« 33. Te mau pu’e parau ’e te mau parau fa’a’ite », Buka arata’i rahi : Te tāvinira’a i roto i Te ’Ēkālesia a Iesu Mesia i te Feiā Mo’a i te mau Mahana Hope’a nei (2020).

« 33. Te mau pu’e parau ’e te mau parau fa’a’ite », Buka arata’i rahi.

Te mau pu’e parau ’e te mau parau fa’a’ite

33.1

Nīno’a ri’i o te mau pu’e parau a te ’Ēkālesia

E tauturu te mau pu’e parau tano i te feiā fa’atere o te ’Ēkālesia ’ia ’ite maita’i i te mau melo ’e i tō rātou mau hina’aro. ’Ei hi’ora’a, e nehenehe te mau pu’e parau e tauturu i te feiā fa’atere ’ia ’ite ’o vai tē mea ti’a ’ia aupuru-ta’a-’ē-hia nō te riro mai ’ei mea itoito atu ā i roto i te ’Ēkālesia, ’aore rā ’ia riro ’ei mea ti’amā nō te mau ha’amaita’ira’a o te hiero. E tauturu ato’a te mau pu’e parau ’āfaro maita’i i te feiā fa’atere ’ia fāito i te mara’ara’a ’e ’ia fa’anaho i te mau ’ōpuara’a nō te ha’amaita’ira’a.

Te tahi ato’a tumu faufa’a roa nō te mau pu’e parau a te ’Ēkālesia, ’o te hi’ora’a ïa i te mau ’ōro’a fa’aorara’a i fāri’ihia e te ta’ata.

Teie i muri nei te mau pu’e parau e vaiihohia i roto i te mau ’āmuira’a o te ’Ēkālesia :

Te mau parau fa’a’ite nō te taera’a mai o te mau melo mai te parau nō ni’a i te haerera’a i te purera’a, te mau uiuira’a aupurura’a, te itoito ’e te tōro’a autahu’ara’a o te mau melo ’āpī ’e te huru o te mau parau fa’ati’a nō te hiero o te mau melo tei fāri’i i tō rātou ’ōro’a hiero (hi’o 33.5).
Te mau parau melora’a, tei roto te i’oa ’e te vāhi nohora’a o te mau melo, nā reira ato’a te parau nō te mau ’ōro’a ’e te tahi atu parau faufa’a (hi’o 33.6).
Te mau pu’e parau nō te ’a’amu tei roto te parau nō ni’a i te mau manuiara’a, te mau tāmatara’a, te mau ’ohipa fa’atupu fa’aro’o ’e te tahi atu mau ’ohipa ta’a ’e i tupu i roto i te ’āmuira’a (hi’o 33.7).
Te mau pu’e parau pae faufa’a mai te parau nō te mau tuha’a ’ahuru ’e te tahi atu mau ō ’e te mau ha’amāu’ara’a nō te mau ’ātivite ’e te mau tauiha’a (hi’o pene 34).

33.2

Te mau arata’ira’a rahi nō te mau pāpa’i parau

’Ia riro te mau pāpa’i parau ’ei feiā hapa ’ore pāpū i roto i te mau mea ato’a ’e ’ia fa’a’ite rātou i te hia’ai ’ia pe’e i te mau fa’auera’a a te Fatu. ’Ia riro rātou ’ei feiā ’ā’au ti’a ’e ’ei tīa’i ha’apa’o maita’i i te mau pu’e parau. ’Ia riro ato’a rātou ’ei mau ’orometua ha’api’i ’e ’ei mau ti’a’au ’aravihi. Te pāpa’i parau tei fa’ata’ahia ’ei ha’apa’o faufa’a, ’ia ti’ama ’oia i te ha’apa’ora’a i te mau tuha’a ato’a nō te faufa’a moni. Nā te pi’ira’a i te mau pāpa’i parau tē vai nei teie mau tītaura’a e tauturu i te ha’apāpū ē, tei roto ia rātou te Vārua o te Fatu ’a ha’apa’o ai rātou i te mau faufa’a ’e te mau pu’e parau a te ’Ēkālesia.

’Ia pe’e māite te mau pāpa’i parau i te mau fa’aturera’a ’e te mau ravera’a nō te pāruru i te faufa’a a te ’Ēkālesia ’e nō te ha’apāpū ē, ’ua hope te mau mea ato’a i te pāpa’ihia i roto i te mau pu’e parau, ’e ’ua ’āfaro maita’i. ’Ia fa’aara ’oi’oi te mau pāpa’i parau i te feiā fa’atere autahu’ara’a i te mau hape ato’a i roto i te mau faufa’a a te ’Ēkālesia, ’aore rā i roto i te mau pu’e parau.

’Ia nava’i maita’i te maoro o te tau tāvinira’a a te pāpa’i parau, ’ia ti’a ia rātou ’ia ha’api’i i tā rātou mau hōpoi’a, ’ia fa’arahi i tō rātou pi’ira’a ’e ’ia maumau ’ore tā rātou ’ohipa. Nō te mea e ’ere rātou i te melo nō te peresidenira’a titi, ’aore rā nō te ’episekōpora’a, ’aita e tītauhia ’ia ha’amāuruuru ia rātou i te taime e tauihia ai te peresidenira’a titi, ’aore rā te ’episekōpora’a.

’Ua vauvauhia te mau hōpoi’a a te mau pāpa’i parau o te titi ’e o te pāroita i roto i te 33.3.2, te 33.3.3, te 33.4.2 ’e te 33.4.3.

33.3

Te mau pu’e parau ’e te mau parau fa’a’ite a te titi

33.3.1

Te peresidenira’a titi

E hi’o te peresideni titi i te ha’aputura’a pu’e parau a te titi. E nehenehe ’oia e fa’aue i tōna nā tauturu ’e i te mau pāpa’i parau ’ia rave i te tuha’a rahi o teie ’ohipa i raro a’e i tāna arata’ira’a. E ha’apāpū ’oia ē, tē ha’apa’o nei rātou i te mau ture ’e te mau fa’anahora’a a te ’Ēkālesia i roto i te ravera’a i tā rātou mau hōpoi’a.

33.3.2

Pāpa’i parau o te titi

’Ia vai te hō’ē pāpa’i parau ’aravihi ’e te ’ohipa maita’i i roto i te titi tāta’itahi. E pi’ihia ’e fa’ata’ahia ’oia e te peresideni titi. ’Ia mau ’oia i te autahu’ara’a a Melehizedeka ’e ’ia ti’amā ho’i nō te fāri’i i te hō’ē parau fa’ati’a nō te hiero. E melo ’oia nō te ’āpo’ora’a titi ’e e ti’a ’oia i roto i te mau rurura’a a te ’āpo’ora’a teitei. E ’ere ’oia i te melo nō te pupu tahu’a rahi.

Nā te peresidenira’a titi e ha’api’ipi’i i te pāpa’i parau titi ’e e ’ohipa ’oia i raro a’e i tā rātou arata’ira’a. E nehenehe te peresideni titi e hōro’a nāna te mau hōpoi’a mai tei vauvauhia i roto i teie tuha’a. E nehenehe e pi’i i te mau tauturu pāpa’i parau o te titi, nō te tauturu (hi’o 33.3.3).

33.3.2.1

Te mau hōpoi’a nō te ha’aputura’a i te mau pu’e parau

E turu te pāpa’i parau o te titi i te peresidenira’a titi i te pae nō te fa’aterera’a. E pāpa’i ’oia i te mau fa’auera’a ’ohipa ’e te mau fa’aotira’a i ravehia i roto i te mau rurura’a fa’atere a te titi. E fa’aha’amana’o ato’a ’oia i te peresidenira’a titi i te mau ’ohipa e au ’ia hi’opo’a-fa’ahou-hia ’e ’aore rā ’ia tuatāpapa-hōhonu-fa’ahou-hia.

E fa’aineine te pāpa’i parau titi (’e te mau tauturu pāpa’i parau titi tei fa’auehia) i te mau pu’e parau ’e te mau parau fa’a’ite a te titi. I roto i teie mau pu’e parau, tē vai ra te mau pu’e parau nō te pae faufa’a (hi’o pene 34), te mau parau fa’a’ite nō te taera’a mai o te mau melo (hi’o 33.5), te ha’amāramaramara’a nō ni’a i te ti’ara’a melo (hi’o 33.6), ’e te mau pu’e parau nō te ’ā’amu (hi’o 33.7). E ha’apāpū te pāpa’i parau o te titi ē, e mea ’āfaro maita’i te mau pu’e parau ’e te mau parau fa’a’ite, e mea motunene ’e ’ua tāpae i te tai’o mahana i fa’ata’ahia.

E fārerei te pāpa’i parau o te titi (’e te mau tauturu pāpa’i parau titi tei fa’auehia) i te peresideni titi nō te hi’opo’a i te mau pu’e parau ’e te mau parau fa’a’ite. E hōro’a te pāpa’i parau i te ha’amāramaramara’a nō roto mai i teie mau parau nō te tauturu i te feiā fa’atere ’ia ’ite i (1) te mau hina’aro o te mau melo ’e o te mau fa’anahora’a, (2) te ineinera’a te mau rāve’a tauturu, mai te ’āfata faufa’a ’e te pūai o te autahu’ara’a, ’e (3) te huru o te mau nūmera, te mau pūai ’e te mau paruparu.

’Ia mātau maita’i te pāpa’i parau o te titi i te mau fa’anahora’a ha’aputu pu’e parau i ni’a i te mau mātini rorouira a te ’Ēkālesia i te vāhi tē vai ra te reira.

Te tahi ato’a mau hōpoi’a ha’aputu pu’e parau tā te peresidenira’a titi e nehenehe e hōro’a i te pāpa’i parau o te titi ’aore rā i te hō’ē tauturu pāpa’i parau titi, ’o teie ïa :

Ha’apāpū ē, ’ua fa’aineinehia ’e ’ua ’ōperehia te mau parau fa’atōro’ara’a i te autahu’ara’a a Melehizedeka, ’e ’ua tāpa’o-tano-hia ’e ’ua tāpa’o-’oi’oi-hia te mau fa’atōro’ara’a i roto i te mau pu’e parau.
Tāpa’opa’o i te parau nō ni’a i te mau parau fa’ati’a nō te hiero.
Fa’aineine i te Parau pāturura’a feiā fa’atere nō te ’āmuira’a titi.
Rēni ’e nene’i i te mau hōho’a ’ōti’a e fa’a’ohipahia nō te hō’ē anira’a tauira’a ’ōti’a nō te titi ’e nō te pāroita.
Hi’o i te hāponora’a o te mau pu’e parau pāroita, te mau rata ’e te mau pāpa’a parau ’ia ha’amau-ana’e-hia te hō’ē pāroita ’āpī, ’ia fa’a’orehia te hō’ē pāroita ’aore rā ’ia ha’amāuruuruhia te hō’ē ’episekōpo.
Tāpa’opa’o i te mau parau o te mau ’āpo’ora’a nō te ti’ara’a melo a te titi (hi’o 32.9.6).
’Atu’atu ’e fa’a’āpī i te tahua natirara a te titi mai te mea e tahua natirara tei ha’amanahia e te ’Ēkālesia (hi’o 38.8.24).

