82:7).

• E bon karaoia ma nanona ni katikui mwiokoana ibukiia ana utu, n raonaki ma aki kabwakaan aron tararuakin te ataei ao te mwane are e tua te moti bwa e na kabwaka.

• Kakamaaku n te kaikuaki n te rabwata, tao ni bon iaon te aomata ke iaonraain ( taraa 32.2.1).

• Kabonakoan kamanging aika a taburoroko.

• Karaoan mwakuri tabeua aika moan te korakora te bure iai.

N te waaki aei, te bootaki ni kauntira e taraa ni bon riai ni buoka te membwa n raira nanona ngkana teuanne ke neienne e a tia n urui berita n te tembora ke ngkana a okioki ana bure.

Te membwatibu kauntira e na bae ni kainnanoaki ngkana te aomata e kakoaua bwa e, karaoi, e baronga arona, e kabwaka mwane iaona, ke e kaungaa kabwakaan te ataei ae tuai bungiaki. Taraa 38.6.1 ibukin te kainibaire.

Ngkana e Kainnanoaki te Membwatibu Kauntira ke Tao e na Riai Karaoana

Aekakin Buure	E Kainnanoaki iai te Membwatibu Kauntira (taraa 32.6.1)	Te Membwatibu Kauntira Tao e na Bae ni Kainnanoaki (taraa 32.6.2)
Aekakin Buure Mwakuri ni Iowawa ao Bwainikirinaia Tabeman	E Kainnanoaki iai te Membwatibu Kauntira (taraa 32.6.1) Tiri aomata Tautau ae aonikai Te bukinaki ni karaoan te mwakuri n tangako Bwainikirinan te ataei ke te kairake Anua ni Iowawa ae Kaikuaki	Te Membwatibu Kauntira Tao e na Bae ni Kainnanoaki (taraa 32.6.2) Te Tiritiri are e Aki Koro Bukina Mwakuri n tangako, ni ikotaki ma niniakina ao kaunakina (taraa 38.6.18 ibukina ngkana e kainnanoaki te kauntira) Bwainikirinan te kainaba ke temanna te ikawai (taraa 38.6.2.4 ibukin ae ngkana e kainnanoaki te kauntira)
Aekakin Buure Wenenibure ae Aki Riai	E Kainnanoaki iai te Membwatibu Kauntira (taraa 32.6.1) Kabwaroua Kabonganakiia ataei n tamnei aika tangako Te mare ae mwaiti te buu Te anua ni iowawa n tangako	Te Membwatibu Kauntira Tao e na Bae ni Kainnanoaki (taraa 32.6.2) Karaoan te wenenibure ma te aomata ae tiaki buum ni mare, te wenenibure irouia aomata aika tuai iein, te bootaki imarenan te mwaane ma te mwaane ke te aine ma te aine, ao waaki ni wenenibure ake itinanikun te mare iaan te tua imarenan te mwaane ao te aine, ni ikotaki ma karaoan waaki n tangako iaonrain ke iaon te tareboon Te uaia ni maeka n aki mareaki, te bootaki imarenaia aomata ao te itoatoa n tuan te aba, ao te mare imarenan te mwaane ma te mwaane ao te aine ma te aine Kabonganaan tamnei aika tangako n ae rangi ni korakora ke e a aki kona ni katokaki are e a uruana ana mare te membwa ke te utu
Aekakin Buure Mwakuri ni Babakanikawai	E Kainnanoaki iai te Membwatibu Kauntira (taraa 32.6.1) Te anua n iowawa ni kaineti ma te mwane, n aron te babakanikawai ao tabeua ae aekan waaki akanne (taraa 32.6.3.3 ngkana te membwa e irekereke n aki kabonganaan raoi mwanen ke ana bwai te Ekaretia)	Te Membwatibu Kauntira Tao e na Bae ni Kainnanoaki (taraa 32.6.2) Iraean te bwai, ninian te tabo, te kimoa, ke aki kabonganaan raoi te mwane (taraa 32.6.3.3 ngkana te membwa e bon irekereke n aki kabonganaan raoi mwanen ke ana bwai te Ekaretiai) Te anga te kaotioti ae kairua imatan te bowi
Aekakin Buure Uruan te Onimakinaki	E Kainnanoaki iai te Membwatibu Kauntira (taraa 32.6.1) Buure aika kakaiaki inanon tauan te nakoa ae kinaaki n te Ekaretia	Te Membwatibu Kauntira Tao e na Bae ni Kainnanoaki (taraa 32.6.2) Karaoan te bure ae kakaiaki inanon tauakin te nakoa ni kairiiri ke te onimakinaki inanon te Ekaretia ke te komiuniti (taraa 32.6.3.3 ngkana te membwa e irekereke n aki kabonganaan raoi mwanen ke ana bwai te Ekaretia) Te bure ae kakaiaki ae e rangi n ataaki
Aekakin Buure Mwakuri Riki Tabeua	E Kainnanoaki iai te Membwatibu Kauntira (taraa 32.6.1) Angiin buure aika korakora kakaiakiia	Te Membwatibu Kauntira Tao e na Bae ni Kainnanoaki (taraa 32.6.2) Kabwakaan te ataei (ti ngkana ake n 38.6.1 a rinanon aei) Te Baeten ni Buure aika Kakaiaki E bon karaoia ma nanona ni katikui mwiokoana ibukiia ana utu, n raonaki ma aki kabwakaan aron tararuakin te ataei ao te mwane are e tua te moti bwa e na kabwaka Kabonakoan kamanging aika a taburoroko Tabeua waaki aika moan te korakora te bure iai

32.6.3

Ningai ae e na Marooro iai te Titeiki Beretitenti ma te Beretitentii n te Aono bwa e Riai Booan te Membwatibu Kauntira ke e Kainnanoaki riki Mwakuri ake Tabeua

Bwaai tabeua a kainnanoa riki iangoakina ni karaurau ao te tararua ae onoti. N ataia bwa e kangaa te ibuobuoki ae tamaroa, te beretitenti n te titeiki e riai ni marooro ma te Itingan n Aono iaon baika riki n te tiekition aei. Ma e ngae n anne, bon ti te beretitenti n te titeiki ae e na baireia ngkana e na karaoaki te kauntira n rinanon te mwakuri are e karaoaki. Ngkana e boo te kauntira, te beretitenti n te titeiki ke te bitiobi ae e bairea mwiin te moti.

Ngkana e booaki te membwatibu kauntira ibukin te bwai are e kabwarabwaraaki inanon te tiekition aei, e na riai te babaire man te kauntira bwa “akea totoko nakon te membwatibu,” ke “te membwatibu iai tianakin kamwakurana,” ke “buutan te membwatibu.” E kainnanoaki ana kariaia te Moan Beretitentii ngkana e na kamaunaki kariaiakaki aika tianaki kamwakuraia ke manga karinan te aomata inanon te Ekaretia (taraa 32.16.1 nambwa 9).

32.6.3.1

Mwakuri ake Tabeua

Ngkana e aki teweaki te membwatibu kauntira, mwakuri ake tabeua a na kaairaki:

• Membwatibu are karako tianakin kamwakurana (taraa 32.8.3).

• E karinaki te kabwarabwara iaon te Membwatibu rekooti (taraa 32.14.5).

• Katokan kamwakuran otenanti, n totokoa te aomata ni karekea ke ni kamwakura te nakoanibonga ke ni karekea ke ni kabongana te rekomente nakon te tembora.

Te beretitenti n te titeiki e marooro ma te Kaitingan n Aono imwaain ae a karaoaki mwakuri aikai.

32.6.3.2

Kitanan te Koaua

Bwaai aika a riki ni kitanan te koaua aki toki ni iai mwiia itinanikun tian te uoote ke te titeiki. A riai n rinanoaki n te tai ae waekoa ni kamanoia tabeman.

E na marooro te bitiobi ma te beretitenti n te titeiki ngkana e namakinna bwa ana waaki te membwa e na karika ae na kitana te koaua. Te bitobi ke te beretitenti n te titeiki e na angan te membwa te membwatibu ae karako tianakin kamwakurana (taraa 32.8. 3). Te beretitentii n te titeiki e na waekoa ni marooro ma te Beretitentii n te Aono. Ma e ngae n anne, bon ti te beretitenti n te titeiki ae e baireia ngkana e na teweaki te membwatibu kauntira ke mwakuri ake tabeua a na karaoaki.

N aron ae kabonganaki ikai, kitanan te koaua e kaineti nakon te membwa ae e karaoi waaki aikai:

• A okioki aia mwakuri ni kakaitara ni bon oin nanoia imatan te botannaomata nakon te Ekaretia, ana reirei, ana kaetieti, ke ana mataniwi

• Teimatoa n anga reirei aika aongkoa ana reirei te Ekaretia ma bon tiaki ana reirei te Ekaretia imwiin kaetakiia mairoun te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki

• A kaota te baeten ae a bon iangoia ni karaoi mwakuri are a na kamamarai aia koaua ao aia waaki membwa n te Ekaretia

• Teimatoa n iri reirei man itera ake aki ira te koaua imwiin kaetakiia iroun te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki

• A bon kaina te ekaretia teuana ao ni kabutanakoa ana reirei te ekaretia anne (Aki iriran waaki inanon te Ekaretia ke kaean te ekaretia teuana e aki irekereke ma kitanan te koaua. Ma, ngkana te membwa e a bon kaina te ekaretia teuana ao ni kabutanakoa ana reirei te ekaretia anne, buutan ana membwatibu teuanne ke neienne e a bon riai.)

E reirei te Tia Kamaiu nakoia Nibwaite bwa a na reitinako ni buoka te aomata are e a tia ni bure. “Ma ngkana e aki rairananona ao e na aki warekaki i buakoia au botanaomata, bwa e na aki tiringia au botanaomata” (3 Nibwaai 18:31).

32.6.3.3

Aki kabonganaan raoi ana mwane te Ekaretia

Ngkana te membwa e aki kabongana raoi mwanen te Ekaretia ke e iraei bwaai aika a kakawaki man ana bwai te Ekaretia, te titeiki beretitenti e na marooro ma te Beretitentii n te Aono bwa e riai booan te membwatibu kauntira ke mwakuri riki tabeua a na karaoaki. Taan kairiiri a na iangoi:

• Mwaitin te mwane are e anaaki ni kabonganaaki ke a iraeaki.

• Bwa tao aki kabonganaan raoi te mwane bon ti tetaina ke e okioki.

• Ngkana tao e a tia ni kaboaki mwiina.

• Aekakira nanokawakin te aomata.

• Te nakoa are taua te membwa (taraa 32.6.1.4 ibukiia member ake a tauii nakoa aika rietaata n te Ekaretia).

Te beretitenti n te titeiki e na ribootin teuana mai buakon aikai inanon Leader and Clerk Resources:

• Mwiin ana boowi te membwatibu kauntira

• Bwa e marooro ma te Beretitentii n te Aono ao ni kamatoaa ae e aki riai ni booaki te membwatibu kauntira

Ngkana ana Aobiti te Oteta n te Ekaretia e kamatoa bwa te tia kairiiri ke te tia mwakuri n te Eakretia e aki kabongana raoi mwanen ke ana bwai te Ekaretia, te Moan Beretitentii e na bon tua bwa ana membwatibu rekooti teuanne ke neienne e na koreak taekan aei iaona. “Tia Kairiiri” nanona bwa te aomata ae taua te nakoa ae rietaata, n aroia naba kauntira, kiraaka, ao beretitentii ni mwaanga. Ngkana e a bwanin te rairannano, te beretitenti n te titeiki e na kamaunai rongorongo akanne (taraa 32.14.5 ao 34.7.5). Te rongorongo anne e aki kananonaaki iai ae te membwatibu kauntira ke waaki riki tabeua a tia ni karaoaki.

32.6.3.4

Aomata Ake a Kan Bita Rikiia n Riki bwa Mwane ke Aine

Bitiobi ke te beretitenti n te titeiki ake a mwakuri ma te aomata are e ataaki bwa e kan bita rikina e riai ni irii kainibaire inanon 38.6.23.

32.6.4

Ni Bon Arona Kanga e Aki Kainnanoaki te Membwatiu Kauntira

Ni bon arona e aki kainnanoaki te membwatibu kauntira inanon waaki aikai.

32.6.4.1

Te Kabwaka ni Irii Tabeua Katein Te Ekaretia aika Bwainaki

E aki teweaki te membwatibu kauntira ngkana a riki mwakuri aika a karinanaki inano. Ma, taraa te bwai ae e kariaiakaki are man te kabanea n te rinan aei.

• Aki roroko n te Ekaretia

• Aki kakoroi nanon bukinana n te Ekaretia

• Aki kakabwaka te kabwianibwai

• Katikui n aki kaoti tabeua buure

• Kuakuaan bwain rabwatam ni karekea te iango buaka

• Aki iran Tuan te Mauri

• Kabonganaan tamnei aika tangako, ma ti ngkana a kabonganaaki ataei n tamnei aika tangako (n aron are e kabwarabwaraaki inanon 38.6.6) ke ae rangi ni korakora ke e a aki kona ni katokaki are e a uruana ana mare te membwa ke te utu (n aron are e kabwarabwaraaki inanon 38.6.13).

32.6.4.2

Te Kabwaka n te Karikirake ke te Aki Kakabwara Tarau

Taan kairiiri a na aki kabongana te membwatibu kauntira n rinanoa katokan te mangaongao n te bitineti. Kabwaka n te bitineti ao te aki kakabwara tarau bon tiaki bukina ae e na teweaki te membwatibu kauntira. Ma, e na teweaki te kauntira ibukin buure ni mwakuri ni babakanikawai aika korakora ke tabeua riki waaki ni kamwamwane iaon te mwane (taraa 32.6.1.3).

32.6.4.3

Kangaanga Imarenaia Aomata

Te membwatibu kauntira e na aki booaki n rinanoa katokan te kangaanga imarenaia aomata (taraa Reirei ao Berita aika Tabu 134:11).