33.3.2.2

Hi’opo’a i te mau pu’e parau ’e te mau parau fa’a’ite a te pāroita

E hi’opo’a te pāpa’i parau o te titi (nā reira ato’a te mau tauturu pāpa’i parau o te titi tei fa’auehia) i te mau pu’e parau ’e te mau parau fa’a’ite a te pāroita, nō te ha’apāpū i te ’āfaro maita’i ’e te motunene. E fa’a’āfaro ’oia i te mau fifi i te pae nō te ha’aputura’a pu’e parau hou ’a hōro’a atu ai i te mau parau fa’a’ite i te peresideni titi. E ’ohipa ti’a atu ’oia ’e te mau pāpa’i parau ’e te mau tauturu pāpa’i parau o te pāroita nō te fa’a’āfaro i te mau fifi iti. E paraparau ’oia nō ni’a i te mau fifi rahi ’e te peresideni titi, ’aore rā mai te mea e tītau mai ’oia, ’e te ’episekōpo.

E fārerei te pāpa’i parau o te titi i te pāpa’i parau tāta’itahi o te pāroita, e piti taime i te matahiti. E nehenehe ato’a te pāpa’i parau o te titi ’aore rā te mau tauturu pāpa’i parau o te titi e fārerei i te mau tauturu pāpa’i parau o te pāroita mai te mea e tītauhia. E fa’atupuhia teie mau fārereira’a nō te ha’apāpū ē :

Tē fa’atano-vave-hia nei ’e te pāpū maita’i te mau parau melora’a, mai te tāpa’ora’a i te mau bāpetizora’a ato’a ’e te mau ha’amaura’a, te mau fa’atōro’ara’a autahu’ara’a, te mau ’ōro’a hiero, te mau fa’aipoipora’a ’e te mau pohera’a.
E hōro’ahia te mau parau ha’amaita’ira’a, bāpetizora’a ’e te ha’amaura’a, nā reira ato’a te parau fa’atōro’ara’a i te autahu’ara’a i te mau melo o te pāroita.
E pāpa’i-tāmau-hia te ’ā’amu matahiti o te pāroita ’e e hāponohia te reira i te titi i te hope’a matahiti tāta’itahi (hi’o 33.7).

33.3.2.3

Arata’ira’a nō ni’a i te ha’aputura’a pu’e parau

Mai tei anihia e te peresideni titi ’aore rā te ’episekōpo, e ha’api’i te pāpa’i parau titi i te mau tauturu pāpa’i parau titi, te mau pāpa’i parau pāroita ’e te mau tauturu pāpa’i parau pāroita nō te ha’apāpū maita’i ē, ’ua fāri’i rātou i te ha’api’ipi’ira’a ato’a e tītauhia nō te rave fa’aoti i tā rātou mau hōpoi’a ha’aputu pu’e parau.

Te mau arata’ira’a nō ni’a i te ha’aputura’a pu’e parau, e faufa’a ta’a ’ē ïa tō te reira i te taime e pi’ihia ai te mau pāpa’i parau ’āpī, i te taime e hōhorahia ai, ’aore rā e fa’a’āpīhia ai tā te ’Ēkālesia fa’anahora’a ha’aputu pu’e parau, ’e i te taime ato’a ’aita te mau pu’e parau i fa’a’ī-tano-hia. ’Ia fāri’i te mau tauturu pāpa’i parau ’āpī o te titi, te mau pāpa’i parau pāroita ’e tae noa atu te mau tauturu pāpa’i parau pāroita i te mau arata’ira’a i roto i nā mahana e 30 i muri a’e i tō rātou pi’ira’a.

33.3.2.4

Hi’opo’ara’a

’Ia ’ite te pāpa’i parau titi i te terera’a ’ohipa ’e te mau parau fa’a’ite o te hi’opo’ara’a. ’Ia ’ite ato’a te mau tauturu pāpa’i parau titi i te terera’a ’ohipa ’e te mau parau fa’a’ite o te hi’opo’ara’a. Te ha’amāramaramara’a nō ni’a i te mau hi’opo’ara’a parau melora’a, hi’o 33.6.24. Te ha’amāramaramara’a nō ni’a te mau hi’opo’ara’a faufa’a a te ’Ēkālesia, hi’o 34.9.

33.3.2.5

Te mau pu’e parau nō te ’a’amu a te titi

Hi’o 33.7

33.3.3

Tauturu pāpa’i parau titi

E nehenehe te peresideni titi ’aore rā te tauturu i fa’auehia ’ia pi’i ’e ia fa’ata’a i te hō’ē tauturu pāpa’i parau titi, ’aore rā hau atu, ’ia au i tē hina’arohia. ’Ia mau te mau tauturu pāpa’i parau titi i te autahu’ara’a a Melehizedeka ’e ’ia ti’amā ho’i nō te mau i te hō’ē parau fa’ati’a nō te hiero. E ’ohipa rātou i raro a’e i te arata’ira’a a te peresidenira’a titi ’e a te pāpa’i parau titi.

Mai te mea e hina’arohia, e pi’ihia te hō’ē tauturu pāpa’i parau titi nō te amo i te ti’ara’a tāta’itahi i muri nei :

Tauturu pāpa’i parau titi
Tauturu pāpa’i parau titi—nō te pae faufa’a (hi’o i te pene 34)
Tauturu pāpa’i parau titi—nō te ti’ara’a melo (hi’o 33.5 ’e 33.6)

E nehenehe ato’a te peresidenira’a titi ’e fa’aue i te hō’ē tauturu pāpa’i parau titi nō te ha’aputuputu i te mau pu’e parau nō te ’ā’amu (hi’o 33.7).

33.3.3.1

Te mau mātēria a te ’Ēkālesia

E nehenehe te peresidenira’a titi e fa’aue i te hō’ē tauturu pāpa’i parau titi ’ia ha’amātau iāna i te mau mātēria tauturu a te ’Ēkālesia ’e ’ia ’ite nāhea ’ia poro’i i te reira i te piha ’ohipa ’ōperera’a a te ’Ēkālesia. E fa’aau teie pāpa’i parau i te mau tauto’ora’a nō te tauturu i te mau melo o te titi ’ia māramarama i te parau nō teie mau mātēria, ’e nāhea ’ia raupā mai te reira.

33.3.3.2

Te mau mātini rorouira ’e te mau rāve’a ’āpī

E nehenehe te peresidenira’a titi e fa’ata’a i te hō’ē tauturu pāpa’i parau titi ’ia riro ’ei tahu’a rāve’a ’āpī o te titi. E nehenehe te pāpa’i parau o te titi e hōro’ahia teie fa’auera’a ’ohipa mai te mea e hina’arohia. Te tahu’a rāve’a ’āpī o te titi tē amo i te mau hōpoi’a nō te fa’atere i te mau mātini rorouira a te ’Ēkālesia i roto i te titi ’e i roto ato’a i te mau pū ’ā’amu ’utuāfare :

E ha’apa’o ’oia i te mau arata’ira’a nō roto mai i te peresidenira’a titi nō te vaiiho, nō te ’ōpere, nō te taui fa’ahou te vāhi ’e nō te fa’anaho i te parau o te mau mātini rorouira ato’a o te titi.
E tāvini ’oia ’ei ta’ata e fāfā-mātāmua-hia nō te mau rāve’a ’āpī ’e te mau mātini uira i roto i te mau fare purera’a ato’a a te ’Ēkālesia i roto i te titi. ’Ia anihia, e tauturu ’oia i te feiā ato’a e fa’a’ohipa ra i te mau mātini rorouira i roto i te mau fare purera’a a te ’Ēkālesia.
E fa’aherehere ’oia i te hō’ē tāpura nō te mau mātini rorouira ato’a e vai ra, ’e tā rātou nūmera mātini, te hōho’a mātini ’e te vāhi i tu’uhia.
E ha’apāpū ’oia ē, (1) tē pāruruhia ra te mau mātini rorouira, te mau putu parau uira ’e te mau parau ’ōmo’e, (2) tē rave-tāmau-hia ra te fa’ahereherera’a putu ’ite ’e (3) tei te tahi atu fare te mau pu’e parau pāpie fa’aherehere (hi’o i te 33.8 ’e te 33.9).
’Ia ha’amātau maita’i ’oia i te mau ture rahi nō te mau mātini rorouira a te ’Ēkālesia i roto i te 38.8.12. ’Ia ha’amātau ato’a ’oia i te mau arata’ira’a nō te raupā ’e nō te ti’a’au i te mau mātini rorouira a te ’Ēkālesia. E noa’a te reira mau arata’ira’a i te pū fa’atere o te ’Ēkālesia ’aore rā i te piha tōro’a a te ārea. Tei roto te ha’amāramaramara’a nō ni’a i te mau tao’a mātini rorouira ’e te putu parau uira, te mau mātini rorouira i horo’a-tāmoni-’ore-hia, te mau natira’a natirara, te mau tātā’ira’a, te fa’aru’era’a i te mau mātini rorouira, te mau mātini rorouira i ’eiāhia ’e i ’ino, te pārurura’a ’e te fa’a’ohipara’a a te mau melo.

Nō te tauturu i te tahu’a rāve’a ’āpī o te titi, e nehenehe te peresidenira’a titi e fa’aue i te feiā ’āpī ’e te feiā pa’ari ti’amā (te mau taea’e ’e te mau tuahine) ’ia tāvini ’ei mau tauturu tahu’a rāve’a ’āpī. E nehenehe e fa’anaho i teie feiā nā ni’a i te fare purera’a, te pāroita ’aore rā te tahi atu mau tītaura’a i fa’ata’ahia e te peresidenira’a titi . E parauhia rātou te mau tauturu tahu’a rāve’a ’āpī, ’eiaha rā te mau tauturu tahu’a rāve’a ’āpī o te titi.

Nā te tahu’a rāve’a ’āpī o te titi e hi’o ’e e fa’aau i te ’ohipa a te mau tauturu tahu’a rāve’a ’āpī. Mai te mea ’aita tō te titi e tahu’a rāve’a ’āpī, nā te pāpa’i parau titi ’aore rā te tauturu pāpa’i parau titi e hi’o i te mau tauturu tahu’a rāve’a ’āpī ’e e fa’a’ite ia rātou i te mau fa’auera’a ’ohipa nō roto mai i te peresidenira’a titi.

33.3.4

Pāpa’i parau fa’atere o te titi

Nā te peresideni titi ’aore rā te tauturu i fa’auehia e pi’i ’e e fa’ata’a i te pāpa’i parau fa’atere o te titi. ’Ia mau te pāpa’i parau fa’atere i te autahu’ara’a a Melehizedeka ’e ’ia ti’amā ’oia nō te mau i te hō’ē parau fa’ati’a nō te hiero.

E tauturu fa’atere te pāpa’i parau fa’atere nō te peresidenira’a titi. E fārerei ’oia ’ia rātou ’e e fa’aineine ’oia i te mau tāpura ’ohipa mai tei fa’auehia mai. E melo ato’a ’oia nō te ’āpo’ora’a titi ’e e ’āmui ato’a ’oia i roto i te mau rurura’a a te ’āpo’ora’a teitei. I raro a’e i te arata’ira’a a te peresidenira’a titi, e hi’o ’oia ē e rave-fa’aoti-hia te mau fa’auera’a ’ohipa tei parauhia i roto i teie mau rurura’a. E ’ere ’oia i te melo nō te pupu tahu’a rahi.

E fa’aau ’oia i te mau ’ohipa a te titi mai rotopū i te peresidenira’a titi, te ’āpo’ora’a teitei ’e te tahi atu feiā fa’atere o te titi. E tārena ato’a ’oia i te mau fārereira’a a te peresidenira’a titi. E ’ōpere ’oi’oi ’oia i te mau nene’ira’a ’e te mau rata a te ’Ēkālesia.

Mai te mea e fa’auehia ’oia e te peresidenira’a titi, e fa’aitoito ’e e tauturu ’oia i te mau pāpa’i parau fa’atere pāroita i roto i te tauto’ora’a tāpa’ora’a i’oa nō te mau ve’a a te ’Ēkālesia.

E nehenehe ’oia e tauturu i te peresidenira’a titi ’ia fa’aitoito ’e ’ia hi’opo’a i te fa’aōra’a o te mau melo ’ua ti’a tō rātou matahiti, i roto i te mau fa’anahora’a ha’api’ira’a a te ’Ēkālesia (hi’o pene 15).

E fa’aara ’oia i te peresidenira’a titi nō te mau melo e fa’aō ra i roto i te fa’ehau ’aore rā tei roto a’ena i te ’āua fa’ehau. I raro a’e i te arata’ira’a a te peresidenira’a titi, e nehenehe ’oia e fa’aau i te fa’anahora’a ha’amāramaramara’a a te ’Ēkālesia nō te mau melo o te titi e haere ra i te fa’ehau (hi’o 38.10.1 ’e 38.10.3).

E ha’amāramarama ’oia i te mau pāpa’i parau fa’atere pāroita ’āpī nō ni’a i tā rātou ’ohipa, i muri ri’i noa i tō rātou pi’ira’a. E hōro’a tāmau ’oia i te ha’api’ira’a ia rātou, ’ia au i tē hina’arohia.

33.4

Te mau pu’e parau ’e te mau parau fa’a’ite a te pāroita

33.4.1

’Ēpisekōpora’a

E hi’o te ’episekōpo i te ha’aputura’a pu’e parau a te pāroita. E nehenehe ’oia e fa’aue i tōna nā tauturu ’e i te mau pāpa’i parau ’ia rave i te tuha’a rahi o teie ’ohipa i raro a’e i tāna arata’ira’a. E ha’apāpū ’oia ē, ’ua ha’api’ihia te mau pāpa’i parau pāroita ’e te feiā fa’atere o te mau pupu autahu’ara’a ’e te mau fa’anahora’a i tā rātou mau hōpoi’a nō ni’a i te ha’aputura’a pu’e parau. E ha’apāpū ato’a ’oia ē, tē pe’e nei rātou i te mau fa’aturera’a ’e te mau terera’a ’ohipa a te ’Ēkālesia i roto i te ravera’a i teie mau hōpoi’a.

33.4.2

Pāpa’i parau pāroita

’Ia vai te hō’ē pāpa’i parau ’aravihi ’e te ’ohipa maita’i i roto i te pāroita tāta’itahi. Nā te ’episekōpora’a e hōro’a i tōna i’oa ’e nā te hō’ē melo nō te peresidenira’a titi e pi’i ’e e fa’ata’a iāna. ’Ia mau ’oia i te autahu’ara’a a Melehizedeka ’e ’ia ti’amā ho’i nō te fāri’i i te hō’ē parau fa’ati’a nō te hiero.

Nā te ’episekōpora’a ’e te mau pāpa’i parau titi e ha’api’ipi’i i te pāpa’i parau pāroita. E ’ohipa ’oia i raro a’e i te arata’ira’a a te ’episekōpora’a. E nehenehe te ’episekōpo e hōro’a nāna te mau hōpoi’a mai tei vauvauhia i roto i teie tuha’a. E nehenehe e pi’i i te mau tauturu pāpa’i parau pāroita, nō te tauturu (hi’o 33.4.3).

Nō te tahi atu ā mau hōpoi’a a te pāpa’i parau o te pāroita, hi’o 7.6.4.

33.4.2.1

Te mau hōpoi’a nō te ha’aputura’a i te mau pu’e parau

E turu te pāpa’i parau o te pāroita i te ’episekōpora’a i te pae nō te fa’aterera’a. E ha’apa’o ’oia i te mau pu’e parau nō ni’a i te mau fa’auera’a ’e te mau fa’aotira’a i ravehia i roto i te mau rurura’a feiā fa’atere o te pāroita. E fa’aha’amana’o ato’a ’oia i te ’episekōpora’a i te mau ’ohipa e au ’ia hi’opo’a-fa’ahou-hia ’e ’aore rā ’ia tuatāpapa-hōhonu-fa’ahou-hia.

E fa’aineine te pāpa’i parau pāroita (’e te mau tauturu pāpa’i parau pāroita i fa’auehia) i te mau pu’e parau ’e i te mau parau fa’a’ite a te pāroita. I roto i teie mau pu’e parau, tē vai ra te mau pu’e parau nō te pae faufa’a (hi’o pene 34), te mau parau fa’a’ite nō te taera’a mai o te mau melo (hi’o 33.5), te mau parau melora’a (hi’o 33.6) ’e te mau pu’e parau nō te ’ā’amu (hi’o 33.7). E ha’apāpū te pāpa’i parau pāroita ē, e mea ’āfaro maita’i te mau pu’e parau ’e te mau parau fa’a’ite, e mea motunene ’e ’ua tāpae i te tai’o mahana i fa’ata’ahia.

E fārerei tāmau te pāpa’i parau pāroita (’e te mau tauturu pāpa’i parau pāroita i fa’auehia) i te ’episekōpo nō te hi’opo’a i te mau pu’e parau ’e i te mau parau fa’a’ite. E hōro’a te pāpa’i parau i te ha’amāramaramara’a nō roto mai i teie mau parau nō te tauturu i te feiā fa’atere ’ia ’ite i (1) te mau hina’aro o te mau melo ’e o te mau fa’anahora’a, (2) te ineinera’a te mau rāve’a tauturu, mai te ’āfata faufa’a ’e te pūai o te autahu’ara’a, ’e (3) te huru o te mau nūmera, te mau pūai ’e te mau paruparu.

’Ia ha’aputu ’oia i te mau parau fa’a’ite nō ni’a i te ’āmuira’a te mau melo i roto i te mau ’ohipa ri’i, e hi’opo’a te pāpa’i parau i te mau parau i hāponohia mai e te mau pupu a te pāroita nō te hi’o ē, e mea ’āfaro maita’i te reira ’e te motunene. E fa’a’āfaro ’oia i te mau fifi i te pae nō te ha’aputura’a pu’e parau hou ’a hōro’a atu ai i te mau parau fa’a’ite i te ’episekōpo. E ’ohipa ti’a atu ’oia ’e te mau pāpa’i parau nō te fa’a’āfaro i te mau fifi iti. E paraparau ’oia nō ni’a i te mau fifi rahi ’e te ’episekōpo, ’aore rā mai te mea e tītau mai ’oia, ’e te feiā fa’atere o te pupu.

’Ia mātau maita’i te pāpa’i parau pāroita i te mau fa’anahora’a ha’aputu pu’e parau i ni’a i te mau mātini rorouira a te ’Ēkālesia, i te vāhi tē vai ra te reira. E hōro’a ’oia ’aore rā te hō’ē tauturu pāpa’i parau pāroita, i te nūmera niuniu o te mau melo, te mau tāpura i’oa ’e te mau tāpura piha ha’api’ira’a i te ’episekōpora’a, i te tahi atu feiā fa’atere autahu’ara’a ’e i te feiā fa’atere o te mau pupu o te pāroita.

’Ia anihia mai, e hōro’a te pāpa’i parau pāroita ’aore rā te tauturu pāpa’i parau pāroita i te mau melo, te nene’ira’a nō te parau ha’apoto o te mau ’ōro’a nō tā rātou iho mau pu’e parau, ’e nō te tauturu ia rātou ’ia haere i ni’a i te ’ā’amu ’utuāfare ’e i ni’a i te tahi atu mau tuha’a tauturu a te ’Ēkālesia. E nene’i ’oia i teie mau parau ha’apoto ma te fa’a’ohipa i te putu parau uira ha’aputu pu’e parau a te ’Ēkālesia. I te mau fenua ’aita teie putu parau uira, e nehenehe ’oia e ani i te reira i te piha tōro’a o te ārea.