32.7

Te Bwai are e Rinanona te Aomata

E taku te Uea, “E aroraki baiu ae nanoanga nakoimi, ao ane e roko nakoiu ao N na butimwaia; ao a na kakabwaiaki akana a na roko nakoiu” (3 Nibwaai 9:14). Te bwai are e rinanona te aomata e rangi ni kakawaki iangoakina ngkana e taraaki:

• Te kawai ae riai ibukin buokan teuanne ke neienne n raira nanona man te bure ae kakaiaki (taraa 32.5 ao 32.6).

• Te babaire ae karaoaki n tain te anga reirei ae onoti nakon temanna ke membwatibu kauntira (taraa 32.8 ao 32.11).

Baika a na Iangoaki Ake a na Kaira Aron te Babaire

• Aron rawawatan te bure

• Kainnanoia naake a rootaki man te bure are e karaoaki

• Kakoauaan raoi te rairannano

• Uruakan berita n te tembora aika tabu

• Nnem ibukin te onimakinaki ao te kariaiakaki

• Kaokiokana

• Te ririki, te atatai n te maiu ao te konabwai

• Konabwai n te Iango

• Kaotibure man te nano

• Te tai imarenan te bure ao te kaotibure

Te bitiobi ao te beretitenti n te titeiki a ukora nanon ao ana iango te Uea ibukin waaki aikai. A iangoi baika a irekereke aikai ngkana a babaireia bwa e ngaa te kawai ae a na kabonganaa ao teraa mwiina ae e na reke. Bwaai aika a irekereke aikai aki anga bwa teraa mwiin te babaire. Bon ti, bwaai n ibuobuoki ibukin babaire aika riai ake taan kairiiri a na tataroakina ao ni kairaki iai n Tamnein te Uea.

32.7.1

Aron Rawawatan te Bure

Kakaiakin te bure e baireaki man rawawatana. Aio e irianaki ma mwaitin ao okiokin karaoan te bure, korakoran te kaikuaki are e reke man te bure, ao mwaitiia aomata ake a kamarakaki mai iai.

32.7.2

Kainanoia Naake a Rotaki man te Bure are e Karaoaki

Taan kairiiri a iangoa kainnanoia naake a rotaki man te bure are e karaoaki ao tabeman aomata. Ni ikotaki ma kainaban te aomata anne ao tabeman kaain te utu. Taan kairiiri a iangoa naba korakoran te kaikuaki.

32.7.3

Kakoauaan Raoi Te Rairannano

E kainnanoaki ana kairiiri te Tamnei n ataia bwa e bon raira nanona raoi ni koaua te aomata. Te aeka n rairannano anne e bon kaotaki riki man waaki aika eti inanon te tai ae maan nakon ae te nanokaawaki ae e bati inanon tain te intawiu ae ti teuana. Bwaai aika a na iangoaki aika a irekereke n raonaki ma:

• Korakoran te onimaki iroun Iesu Kristo.

• Aron tein te kaotibure.

• Nanora te raraoma ibukin te bure.

• Kaokan bwaai nakon te aomata are e ikuaki.

• Iran nanon te kaetieti ma te tua.

• Te tokanikai iaon kakeaan te bure.

• Te kakaonimaki n ongeaba nakon tuua imwiin te bure.

• Te kokoaua ma taan kairiiri n te Ekaretia ao tabeman.

• Te tauraoi n irii aia taeka n reirei taan kairiiri n te Ekaretia.

32.7.4

Uruakan Berita n te Tembora aika Tabu

E taekinna te Uea, “Bwa nakon are e mwaiti ae e anganaki e mwaiti ae na kainanoaki mai irouna” (Reirei ao Berita aika Tabu 82:3). Te aomata are e a tia ni karekea te entaumente n te tembora e a tia ni karaoa te berita bwa e na maeuakin tuua aika rietaata. Uruakan berita aikai e a kamwaita riki iai rawawatan te bure. E a kakorakora ae e na bon kainnanoaki tewean te membwatibu kauntira.

32.7.5

NTein te Onimakinaki ao te Kariaiakaki

Kakaiakin te bure e a kamwaitaki riki ngkana te aomata e karaoa te bure n te tai are e taua te onimakinaki ke te kariaiakaki, n aron ae te karo, te tia kairiiri, ke te tia reirei.

32.7.6

Kaokiokana

Te baeten ni kaokiokan te bure ae ti teuana ae kakaiaki e kaotia bwa te anua ae tiku ni matoa ke te anua ae kareke are e kamatoatoa te rikirake nakon te rairannano ni koaua. N raonaki ma te membwatibu ae iai tianakin kamwakurana are e na kona n reke, te burokuraem ni katokan te anua ae kareke ao te anga taeka n reirei irouia aika rabakau e na kona ni ibuobuoki (taraa 32.8.2).

32.7.7

Te ririki, Te Atatai n te Maiu ao Te Konabwai

Taan kairiiri a na taraa te ririki, te atatai n te maiu, ao te konabwai ngkana a anga taeka n reirei nakon te membwa ke ni bairea mwiin te moti n te membwatibu kauntira. Te nanoanga e riai n taai nako ibukiia te koraki ake a tuai rangi n atatai inanon te euangkerio. Te katooto, te nanoanga tao e na riai ibukiia membwa aika kairake ake a irekereke ma buure n te aroaro aika aki riai, ngkana a kitana te bure anne ao n rairii raoi nanoia. Ma, anganakiia te tuaa ae matoatoa e kainnanoaki ngkana a teimatoa ni karaoi waaki akanne.

32.7.8

Konabwai n te Iango

Aorakin te iango, te anua ae kareke, ke tianakin konabwain te iango e na aki kaokoroa te aomata are e karaoa te bure ae kakaiaki. Ma. aikai baika a irekereke aika a na iangoaki. N riki bwa mwakoron buokan te aomata are e raira nanona, taan kairiiri a na ukora ana kairiiri te Uea iaon mataatan te aomata n reirein te euangkerio ao tauna nakon te bukinaki.

32.7.9

Kaotibure Man te Nano

Te kaotibure man te nano ao te ongotaeka n raraoma ibukin oin ana mwakuri temanna e kaota te nano n rairannano.

32.7.10

Te Tai imarenan te Bure ao te Kaotibure

Te kaotibure bon mwakoron te rairannano ao e riai n aki katikunakoaki. N tabetai te bure e rimwiaki ma te tai ae maan n rinanon kaokan bwaai nako ao te onimaki ni maeuna. Ngkana te membwa e kaotii ana bure ao e aki manga karaoi, anne e kaota ae teuanne ke neienne e a bon tia ni katikui. N te aro anne, te kaotibure e na kona ni bwanin nakon ae e na manga moan moanaki kawain te rairannano.

32.7.11

Buure Ake a Irekereke iai Membwa Ake A Maeka inanon Uoote ke Titeiki aika Kaokoro

N tabetai membwa ake a karaoi buure aika a rawawata a ikotaki ni maeka ni uoote ke titeiki aika kaokoro. N aron aei, te beretitenti n te titeiki a na uaia ni marooro bwa e riai ni karaoaki te totoko iaon te membwatibu ke te membwatibu kauntira. A na marooro naba ngkana iai baika a tamaroa iaon taian totoko ke ana babaire te kauntira ae ti te arona ke ngkana iai riki bwaai tabeua ae e na karaoaki ni karekea mwiina ae kaokoro.

---

KARAOAN TE ANGA TAEKA N REIREI AE ONOTI NAKON TEMANNA

---

32.8

Te Anga Taeka n Reirei ae Onoti Nakon Temanna ao Te Membwatibu ae Karako Tianakin Kamwakurana

Te anga taeka n reirei ae onoti nakon temanna e bon riai ni buoka te aomata ni karekea mwaakan te kamaiuaki n Ana Mwakuri ni Kamaiu Iesu Kristo rinanon te rairannano. Taeka n reirei ae aekan aikai a kona ni buoka te membwa ni kairia n totokoi riki buure aika kakaiaki. N te anga taeka n reirei ae onoti nakon temanna, a kona naba taan kairiiri n anga te membwatibu ae karako tianakin kamwakurana ni buoka te membwa n raira nanona man tabeua buure ake a kakaiaki (taraa 32.8.3).

Buure aika kakaiaki a na aki taraaki bwa a beebete bwainaorakiaia (taraa Reirei ao Berita aika Tabu 1:31). Uruan berita n te tembora aika tabu e kakorakora ae na kainnanoaki teweakin iai te membwatibu kauntira (taraa 32.7.4).

Kainibaire ni buoka te tia kairiiri n ataia bwa ngkana e riai te anga taeka n reirei ae onoti ke te membwatibu ae karako tianakin kamwakurana a karinanaki inano (taraa naba 32.7):

• Te aomata e aki karaoa te bure ae e kainnanoaki iai te membwatibu kauntira (taraa 32.6.1).

• Te aomata e a tia ni kaotibure ma nanona ao e bon nanona raoi ana rairannano.

• Te aomata e raira nanona man te bure ae kakaiaki are teuanne ke neienne e aki karaoia mai imwaina.

• Ana bure te aomata e aki urua te berita n te tembora aika tabu.

• Mwiin ana mwakuri te aomata are e karaoi a kona ni kabebeteaki ngkana e angaraoi.

32.8.1

Te Anga Taeka n Reirei ae Onoti nakon Temanna

Te kainibaire aika imwiina a na kabonganaaki ngkana te bitiobi ke te titeiki beretitenti e anga taeka n reirei ni buoka teuanne ke neienne n rairananona.

• Kanakoi taian titiraki aika a bon tii tau n ataa (1) aroaron te membwa nakon te anua ae bure ao (2) aron rikina, okiokina, ao maanin te anua. Tai anga titiraki ni kakae nako nakon are e bon riai ni kamataataa te bwai ae riki. Tai anga titiraki ake a wai ibukin ae ko bon kan ataa bukina.

• Titiraki bwa e kanga te waaki anne n rootiia tabeman.

• Katurua te taratara iaon waaki aika tamaroa ake a na kamatoaa rairakin te membwa ao ana motinanao nakon te Uea. Kaungaa te membwa bwa e na karaoi waaki aika a onoti ni karekea te bitaki nakon anuana ao nanona nakon te rairannano. Kaoa teuanne ke neienne bwa e na kaaniia riki nakon te Tia Kamaiu, n ukora Ana kakorakora ao n namakina Ana tangira ni kaboomwi.

• Kaungai waaki ni kakukurei aika anga te ungannano n aron te tataro, kamatebwaian koroboki aika tabu, ao kakaeakin botakin te Ekaretia. Reirei bwa rongorongon te utu ao mwakuri n te tembora e kona ni kauarerekea ana kairiri te tia kakaitara. Kaungaa te beku ibukiia tabeman ao tibwauaan te euangkerio.

Waaki ni Kakukurei ake a Anga te Ungannano ni Buoka te Rainannano ao ni Katei Bwaai ni Kamanomano n te Maiu n Tamnei

• Tataro

• Kamatebwaian koroboki aika tabu

• Te roroko n te Taromauri

• Karaoan rongorongon te utu ni katoa bong, n raonaki ma te intekiting

• Beku ibukiia tabeman

• Tibwaua te euangkerio

• Kaungaa kaokakin bwaai nakon are e rootaki man te bure ao bubuti ibukin ana kabwarabure

• Kaungaa te tannako man bwaai aika buakaka aika a kaririia te nano. Buoka te membwa ni karaoi mwakuri n totoko ni kaitarai kariiri aika onoti.

• Ataia ae ngkoe te tia kairiiri n te aro, tiaki te tia rabakau n anga taeka n reirei. Irarikin te anga taeka n reirei are ko katauraoi, membwa a na karekea riki buokaia mai irouia taan rabakau aika a mwatai iaon te reirei n te aroaro. Tabeman a rootaki man aorakin te iango. Ngkana e kainnanoaki, reiakiniia membwa bwa a na kakaei buokaia mai irouia naake a mwaatai man te tabo ni kuakua ao taan rabakau ibukiia ake a rotoaki aia iango (taraa 31.3.6).

• Tataro mwaaka ao ukora ana kairiiri te Tamnei imwaain kanakoan te membwatibu ae karako tianakin kamwakurana. Tabeman membwa a karekei buokaia man kamwakuran kariaia n te membwatibu n te Ekaretia nakon riki ae anganaki te membwatibu ae iai tianakin kamwakuraia.

• Ririmwiin bwaike a anganaki n anga te ungannano, kamatoa korakoraia n te maiu n tamnei, ao tarai rikirakeia.

Imwiin ana kaotibure te membwa nakon te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki, e riai n rimwiaki ma te anga reirei inanon kawai aika mwaiti. E kona ni katauraoa aei te tia kairiiri. Ke, man ana kariaia te membwa, e kona ni mwiokoa temanna ana kauntira bwa e na karaoia.

Mai iaan ana kariaia te membwa, te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki e kona n angan te membwa n te kooram n unimwaane ke te Bootaki n Aine bwa a na ibuobuoki n anga aika onoti. Ibukin te kairake, e kona n angan te Beretitentii n te Bootaki n Ataeinnaine.ke te aetuwaitia n te Kooram n te Nakoanibonga ae te Aaron bwa a na ibuobuoki. Naake a mwiokoaki bwa a na ibuobuoki a kariaiakaki ni karekei kairi mai iroun te Tamnei ni kakoroa nanon mwiokoaia (taraa 4.2.6).

Ngkana e mwiokoaki temanna bwa e na ibuobuoki ni karaoa te anga reirei n rimwiin are mai imwaina, te tia kairiiri e anga tabeua rongorongo aika tau ni buoka te membwa. Te aomata are e mwiokoaki e na ira tuan kainan rongorongo. Teuanne ke neienne e na kaongoa naba te bitiobi mwiin ana waaki te membwa ao kainnanona.

32.8.2

Buokia Aomata ni Katoka Tatangiran Karaoan Waaki Aika a Kareke ao Kabonganaan Tamnei Aika a Tangako

Te Anga Taeka n Reirei ae Onoti nakon Temanna n tabetai e irekereke ma buokan te membwa n rainannano man buure ake a kaeti nakon ke n riki man te anua ae kareke. Anua aika Kareke aikai a kona n irekereke ma bwai aika taburoroko ke ma aekakin nako te anua. Anua aika kareke a urua aron te aomata, te mare, ao te utu.

E kona te bitiobi n tuangiia membwa bwa a na ukora te buoka man te Ekaretia n Healing through the Savior: The Addiction Recovery Program ao mairouia ake a mwaatai n aorakin te iango ao te marurung. Bon ti ana burokuraem te Ekaretia ae kabwaataki ake a mwanenaki ke ni karaoaki ae a na booaki n ana kateitei te Ekaretia.

Matakuakinan tamnei aika tangako e a rikirake ni bwainaki. Bwa tao kabonganaan matakuakinan tamnei aika tangako bwa e rangi ni korakora ke n ti tabetai, e bon karekea te kangaanga. E kabirinakoa te Tamnei. E kamemerea te konabwai ni karekea te korakora are e roko man kawakinan te berita. E urua naba te reitaki ae tamaroa imarenaia aomata.

Te anga reirei ae onoti nakon temanna ao membwatibu ae karako tianakin kamwakuraia e bon riai ni buoka te aomata ae raira nanona man kabonganaan tamnei aika tangako. E aki riai tewean te membwatibu kauntira. Ibukina ngkana e na kariaiakaki, taraa 38.6. 6 ao 38.6.13. Te anga taeka n reirei mai irouia taan rabakau tao e na ibuobuoki.

Te beretitenti n te titeiki ao te bitiobi a boutokaiia kaain te utu ngkana e kainnanoaki. A kona ni kairaki kaaro ngkana a anganaki te reirei kairake iaon kabonganaan tamnei aika tangako. E kona ni kaairaki te kainaba ngkana e anganaki te reirei te aomata are e a tia ni mare.

Ibukin rongorongon riki te reirei nakoia membwa ake a rinanon kabonganaan tamnei aika tangako, taraa 38.6.13.

32.8.3

Membwatibu ae Karako Tianakin Kamwakurana

Irarikin kaungaakin te mwakuri ae tamaroa ngkana e kanakoaki taeka n reirei, te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki e na kona n ae e tii katokii tabeua kariaiakaki n ana membwatibu n te Ekaretia te aomata anne n te tai ae uarereke. Ngkana a karaoaki raoi ma te wanawana, taian totoko aikai a kona ni buoka te rairannano ao te rikirake n te maiu n tamnei. A taraaki totoko aikai bwa a karako tianakin kamwakuraia ibukina bwa a aki koreaki rongorongoia iaon te membwatibu rekooti.

Totoko aika karako tianakin kamwakuraia a kona n nako inanon te maan ae tabeua te wiiki, inanon namwakaina aika bati, ke e nako riki ngkana e riai ibukin te aomata bwa e na raira nanona raoi. N aron ae e kakaraoaki, e kona ni maan te tai bwa tao e riaon teuana te ririki.

Taan kairiiri a na ukora ana kairiiri te Tamnei bwa teraa aika a na tianaki ae e na raoiroi ni buoka te aomata. Aikai a kona n raonaki (ma aki kaonotaki nakon) katokan taian kariaia ni beku n te wewete n te Ekaretia, kamwakura te nakoanibonga, ke n rin n te tembora. Te tia kairiiri e kona naba ni katoka anganakin te aomata bwa e na anga ana taetae, reirei, ke n tataro n ana waaki nako te Ekaretia. Ngkana te tia kairirii e katoka te kariaia n rin n te tembora, e na kamauna te rekomente nakon te tembora iaon te Leader and Clerk Resources (LCR).

Anakin te toa bon mwakoron te rairannano ae kakaawaki. Bon tiaki te moani bwai ae e na katokaki mai iai te aomata are e raira nanona ma nanona ae e uruaki ao n raraoma tamneina. Ma, ngkana te aomata e karaoa te bure ae kakaiaki, te tia kairiiri e na katoka te kariaiakaki aei inanon te tai ae uarereke.

Ni bon arona taan kairiiri aki tuangiia riki tabeman ibukin totoko ake a karako tianakin kamwakuraia ma ti ngkana iai kainnanoana bwa e na ataaki (taraa 32.12.2).

Te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki a na kona ni kamaunai totoko ake a karako tianakin kamwakuraia ngkai a kairaki iroun te Tamnei ngkana te aomata e kaota te rikirake ae onoti n ana rairannano ni koaua. Ngkana te membwa e reitinako inanon kakaraoan te bure, e na ibuobuoki ke n riai bwa e na booaki te membwatibu kauntira.

---

KARAOAN TE MEMBWATIBU KAUNTIRA N TE EKARETIA

---

E teweaki te membwatibu kauntira ngkana te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki a noria bwa e na ibuobuoki ke ngkana e kainnanoaki iaan te kaetieti n te Ekaretia (taraa 32.6). A teweaki n ana karinan te uoote, titeiki, mwaanga, mwakoro, ke te mition. Te tiekition aei e katauraoi rongorongo ibukin aron karaoakiia.

32.9

Ira Buakon te Waaki ao te Mwiokoaki

Te taibora ae imwiina e kaotia bwa antai aika a bon riai n ira buakon te waaki n te membwatibu kauntira.

	Ira Buakon te Waaki n te Membwatibu Kautira
Membwatibu Kautira n te Uoote	Ira Buakon te Waaki n te Membwatibu Kautira Te aomata are ngaia bukin ae e teweaki te kauntira ibukina Bitiobi ao ana kauntira Kiraaka n te uoote Te beretitenti n te kooram ni unimwaane ke te beretitenti n te Bootaki n Aine (a kona n aki iri; taraa 32.10.1)
Membwatibu Kauntira n te Titeiki	Ira Buakon te Waaki n te Membwatibu Kautira Te aomata are ngaia bukin ae e teweaki te kauntira ibukina Te Beretitenti n te titeiki ma ana kauntira Kiraaka n te titeiki Kauntira aika rietaata (inanon tabeua bwaai aika riki n are e kabwarabwaraaki inanon 32.9.2) Ana bitiobi te aomata are ngaia bukin ae e teweaki te kauntira ibukina (e kona n aki iri; taraa 32.9.3) Te beretitenti n te kooram ni unimwaane ke te beretitenti n te Bootaki n Aine (a kona n aki iri; taraa 32.10.1)

32.9.1

Beretitenti n te Titeiki

Te beretitenti te titeiki:

• Iai mwakana iaon te membwatibu kauntira n te titeiki, ma, angiin taian kauntira aikai a teweaki irouia bitiobi.

• E na riai n anga te kariaia imwain ae e tewea te membwatibu kauntira te bitiobi.

• E tewea te membwatibu kauntira ngkana te mwaane ke te aine are a tia ni karekea aia entaumente n te tembora tao a na buutaki aia membwatibu teuanne ke neienne.

• E na tewea te kauntira ngkana te membwa e karaoa te manga tang ni kaitara te babaire man te membwatibu kauntira n te uoote.

• E na riai n anga te kariaia imwaain motin raoi te babaire man te membwatibu kauntira n te uoote are a aanga bwa e na buutaki ana membwatibu te aomata are e tuai n entaute.

32.9.2

Te Kauntira Ae Rietaata

Kaain te kauntira ae rietaata ni bon arona aki ira buakon te titeiki membwatibu kauntira. Ma e ngae n anne, te kauntira ae rietaata a kona n ira buakona ngkana iai waaki aika kangaanga (taraa Reirei ao Berita aika Tabu 102:2). Te katooto, te beretitenti n te titeiki e kona ni kaoiia kauntira aika rietaata n ira buakon te waaki ngkana:

• Iai koaua aika aki boraoi.

• A na uotii iango aika bongana ao ni baeranti.

• Te membwa e tua bwa ana iri.

• Te membwa man te titeiki beretitenii ke ana utu iai irekerekeia iai (taraa 32.9.7).

32.9.3

Bitiobi (ke te Beretitenti n te Mwaanga inanon te Titeiki)

Te bitiobi:

• Iai mwakana iaon te membwatibu kauntira n te uoote.

• E reitaki ma te beretitenti n te titeiki ao ni karekea ana kariaia imwaain ae tewea te kauntira.

• E na aki tewea te kauntira ngkana te mwaane ke te aine a tia ni karekea aia entaumente n te tembora ao e na kona ni kanakoaki a na membwatibu n te Ekaretia teuaane ke neienne. Te membwatibu kauntira e riai ni karaoaki n taian kangaanga aikanne.

• E kona ni kaoaki bwa e na ira te titeiki membwatibu kauntira ibukin ana membwa are e a rinanoaki mwiin ana membwatibu. Aron irina e na riai ni kariaiakaki iroun te beretitenti n te titeiki ao te aomata.

Te membwatibu kauntira n te uoote ke te mwaanga a kona n anga aia baire bwa e na buutaki ana membwatibu te aomata ngkana teuanne ke neienne e tuai n entaute. Ma e ngae n anne, e kainnanoaki ana kariaia te beretitenti n te titeiki imwaain ae nako te kabanea ni moti.

N tabetai te membwatibu kauntira n te uoote e teweaki ibukin te membwa are e entaute ao mwiin rinanoana e kaotaki bwa teuanne ke neienne e na bae ni buutaki ana membwatibu. N te bwai ae e riki aei, te bitiobi e na kanakoa taekana nakon te beretitenti n te titeiki,.

32.9.4

Mition Beretiteinti

Te beretitenti n te mition:

• Iai mwaakana iaon te membwatibu kauntira n te mwaanga ao te mwakoro inanon te mition.

• E na riai n anga te kariaia imwain ae te mwakoro ke te beretitenti n te mwaanga e na kona n tewea te membwatibu kauntira.

• E na tewea te kauntira n te membwatibu ngkana te mwaane ke te aine are e a tia ni karekea ana entaumente n te tembora tao e na buutaki ana membwatibu teuanne ke neienne. Ngkana te tai ao te raroa e karika aki karaoan aei, e kona ni mwiokoa temanna ana kauntira bwa e na tararua iaon te kauntira. E na rineia uoman riki kaain te Nakoanibonga ae te Merekitereka bwa a na ira buakon te waaki.

• Ngkana e riai, tewean te membwatibu kauntira ibukiia koraki ake a tuai n entaute. Ngkana te tai ao te raroa e karika aki karaoan aei, e kona n anga te kariaia nakoia teniman mwaane ake iai irouia te Nakoanibonga ae te Merekitereka bwa a na teweia. N te waaki aei, te membwa n te beretitentii n te mwakoro, ke te beretitenti n te mwaanga ngaiia ae e na kaira te kauntira.

• E na tewea te kauntira ngkana te membwa e karaoa te manga tanga ni kaitara te babaire man te membwatibu kauntira n te mwakoro ke te membwatibu kauntira n te mwaanga.

• N te kariaia mai iroun te Mataniwi ni Kabuta man aia Tabo ni Mwakuri Mitinare, e na tewea te membwatibu kauntira ngkana te mitinare e karaoa te bure ae kakaiaki inanon ana tai ni mitinare (taraa 32.9.8). E na marooro naba iaon te bwai ae e riki aei ma te membwa n te Beretitentii n te Aono ao ni babaire ma te beretitenti n te titeiki are e nako mai iai te mitinare.

• E na riai n anga te kariaia imwaain motin raoi te babaire man te membwatibu kauntira n te mwaanga ke te mwakoro are a angaa bwa e na buutaki ana membwatibu te aomata are e tuai n entaute.

Ngkana te mitinare e kaotii ana bure aika kakaiaki are e a tia ni karaoi teuanne ke neienne imwaain ana beku ni mitinare, te mition beretitenti e na reitaki ma are e mwiokoaki nakon ana tabo are e tararuaia n te Tabo ni Mwakuri ibukiia Mitinare ibukin kairana.

Ngkana te beretitenti n te mition e waakina te membwatibu kauntira, e na rineia uoman ake iai irouia te Nakoanibonga ae te Merekitereka bwa a na raonna. Ti inanon taai aika aki rang ririki ae e kona n rineia mitinare aika kairake bwa a na raonna. E ira aron te waaki are e karaoaki n te titeiki membwatibu kauntira (taraa 32.10). Ma e ngae n anne, kauntira aika rietaata ke kauntira n te mwakoro ana aki ira buakon te waaki.

32.9.5

Mwakoro ao te Beretitenti n te Mwaanga inanon te Mition

Te mwakoro ke te beretitenti n te mwaanga n te mition a kona ni waakina te membwatibu kauntira ngkana e kariaiakaki mairoun te beretitenti n te mition. Te kauntira n te mwakoro ana aki ira buakon te waaki.

Te mwakoro ke te membwatibu kauntira n te mwaanga a kona n anga aia baire bwa e na buutaki ana membwatibu te aomata ngkana teuanne ke neienne e tuai ni karekea ana entaumente n te tembora. Ma e ngae n anne, e kainnanoaki ana kariaia te mition beretitenti imwaain ae nako te kabanea ni moti.

32.9.6

Kiraaka n te Titeiki ke te Uoote

Te kiraaka n te titeiki ke te uoote:

• E kawakin rongorongo ake a koreaki man te kauntira ti inanon te tai are e kainanoaki iai ibukin kanakoan te booma n te Ribooti n te Membwatibu Kauntira n te Ekaretia.

• E katauraoa te booma ngkana e tuangaki iroun te tia kairiiri are e kaira te kauntira.

• E aki ira buakon te marooro ke te babaire n te kauntira.