Te tahi atu mau hōpoi’a ha’aputu pu’e parau tā te ’episekōpora’a e nehenehe e hōro’a i te pāpa’i parau ’aore rā i te hō’ē tauturu pāpa’i parau pāroita, teie ïa :

Ha’apāpū ē, ’ua ’ōperehia i te mau melo o te pāroita te mau parau ha’apāpūra’a nō te ha’amaita’ira’a, te bāpetizora’a ’e te ha’amaura’a, ’e te fa’atōro’ara’a i te autahu’ara’a, ’e ’ua tāpa’o-tano-hia ’e te ’oi’oi ato’a teie mau ’ōro’a.
Fa’aineine i te parau pāturura’a nō te ’āmuira’a pāroita.
Tāpa’opa’o i te mau parau o te mau ’āpo’ora’a nō te ti’ara’a melo a te pāroita (hi’o 32.9.6).
’Atu’atu ’e fa’a’āpī i te tahua natirara a te pāroita mai te mea e tahua natirara tei ha’amanahia e te ’Ēkālesia (hi’o 38.8.24).

33.4.2.2

Arata’ira’a nō ni’a i te ha’aputura’a pu’e parau

Na te pāpa’i parau pāroita e fa’aau i te mau arata’ira’a ha’aputu pu’e parau nō te mau tauturu pāpa’i parau, ’e nō te mau pāpa’i parau o te mau pupu autahu’ara’a ’e te mau fa’anahora’a. E ha’apāpū ’oia ē e fāri’i rātou i te mau arata’ira’a i te taime e pi’i-’āpī-hia ai rātou, i te taime e hōro’ahia mai ’aore rā e fa’a’āpihia te fa’anahora’a ha’aputu pu’e parau a te ’Ēkālesia, ’e i te taime ’aita te mau pu’e parau i fa’a’ī-tano-hia.

’Ia hōro’a ana’e ’oia i te mau tauturu pāpa’i parau ’aore rā i te mau pāpa’i parau o te mau fa’anahora’a i te arata’ira’a, e tauturu te pāpa’i parau pāroita ia rātou ’ia ’ite nāhea te mau pu’e parau ’e te mau parau fa’a’ite e nehenehe e tauturu i te feiā fa’atere.

33.4.2.3

Te mau pu’e parau nō te ’a’amu a te pāroita

Hi’o 33.7

33.4.3

Te mau tauturu pāpa’i parau pāroita

E nehenehe te mau tauturu pāpa’i parau pāroita ’ia pi’ihia ’ia au i tei hina’arohia. Nā te ’episekōpora’a e hōro’a i tō rātou i’oa ’e nā te hō’ē melo nō te peresidenira’a titi ’aore rā te hō’ē melo nō te ’āpo’ora’a teitei tei fa’auehia, e pi’i ’e e fa’ata’a. ’Ia mau teie mau taea’e i te autahu’ara’a ’e ’ia ti’amā rātou nō te mau i te hō’ē parau fa’ati’a nō te hiero. Mai te mea e fa’auehia te hō’ē tauturu pāpa’i parau pāroita ’ei ha’apa’o faufa’a, ’ia mau ’oia i te autahu’ara’a a Melehizedeka e ti’a ai. E ’ohipa te mau tauturu pāpa’i parau pāroita i raro a’e i te arata’ira’a a te ’episekōpora’a ’e te pāpa’i parau pāroita.

Mai te mea e hina’arohia, e pi’ihia te hō’ē tauturu pāpa’i parau paroita nō te amo i te mau ti’ara’a ato’a i muri nei :

Tauturu pāpa’i parau pāroita
Tauturu pāpa’i parau pāroita—pae faufa’a (hi’o pene 34)
Tauturu pāpa’i parau pāroita—parau melora’a (hi’o 33.5 ’e te 33.6)

E nehenehe ato’a te ’episekōpora’a e fa’aue i te hō’ē tauturu pāpa’i parau pāroita ’ia ha’aputu i te mau pu’e parau ’ā’amu o te pāroita (hi’o 33.7) ’e ’ia ha’amātau iāna i te mau mātēria tauturu a te ’Ēkālesia ’e ’ia ’ite nāhea ’ia poro’i i te reira i te piha ’ohipa ’ōperera’a a te ’Ēkālesia. E fa’aau teie pāpa’i parau i te mau tauto’ora’a nō te tauturu i te mau melo o te pāroita ’ia ’ite tē vai ra teie mau mātēria ’e nāhea ’ia raupā te reira.

33.4.4

Te pāpa’i parau fa’atere pāroita

Nā te ’episekōpora’a e tu’u i te i’oa o te pāpa’i parau fa’atere pāroita, ’e nā te hō’ē melo nō te peresidenira’a titi ’aore rā nō te ’āpo’ora’a teitei tei fa’auehia, e pi’i ’e e fa’ata’a iāna. ’Ia mau ’oia i te autahu’ara’a a Melehizedeka ’e ’ia ti’amā ho’i nō te fāri’i i te hō’ē parau fa’ati’a nō te hiero.

E tauturu te pāpa’i parau fa’atere i te ’episekōpora’a i te pae nō te fa’aterera’a. E ruru ’oia ’e te ’episekōpora’a ’e e fa’aineine ’oia i te mau tāpura ’ohipa mai tei fa’auehia mai. E melo ato’a ’oia nō te ’āpo’ora’a pāroita. Mai tei arata’ihia e te ’episekōpora’a, e ’āpe’e ’oia i te mau fa’auera’a i ravehia i roto i teie mau rurura’a (hi’o i te 7.6.5).

E fa’aau ’oia i te ’ohipa a te pāroita i rotopū i te ’episekōpora’a ’e te tahi atu feiā fa’atere.

E tārena ’oia i te mau fārereira’a nō te ’episekōpora’a. E ’ōpere ’oi’oi ato’a ’oia i te mau nene’ira’a ’e te mau rata a te ’Ēkālesia.

’Ia fa’auehia e te ’episekōpo, e fa’aau ’oia i te tāpa’ora’a i’oa nō te mau ve’a a te ’Ēkālesia, ma te tauturu i te mau melo ’ia fāri’i i te mau ha’amaita’ira’a nō te fāna’ora’a i te mau ve’a a te ’Ēkālesia i tō rātou fare. E nehenehe ’oia e tauturuhia e te ha’apa’o ve’a pāroita ’e nā vetahi ato’a ’o tei fa’auehia e te ’episekōpora’a.

E nehenehe ’oia e tauturu i te ’episekōpora’a i te pae nō te Séminaire ’e te Institut, mai te tāpa’ora’a i’oa i roto i te mau piha (hi’o pene 15).

E tāpa’opa’o ’oia i ni’a i te hō’ē tāpura, te i’oa ’e te vāhi fa’aeara’a o te mau melo pāroita tei roto i te ’āua fa’ehau, ’e e ’ōpere ’oia i teie tāpura i’oa i roto i te ’āpo’ora’a pāroita. E fa’aara ato’a ’oia i te pāpa’i parau fa’atere titi ’ia ’ōpua ana’e te mau melo e fa’aō ia rātou i roto i te fa’ehau.

33.4.5

Feiā fa’atere nō te autahu’ara’a ’e nō te mau fa’anahora’a

E ti’a’au te feiā fa’atere nō te autahu’ara’a ’e nō te mau fa’anahora’a i te mau pu’e parau roto i tā rātou mau fa’anahora’a. E nehenehe rātou e fa’aue i te mau pāpa’i parau ’ia rave i te rahira’a o teie ’ohipa i raro a’e i tā rātou arata’ira’a. E ruru pinepine rātou ’e te mau pāpa’i parau nō te ha’apāpū ē, e mea ’āfaro maita’i te mau pāpa’a parau, e mea motunene ’e ’ua tae i te hora ti’a.

33.5

Te mau parau fa’a’ite nō te taera’a mai o te mau melo

Te mau parau fa’a’ite nō te taera’a mai o te mau melo, ’o te mau parau fa’a’ite tāhepetoma ïa, ’e tā’āva’e ’e tātoru ’āva’e, ’o tē tauturu i te feiā fa’atere ’ia tūtonu i ni’a i te nu’ura’a i mua ’e i te mau hina’aro o te mau melo. Tei roto i teie mau parau fa’a’ite te mau melo ato’a tei tāpa’ohia te i’oa (mai tei fa’ata’ahia i roto i te 33.6.2).

33.5.1

Te mau tuha’a o te mau parau fa’a’ite

33.5.1.1

Te mau parau fa’a’ite nō te haerera’a purera’a

Purera’a ’ōro’a. Nā te pāpa’i parau pāroita ’aore rā te tauturu pāpa’i parau pāroita e tāpa’o i te tai’o o te ta’ata i tae mai i te purera’a ’ōro’a. Te tai’o o te feiā i tae mai, ’o te rahira’a ta’ata ïa i tae tino mai i te purera’a, noa atu e ’ere rātou i te melo nō te pāroita. Te mau melo o te pāroita tei ’ore i tae mai nō te mea e fa’auera’a ta’a ’ē tō rātou, ’aore rā ’ua haere rātou i te tahi atu pāroita, e’ita ïa rātou e tai’ohia.

Te mau rurura’a autahu’ara’a ’e a te mau fa’anahora’a, i te sābati. Te taera’a mai i te mau rurura’a pupu peresibutero ’e Sōtaiete Tauturu, e tāpa’ohia ïa e te pāpa’i parau o te pupu autahu’ara’a ’e te pāpa’i parau o te Sōtaiete Tauturu. Te taera’a mai i te mau piha feiā ’āpī tamāhine, e tāpa’ohia ïa e te mau pāpa’i parau o te piha tamāhine, ’e e putuhia te reira e te pāpa’i parau o te Feia ’Āpī Tamahine. Te taera’a mai i te mau rurura’a pupu autahu’ara’a a Aarona, e tāpa’ohia ïa e te mau pāpa’i parau o te pupu autahu’ara’a, ’e e putuhia te reira e te hō’ē tahu’a parau pupu autahu’ara’a a Aarona ’aore rā te pāpa’i parau paroita (hi’o 10.4.2). Nā te ’orometua e tāpa’o i te taera’a mai i te Paraimere ’e nā te pāpa’i parau Paraimere e putu i te reira.

33.5.1.2

Te mau parau fa’a’ite nō te mau uiuira’a aupurura’a

Hi’o 21.4.