32.9.7

Irakin te Kauntira ni Bwaai aika Aki Tataneiai te Aba Iai

Ngkana te kauntira n te beretitentii n te titeiki e aki kona n ira te kauntira n te membwatibu, te beretitenti n te titeiki e na butiia te kauntira ae rietata ke te ibonga ae reitaata temanna bwa e na onea mwiina. Ngkana e aki kona n iri te beretitenti n te titeiki, e na anga te kariaia te Moan Beretitentii nakon ana kauntira temanna bwa e na onea mwiina.

Ngkana te kauntira n te bitiobiriki e aki kona n ira te kauntira n te membwatibu, e kona te bitiobi n tuanga te ibonga ae rietata n te uoote n onea mwiina. Ngkana e aki kona n iri te bitiobi, e kanakoa te kangaanga anne nakon te beretitenti n te titeiki, are e na tewea te kauntira ni membwatibu. E aki kona te bitiobi ni mwiokoa te kauntira bwa e na tewea te membwatibu kauntira.

Ngkana te membwatibu kauntira e teweaki ibukin temanna kain ana utu te bitiobi ke temanna ana kauntira, e na teweaki n ana karinan te titeiki. Ngkana e teweaki ibukin temanna kain ana utu temanna te kauntira te beretitenti n te titeiki, te beretitenti n te titeiki e na mwiokoa temanna te ibonga ae rietaata bwa e na onea mwiin te kauntira anne. Ngkana te kauntira e teweaki ibukin temanna kain ana utu te beretitenti n te titeiki, te beretitenti n te titeiki e na reitaki ma ana Aobiti te Moan Beretitentii.

Ngkana te membwa e aki kukurei bwa e na kaaina te kauntira te bitiobi ke ana kauntira, te membwatibu kauntira e na teweaki n ana karinan te titeiki. Ngkana te membwa e aki tangira temanna ana kauntira te beretitenti n te titeiki bwa e na iri, te beretitenti n te titeiki e na tuanga temanna kaain te kauntira ae rietaata bwa e na onea mwiin te kauntira anne. Ngkana te membwa e aki kukurei bwa e na iri te beretitenti n te titeiki, ke te beretitenti n te titeiki e namakinna bwa e aki kona n tei i nuka, e na reitaki ma ana Aobiti te Moan Beretitentii.

32.9.8

Rineana bwa Antai te Tia Kairiiri ae e na Tewea te Kauntira Ibukin Rinanoan Kangaanga aika Onoti

Te membwatibu kauntira e karaoki ni mwaaken te iunite n te Ekaretia are e mena iai ana membwatibu te aomata anne.

N tabetai te Membwatibu kauntira e riai ni booaki ibukin te aomata are e mwaing. Ngkana te mwaing e riki inanon te titeik ae ti teuana, te beretitenti n te titeiki e na reitaki ma bitiobi ni uoote aika uoua ao ni baireia bwa e na booaki iia te kauntira.

Ngkana te membwa e mwaing nakon teuana te titeiki, beretitenti n te titeiki ni kauoua titeiki a na reitaki ao ni baireia bwa e na riai ni karaoaki iia te kauntira. Ngkana a baireia bwa e na booaki n ana uoote ao titeiki are mai imwaina te membwa, te membwatibu rekooti e na tiku n te uoote anne ni karokoa e tia te kauntira. Ma ngkana e aki, te rekooti e na kanakoaki nakon te uoote are e boou. Te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki e na bon ti kaongoa ana bitiobi are e mena iaana ngkai te membwa ke te titeiki berettitenti bwa bukin teraa e booaki te kauntira.

N tabetai e riai booan te membwatibu kauntira ibukin te membwa are e maeka n te tabo teuana inanon te tai ae e uarereke. Te katooto, e kainnanoaki te kauntira ibukin te tei are e nako n te reirei ke kaain te tabo n tautia. Te bitiobi are e maeka iai ngkai te membwa inanon te tai ae e uarereke e na katauraoa te anga taeka n reirei ao te boutoka. Ma e ngae n anne, e na riai n aki booa te membwatibu kauntira ni karokoa e roko te membwatibu rekooti n ana iunite ao e a tia ni marooro ma te bitiobi n te uoote are e bon mamaeka iai te membwa.

N tabetai te mitinare e karaoa te bure ae kakaiaki n tain ana beku ni mitinare are e aki ataaki ni karokoa e bane ana tai teuanne ke neienne. Te bitiobi ao te beretitenti n te titeiki a na maroroakinna bwa antai mai irouia ae e na booa te membwatibu kauntira. Temanna mai irouia ae e na maroroakinna ma te mition beretitenti are mai imwaina imwain karaoana.

32.10

Aron Waakin te Membwatibu Kauntira

32.10.1

Kanakoa te Reta ni Kaongongo ao Katauraoi ibukin te Kauntira

Te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki e angan te membwa te reta ibukin te membwatibu kauntira are e na teweaki ibukin teuanne ke neienne. E tiainaa te reta. E kaairaki ma rongorongo n aron aikai:

“Te [bitiobiriki ke te titeiki beretitentii] a na tewea te membwatibu kauntira ibukim. E na waakinaki te kauntira n [bongin namwakaina ao te tai] n [te tabo].

“Te kauntira aio e na rinanoi [kaotii waaki ake aki riai n ae e rangi ni bebete, ma tai anga kabwarabwara iaoia ke kakoauakiia].

“Ko kaoaki bwa ko na ira te kauntira n anga am kaeka. Ko kona n katauraoi rongorongo n te koroboki mai irouia aomata ake a kona n anga rongorongo aika tau. Ko kona ni kaoiia aomata akanne bwa ana taetae nakon te kauntira n tei ibukim ngkana a kariaiakaki iroun te beretitenti n te titeiki ke te bitiobi. Ko kona naba ni kaoa [te beretitenti n te Bootaki n Aine ke te beretitenti n te kooram n unimwaane] bwa a na roko ao n anga aia boutoka.

“Tekoraki ake a na iri a na riai n ira tein karinean te kauntira, n raonaki ma aron waakina ao kainakin rongorongo. Te rooia ao taan boutoka itinanikuia naake a atongaki ieta a kona n aki roko.”

Te kabane ni taeka n te rongorongo e na kona ni kaotaki iai te tangira, te kantaninga, ao te raraoma.

Kainibaire iaoia bwa antai ae e kona te aomata ni kaoa bwa e na taetae nakon te kauntira e katauraoaki inanon 32.10.3, nambwa 4.

Ngkana te reta anne e aki kona n nikiraki iroun te aomata, e kona ni kanakoaki n te meeri ae tauaki mwiina ke iai kakoauaana, ma te ritiiti ae e na kaokaki ma te bubuti.

Te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki e na kakaea tain te membwatibu kauntira are e na nakoraoi ibukin te aomata. E na kakoauaa naba bwa e tau te tai ni karekei rongorongo mai irouia aomata ake a rootaki imwiin te bure are e karaoaki nakoia ti ngkana a tangiria ni katauraoia (taraa 32.10.2).

Te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki e katauraoiia kaain te kauntira man kabwarabwaraakin bukina ao aron waakinana. E kabwarabwarai naba babaire ake e kona te kauntira n rinei ao mwiia. Ngkana e a tia ni kaotibure te membwa, te tia kairiiri e tua bwa e na riai ni kabonganaaki te kaotibure anne bwa te kakoaua n tain te membwatibu kauntira.

32.10.2

Karekean Rongorongo mai Irouia Naake a Rootaki Imwiin te Bure are e Karaoaki Nakoia

Ngkana te membwa ngaia ae rotaki imwiin te bure are e karaoaki nakoina (n aron te kabwaroua, bwainikirinaia ataei, bwainikirinan te buu, ke te babakanikawai), te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki e na reitaki ma ana bitiobi ke beretitenti n te titeiki. Taan kairiiri aikai a na baireia ngkana e na ibuobuoki ngkana e anganaki ana tai te aomata are e rotaki imwiin te bure are e karaoaki nakoina bwa e na katauraoa te rongorongo iaon te mwakuri ae aki riai ao mwiina nakoina. Rongorongo aikai a konaa ni warekaki inanon te membwatibu kauntira (taraa 32.10. 3, nambwa 3). Taan kairiiri n te Ekaretia akea kariaiakaia bwa a na karaoa te reitaki nakon te aomata are e rootaki imwiin te bure are e karaoaki nakoina are tiaki kaain te Ekaretia.

Taian marooro ma te aomata ae e reke iaan te kantaninga aei e karaoaki ma ana bitiobi teuanne ke neienne ke te beretitenti n te titeiki. Ngkana te aomata are e rotaki e katauraoa te rongorongo, te tia kairiiri aio e angan te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki are e tewea te membwatibu kauntira. Taan kairiiri a na taraia raoi bwa a na akea manga te kangaanga ae e na riki imwiina. Taraa 32.4.3 ibukin waaki ni kamanomano tabeua.

Taian titiraki iaon te aomata are e rotaki ae e bwaka ana ririki iaan 18 e na karaoaki rinanoia ana karo te ataei ke aia rooia, ma ti ngkana e na karekea te kangaanga nakon te aomata are e rotaki.

Ibukin rongorongo iaon karekean buokaia bitiobi ao titeiki beretitenti ibukin taian keiti iaon te bwainikirinaki, taraa 32.4.5 ao 38.6.2.1.

32.10.3

Kairan te Kauntira

Imwaain ae waakinaki te kauntira, te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki e na tuangiia tekoraki ake ana ira te kauntira bwa antai ae e karaoaki te kauntira ibukina ao tera te kairua are e ribootinaki. Ngkana e riai, e na kabwarabwarai aron wakinan te kauntira.

Te aomata, ngkana e kaoti, e na butimwaeaki ngkanne nako nanon te ruu. Ngkana e kaoaki te bitiobi bwa e na ira te titeiki membwatibu kauntira, e na butimwaeaki naba nako nanon te ruu n te tai aei. Ngkana te aomata e kaoa te beretitenti n te Bootaki n Aine ke te beretitenti n te kooram n unimwaane bwa a na roko ao n anga aia boutoka, neienne ke teuanne a butimwaeaki naba nako nanon te ruu.

Te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki e kaira te kauntira inanon tamnein te tangira, n aron ae e kabwarabwaraaki inano.

1. E kaoa temanna bwa e na anga te kaukuki n tataro.

2. E taekina te bukibuki iaon te waaki are e karaoaki ae e aki tau. E angan te aomata (ngkana e roko) ana tai ni kakoauaa, kakewea, ke ni kamataata te rongorongo aei.

3. Ngkana te membwa e kariaia te kairua anne, te bitiobi ke te titeiki beretitenti e na waaki nakon nambwa 5 ane inano. Ngkana te membwa e kakewei bukibuki, te bitobi ke te titeiki beretitenti e na kaoti rongorongo ni bukibuki iaona. E raonaki aei ma kaotakin beeba ibukin kakoaua aika a bon kakoauaaki ao ni kabaibati ni wareka te rongorongo are e koreia te aomata are e rootaki imwiin te bure (taraa 32.10.2). Ngkana e wareka te rongorongo anne, e na kamanoa n aki kaota te aomata are e rootaki.

4. Ngkana te membwa e kakewea te bukibuki, teuanne ke neienne e na anga te rongorongo nakon te kauntira. Aio e kona n ae n te koroboki. Ke te membwa e kona n tuanga te aomata are e kona ni katauraoi rongorongo aika tau n taetae nakon te kauntira, temanna imwin temanna. Aomata akanne a riai ni bon membwa n te Ekaretia ma ti ngkana te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki e a tia n baireia mai imwaina bwa e na iri are tiaki te membwa. A na tataninga n te ruu ae kaokoro ni karokoa te tai are a weteaki bwa ana taetae. Aomata akanne n tatabemaniia nako a na otinako man te ruu ni kauntira ngkana teuanne ke neienne e a tia n taetae. A na riai ni ira tein karinean te kauntira, n raonaki ma aron wakina ao kainakin rongorongo. A aki riai membwa n iai aia rooia ae e na iriia. Ke ni iai naba taan boutokaiia itinanikun are e taekinaki n te kauoua ni barakarabe inanon te tiekition aei.

5. Te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki e konaa n titiraki nakon te membwa n te kawai ae rau ao ni karinerine. E kona naba n titiraki nakoia aomata ake tabeman are a tuangaki iroun te membwa bwa a na katauraoi rongorongo. Kauntira n te bitiobiriki ke te beretitenti n te titeiki a kona naba n titiraki. A riai titiraki ni kimototo ao n tianaki nakon koaua aika kakawaki.

6. Imwiin ni kabane rongorongo ake a tau a bane n tia ni kaotaki, te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki e na anga te mwaawa nakoia membwa man te ruu. E na mwaawa naba te kiraaka, ti ngkana te kauntira ae rietaata e ira buakon te waaki n te titeiki membwatibu kauntira. Ngkana e roko ana bitiobi te membwa ibukin te membwatibu kauntira, e na mwawa naba. Ngkana te beretitenti n te Bootaki n Aine ke te beretitenti n te kooram n unimwaane a roko n anga aia boutoka, teuanne ke neienne a na mwawa naba.

7. Te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki e karekei iango ao nonori mai irouia ana kauntira. Ngkana te kauntira ae rietaata a ira buakon te waaki n te titeiki membwatibu kauntira, e karekei naba aia iango ao aia nonori.

8. Ni ikotaki ma ana kauntira, te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki a tataromwaaka n ukora nanon te Uea iaon te bwai ae riki aei. Bon ti te beretitenti n te titeiki ao ana kauntira ke te bitiobi ao ana kauntira aika a na mena inanon te ruu n te tai aei. Ngkana te titeiki membwatibu kauntira a kaainaki irouia kauntira aika rietaata, ni bon arona te titeiki beretitentii a na nako n ana aobiti te beretitenti n te titeiki.