33.5.1.3

Te parau fa’a’ite toru ’āva’e

I tei matarohia, ’e tu’uhia i roto i te Parau fa’a’ite toru ’āva’e te mau nūmera noa nō te ’āva’e hope’a o nā toru āva’e. Are’a rā te parau fa’a’ite nō te uiuira’a aupurura’a, e ravehia ïa nā ’āva’e e toru ato’a. E nehenehe te peresideni titi, ’aore rā te ’episekōpo e ani i te tahi mau ha’amāramaramara’a i te ’āva’e tāta’itahi.

Nā te pāpa’i parau pāroita, ’aore rā te tauturu pāpa’i parau pāroita e fa’aineine i te parau fa’a’ite, i raro a’e i te arata’ira’a a te ’episekōpo. Nā mua a’e i te 10 o te ’āva’e i muri noa mai i te hopera’a nā ’āva’e e toru, e hōro’a te mau feiā fa’atere pupu autahu’ara’a ’e o te mau fa’anahonara’a, ’aore rā te mau pāpa’i parau, i te nūmera o te feiā i tae mai i te mau rurura’a i te ’āva’e i ma’iri, ’ia tāpa’o te pāpa’i parau pāroita i te reira i roto i te parau fa’a’ite. E hōro’a te pupu peresibutero ’e te Sōtaiete Tauturu i te mau parau fa’a’ite nō ni’a i te mau uiuira’a aupurura’a nō nā ’āva’e e toru. E hi’o te ’episekōpo i te ’āfaro maita’i o te parau fa’a’ite ’e e ha’apāpū oia ’ia hāpono te pāpa’i parau i te reira nā mua roa i te tai’o mahana.

Te mau ’āmuira’a e fa’a’ohipa nei i te putu parau uira ha’aputu pu’e parau a te ’Ēkālesia. E fa’aineine te pāpa’i parau pāroita tāta’itahi i te parau fa’a’ite i ni’a i te rorouira, ’e e hāpono rorouira atu i te pū fa’atere o te ’Ēkālesia ’ia au i te arata’ira’a ’e vai ra i ni’a i te parau fa’a’ite. E nene’i, e ’ōpere ’e e tāpe’a mai te mau pāpa’i parau i te hōho’a tāpiti nō te reira ’ia au i tei hina’arohia.

Te mau ’āmuira’a ’aita e fa’a’ohipa nei i te putu parau uira ha’aputu pu’e parau a te ’Ēkālesia. E fāri’i te pāroita tāta’itahi i te hō’ē hōho’a pāpie nō te parau fa’a’ite toru ’āva’e mai roto mai i te piha tōro’a a te ārea, i te hope’a o te toru ’āva’e tāta’itahi. Tē vai ra i ni’a i te reira pāpie te mau nūmera i nene’ihia nō te rahira’a melo ’e te rahira’a ta’ata i roto i te mau pupu. E fa’a’ī te pāpa’i parau pāroita tāta’itahi i te mau vāhi vata ’e e hāpono ’oia i te parau fa’a’ite motunene i te titi, ’ia au i te mau arata’ira’a e vai ra i ni’a i te parau fa’a’ite. E ’ōpere ’e e tāpe’a mai te mau pāpa’i parau i te mau hōho’a mai te mea e tītauhia.

E fāri’i ato’a te titi i te hō’ē hōho’a pāpie nō te parau fa’a’ite toru ’āva’e mai te piha tōro’a a te ārea mai. Tē vai ra i ni’a i te reira pāpie te mau nūmera i nene’ihia nō te rahira’a melo ’e te rahira’a ta’ata i roto i te mau pupu, nō te pāroita tāta’itahi o te titi. ’Ia fāri’i te pāpa’i parau titi ’aore rā te tauturu pāpa’i parau titi i te mau parau fa’a’ite a te mau pāroita, e fa’a’ī ’oia i te parau fa’a’ite a te titi, ’e e hi’opo’a ’oia i te reira ’e te peresideni titi ’e e hāpono ’oia i te reira i te piha tōro’a a te ārea i roto i na mahana e 30 i te hopera’a nā ’āva’e e toru.

33.5.2

Te mau tāpura i’oa o te mau melo

E roa’a mai te mau tāpura i’oa o te mau melo i roto i te mātini rorouira a te pāroita ’aore rā a te piha tōro’a a te ārea. Tei roto i teie mau tāpura i’oa te mau ha’amāramaramara’a faufa’a hau atu nō te fa’a’ite nō ni’a i te taera’a mai o te mau melo. E tauturu te reira i te feiā fa’atere ’ia ’ite ’o vai te mau melo tei rae’ahia te matahiti ’ōro’a, te feiā ’āpī tamāroa tei rae’ahia te matahiti misiōni, ’o vai te mau tāne e mau nei i te autahu’ara’a a Melehizedeka, ’o vai te mau melo tei fāri’i i tō rātou ’ōro’a hiero, ’e o’ vai te feiā ’āpī tei tītauhia e tārena nō te mau uiuira’a a te ’episekōpora’a. ’Ia roa’a i te feiā fa’atere pupu autahu’ara’a ’e fa’anahora’a, te tāpura i’oa nō te feiā i tāpa’ohia i roto i tā rātou pupu autahu’ara’a, ’aore rā tā rātou fa’anahora’a.

33.5.3

Fa’a’ohipa i te mau nūmera

Te mau nūmera ’e te mau fāito ato’a i roto i te hō’ē parau fa’a’ite, e hōho’a ïa nō te melo hō’ē ’e tōna mau hina’aro hō’ē roa. E ’imi te feiā fa’atere i te arata’ira’a a te Fatu ’a feruri ai rātou ’o vai tē hina’aro nei i tā rātou tauturu ’e e aha te tauturu e tano.

E faufa’a ta’a ’ē tō te mau parau i roto i teie mau parau fa’a’ite, nō te ’episekōpora’a ’e te ’āpo’ora’a pāroita nō te hi’o i te nu’ura’a o te mau melo o te pāroita ’e nō te fa’aoti nāhea ’ia ha’amaita’i ’e ’ia ha’apūai ia rātou. ’Ei hi’ora’a, e nehenehe teie mau parau fa’a’ite e tauturu i te feiā fa’atere ’ia fa’aoti ’o vai te ta’ata pa’ari fa’afāriuhia tē ’ore e tae nei i te mau rurura’a autahu’ara’a ’e Sōtaiete Tauturu i roto i te ’āva’e.

E nehenehe te mau hānerera’a i roto i te mau parau fa’a’ite nō te taera’a mai ’ia fa’a’ohipahia nō te fa’a’ite i te huru haerera’a o te mau nūmera, tē mara’a ra ānei te taera’a mai ’aore rā te topa ra ānei. ’Eiaha rā teie mau hānerera’a ’ia fa’a’ohipahia nō te fa’aau i te hō’ē pāroita i te tahi, te hō’ē pupu autahu’ara’a i te tahi, ’aore rā te hō’ē ta’ata i te tahi. E mea ta’a ’ē roa te huru o terā pāroita ’e terā ta’ata.

33.6

Te mau parau melora’a

Tei roto i te mau parau melora’a te i’oa ’e te vāhi nohora’a o te mau melo, nā reira ato’a te mau ’ōro’a ’e te tahi atu ha’amāramaramara’a nō ni’a ia rātou. ’Ia vai i roto i te pāroita, te parau melora’a o te mau melo tāta’itahi e ora ra i roto i te mau ’ōti’a o te pāroita.

E ha’apa’ohia te parau melora’a i roto i te pāroita i reira te melo e ora nei. Nō te tahi atu fa’anahora’a ta’a ’ē, e mea varavara rā, e mea tītauhia te parau fāri’i a nā ’episekōpo ’e a te peresideni titi ’aore rā nā peresideni titi, nā reira ato’a te parau fa’ati’a a te Piha tōro’a a te Peresidenira’a Mātāmua. Nō te ani i te reira fa’anahora’a ta’a ’ē, e hāpono te (mau) peresideni titi i te hō’ē rata i te piha tōro’a o te Peresidenira’a Mātāmua nō te tītau i te parau fa’ati’a.

Te mau parau melora’a ana’e nō te tāpa’o i te mau ’ōro’a ’e te tahi atu mau ’ohipa mana i roto i te mau pu’e parau tāmau a te ’Ēkālesia. Nō reira, ’ia pāpū i te ’episekōpo ē, tē ha’apa’o ’āfaro maita’i ra te mau pāpa’i parau i te mau pu’e parau ’e e hāpono-’oi’oi-hia te mau ha’amāramaramara’a ’āpī i te pū fa’atere o te ’Ēkālesia ’aore rā i te piha tōro’a a te ārea. E mea faufa’a ta’a ’ē te tāpa’opa’ora’a i te ha’amāramaramara’a nō te mau ’ōro’a, te tītau-’oi’oi-ra’a i te parau melora’a o te mau melo e haere mai i roto i te pāroita, ’e te hāpono-’oi’oi-ra’a i te parau melora’a ’ia fa’aru’e ana’e i te pāroita.

Hou te hō’ē melo ’a uiuihia ai nō te hō’ē pi’ira’a i roto i te ’Ēkālesia, nō te fa’atōro’ara’a i roto i te autahu’ara’a a Melehizedeka, ’aore rā nō te hō’ē parau fa’ati’a nō te hiero, e ha’apāpū te ’episekōpo ē, ’aita e tāpa’ora’a ’āpī i ni’a i te parau melora’a, ’aita e fa’a’itera’a, aita e mana’o pāto’i nō ni’a i te tā’atira’a ’e te ’ōro’a, ’e ’aita e ’ōpanira’a ti’ara’a melo tei a’o-pāpū-hia.

’Eiaha te mau parau melora’a mana a te ’Ēkālesia ’ia fa’a’itehia ’e ’ia hōro’ahia i te mau melo. E’ita ato’a te hōho’a nō te reira e hōro’ahia i te mau melo. E’ita roa ato’a e nehenehe e hōro’a i te mau parau melora’a i te hō’ē noa a’e ta’ata maori rā i te ’episekōpo ’aore rā i te pāpa’i parau pāroita.

Tē fa’aitoitohia nei te mau melo ’ia mau i te hō’ē ha’apotora’a parau nō te mau ’ōro’a nō rātou iho ’e nō te mau tamari’i ato’a e ora ra i te fare. I te mau matahiti ato’a, e hi’opo’a te mau pāpa’i parau ’aore rā te ’episekōpora’a i teie mau ha’apotora’a parau ’e te mau melo ’ia au i te mau ture pārurura’a ’itepiri e vai ra i roto i te 33.8 ’e i te 33.9. E nehenehe teie hi’opo’ara’a ’ia ravehia i te taime nō te fa’a’āfarora’a tuha’a ’ahuru matahiti. Mai te mea e ’itehia te mau hape, e ha’apāpū te pāpa’i parau ē, ’ia tauihia te parau pāpa’i o te parau melora’a.