9. Te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki e na kaongoia ana kauntira ana babaire ao n tuangiia bwa a na kamatoaa. Ngkana te titeiki membwatibu kauntira e kaainaki irouia kauntira aika rietaata, te titeiki beretitentii a okira te ruu ao n tuangiia kauntira aika rietaata bwa a na kamatoa te baire. Ngkana kauntira ke kauntira aika rietaata a kaokoro nanoia, te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki e ongora ao ni kakaea aron te boraoi ni iango. Te bukinaki ibukin te babaire e tiku iaon te aobitia are e tararua.

10. E kaoa te aomata nako nanon te ruu. Ngkana e mwaawa te kiraaka, e kaoaki naba bwa e na rin n te ruu. Ngkana ana bitiobi te membwa e roko ibukin te membwatibu kauntira, e kaoaki naba bwa e na rin n te ruu. Ngkana te beretitenti n te Bootaki n Aine ke te beretitenti n te kooram n unimwaane a roko n anga te boutoka, neienne ke teuanne a butimwaeaki naba n oki.

11. Te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki e kaota mwiin te babaire inanon tamnein te tangira. Ngkana te babaire bwa e nang bon kamaunaaki taian kariaia n ana membwatibu n te Ekaretia te aomata ke ni buutaki ana membwatibu, e kabwarabwarai waaki aika a nako ma ngaia (taraa 32.11.3 ao 32.11.4). E kabwarabwara naba bwa e kanga aron manga te tokanikai nakon taian waaki n totoko ao n anga tabeua riki kaetieti ao taeka n reirei. Te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki e kona ni kabwaraa te kauntira n te tai ae uarereke ni karekei riki kairi ke rongorongo imwain kanakoan te baire. Ngkana e riki anne, e kabwarabwara aio.

12. E kabwarabwaraa inaomatan te aomata ni manga tang (taraa 32.13).

13. E kaoa temanna bwa e na anga te tataro ni kainiin.

Ngkana tao e roko te aomata ke e aki, te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki e kaongoa teuanne ke neienne mwiin te babaire n aron are e kabwarabwaraaki n 32.12.1.

Akea ae e kariaiakaki irouia naake a ira te membwatibu kauntira n rawea te bwana, witeo, ke korei mwiin baike a taekinaki. E kona te kiraaka n taui rongorongo ti ibukin karaoan te Ribooti iaon te Membwatibu Kauntira n te Ekaretia. Ma e ngae n anne, rongorongo akanne tiaki raoi mwiin taeka ake a taekinaki ke a koreaki. Imwiin tian karaoan te ribooti, e waekoa n urui rongorongo akanne.

32.11

Babaire man te Membwatibu Kauntira

Taian babaire man te membwatibu kauntira a riai ni kairaki iroun te Tamnei. A riai ni kaota te tangira ao te kantaninga are a kanakoaki mai iroun te Tia Kamaiu nakoia naake a rairi nanoia. Mwiin taian babaire aika a kona n reke a kabwarabwaraaki inano. Ngkana a karaoaki babaire aikai, taan kairiiri a iangoi bwaai aika a riki ake a kabwarabwaraaki inanon 32.7.

Imwiin ni kabane membwatibu kauntira, te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki e kanakoa n te tai ae waekoa te booma n ana Ribooti te Membwatibu Kauntira rinanon LCR (taraa 32.14.1).

Mwiin taian babaire man te membwatibu kauntira a kabwarabwaraaki inanon te tiekition ae imwiina.

32.11.1

Te Membwatibu ae Akea Tianakin Kamwakurana

Inanon tabeua waaki, te aomata e na kona n aki bure ao n tiku n akea totoko nakon ana membwatibu. Inanon tabeua waaki, te aomata e na kona n tia n karaoa te bure, raira nanona ma te koaua ao n akea totoko nakon ana membwatibu. Te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki a kona n anga taeka n reirei ao n taraia bwa e naki manga riki te waaki aei nakon taai aika a na roko. Imwiin te kauntira, e reitinako n anga te boutoka are e kainanoaki.

32.11.2

Te Anga Taeka n Reirei ae Onoti nakon Temanna ma te Bitiobi ke Titeiki Beretitenti

Inanon tabeua membwatibu kauntira, taan kairiiri a na iangoia n angan te membwa totoko nakon ana membwatibu—ma te membwatibu are tianaki kamwakurana e na naaki anganaki. Inanon waaki aikai, te kauntira e na baireia bwa te aomata e na anganaki taeka n reirei ae onoti ao kaetakina mai iroun te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki. Te anga reirei aei e na kaairaki ma anganakin te membwa te membwatibu ae karako tianakin kamwakurana n aron are e kabwarabwaraaki n 32.8. 3.

Te anga reirei ae onoti nakon temanna ao membwatibu aika karako tianakin kamwakuraia bon tiaki baika a na taraaki ngkana e teweaki te kauntira ibukin buure aika karinanaki inanon 32.6.1.

32.11.3

Membwatibu ae Tianakin Kamwakurana

Inanon tabeua membwatibu kauntira, taan kairiiri a na iangoia bwa e raoiroi riki ae a na anga totoko n taian kariaiakaki iaon ana membwatibu te aomata ibukin te tai ae maan. Anganakin te membwa te membwatibu are tianaki kamwakurana e na tau nakon angiin ni kabane buure ma ibukin buure ake a rangi ni kakaiaki ke ni bwaai aika a riki, are e na karika butakin te membwatibu (taraa 32.11.4).

Te koraki ake a reke irouia te membwatibu are tianaki kamwakurana a bon teimatoa bwa membwa n te Ekaretia. Ma e ngae n anne, inaomataia n aia membwatibu n te Ekaretia a totokoaki n aron aikai:

• A na aki konaa n rin n te tembora. Ma e ngae n anne, a na reitinako ni bwaina te kaamenti are e reke n te tembora ngkana e a tia n entaute. Ngkana te membwa iai ana rekomente n rin n te tembora, te tia kairiiri e na kamauna n te LCR.

• A na aki kamwakura te nakoanibonga.

• A na aki anaa te toa ke ni ira buakon te kamatoa ibukiia aobitia n te Ekaretia.

• A na aki anganaki bwa a na anga aia taetae, reirei, ke n tataro n ana waaki nako te Ekaretia. Ke n beku inanon wewete n te Ekaretia.

A kaungaaki bwa a na ira botakin te Ekaretia ke waaki ni kakukurei ti ngkana anuaia a nako raoi. A kaungaaki naba bwa a na kabwakai aia kabwianibwai ao angabwai.

Te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki e kona ni karinii waaki tabeua, n aron ae kararoaan matakuakinan tamnei aika tangako ao mwakuri aika a kairaraang aika buakaka. E katoa tai ni karini waaki aika a tamaroa. Waaki aikai bon kaean te taromauri ni katoa tai, te tataro ni katoa tai, ao warekakin booki aika tabu ao booki riki tabeua man te Ekaretia.

Ngkana iai totoko n taian kariaiakaki n ana membwatibu n te Ekaretia te membwa, a na koreaki iaon ana membwatibu rekooti te aomata anne.

Te maan ibukin taian totoko n te membwatibu are tianaki kamwakurana e nakon teuana te ririki ao e kona n nako riki. Ngkana te membwa e karaoi waaki aika a onoti n rikirake inanon raoi ana rairannano, te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki e tewea riki teuana te kauntira n rinanoa katokan taian totoko (taraa 32.16.1). Ngkana te membwa e reitinako inanon kakaraoan te bure, e konaa te tia kairiiri n tewea teuana riki te kauntira n rinanoi riki kawai ake tabeua.

32.11.4

Buutan te Membwatibu

Inanon tabeua membwatibu kauntira, taan kairiiri a na iangoia bwa e raoiroi riki ae na buutaki ana membwatibu te aomata inanon te tai ae katauaki (taraa Motiaea 26:36; Aramwa 6:3; Moronaai 6:7; Reirei ao Berita aika Tabu 20:83).

Buutan ana membwatibu te aomata e na kainnanoaki ibukin te tiritiri ( n aron are e kabwarabwaraaki n 32.6.1.1) ao te mare ae mwaiti te buu iai (n aron ae kabwarabwaraaki n 32.6.1.2). E kainanoaki n angin te tai n taai nako ibukin te kabwaroua n aron are e kabwarabwaraaki inanon 32.6.1.2 ao 38.6.10.

Man ana kairiiri te Tamnei, butakin ana membwatibu te aomata e kona naba n riai n aron:

• Ibukiia te koraki ake aia mwakuri ke anuaia a kariki kakamwaku aika a korakora nakoia tabeman.

• Ibukiia naake a tia ni karaoa te bure ae kakaiaki.

• Ibukiia naake aki kaota te nano raoi n rairannano man te bure ae kakaiaki (taraa are e iangoaki raoi n 32.7).

• Ibukiia naake a karaoa te bure ae kakaiaki are e karekea te kangaanga nakon te Ekaretia.

Te uoote, mwaanga, ke te membwatibu kauntira n te mwakoro a kona n anga aia baire bwa e na buutaki ana membwatibu n te Ekaretia te aomata are e tuai ni karekea ana entaumente n te tembora. Ma e ngae n anne, ana kariaia te beretitenti n te titeiki ke te mition e kainanoaki imwaain ae nako te kabanea ni moti.

Naake a buutaki aia membwatibu man te Ekaretia a na aki karekea te kukurei ni bwaai ake a kona n reke man te membwatibu.

• A na aki konaa n rin n te tembora ke ni bwaina te kamente. Ngkana te membwa iai ana rekomente n rin n te tembora, te tia kairiiri e na kamauna n te LCR.

• A na aki kamwakura te nakoanibonga.

• A na aki anaa te toa ke ni ira buakon te kamatoa ibukiia aobitia n te Ekaretia.

• A na aki anganaki bwa a na anga aia taetae, reirei, ke n tataro n ana waaki nako te Ekaretia ke ni kairii waaki ni kakukurei n te Ekaretia. Ke ni beku inanon wewete n te Ekaretia.

• A kona n aki kabwaka aia kabwianibwai ao angabwai.

A kaungaaki bwa a na ira bootakin te Ekaretia ke waaki ni kakukurei ti ngkana a kaeti aron aia waki.

Naake a tia ni buutaki aia membwatibu n te Ekaretia e kona ni manga iangoaki kaokakina man te bwabetito ao te kamatoaki. Ni bon arona, a na riai moa ni kaota te rairannano ni koaua inanon te maan ae teuana te ririki mai inano. Te bitobi ke te beretitenti n te titeiki e na tewea teuana te membwatibu kauntira ni manga iangoaki kaokakina (taraa 32.16. 1).

Te Babaire ao Mwiin te Moti Man te Membwatibu Kauntira

Babaire	Mwiin te Moti
Babaire Te Membwatibu ae Akea Tianakin Kamwakurana (taraa 32.11.1)	Mwiin te Moti Akea
Babaire Te Anga Taeka n Reirei ae Onoti nakon Temanna ma te Bitiobi ke Titeiki Beretitenti (taraa 32.11.2)	Mwiin te Moti E na kona n iai tabeua totoko nakon te membwatibu ae e na karekea. Ni bon arona taian totoko aki raka maniia iaon teuana te ririki, inanon waaki aika aki bati n ririki, e kona ni maan riki. Totoko aika a karako tianakin kamwakuriaia a katokaki imwiin te rairannano ni koaua. Mwakuri ake a karaoaki aki koreaki mwiia iaon te membwatibu rekooti.
Babaire Membwatibu ake a Tianaki Kamwakurana (taraa 32.11.3)	Mwiin te Moti Taian kariaiakaki n te membwatibu a tianaki kamwakuraia. Taian tiatianaki ke totoko e ana te maan ae teuana te ririki ao e kona n abwabwaki riki. Mwakuri ake a karaoaki a koreaki mwiia iaon te membwatibu rekooti. A katokaki totoko iaon te membwatibu are tianaki kamwakurana imwiin te rairannano ni koaua, te membwatibu kauntira, ao, ngkana e riai, te kariaia man te Moan Beretitentii. Te kanikinaa are iaon te membwatibu rekooti e kamaunaaki ngkana totoko n taian kariaiakaki a kamaunaaki imwiin te membwatibu kauntira (ti ngkana e kainanoaki te kabwarabwara iaona; taraa 32.14.5).
Babaire Buutakin te Membwatibu (taraa 32.11.4)	Mwiin te Moti A kamaunaaki otenanti ni kabane. Ni kabane taian kariaiakaki n te membwatibu a bane n buutaki, n te maan ae nakon teuana te ririki. E kona te aomata ni manga kaokaki man te bwabetito ao te kamatoa ti imwiin te rairannano ni koaua, te membwatibu kauntira, ao, ngkana e riai, te kariaia man te Moan Beretitentii (taraa 32.16). Te aomata are e a kaman entaute e a kona ni manga kaokaki ana kakabwaia tii man ana kariaia te Moan Beretitentii ao imwiin te maan ae teuana te ririki man te tai are e kaokai iai nakon te Ekaretia (taraa 32.17.2). Ibukin te aomata are e a kaman entaute, te kanikinaa ae “Manga Kaokan Kakabwaia” e kamaunaaki man te membwatibu rekooti tii imwiin karaoan te otenanti (e na tiku te kabwarabwara iaona, taraa 32.14.5).

32.11.5

Titiraki iaon Bairean Baika a Kangaanga

Te bitiobi e kanakoi titiraki iaon te kainibaire n te aeniboki ibukin te membwatibu kauntira nakon te beretitenti n te titeiki.