Nō te mau ’āmuira’a e fa’a’ohipa nei i te putu parau uira ha’aputu pu’e parau a te ’Ēkālesia, e nene’i te mau pāpa’i parau i te ha’apotora’a parau nō te mau ’ōro’a, nō te melo tāta’itahi. I roto i te tahi mau ’āmuira’a, e nehenehe te feiā fa’atere ’aore rā te mau pāpa’i parau e ani i te hōho’a nō teie mau ha’apotora’a parau i te piha tōro’a a te ārea.

’A hi’o Hāmani i te parau fa’a’ite i roto i te fa’anahora’a nō te mau ti’a fa’atere ’e te mau pāpa’i parau, nō te mau arata’ira’a nō ni’a i te hāmanira’a i te hō’ē parau melora’a.

33.6.1

Te mau i’oa i fa’a’ohipahia i roto i te mau pu’e parau a te ’Ēkālesia

E pāpa’ihia, te ta’ato’ara’a o te i’oa tīvira mana o te ta’ata, ’ia au i te fa’aturera’a ’e te ta’ere o te fenua, i ni’a i te mau parau melora’a ’e i te mau parau ha’apāpū ’ōro’a.

33.6.2

Te mau melo i tāpa’ohia te i’oa

I roto i te mau nūmera ’e te mau parau fa’a’ite, e parauhia te mau ta’ata i muri nei, te mau melo tei tāpa’ohia te i’oa. ’Ei parau melora’a tō rātou tāta’itahi :

’O tei bāpetizohia ’e tei ha’amauhia.
’O tei raro mai i te 9 matahiti tei ha’amaita’ihia, ’aita rā i bāpetizohia.
’O tei ’ore i ’ite i te ha’apa’ora’a nō tō rātou ma’i huma manava, ta’a ’ē noa atu tō rātou matahiti.
Te mau tamari’i ’aita i ha’amaita’ihia i raro mai i te 8 matahiti, ’e (1) hō’ē a’e metua e melo nō te ’Ēkālesia, ’aore rā hō’ē a’e metua tupuna e melo nō te ’Ēkālesia, ’e (2) ’ua hōro’a nā metua to’opiti i tā rāua parau fa’ati’a ’ia hāmanihia te hō’ē parau melora’a. ’O te mau tamari’i ato’a ïa a te feiā fa’afāriu. (Mai te mea ’aita tā te hō’ē metua e parau mana nō te ha’apa’o i te tamari’i, e nava’i noa te parau fa’ati’a a te metua nāna e ha’apa’o).

Te ta’ata 9 matahiti, ’e hau atu, e parau melora’a tōna ’aita rā i bāpetizohia ’e i ha’amauhia, e’ita ïa ’oia e fa’arirohia ’ei melo. Terā rā, e tāpe’a noa te pāroita i tōna parau melora’a ē tae roa i te 18ra’a o tōna matahiti. I te reira taime, mai te mea ’aita ’oia e hina’aro ’ia bāpetizohia, noa atu ’ua hōro’ahia iāna te mau rāve’a ato’a, e fa’a’ore te ’episekōpo i tōna parau melora’a, ma te parau fa’ati’a i pāpa’ihia e te peresideni titi. Terā rā, e’ita e fa’a’orehia te parau melora’a o te mau melo ’aita i ’ite i te ha’apa’ora’a nō to rātou ma’i huma manava, ’e ’aita i bāpetizohia.

33.6.3

Te mau pu’e parau o te mau melo ’āpī o te pāroita

E fārerei te pāpa’i parau pāroita ’aore rā te hō’ē tauturu pāpa’i parau pāroita i te mau melo ’āpī o te pāroita i te taera’a mai iho ā tō rātou parau melora’a nō te hi’opo’a i te ’āfaro-maita’i-ra’a o te parau ha’apoto o te mau ’ōro’a o te ta’ata iho.

Nō te mau arata’ira’a nō ni’a i te fa’a’itera’a i te mau melo ’āpī i te ’āmuira’a, i muri iho i te fāri’ira’ahia tō rātou parau melora’a, ’aore rā i muri iho i tō rātou bāpetizora’ahia ’e te ha’amaura’ahia, hi’o 29.2.2.8.

33.6.4

Te mau parau melora’a o te mau melo e taui i te vāhi fa’aeara’a ’aore rā ’o tē haere i rāpae i tā rātou pāroita tumu nō te hō’ē taime ri’i.

E raupā te feiā fa’atere o te pāroita, te mau taea’e aupuru, te mau tuahine aupuru ’aore rā te mau pāpa’i parau i te fa’aeara’a ’āpī o te mau melo ’ia ’ite ana’e rātou ē, tē taui ra te mau melo i tō rātou fa’aeara’a. ’Ia fārerei ’oi’oi te feiā fa’atere o te pāroita ’āpī i teie mau melo tei tae i’ō rātou e ti’a ai.

Mai te mea, ’ua ’imi noa ana te pāpa’i parau ’e ’aita i ’itehia iāna te vāhi tei reira teie mau melo, e raupā ’oia i te parau fa’ati’a a te ’episekōpo nō te hāpono i te mau parau melora’a i te pū fa’atere o te ’Ēkālesia ’aore rā i te piha tōro’a a te ārea, i reira e tāmau noa ai te mau mā’imira’a nō te ’imi ia rātou.

’Ia tāui ana’e te hō’ē ta’ata i te pāroita nō te hō’ē tau e hau i te toru ’āva’e, e fa’ahaere te hō’ē pāpa’i parau i te parau melora’a i roto i te pāroita ’āpī. Fa’anahora’a ta’a ’ē, e’ita te parau melora’a e hāponohia mai te mea tē ’ōpua ra te melo e ho’i mai i muri iho i te tahi tau ri’i ’aore rā ’ia oti tāna tau ’ohipara’a ’o tē hau atu i te toru ’āva’e.

’Ia fa’aru’e ana’e te hō’ē ta’ata i te pāroita nō te hō’ē tau e iti mai i te toru ’āva’e, ’e tē ’ōpua ra e ho’i mai, e tāpe’a-noa-hia te parau melora’a i roto i te pāroita tumu. E tāpe’a ato’a te pāroita tumu i te mau pu’e parau pae faufa’a a taua melo ra.

Mai te mea ’aita te feiā fa’atere i pāpū i te vāhi e ’āfa’i ai i te parau melora’a (mai te hō’ē melo i te fare tāpe’ara’a), e ha’apāpū rātou ē, e tāpe’ahia te reira i roto i te pāroita ’o tē pāhono maita’i a’e i te mau hina’aro o taua ta’ata ra.

33.6.5

Te parau melora’a o te mau melo e tāvini ra i rāpae i tā rātou pāroita tumu

33.6.5.1

Te mau peresideni misiōni ’e te mau peresideni hiero

E tāpe’a-noa-hia te parau melora’a o te hō’ē peresideni misiōni ’e o tāna vāhine i roto i tā rāua pāroita tumu maori rā ’ua ’āpe’e ato’a mai tā rāua tamari’i ia rāua. Mai te mea e ’āpe’e mai te mau tamari’i ia rāua, e fa’ahaerehia te parau melora’a o te peresideni misiōni, o tāna vāhine ’e o tā rāua mau tamari’i i te pāroita tei reira rātou te orara’a nō te roara’a o tā rātou misiōni.

E vai noa te parau melora’a o te hō’ē peresideni hiero ’e tāna vāhine i roto i tō rāua pāroita tumu.

33.6.5.2

Te tahi atu mau fa’auera’a ’ohipa i roto i te ’Ēkālesia

Mai te mea e tonohia te mau melo i rāpae i tā rātou pāroita tumu, e tāpe’a-noa-hia tā rātou parau melora’a ’e te mau parau pae faufa’a i roto i tā rātou pāroita tumu. Mai te mea nō teie tonora’a e tītauhia i te mau melo ’ia taui i tā rātou pāroita tumu nō te hō’ē maorora’a e toru ’āva’e ’aore rā hau atu, ’e mai te mea e ’āpe’e tā rāua mau tamari’i ia rāua, e fa’ahaerehia tā rātou parau melora’a i roto i te pāroita ’āpī.

33.6.5.3

Te mau misiōnare rave tāmau

Hi’o 24.9.10.

33.6.6

Te mau pu’e parau o te feiā ’āpī pa’ari ’ōtahi

Hi’o 14.6.6.

33.6.7

Te parau melora’a o te mau melo e ora nei i te fare ma’i ’aore rā i te fare rū’au

’Ia vai te parau melora’a o te mau melo e ora nei i te fare ma’i ’aore rā i te fare rū’au ’e te huma, i roto i te pāroita tē nehenehe e tāvini maita’i a’e ia rātou. I te rahira’a o te taime, ’o te pāroita ïa tei reira te fare ma’i ’e te fare rū’au. E ha’apāpū te feiā fa’atere o te pāroita ē, e fāri’i teie mau melo i te tā’āto’ara’a o te fa’anahora’a a te ’Ēkālesia, te fāito e noa’a mai.

33.6.8

Te parau melora’a o te mau melo i roto i te ’āua fa’ehau

’Ia tomo te hō’ē melo i roto i te ’āua fa’ehau nō te hō’ē tau ha’api’ipi’ira’a, e tāpe’ahia te parau melora’a i roto i te pāroita tumu ē tae roa atu i te taime e tonohia ai ’oia i te tahi atu ’āua fa’ehau nō te hō’ē tau maoro a’e. I te reira taime, e niuniu te melo i te pāroita tumu ma te hōro’a i te i’oa ’e te vāhi o te pāroita ’āpī, ’ia ti’a i te hō’ē pāpa’i parau ’ia hāpono i te parau melora’a.

Mai te mea tei te moana te melo nō te hō’ē tau maoro, ’aore rā ’ua tonohia i ni’a i te tahua tama’i, ’aore rā ’aita ’oia i roto i te mau ’ōti’a o te hō’ē titi, o te hō’ē misiōni, tei mātarohia, e tāpe’ahia te parau melora’a i roto i te pāroita fātata i te ’āua fa’ehau.