Iaon baika a kangaanga, te beretitenti n te titeiki e kona n ukora te iango iaona mai iroun te Itingaun n Aono are e mena iaana. Te beretitenti n te titeiki e riai ni marooro ma te Beretitentii n te Aono iaon baika riki n are e kabwarabwaraaki n 32.6.3. Ma e ngae n anne, te beretitenti n te titeiki e na aki tuanga te Itingaun n te Aono ke te Mataniwi ni Kabuta bwa e kanga aron bairean te bai ae kangaanga. Te beretitenti n te titeiki ae e baireia ngkana e na teweaki te kauntira n rinanon te mwakuri are e karaoaki. Ngkana e karaoaki te kauntira, te beretitenti n te titeiki ke te bitiobi ae e bairea mwiin te moti.

32.11.6

Ana Kariaia Te Moan Beretitentii

Te Moan Beretitentii iai irouna te kabanea ni kariaia iaon ni kabane totoko nakon te membwatibu ao buutan te membwatibu n te Ekaretia.

32.12

Kauring ao Katanoata

Te babaire man te membwatibu kauntira e karokoaki nakon te aomata—ao nakoia tabeman ngkana e riai—n aron ae e kabwarabwaraaki inano.

32.12.1

Kaongoan te aomata Mwiin te Babaire

Ni bon arona te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki a na tuanga te aomata mwiin te moti man te kauntira ngkana e a tia. Ma e ngae n anne, e kona ni kabwaraa te kauntira n te tai ae uarereke ni karekei riki kairi ke rongorongo imwain kanakoan te baire.

Te uoote, mwaanga, ke te membwatibu kauntira n te mwakoro a kona n anga aia baire bwa e na buutaki ana membwatibu n te Ekaretia te aomata are e tuai ni karekea ana entaumente n te tembora. Ma e ngae n anne, ana kariaia te beretitenti n te titeiki ke te mition e kainanoaki imwaain ae nako te kabanea ni moti.

Te bitobi ke te beretitenti n te titeiki e kabwarabwaraa bwa teraa ae e na riki mai mwiin te babaire n aron are e kabwarabwaraaki n 32.11. Ni bon arona e anga naba taeka n reirei ni bwaai aika a na rinanoaki n tain te rairannano bwa e aonga ni kamaunaaki taian totoko ke e na manga kona ni kaokaki te aomata nakon te Ekaretia.

Te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki e angan te aoman n te koroboki mwiin te babaire ma bwaai aika a na riki mai iai. N te reta aei iai inanona te rongorongo ae tabangaki bwa e karaoaki te babaire ni kaineti nakon te mwakuri aika kaitara ma tuan ao aron waakin te Ekaretia. E raonaki naba ma te reirei iaon kamaunaan taian totoko n te membwatibu ke manga te oki nakon te Ekaretia. E na kaongoa naba te aomata bwa e kona teuanne ke neienne ni manga tang ni kaitara te moti (taraa 32.13).

Ngkana te aomata e aki roko n tain te kauntira, e raoiroi ae e a kaongoaki naba teuanne ke neienne n te reta ae koreaki iaon taekan te moti. Te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki a kona naba ni kaitibo ma te aomata.

Te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki e na aki angan te aomata kaobiin te boomwa n te Ribooti n te Membwatibu Kauntira.

32.12.2

Kaongoaia Tabeman taekan te Babaire

Ngkana te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki e anga totoko n taian kariaia aika a karako tianakin kamwakuraia n tain te anga reirei ae onoti nakon temanna, ni bon arona e aki kaongoia riki tabeman (taraa 32.8.3). Ma e ngae n anne, taan kairiiri aikai a reitaki i marenaia iaon taian totoko ake a karako tianakin kamwakuraia n aia tai ni buokiia membwa.

Ngkana taian kariaiakaki n te membwatibu a tianaki kamwakuraia ke e buutaki n tain te membwatibu kauntira, te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki e kaotii mwiin te babaire tii nakoia naake a riai n ataia. Kainibaire aikai a na iraki.

• E tarai kainnanoia naake a rotaki ao ake a na kona n rootaki mai imwiin te bure ao aia namakin ana utu te aomata are te tia bure.

• E aki kaoti mwiin babaire ngkana te aomata e karaoa te manga tang. Ma, e na kona ni kaotia ae e a manga karaoaki te manga tang iaona ngkana e namakinna bwa e riai ni karaoaia ni kamanoia ake a kona ni manga rootaki. E kona ni kaotia ni boutokaa aron kamarurungan te aomata are e rootaki (ma e aki angan te aomata are e rootaki aara) ke ni kamanoa raoiroin te Ekaretia.

• Ngkana e kainnanoaki, te bitiobi e na taekina mwiin te babaire ngkana e bon koaua raoi iai nakoia kaain te kauntira n te uoote. Aio e karaoaki bwa a na kaongoaki taan kairiiri ake tao a iangoia n angan te aomata anne te wewete, anga reirei, ke n anga te tataro ke e na taetae. E karaoaki naba ni kaungaia taan kairiiri bwa a na anga te ibuobuoki ao te boutoka nakon te membwa ao ana utu teuanne ke neienne.

• Man te kariaia mairoun te beretitenti n te titeiki, te bitiobi e kona ni kaota mwiin te babaire n te boowi n te kooram n unimwaane ao te Bootaki n Aine n ana uoote ngkana te bwai ae e riki e irekereke ma:

  • Anuan te tia iowawa ae e na kakamakuia tabeman.

  • Reiakinan taian reirei aika kairua ao aanga tabeua ni kitana te koaua.

  • Buure aika a rangi ni buakaka n aron karaoan te mare n ae rawata te buu ke kabonganaan reirei man bootaki aika kamiimii ni karekeia ake a na iriia.

  • Ni kaoti mwakuri imatan te botanaomata n ekinakoi reirei mai irouia taan kairiiri ni kabuta ke man te aono n te Ekaretia.

• Ni keiti n aron aikai, e kona naba te beretitenti n te titeiki n anga ana kariaia ibukin taekinakina nakoia membwa ake man te uoote ake tabeua n te titeiki.

• Ni keiti riki tabeua, te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki e na namakina ae e na ibuobuoki ngkana e kaongoia tabeman ke ni kabane ake a rotaki ao aia utu bwa te membwatibu kauntira e a tia n teweaki ibukin te aomata anne. E karaoa aio rinanon aia bitiobi ke aia beretitenti n te titeiki.

• Ngkana bon nanon te aomata are te tia iowawa ni karika te kangaanga nakoia tabeman, te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki e na anga te kauring ni buoka kamanoaia tabeman. E aki kaotii rongorongo ake a kainaki ao e aki karioi iango iaona.

• Inanon keiti ake tabeua, te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki e kauarerekei kanakoan rongorongo iaon ae ti rongorongo aika tabangaki. E tii taekina ae taian kariaiakaki n ana membwatibu n te Ekaretia te aomata a tia ni katokaki ke ni buutaki ibukin mwakuri aika kaitara ma tuan ao aron waakin te Ekaretia. E tuangiia naake a roko bwa a na aki mamarooro iaona. E aki titiraki bwa tao a boutokaa ke a kaitara te babaire.

• Ngkana te membwa akea totoko iaon ana membwatibu imwiin te membwatibu kauntira (taraa 32.11.1), te bitiobi ke beretitenti n te titeiki e na kaota anne bwa e angoa n toki taekinan rongorongo aika aki koaua.

32.12.3

Kaotakin te Membwatibu ae Buutaki

Ni keiti tabeua, te bitiobi e kona ni kaotia ae te aomata e a tia ni buuta ana membwatibu man te Ekaretia (taraa 32.14.9). Te bitiobi e aki anga taian kabwarabwara riki iaona.

32.13

Manga Tang ni Kaitaraa te Moti

Te membwa e kona ni manga tang ni kaitara te babaire man te membwatibu kauntira n te uoote nakon te titeiki beretitenti inanon 30 te bong. Te titeiki beretitenti e tewea te membwatibu kauntira bwa e na rinanoa te manga tang. E kona naba n tuanga te bitiobi bwa e na manga booa te kauntia ao ni manga rinanon te moti, ti ngkana iai riki rongorongo aika boou.

E kona te membwa ni karaoa te mangatang iaon te moti man te membwatibu kauntira n te titeiki man korean te reta nakon te Moan Beretitentii imarenan 30 te bong. Te membwa e anga te reta nakon te titeiki beretitenti bwa e na kanakoa nakon te Moan Beretitentii.

N te mition, e kona te membwa ni karaoa te mangatang ibukin te moti man te membwatibu kauntira n te mwaanga ke te kauntira n te mwakoro nakon te beretitenti n te mition inanon 30 te bong. Te mition beretitenti e tewea te membwatibu kauntira n rinanoa te mangatang. Ngkana te tai ke te raroa e tuukia man karaoan aei, e na ira te kaeitieti inanon 32.9.4.

Ngkana e kaira te kauntira te mition beretitenti, te membwa e kona ni karaoa te manga tang ni kaitara te moti nakon te Moan Beretitentii inanon 30 te bong. Te membwa e anga te reta nakon te mition beretitenti bwa e na kanakoa nakon te Moan Beretitentii.

Te aomata are e karaoa te manga tang, e kamataata n te koroboki te kairua are e karaoaki ke te babaire are e aki boraoi rinanon waakin karaoan te moti.

Ngkana e teweaki te membwatibu kauntira n rinanoaki te manga tang, teuana ke uoua babaire a kona n riki:

• E na tiku aron te babaire are mai imwaina.

• Bita tein te babaire are mai imwaina.

Te babaire man te Moan Beretitentii bon te kabanea ni moti ao e aki kona ni manga karaoaki te tang iaona.

32.14

Ribooti ao Membwatibu Rekooti

32.14.1

Ana Ribooti te Membwatibu Kauntira n te Ekaretia

Imwiin ni kabane membwatibu kauntira, te bitiobi ke te titeiki berentiti e kanakoa n te tai ae waekoa te booma n ana Ribooti te Membwatibu Kauntira rinanon LCR. E kona ni butiia te kiraaka bwa e na katauaraoa te ribooti. E kakoaua bwa akea kaobiin te bomwa are e koreaki n te beeba ke are n te kombiuta ae e katukaki n te tabo. E kakoauaa naba bwa ni kabane rongorongo ake a kabonganaaki ni katauraoan te ribooti a waekoa ni kamaunaaki.

32.14.2

Tiatianaki ni kainakin te Ekaretia

Tiatianaki ke tooki n irekereke ma kainakin te Ekaretia n te aro ae koaua a koreaki iaon ana membwatibu rekooti te aomata. Te etekuata n te Ekaretia e korea te rongorongo aei imwiin karekean te boomwa n te Ribooti n te Membwatibu Kauntira n te Ekaretia. Ngkana te membwa e a tia n raira nanona, e riai te tia kairiiri n tewea riki teuana te kauntira n rinanoa kamaunaan totoko aikai (taraa 32.16.1).

32.14.3

Rekooti imwiin Butakin ana Membwatibu te Aomata man te Ekaretia

Ngkana e butaki ana membwatibu te aomata man te Ekaretia, te etekuata n te Ekaretia e kamauna te membwatibu rekooti imwiin karekean te Ribooti n te Membwatibu Kauntira n te Ekaretia. Ngkana e tangiria te aomata, taan kairiiri a na buoka teuanne ke neienne ni katauraoia ni manga kaokaki nakon te Ekaretia man bwabetitoana ao kamatoaana (taraa 32.16.1).

32.14.4

Rekooti imwiin te Manga Kaokaki nakon te Ekaretia

Imwiin manga kaokan te aomata nakon te Ekaretia, te bitiobi e kanakoa te booma n te Ribooti n te Membwatibu Kauntira n te Ekaretia. Te beeba ni kakoaua ibukin te Bwabetito ao te Kamatoa e aki karaoaki. Ma, te bwabetito ao te kamatoa a na koreaki mwiia iaon te booma n te Rekooti n te Membwatibu Kauntira n te Ekaretia.

Ngkana e aki entaute te membwa, te etekuata n te Ekaretia e karaoa te membwatibu rekooti are e kaota te bong are e moan bwabetitoaki iai teuanne ke neienne ao otenanti riki ake tabeua. Te rekooti e aki taekina buan te membwatibu n te Ekaretia.

Ngkana te membwa e tia n entaute, te etekuata n te Ekaretia e kabooua te rekoti ibukin te membwatibu ni kaota te bong are karaoaki te bwabetito ae boou ao te kamwatoa iai. E karinaki naba n te rekooti aei te rongorongo “E Kainnanoaki Manga Kaokan Kakabwaia.” Imwiin ae a kaokaki ana kakabwaia te membwa (taraa 32.17.2), te rekoti ibukin te membwatibu e kaetaki ni kaota te bong are e moan karekea te bwabetito ao otenanti ake tabeua iai. E aki kaotaki iaon taekan are e katokaki te membwatibu n te Ekaretia mai imwaina.

32.14.5

Membwatibu Rekooti ake iai Kabwarabwarakiia Iaona

N te kariaia man te Moan Beretitentii, te etekuata n te Ekaretia e na korei kabwarabwara iaon ana membwatibu rekooti te aomata ngkana a riki bwaai aika a karinanaki inano aikai.

1. Te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki e kanakoa te booma n te Ribooti n te Membwatibu Kauntira are e kaotaki iai bwa te aomata e a tia n anganaki te membwatibu are e tianaki kamwakurana ke ni buutaki ngkana e rinanon waaki aikai:

   1. Kabwaroua

   2. Mwakuri n tangako nakoia ataei ke te kairake, karaoaia ataei ke kairake ni karaoi mwakuri n tangako, ke bwainikirinaia ataei ke kairake n rabwataia ke n te iango n te aro ae kakaiaki

   3. Kairekerekeaia ataei n tamnei aika tangako n aron are e kabwarabwaraaki inanon 38.6.6

   4. Te mare ae mwaiti te buu

   5. Te anua ni iowawa n tangako irouia ikawai

   6. Kabonganaan mwanen te Ekareita ibon ibukim ke anaakin bwain ana kateitei te Ekaretia (taraa 32.6.3.3)

   7. Aki kabonganaan raoi te warebea n te Ekaretia

   8. Anua aika kakamaku (n aron te tangako, te iowawa, ke ma te mwane) ke aroaro aika a karekea te kangaanga nakon te Ekaretia

2. Te bitiobi ao te beretitenti n te titeiki a kanakoa te rongorongo n te koroboki bwa te aomata:

   1. E a tia ni karinaki ibukin teuana man mwakuri ake a kaotaki i eta.

   2. E a tia ni kuneaki ni karaoa te bure n te tua n irekereke ma teuana man te mwakuri ae kaotaki i eta.

   3. E kuneaki iaan te tua ni karaoi babakanikawai ke tabeua riki mwakuri aika tabuaki iaan te tua are a irekereke ma ake a karinanaki mai ieta.

3. Ibukina bwa tabeua otenanti n te nakoanibonga a boboto i aon te riki n mwaane ke te aine, a kanakoa te bubuti te bitiobi ao te beretitenti n te titeiki ni korea taekana n ana rekooti temanna are e bon nanoona ni bitia man oin rikina ni mwaane ke n aine man moan bungiakina ae kinaaki iai (taraa 38.6.23)

Ngkana te bitiobi e karekea te rekooti ae iai kaetieti tabeua iaona, e na irii kaetieti ake a mwakoro iaon te rongorongo anne.

Ti te Moan Beretitentii ae a kona n anga te kariaia ni kamaunaan kaetieti ake a mwakoro iaon te membwatibu rekooti. Ngkana te beretitenti n te titeiki e anga te kariaia bwa e na kamaunaaki te totoko, e kabongana LCR (taraa 6.2.3). Ana Aobiti te Moan Beretitentii e na kaongoa ngkana te rekomenteition e kariaiakaki ke e aki.

32.14.6

Ribootinan Iraeakin Mwanen te Ekaretia

Ngkana ana membwatibu te aomata iai totoko iaona ke a buutaki ibukin aki kabonganaan raoi ana mwane te Ekaretia, te bitiobi ke te titeiki beretitenti e ribotinna n aron are e taekinaki inanon 34.7.5.

32.14.7

Kamwaingan Tianaki iaon te Membwatibu Rekooti

N tabetai te membwa n te Ekaretia e mwaing inanon tain rinanoan ana membwatibu ke tabeua waaki aika kakaiaki aika a tuai n tia taekaia. N tabetai te bitiobi e riai n tibwai rongorongo ma te bitiobi are e boou imwaain kamwaingan te membwatibu rekooti nakon te iunite ae boou. Inanon keiti aikai, te bitiobi (ke te kiraaka ngkana e kariaiakaki) e kona ni katokaa te tutuki iaon kamwaingan te membwatibu rekooti. Te rekooti e tiku inanon te iunite ni karokoa te bitiobi (ke te kiraaka are e kariaiakaki) e kanakoa tianakina are iaon te rekooti. Aio e angan te bitiobi te tai ni marooro iaon tabeaianga ao rongorongo.

32.14.8

Aia Rekooti Naake a Kabureaki

Tabeman membwa a tia n reke n te bure ao a kabureaki. Te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki n te iunite are e maeka iai te aomata ngke e karaoaki te bure e waakina karaoan mwakuri ake e na riai ni karaoaki ibukin anganakina te membwatibu are e tianaki kamwakurana ke e buutaki te membwatibu. Ngkana taian kariaia n te membwatibu a totokoaki, te tia kairiiri (ke te kiraaka are e kariaiakaki) e kanakoa te membwatibu rekooti nakon te iunite are e katabeaki ibukin te tabo are e kabureaki iai te aomata. Ngkana e buutaki te membwatibu, te bitobi ke te beretitenti n te titeiki e na reitaki ma te tia kairiiri n te iunite anne. (Taraa 32.15.)

32.14.9

Te Bubuti ni Kamaunaan te Membwatibu

Ngkana te membwa e tuatua bwa e na kamaunaaki ana membwatibu teuanne ke neienne man te Ekaretia, te bitiobi e na weteiia ao noria ngkana teuanne ke neienne e kukurei ni maroroakina ana tabeaianga ao ni kataia ni katoka te kangaanga. Te bitiobi ao te membwa a kona naba ni marooro ma te beretitenti n te titeiki. Te tia kairiiri e na kakoauaa raoi bwa te membwa e mataata ni baike a na riki n aron aikai man kamaunaan te membwatibu n te Ekaretia:

• E kabuai ni kabane taian otenanti.

• E kamaunai ni kabane taian kariaiakaki man te membwatibu.

• Manga kaokakina man te bwabetito ao te kamatoa e kona ni riki ti mai imwiin te intawiu ae bwanin ao, n angiin nako keiti, te membwatibu kauntira (taraa 32.16.2).

• Te aomata are e a kaman entaute e a konaa ni manga kaokaki ana kakabwaia n te nakoanibonga ao te tembora tii man ana kariaia te Moan Beretitentii ao imwiin te maan ae teuana te ririki man te tai are e kaokaki iai nakon te Ekaretia (taraa 32.17.2).

Ngkana te membwa e bon tangiria ni kamauna ana membwatibu man te Ekaretia, teuanne ke neienne e na kanakoa ana bubuti n te reta, ae tiainaia nakon te bitiobi. Te bitiobi e na kanakoa te bubuti nakon te beretitenti n te titeiki rinanon te LCR. Te beretitenti n te titeiki e rinanona ao ni kanakoa te bubuti rinanon te tititem anne. Taan kairiiri a na mwakuri iaon te bubuti n te tai ae waekoa.

E kona naba te aomata ni kamauna ana membwatibu man kanakoan te bubuti ae e tiainaia ae kinaaki nakon ana etekuata te Ekaretia.

Te aomata ae tuai ikawai ao teuanne ke neienne e tangiria ni kamaunaaki ana membwatibu n te Ekaretia e na riai n ira te kawai ae titebo ma are e kakaraoia te ikawai, ma ti ngkana e na aki iraki aei: te bubuti e riai n tiainaaki iroun te aomata are e tuai ikawai anne (ngkana e raka ana ririki iaon 8) ao irouia (ana) karo ke ana (taan) tararuaia ake iai kariaiakakiia man te tua ibukin tauan mwiin te ataei anne.

Ngkana te membwa are e kamauna ana membwatibu e iangoa katean te Ekaretia iaan te tua ke mataniwiina, te beretitenti n te titeiki e na ira te kaetieti inanon 38.8.23.

Te bubuti ibukin kamaunaan te membwatibu e na rinanoaki e ngae ngke taan kairiiri n te nakoanibonga iai kakoauaana ae e karaoi buure aika kakaiaki. Ni kabane rongorongo iaon te bure ake a tuai n tia taekaia a koreaki ngkana te bubuti e kanakoaki rinanon te LCR. Aio e karekea aia tai taan kairiiri n te nakoanibonga n rinanoi waaki aikai n taai aika a na roko ngkana te aomata anne e a manga tangiria ni kan oki nakon te Ekaretia (taraa 32.16.2).

Te tia kairiiri n te nakoanibonga e na aki kanakoa te baire ni kamauna te membwatibu n te Ekaretia bwa e aonga n aki teweaki te membwatibu kauntira.

Taan kairiiri a na teimatoa n ibuobuoki nakoia naake a kamaunai aia membwatibu ni karokoa a bon bubuti bwa a na aki manga kawaraki.

---

MANGA KAOKAN TAIAN KARIAIAKAKI N TE MEMBWATIBU N TE EKARETIA

---

Ngkana taian kariaiakaki n ana membwatibu n te Ekaretia te aomata a tia n totokoaki ke ni buutaki, taan kairiiri a na reitaki ma ngaiia, anga taeka n reirei, ao ni boutokaa te aomata ngkana e kariaia teuanne ke neienne. Te tiekition aei e kabwarabwaraa bwa e na kanga taian kariaiakaki akanne ni manga kaokaki.

32.15

Reitinako n Ibuobuoki

Nakoan te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki bwa te tia moti ni kabuta e aki toki ngkana te membwa e karekei totoko nakon ana membwatibu ke e buutaki ana membwatibu n te Ekaretia teuanne ke neienne. E reitinako n ibuobuoki, ngkai e kariaia te aomata, bwa e aonga teuanne ke neienne ni kona ni kukurei n te kakabwai man te membwatibu n te Ekaretia. Te bitiobi e na teimatoa ni kakaitibo ma te aomata anne ao, ngkana e na raoiroi ao ni konaa, ma buuna naba. Te Tia Kamaiu E reireiniia Nibwaite:

“Kam na aki teweia nako man … ami tabo n tataromauri, ma kam na aki toki n ibuobuoki nakon ae aekan aei; bwa kam aki ataa te tai are ana rairaki iai man rairananoia, ma ni kawarai ma nanoia ni kabane, ao N na katoka aorakiia; ao kam na riki bwa taan uota te kamaiu nakoia” (3 Nibwaai 18:32).

Imwiin te tai are e a tibwa tia ni katukaki totoko iaon ana membwatibu te aomata ke e buutaki ana membwatibu e bon kangaanga ao ae rangi ni kakaawaki ibukin te aomata anne ma ana utu. A riai taan kairiiri ni waekoa n atai kainnano akanne ao ni kaungaiia ao ni buokiia kaain te utu.

E na kakoaua te bitiobi bwa mwembwa ake taan ibuobuoki a mwiokoaki ni buoka te aomata are iai totoko nakon ana membwatibu n te Ekaretia ke e buutaki, ngkai e kariaia te aomata anne. A ibuobuoki naba nakoia kaain te utu ake tabeman. Ngaia n tatabemaniia nako ake iai tianaki nakon aia membwatibu a kona n tekeraoi ngkana a ira te itekiting (taraa 25.4.3).

Ngkana e mwaing te aomata man te uoote, te bitiobi e na kaongoa te bitiobi are e boou ao ni kabwarabwaraa bwa teraa ae e riai ni karaoaki imwaain ae kamaunaaki ttianaki iaon te membwatibu ake a tianaki kamwakuraia n te Ekaretia. Ngkana ana membwatibu te aomata e buutaki man te Ekaretia ke te aomata e kamauna ana membwatibu, te bitiobi e na karaoa naba te reitaki ae aekakin aei ngkana te aomata e kariaia bwa e na buokaki irouia taan kairiiri n te Ekaretia.

32.16

Kamaunaan Totoko n te Membwatibu are Tianaki Kamwakurana ke Manga Kaokan te Aomata nakon te Ekaretia

32.16.1

Te Membwatibu Kauntira ni Kamaunai Totoko Iaon te Membwatibu are Tianaki Kamwakurana ke Manga Kaokan te Aomata

Ngkana taian kariaiakaki n te membwatibu a tianaki kamwakuraia ke e buutaki n tain te membwatibu kauntira, teuana riki te kauntira e na teweaki ni iangoa kamaunaan taian totoko ke manga kaokan te aomata nakon te Ekaretia. Te kauntia aio e riai n titebo te karinan ni kariaiakaki (ke are iaona riki) ma are te moan kauntira. Te katooto, ngkana te titeiki ke te mition beretitenti ae e tararua iaon te kauntira are te moan, te titeiki ke te mition beretitenti e na manga tararuaa aron waakinan te kauntira ibukin kanakoan taian totoko ke manga kaokan te aomata anne.

Te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki ae ngkai ae e na tewea te kauntira. E na taraia raoi bwa te aomata e a tia n raira nanona ao e a tauraoi ao n tau ni butimwaea te kakabwaia man te membwatibu n te Ekaretia.

Te koraki ake e a tia ni katukaki aia membwatibu bwa e tianaki kamwakurana ni bon teina a riai ni kaota te rairannano ni koaua inanon te maan ae tao teuana te ririki imwaain iangoakina bwa e na kamaunaaki taian totoko. Te koraki ake a tia ni buutaki aia membwatibu man te Ekaretia a na bon riai n tainako ni kaota te rairannano ni koaua inanon te maan ae teuana te ririki imwaain ae e a manga iangoaki kaokaia nakon te Ekaretia. Ibukin te membwa are e taua te nakoa ae kinaaki n te Ekaretia n te tai are karaoa te bure ae kakaiaki, e na rangi ni maan riki (taraa 32.6.1.4).

Te kauntira are e na taraa aron kamaunaan taian totoko ke manga kaokan te aomata nakon te Ekaretia e na ira te kainibaire are aekakin membwatibu kautira ake tabeua. Te bitiobi e riai ni karekea te kariaia mai iroun te beretitenti n te titeiki ibukin karaoan te membwatibu kauntira. Inanon te mition, te beretitenti n te mwaanga ke te mwakoro e kainnanoa ana kariaia te mition beretitenti.

Kainibaire aikai ana iraki ngkana e teweaki te membwatibu kauntira ni iangoa kamaunaan taian totoko iaon te membwatibu ake a tianaki kamwakuraia ke manga kaokakin te aomata nakon te Ekaretia. Tiaki ae ni kabane kainibaire aikai a na iraki nakon taian keiti n tatabeua nako.

1. Rinanoa Waakin te Membwatibu Kauntira are mai Imwaaina. Te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki e na rinanoa te boomwa n te Ribooti n te Membwatibu Kauntira. E bubuti te kaobi rinanon te LCR. Imwiin reken te booma irouna, e kona n reitaki ma te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki n te tabo are e moan karaoaki te kauntira iai ni kakaea kamataataana.

2. Intawiu ma te aomata. Te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki a intawiu ma te aomata ni kan ataa korakoran ana onimaki teuanne ke neienne iaon Iesu Kristo ao teimaanin te rairannano. E na taraia naba bwa te aomata anne e karaoi nanon taian kawaki ae a kabwarabwaraaki inanon te moan baire.