33.6.9

Te parau melora’a o te mau melo ’aita e nohora’a tāmau

Nō te mau melo e rātere pinepine nei, ’e ’aita e nohora’a tāmau, e paraparau rātou i te ’episekōpo o tō rātou nohora’a mātāmua nō te fa’ata’a i te hō’ē pāroita tumu. Nā te reira pāroita e tāpe’a i te parau melora’a, ’e e fārerei tāmau te feiā fa’atere o te pāroita i teie mau melo. E hōro’ahia te mau ō ’e te tuha’a ’ahuru i roto i te reira pāroita.

33.6.10

Te parau melora’a nō te mau melo huma roro

Mai te mea e fa’aoti te ’episekōpo ē, tē vai ra te hō’ē ta’ata e 8 a’e matahiti ’aita tōna fāito ti’a’aura’a, e fa’aue ’oia i te hō’ē pāpa’i parau ’ia tāpa’o i roto i te tuha’a nō te bāpetizora’a o te parau melora’a : « ’Aita e fāito ti’a’aura’a » (hi’o 38.2.3.5). E hāpono te pāpa’i parau i te reira parau i fa’a’āfarohia i te pū fa’atere o te ’Ēkālesia ’aore rā i te piha tōro’a a te ārea. ’Eiaha te parau melora’a ’ia fa’a’orehia.

33.6.11

Te parau melora’a nō te mau melo tari’a turi ’aore rā te mau ta’ata e fifi tō rātou nō te fa’aro’o

Te mau melo e fa’a’ohipa nei i te reo vāvā ’e tō rātou ’utuāfare, e nehenehe rātou e mā’iti ’ia vaiiho i tō rātou mau parau melora’a nō te ’Ēkālesia i te hō’ē o te mau vāhi i muri nei : (1) tā rātou pāroita tumu, (2) te pāroita i fa’anahohia nō te fāri’i i te pupu tari’a turi ’e te mau ta’ata e fifi tō rātou nō te fa’aro’o, o te hō’ē pae fenua, ’aore rā (3) te hō’ē pāroita ’aore rā te hō’ē ’āma’a tei fa’anahohia nō te mau melo tari’a turi ’e te mau ta’ata e fifi tō rātou nō te fa’aro’o.

33.6.12

Te parau melora’a o te mau tamari’i fa’a’amu

E nehenehe e hāmani i te parau melora’a nō te mau tamari’i fa’a’amu, ’aore rā e fa’a’āpī i te reira, i te taime noa rā ’ua oti te fa’a’amura’a i te ha’amanahia. ’Ia tū’ati te i’oa i ni’a i te parau melora’a i te fa’aotira’a a te ture nō te fa’a’amura’a. E nehenehe noa e fa’a’āpī i te parau melora’a o nā metua ’ia oti roa te fa’a’amura’a i te ravehia.

33.6.13

Te parau melora’a o te mau ’aiū i fānauhia i rāpae i te fa’aipoipora’a

Hi’o i te 18.6.3.

33.6.14

Te parau melora’a nō te mau tamari’i ’ua ta’a nā metua

Mai te mea ’ua ta’a nā metua o te hō’ē tamari’i, e nehenehe e pāpa’i i tōna i’oa tīvira mana, ’ia au i te ture ’e te peu o te fenua, i ni’a i te parau melora’a ’e i te parau ha’apāpūra’a nō te mau ’ōro’a autahu’ara’a ’e te mau ha’amaita’ira’a.

33.6.15

Te parau melorara’a i tāpa’ohia te tahi parau

Hi’o 32.14.5.

33.6.16

Te parau melora’a ma te mau fa’a’itera’a ta’a ’ē

’Aita fa’ahou teie mau pu’e parau.

33.6.17

Te parau melora’a ma te tītaura’a a te ’episekōpo e tāniuniu mai

’Aita fa’ahou teie mau pu’e parau.

33.6.18

Te ’ōpanira’a ’ia fa’ahaere i te hō’ē parau melora’a

Mai te mea e taui te hō’ē melo i te nohora’a ’a vai noa ai te mau ’ōpanira’a ti’ara’a melo tei a’o-pāpū-hia, ’aore rā aita ā te tahi atu fifi i matara atu ra, e fa’atae te ’episekōpo, ’aore rā te pāpa’i parau pāroita tei fa’ati’ahia e te ’episekōpo, i te hō’ē anira’a i te pū fa’atere o te ’Ēkālesia ’aore rā i te piha tōro’a a te ārea nō te tu’u i te tahi ’ōpanira’a ’ia fa’ahaere i te hō’ē parau melora’a. E ani-ato’a-hia te ’ōpanira’a ’ia fa’ahaere i te hō’ē parau melora’a nō te huna-ha’avare-ra’a i roto i te ’ohipa tōtauturu.

E’ita te parau melora’a tei ’ōpanihia ’ia fa’ahaere, e fa’ahaerehia i roto i te hō’ē ’āmuira’a ’āpī ē tae roa atu e fa’ati’ahia ai te reira e te fa’atere autahu’ara’a i ani i te ’ōpanira’a.

33.6.19

Te mau pu’e parau nō roto mai i te mau parau « nohora’a ’itea-’ore-hia »

I te taime e ’itehia ai te hō’ē melo tei tu’uhia tōna parau melora’a i roto i te pu’e parau « nohora’a ’itea-’ore-hia », e hāponohia te parau melora’a i te pāroita ma te tahi parau fa’aitoitora’a i te ’episekōpora’a ’e i te feiā fa’atere pupu autahu’ara’a ’ia hāhaere oi’oi iāna mai te mea e nehenehe, ’e ’ia fa’ahoa iāna. E nehenehe ato’a e ani i te mau misiōnare rave tāmau ’ia hāhaere ’e ’ia fa’ahoa i teie mau melo.

33.6.20

Tāpa’opa’o ’e fa’atītī’aifaro i te mau ha’amāramaramara’a nō te ’ōro’a

Hi’o pene 18.

33.6.21

Fa’aineine i te mau parau ha’apāpū nō te mau ’ōro’a ’e te mau ha’amaita’ira’a

E ha’apāpū te feiā fa’atere autahu’ara’a ē, e fa’aineine ’e e ’ōpere ’oi’oi te mau pāpa’i parau i te mau parau ha’apāpū nō te mau ’ōro’a ’e te mau ha’amaita’ira’a, i muri iho noa i te ha’amaita’ira’a tamari’i, te bāpetizora’a ’e te ha’amaura’a ’e te fa’atōro’ara’a i te autahu’ara’a. E fa’aitoito te feiā fa’atere i te mau melo ’ia fa’aherehere i teie mau parau ha’apāpū, ma te fa’aite ia rātou ē, e’ita te reira e hāmani-fa’ahou-hia mai te mea e mo’e ’aore rā e ’ino te reira.

33.6.22

Tāpa’o ’e fa’atītī’aifaro i te ha’amāramaramara’a tīvira

I ni’a i te parau melora’a tē vai nei te ha’amāramaramara’a tīvira o te hō’ē ta’ata (te i’oa ; te i’oa o nā metua ; te mahana fānaura’a ; te parau nō te fa’aipoipora’a ; te mahana ’ua ta’a nā hoa fa’aipoipo, mai te mea ’ua tupu te reira ; ’e te mau vāhi i tupu ai teie mau mea). Mai te mea e ’ite te mau melo ē, ’ua hape teie ha’amāramaramara’a i ni’a i tā rātou parau ha’apotora’a ’ōro’a, e nehenehe rātou e ani i te pāpa’i parau ’ia fa’atītī’aifaro i te reira i ni’a i tō rātou parau melora’a. Mai te mea tē vai ra te mau pāpie tīvira mana, e ani te ’episekōpo ’ia hi’o i te reira nō te ha’apāpū i te tanora’a o i te anira’a fa’atītī’aifarora’a.

33.6.23

Te mau vaira’a ta’a ’ē

Nō te mau vaira’a ta’a ’ē tei ’ore i fa’ahitihia i roto i teie tuha’a, mai te fa’aea-noa-ra’a te tāne i te vahine ’aita e fa’aipoipora’a (union ou mariage de fait), e hi’o te feiā fa’atere i te mau arata’ira’a nō ni’a i te parau melora’a ’aore rā e fāfā rātou i te pū fa’atere o te ’Ēkālesia ’aore rā i te piha tōro’a a te ārea.

33.6.24

Te mau hi’opo’ara’a i te mau parau melora’a

I te mau matahiti ato’a, e ha’apāpū te pāpa’i parau titi ’aore rā te tauturu pāpa’i parau titi ē, e ravehia te hō’ē hi’opo’ara’a o te mau parau melora’a i roto i te pāroita tāta’itahi. E nehenehe te peresideni titi e hōro’a i teie hōpoi’a i te pāpa’i parau titi, i te hō’ē tauturu pāpa’i parau titi, i te pāpa’i parau pāroita, i te hō’ē tauturu pāpa’i parau pāroita, ’aore rā i te hō’ē pupu o teie mau taea’e, tei te huru te vaira’a i roto i tōna titi. E nehenehe te peresideni titi e pi’i i te tahi atu mau ta’ata ’aravihi i roto i te ha’apa’ora’a i te parau melora’a nō te tauturu i roto i teie mau hi’opo’ara’a. ’Ia fa’aotihia te mau hi’opo’ara’a nā mua a’e i te 30 nō Tiunu o te matahiti tāta’itahi.

Hau atu i teie mau hi’opo’ara’a, e fa’aue te ’episekōpo i te hō’ē pāpa’i parau pāroita, ’aore rā hau atu, ’ia arata’i i te hi’opo’ara’a matahiti o te ha’apotora’a parau nō te mau ’ōro’a ’e te mau melo mai tei fa’ata’ahia i roto i te 33.6. Mai te mea e ’itehia te mau hape, e ha’apāpū te pāpa’i parau ē, ’ia tauihia te parau pāpa’i o te parau melora’a.

33.7

Te mau pu’e parau nō te ’ā’amu

33.7.1

Te mau ’ā’amu o te paroita ’e o te titi

E ha’aputu te ’āmuira’a tāta’itahi o te ’Ēkālesia i te mau mea faufa’a nō ni’a i te ’āmuira’a, mai te mau fa’ati’ara’a a te feiā fa’atere o te ’āmuira’a nei (hi’o Te Parau Ha’api’ira’a ’e te mau Parau Fafau 69:3, 5). E ’ite-maita’i-hia te mau mea faufa’a rahi maoti :

Te ferurira’a i te mau tauto’ora’a nō te tauturu i te mau ta’ata ’e i te mau ’utuāfare.
Te ’itera’a i te mau mea rarahi i tupu ’o tē fa’a’ite nei i te fa’aurura’a a te Atua i roto i te orara’a o tāna mau tamari’i.
Te pāpa’ira’a i teie mau ’ohipa i tupu, nā reira ato’a te mau ha’api’ira’a i ’apohia mai.