3. Iangoa aron te bure ke ana mwakuri te boowi ni kaburebure. N tabetai te aomata e a tia ni kakoaua ae e karaoa te bure ke e a tia ni kuneaki bwa e bure. N tabetai te aomata e kuneaki iaan te tua ni karaoi babakanikawai ke tabeua riki mwakuri aika tabuaki iaan te tua. N taian kaeti aikai, te tia kairiiri e na aki tewea te kauntira ni karokoa te aomata e kakoroi nanon bukinana, te baire are e anganaki, ke e karaoaki te moti mai irouia mataniwi n te tua. Babaire aikai a kona n kairaki ma te kabureaki, te tarataraaki, kabureaki i tinaniku, ao te bwakamwane ke te kabomwi. Ngkana e na aki iraki aio e kainnanoa ngkanne te kariaia mai iroun te Moan Beretitentii imwaain ae e boo te membwatibu kauntira. Waaki aika a katauaki aikai a raonaki n aron ae ngkana temanna are e a tia ni kakoroi nanon baike e baireaki iaan te tua ao e kaota te rairannano ni koaua ma e tiku n tarataraaki ni bongin nako maeuna ke iai tuaana ae moan te korakora.

4. Reitaki ma aia taan kairiiri n te nakoanibonga naake a rotaki imwiin te bure are e karaoaki nakoia. Te bitobi ke te beretitenti n te titeiki e na reitaki ma aia bitiobi ke te beretitenti n te titeiki ae ngkai te koraki ake a rotaki imwin te bure are karaoaki (taraa 32.10. 2).

5. Kanakoa te Reta ni Kauring ibukin te Kauntira. E kaongoa te aomata bwa te bong raa, te tai, ao te tabo are e na boo iai te kauntira.

6. Kaira te Kauntira. E kaongoia kaain te kauntira ni kaineti nakon te kainibaire inanon 32.10. 3. E na titirakina te aomata bwa tera ae e a tia ni karaoi teuanne ke neienne n ana rairannano. E titirakina naba iaon ana motinnano teuanne ke neienne nakon Iesu Kristo ao te Ekaretia. Ngkana a bane n tia n rinanoaki bwaai ake a riai ni maroroakinaki, e a kamwawa te membwa. Ma ana kauntira, e tataro bwa e na ataia bwa teraa te kawai ae e na kabongana. Teniua iango aika a kona n reke:

   1. Reitinako ma taian totoko n te membwatibu ke buutan te membwatibu.

   2. Kamaunai taian totoko ke anga te kariaia ibukin manga kaokakina nakon te Ekaretia.

   3. Anga te iango nakon te Moan Beretitentii bwa a na kamaunaaki taian totoko ke e na kariaiakaki manga kaokakin temanna nakon te Ekaretia (ngkana e riai ni kaineti nakon te “Bubuti ibukin Ana Kariaia te Moan Beretitenti” ae inano).

7. Tibwa mwiin te babaire. Imwiin ae e a tia ni karaoa te babaire te kauntira, te aobitia are e tararua e tibwauaia ma te aomata. Ngkana e riai bwa e tangiraki ana kariaia te Moan Beretitentii, e kabwarabwaraa bwa te babaire bon te rekomenteition nakon te Moan Beretitentii.

8. Kanakoa te Ribooti. Te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki e na kanakoa te boomwa n te Ribooti n te Membwatibu Kauntira rinanon te LCR. E kona ni butiia te kiraaka bwa e na katauraoa te ribooti aei. E kakoauaa bwa akea katotongana ae koreaki iaon te beeba ke iaon te kombuta ae e katukaki n te tabo. E kakoauaa naba bwa ni kabane rongorongo ake a kabonganaaki ni katauraoan te ribooti a na waekoa n uruakaki.

9. Buubuti ana kariaia Te Moan Beretitentii (ngkana e riai). Inanon waaki aika imwiina, te kariaia mai iroun te Moan Beretitentii e kainnanoaki ngkana e na kamaunaaki taina totoko iaon te membwatibu ake a tianaki kamwakuraia ke manga kaokakin te aomata nakon te Ekaretia. Te kariaia aei e bon kainanoaki e ngae ngke e karaoaki te mwakuri imwiin are e katukaki te membwatibu n tianaki kamwakurana ke e buutaki.

   Te beretitenti n te titeiki e kanakoa te beeba are e kanoaia nakon te Moan Beretitentii ti ngkana e rekomente ibukin te kariaia (taraa 6.2. 3).

   1. Tiri aomata

   2. Kabwaroua

   3. Mwakuri n tangako nakoia ataei ke kairake, kabonanakiia ataei ke kairake ni mwakuri n tangako, ke mwakuri n iowawa nakoia ataei ke kairake ke n te iango n te aro ae kakaiaki iroun te ikawai ke iroun te kairake ae ikawai riki nakon te ataei

   4. Kairekerekeaia ataei n tamnei aika tangako ngkana iai kakoauaana iaan te tua

   5. Kitanan te Koaua (taraa 32.6.3.2 te bwai ae karika kitanan te koaua)

   6. Te mare ae mwaiti te buu

   7. Karaoan te bure ae kakaiaki inanon tauakin te nakoa ae rangi ni kinaaki inanon te Ekaretia

   8. Te kan bita rikiia ni mwaane ke n aine—mwakuri are bon nanon temanna ni bita aron teia nakon are bon arom ngke ko bungiaki (taraa 38.6.23)

   9. Aki kabonganaan raoi ana mwane ke ana bwai te Ekaretia

10. Kanakoan Reta ni Kaota mwiin te Moti. Te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki e kakoauaa bwa te aomata e karekea n te tai ae waekoa n te koroboki baika e na karaoi ake mwiin te babaire ao baika a na riki mai iai.

11. Bwabetito ao kamatoa. Ngkana ana membwatibu n te Ekaretia te aomata e buutaki n ana moan moti te kautira are mai imwaaina, teuanne ke neienne e na riai ni bwabetitoaki ao ni kamatoaaki. Ngkana e riai ni karekeaki te kariaia man te Moan Beretitentii, otenanti aikai a na karaoaki tii imwiin are e karekeaki te kariaia. E aki manga karaoaki te Bebwa ni Kakoaua n te Bwabetito ao te Kamatoa (taraa 32.14.4).

32.16.2

Ngkana Ko a Manga Kaokaki imwiin Kamaunaan te Membwatibu n te Ekaretia

Ngkana te aomata e karaoa raoi kamaunaan ana membwatibu n te Ekaretia, teuanne ke neienne a riai ni manga bwabetitoaki ao ni kamatoaaki ibukin manga kaokakina nakon te Ekaretia. Ibukiia ikawai, manga kaokakiia e aki waekoa n iangoaki ni karokoa teuana te ririki imwiin are a kamauna aia membwatibu.

Ngkana e bubuti te aomata ibukin manga kaokakina, te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki a karekea kaobiin te boomwa n Ribooti ibukin Karaoan te Babaire are e raona te bubuti ibukin kamaunakin arana. E kona ni karekea te bwai aei rinanon te LCR.

Te bitiobi ke te beretitenti n te titeiki ngkanne a intawiuna te aomata. E na titirakinna tera bukin moan kamaunaakin arana ao nanona ibukin manga kaokakina. N tamnein te tangira, e titiraki ibukin buure ake a kakaiaki are e a tia ni karaoi te aomata tao imwaain ke imwiin are e kamauna ana membwatibu. Te tia kairiiri e aki karaoa manga kaokakin te aomata ni karokoa e kakoauaa raoi bwa te aomata e a tia n rairannano ao e a tauraoi ao n tau ni butimwaea te kakabwaia man te membwatibu n te Ekaretia.

Te kainibaire ibukin manga kaokakin temanna imwiin kamaunaan arana a ira aio:

• E teweaki te membwatibu kauntira ngkana ana membwatibu te aomata e katukaki n tianaki kamwakurana n te tai are e kamauna iai ana membwatibu.

• Te membwatibu kauntira e kainanoaki ngkana te membwa e karaoa te bure ae kakaiaki, n ikotaki ma kitanan te koaua, imwaain kamaunaan ana membwatibu.

Inanon bwaai aika a riki tabeua, te membwatibu kauntira e na aki teweaki ni karokoa te bitobi ke te beretitenti n te titeiki a baireia bwa e riai karaoana.

Ngkana e riai teweaki te membwatibu kauntira ibukin te membwa are e a tia ni karekea ana entaumente n te tembora, te beretitenti n te titeiki ae e na booia. Ngkana e riai booan te kauntira ibukin te aomata are e tua n entaute, te bitiobi ae e booia, man te kariaia mai iroun te titeiki beretitenti.

Ngkana te aomata anne e karaoi buure ake a koreaki inanon 32.16.1, nambwa 9, tao imwaain ke imwiin kamaunaan ana membwatibu n te Ekaretia, e kainnanoaki ana kariaia te Moan Beretitentii ibukin manga kaokakina. Ngkana te aomata e irekereke ma waaki aika inanon 32.14.5, nambwa 1, tao imwaain ke imwiin kamaunaan ana membwatibu, e na koreaki kabwarabwaraana iaon ana membwatibu rekooti te aomata.

Te aomata are e bubuti manga okina e na iiri nanon babaire ake a titebo ma te koraki ake a bwabetitoaki. Ngkana e kakoaua te bitiobi ke te titeiki beretiftenti bwa e a tau te aomata ao iai raoi nanona ibukin manga kaokakina, e na bwabetitoaki ao ni kamatoaki. E aki manga karaoaki te Beeba ni Kakoaua n te Bwabetito ao te Kamatoa (taraa 32.14.4).

32.17

Ana Waaki te Ekaretia, Kamatoa nakon te Nakoa, ao Manga Kaokan Kakabwaia

32.17.1

Ana Waaki te Ekaretia ao Kamatoa nakon te Nakoa

Te tiata ae imwiina e kaota te karinan ni waaki n te Ekaretia ibukin te aomata are e a tia ni kaokaki man te bwabetito ao te kamatoa.

	E Tuai Entaute mai Imwaaina	E Entaute mai Imwaaina
Iai Irouna te Nakoanibonga mai Imwaina	E Tuai Entaute mai Imwaaina Bon imwiin naba te bwabetito ao te kamatoa, e kona ni karekea te nakoanibonga ao ni kamatoaaki nakon aobitin te nakoanibonga are iai ngkoa irouia n tain buutan ke kamaunaan ana membwatibu n te Ekaretia. Aki uotakirake araia ibukin te kamatoa. E na kona n anganaki te beeba ni kariaia nakon te tembora ibukin te onomwii n te bwabetito ao te kamatoa.	E Entaute mai Imwaaina E na aki kamatoaaki nakon aobitin nako te nakoanibonga. Ngkana a kaokaki aia kakabwaia n te nakoanibonga ao te tembora, te aobiti n te nakoanibonga are iai irouna mai imwaina e na kaokaki n aron are e kabwarabwaraaki inanon 32.17.2. A na aki konaa ni karaoi otenanti ni karokoa e roko te tai anne. A kona membwa aikai n irii ana waaki ni kakukurei te Ekaretia ake a kariaiakaki ibukiia membwa ake a tuai n entaute ao ake akea irouia te nakoanibonga. E na aki bwainii kaamenti ke ni karekea te beeba ni kariaia nakon te tembora ni karokoa a manga kaokaki kakabwaia nakoia.
Membwa Ake Tabeman	E Tuai Entaute mai Imwaaina A kona n ira buakon ana waaki ni kakukurei te Ekaretia n aroia naake a tiba rairaki. E na kona n anganaki te beeba ni kariaia nakon te tembora ibukin te onomwii n te bwabetito ao te kamatoa.	E Entaute mai Imwaaina A kona n irii ana waaki ni kakukurei te Ekaretia ake a kariaiakaki ibukiia membwa ake a tuai n entaunte ao ake akea irouia te nakoanibonga. A na aki bwaini kaamenti ke ni karekea te rekomente nakon te tembora ni karokoa a manga kaokaki kakabwaia nakoia (taraa 32.17.2).

32.17.2

Manga Kaokan Kakabwaia

Aomata ake a tia ni karekea te entaumente n te tembora ao a manga kaokaki rinanon te bwabetito ao te kamatoaaki a kona ni karekei aia kakabwaia n te nakoanibonga ao te tembora ti rinanon te otenanti ibukin manga kaokan kakabwaia (taraa Reirei ao Berita aika Tabu 109:21). A aki manga katabuaki nakon nakoa n te nakoanibonga ke ni manga entaute. Kakabwaia aikai a manga kaokaki rinanon karaoan te otenanti. Taari a manga kaokaki nakon nakoaia n aobitin te nakoanibonga, ma ti aia aobiti Itingaun, bitiobi ke te tamanuea.

Ti te Moan Beretitentii ae e kona ni kariaia karaoan otenanti ibukin kaokan kakabwaia. A na aki kariaia te bubuti ibukin te otenanti aei ngkana e tuai koro teuana te ririki imwiin are e kaokaki te aomata anne rinanon te bwabetito ao te kamatoa.

Te bitiobi ao te beretitenti n te titeiki a intawiu ma te aomata n taraa aron taun ao tauraoin teuanne ke neienne. Ngkana te beretitenti n te titeiki e namakinna bwa te aomata anne e tauraoi, e kanakoa taekan manga kaokan kakabwaia ni kabonganan te LCR. Taraa 6.2.3 iaon taben te beretitenti n te titeiki ngkana e kanakoa te reta nakon te Moan Beretitentii.

Ngkana te Moan Beretitentii e kariaia manga kaokakin kakabwaia, a mwiokoa te Mataniwi ni Kabuta ke te beretitenti n te titeiki bwa e na intawiuna te aomata are e na manga kaokaki. Ngkana e a tau te aomata are e na kaokaki, te tia kairiiri aei e na karaoi otenanti ibukin manga kaokan kakabwaia nakon te aomata anne.

Ibukin rongorongon te membwatibu rekooti ao manga kaokan kakabwaia, taraa 32.14.4.