Te pāpa’ira’a i te ’ā’amu, e ’ohipa pae vārua ïa nō tē ha’apuai i te fa’aro’o o te feiā pāpa’i ’e o te feiā e tai’o i te reira. Nā te ha’aputura’a i te mau ’ā’amu i te roara’a o te matahiti e ha’amaita’i i te fāito maita’i o te ’ā’amu. Maoti te reira e noa’a ato’a ai e fa’a’ite ’oi’oi i te reira i te mau melo o te ’āmuira’a nā roto i te ChurchofJesusChrist.org.

E arata’i te peresidenira’a titi i te pāpa’i parau titi ’aore rā i te hō’ē tauturu pāpa’i parau titi i roto i te fa’aineinera’a i te ’ā’amu o te titi. E nehenehe ato’a te peresidenira’a titi e pi’i i te hō’ē tahu’a pāpa’i ’ā’amu nō te tauturu i te pāpa’i parau i fa’auehia ’ia fa’aineine i te reira. E ’āpe’e te ’episekōpora’a i te reira huru rāvera’a nō te pāroita. Te vai nei te mau arata’ira’a i roto i Te mau ’ā’amu matahiti o te titi, te mata’eina’a ’e te misiōni i ni’a i te ChurchofJesusChrist.org.

33.7.2

’Ā’amu o te ’Ēkālesia

E tīti’a ha’aputu te Tuha’a fa’atere nō te ’ā’amu o te ’Ēkālesia i te mau pu’e parau nō te ’ā’amu, mai te pu’e parau a te mau ta’ata, te anoihi ’e te mau tao’a hāmani « nō te maita’i o te ’Ēkālesia, ’e nō te mau u’i ’āpi » (Te Parau Ha’api’ira’a ’e te mau Parau Fafau 69:8). E fa’ataehia te mau uira’a nō ni’a i te faufa’a ’ā’amu o te mau pu’e parau i te :

Church History Library [Vaira’a buka nō te ’ā’amu o te ’Ēkālesia]

15 East North Temple Street

Salt Lake City, UT 84150-1600

Niuniu : 1-801-240-5696

Rata uira : history@ChurchofJesusChrist.org

33.8

Te ’ōmo’e o te mau pāpa’a parau

E mea ’ōmo’e te mau pu’e parau a te ’Ēkālesia, i ni’a ānei i te pāpie, te rorouira ’aore rā i roto i te tahi atu mau rāve’a rorouira. ’O te mau parau melora’a ïa, te mau pu’e parau i te pae faufa’a, te mau pu’e parau o te mau rurura’a, te mau ’api parau ’e te mau parau mana (’oia ato’a te mau pu’e parau nō te mau ’āpo’ora’a nō te ti’ara’a melo), ’e tae noa atu te mau mea i pāpa’ipa’ihia i roto i te mau uiuira’a ’ōmo’e.

Tei ni’a i te feiā fa’atere ’e te mau pāpa’i parau te hōpoi’a nō tē pārurura’a i te mau pu’e parau a te ’Ēkālesia ma te rave, ma te ha’aputu ’e ma te fa’a’ore i te reira, ma te pāruruhia te orara’a ’ōmo’e o te mau ta’ata. E ha’apāpū te feiā fa’atere ē, te parau i ha’aputuhia mai roto mai i te mau melo, e (1) vai noa ïa i roto i te mau ’ōti’a tā te ’Ēkālesia i ha’amau ’e (2) e fa’a’ohipa-noa-hia te reira nō te mau ’ohipa mana a te ’Ēkālesia.

E hōro’ahia te mau pu’e parau ’e te mau parau fa’a’ite a te ’Ēkālesia i te feiā noa tei ha’amanahia nō te fa’a’ohipa i te reira.

E pāruru-maita’i-hia te mau parau tāireuirahia ma te ta’ohuna (hi’o 33.9.1). E ha’apāpū te feiā fa’atere ē, ’aita te reira putura’a ’ā e fa’a’ohipahia e te ta’ata nōna, nō te poritita ’aore rā nō te tapiho’ora’a. E’ita te mau ha’amāramaramara’a nō roto mai i te mau pu’e parau a te ’Ēkālesia, nā reira ato’a te mau ’ā’amu, e hōro’ahia i te mau ta’ata ’aore rā i te mau pū e rave nei i te tahi mā’imira’a ’aore rā te tahi tītorotorora’a.

Nō te mau nūmera niuniu o te titi ’e o te pāroita tei ’ōperehia i te mau melo, ’ia pe’ehia te mau arata’ira’a i te 38.8.16. Te mau tāpura i’oa nō te mau melo tei ni’a i te reira te tahi atu ā mau ha’amāramaramara’a, mai te matahiti ’e te ti’ara’a melo, e nehenehe te reira e hōro’ahia i te feiā fa’atere noa nō te titi ’e nō te pāroita.

33.9

Te ti’a’aura’a i te mau pu’e parau

’Ia fa’ariro te feiā fa’atere o te titi ’e o te pāroita i te ti’a’aura’a pāpū o te mau pu’e parau ’ei tuha’a nō tā rātou terera’a ’ohipa ha’aputu pu’e parau. ’Ua vauvauhia e toru tuha’a rahi nō te ti’a’aura’a pu’e parau i roto i te mau paratarafa i muri nei.

33.9.1

Te pārurura’a

E pāruruhia te mau parau ato’a ’eiaha te feiā ’aita tā rātou parau fa’ati’a e hi’o i te reira, e taui i te reira, e fa’a’ore i te reira ’aore rā e fa’a’ite i te ta’ata i te reira. E vaihohia i te vāhi pāpū te mau pu’e parau a te ’Ēkālesia, te mau parau fa’a’ite, te hōho’a nō te mau putu parau uira’a ato’a ’e te mau putura’a ’ā. Nō te mau pu’e parau ’ōmo’e roa, mai te mau nene’ira’a rorouira ’e te mau ha’aputura’a tā’ireiuira, e vaihohia te reira i roto i te hō’ē piha’ume pōnaohia, ’aore rā te hō’ē ’āfata i roto i te piha tōro’a a te ti’a fa’atere, ’aita ana’e te reira e fa’a’ohipahia.

Nō te pāruru i te mau ha’amāramaramara’a ’ōmo’e i roto i te mau mātini rorouira, e mea ti’a i te feiā fa’atere ’e te mau pāpa’i parau ’ia fa’a’ohipa i te mau rāve’a ta’ohuna o te mau fa’anahora’a ha’aputu pu’e parau a te ’Ēkālesia. E pāpa’ihia te mau ta’ohuna ’e e pōnaohia i roto i te hō’ē ’āfata parau i pōnaohia i te hō’ē vāhi ātea i te mātini rorouira. E tauihia te reira i te mau tau ato’a i fa’ata’ahia, ’e i te mau taime ato’a e ha’amāuruuruhia ai te feiā fa’atere ’aore rā te mau pāpa’i parau. Mai te mea e fa’a’ohipa te mau melo i te mau rorouira a te titi ’e a te pāroita nō te ’ā’amu ’utuāfare, e’ita rātou e fa’ati’ahia ’ia tomo i roto i te tuha’a nō ni’a i te mau parau melora’a ’aore rā te pae faufa’a.

E rave rahi fenua tei ha’amana i te mau ture pārurura’a ’itepiri ’o tē fa’atere i tē fa’a’ohipara’a i te mau ’itepiri nō ni’a i te ta’ata, mai te mau parau i roto i te mau parau melora’a ’e i te tahi atu mau pu’e parau nō ni’a i te mau ta’ata. Nō te ’ite i te mau fa’ahepora’a o te reira mau ture i ni’a i te ti’a’aura’a i te mau pu’e parau a te ’Ēkālesia i terā fenua ’e i terā fenua, ’aore rā nō te raupā i te arata’ira’a nō te tahi ’ohipa ta’a ’ē, e nehenehe te feiā fa’atere e hāpono i te rata uira i te ti’a nō te pāruru ’itepiri a te ’Ēkālesia i te dataprivacyofficer@ChurchofJesusChrist.org.

33.9.2

Te tāpe’ara’a

E tāpe’ahia te mau pu’e parau ’ia au i te maorora’a e hina’arohia nō te ’ohipa fa’aterera’a, nō te fa’atura i te ture ’e nō te ’ā’amu. Te feiā fa’atere e uira’a tā rātou nō ni’a i te maorora’a e tāpe’a i te mau pu’e parau, e hi’o rātou i te mau arata’ira’a nō ni’a i te ha’aputura’a pu’e parau, ’aore rā e niuniu rātou i te pū fa’atere a te ’Ēkālesia, ’aore rā i te piha tōro’a a te ārea.

33.9.3

Te fa’aru’era’a

Te mau pu’e parau tahito roa ’e te mau pu’e parau tē ’ore e hina’aro-fa’ahou-hia, e fa’a’orehia te reira ’ia au i te mau rāve’a e ’ore roa ai te mau ha’amāramaramara’a ’e noa’a fa’ahou mai, ’aore rā e oti fa’ahou i te tū’ati’atihia. ’Ia tūmā-ana’e-hia te ’itepiri nō te parau melora’a ’aore rā nō te pae faufa’a e vai ra i ni’a i te hō’ē putu parau ’aore rā i ni’a i te tahi atu putura’a tāireuirahia, ’ia ha’apāpū te hō’ē ta’ata e’ita roa e roa’a i te fa’aho’i fa’ahou mai nā roto i te tahi noa atu mau rāve’a ’ihiānoa.

Nō te mau pu’e parau tē vai ra te faufa’a mau o te ’ā’amu, ’eiaha te reira ’ia fa’aru’ehia, ’ia tūmāhia ’e ’ia tu’uhia i roto i te pū vaira’a mātēria tauturu. E nehenehe e fa’atae i te mau uira’a nō ni’a i te faufa’a mau o te mau pu’e parau i te Vaira’a buka ’ā’amu a te ’Ēkālesia (Church History Library) (hi’o i te ha’amāramaramara’a i te 33.7.2).