« 34. Te mau faufa’a ’e te mau hi’opo’ara’a », Buka arata’i : Te tāvinira’a i roto i te ’Ēkālesia a Iesu Mesia i te Feiā Mo’a i te mau Mahana Hope’a nei (2020).

« 34. Te mau faufa’a ’e te mau hi’opo’ara’a », Buka arata’i rahi.

Te mau faufa’a ’e te mau hi’opo’ara’a

34.1

Te fa’a’ohipara’a i te faufa’a a te ’Ēkālesia

E mea mo’a te moni a te ’Ēkālesia ’e e tītauhia ’ia ti’a’au māite i te reira ’e ’ia pāruruhia. E fa’a’ohipahia teie moni e te mau melo noa i ha’amanahia nō te mau fā a te ’Ēkālesia tei ha’amanahia. E ti’a i te feiā fa’atere o te ’Ēkālesia ’ia pāruru ia rātou i te ’ohipa tāviri moni ’e i te tahi atu fa’a’ohipara’a tano ’ore i te moni a te ’Ēkālesia. ’Eiaha teie moni ’ia fa’a’ohipahia nō te mau fā o te ta’ata iho, ’aore rā ’ia « tārahuhia ». ’Eiaha ato’a te moni a te ’Ēkālesia ’ia ’āno’ihia i tā te ta’ata iho moni ’aore rā ’ia tu’uhia i roto i tāna iho vaira’a moni. ’Ua riro teie huru ’ohipa ’e te tahi atu mau fa’a’ohipara’a tano ’ore i te moni a te ’Ēkālesia ’ei hape rahi, e nehenehe te reira i te ’ōpani roa i te ti’ara’a melo ’aore rā i te ’īritira’a i te ti’ara’a melo (hi’o 32.6.3.3 ’e te 34.9.5).

34.2

Te fa’aterera’a i te faufa’a a te titi

34.2.1

Peresidenira’a titi

E vauvau teie tuha’a i te mau hōpoi’a a te peresideni titi i te pae nō te faufa’a a te titi. E nehenehe tāna e hōro’a i te tahi o teie ’ohipa i roto i te rima o tōna nā tauturu ’e te mau pāpa’i parau.

E ha’apāpū ’oia ē, e ha’apa’o-ti’a-hia te moni a te titi ’e e ti’a’auhia te reira (hi’o 34.6).
I roto i tā rāua mau uiuira’a tāmau nō te ti’a’aura’a, e tāu’aparau te peresideni titi ’e te ’episekōpo i te mau tuha’a faufa’a e ’itehia i ni’a i te mau parau fa’ata’ara’a faufa’a a te pāroita.
E ha’apāpū ’oia ē, ’ua ha’api’ihia te mau pāpa’i parau, te feiā fa’atere titi ’e te feiā fa’atere pāroita i tā rātou hōpoi’a i te pae nō te faufa’a ’e ’ua rave fa’aoti rātou i te ha’api’ipi’ira’a e vai ra. E ha’apāpū ato’a ’oia ē, e pe’e rātou i te mau ture ’e te mau fa’aturera’a a te ’Ēkālesia nō tē rave i teie mau hōpoi’a. E hōro’a tāmau ’oia i te mana’o tauturu i te feiā fa’atere ’e i te mau pāpa’i parau nō ni’a i tā rātou hōpoi’a i te pae nō te faufa’a mo’a a te ’Ēkālesia ’e e ha’apāpū ’oia ē, e’ita roa e fa’a’itehia te mau ta’ohuna nō te tomo i roto i te mau fa’anahora’a ha’apa’o pae faufa’a a te ’Ēkālesia.
E ha’api’i ’oia i te mau melo ’ia ’aufau i te tuha’a ’ahuru ti’a ’e ’ia hōro’a hua i te mau ō (hi’o 34.4).
E fa’atere ’oia i te tāpura faufa’a ’e te mau ha’amāu’ara’a a te titi (hi’o 34.7). E hi’o tāmau ’oia i te mau tāpura faufa’a ’e te mau ha’amāu’ara’a i pīha’i i te mau ’episekōpo, te mau pāpa’i parau o te titi ’e te feiā fa’atere o te titi. E ha’apāpū ’oia ē, tē pe’ehia nei te mau arata’ira’a i roto i te titi nō te tāpura faufa’a i tuhahia (hi’o 34.7.2).
E ha’apāpū ’oia ē, tē fa’atura ra te titi ’e te mau pāroita i te mau ture nō ni’a i te tute, nō tē pāruru i te ti’ara’a tute ’ore o te ’Ēkālesia (hi’o 34.10.1).
E ha’apāpū ’oia ē, ’ua fa’anahohia te tōmite hi’opo’a a te titi ’e tē tere maita’i ra. E hi’o ato’a ’oia i te mau hi’opo’ara’a a te titi ’e te mau pu’e parau nō te pae faufa’a a te mau pāroita. E ha’apāpū ’oia ē, ’ua fa’a’āfarohia te mau fifi i ’itehia i roto i te hi’opo’ara’a (hi’o 34.9).

34.2.2

Te pāpa’i parau titi (’aore rā te tauturu pāpa’i parau titi )

E fa’aue te peresideni titi i te pāpa’i parau titi ’aore rā i te hō’ē tauturu pāpa’i parau titi nō tē tauturu ’ia ti’a’au i te mau pu’e parau nō te pae faufa’a a te titi. ’Ua vauvauhia teie mau hōpoi’a i roto i teie tuha’a ’e ’ua tātara-hu’ahu’a-hia i roto i te mau arata’ira’a nō ’ō mai i te pū fa’atere o te ’Ēkālesia ’aore rā i te piha tōro’a a te ārea i fa’ata’ahia.

’Ei ’āpiti i te hō’ē melo nō te peresidenira’a titi, e tāpa’o ti’a teie pāpa’i parau i te mau tino moni ato’a i fāri’ihia. E ’āpe’e ’oia ’aore rā te hō’ē taea’e tei mau i te autahu’ara’a a Melehizedeka i te melo o te peresidenira’a titi e hōpoi i te tino moni i te fare moni. ’O te mau melo ana’e nō te peresidenira’a titi—’eiaha te mau pāpa’i parau—tē nehenehe e fāri’i i te moni nō te titi.
E ha’apāpū teie pāpa’i parau ’ia ’aufau-’oi’oi-hia te mau fa’ahepora’a a te titi i te pae faufa’a. E fa’aineine ’oia i te mau parau moni, ’aore rā i te mau vāhi ’aita te parau moni e fāri’ihia, te mau parau fa’ati’a ’aufaura’a ïa.
E tauturu ’oia i te peresidenira’a titi ’ia fa’aineine i te tāpura faufa’a matahiti a te titi ’e ’ia tāpe’a māite i te tāpura faufa’a i tuhahia a te titi (hi’o 34.7.1 ’e te 34.7.2). E fa’aara ’oia i te peresideni titi i te huru o te mau ha’amāu’ara’a a te titi nā ni’a i te tāpura faufa’a i tuhahia.
E fa’atū’ati ’oia i te ’āfata parau moni a te titi, i te ’āva’e tāta’itahi, ’ia au i te arata’ira’a i roto i te 34.6.7. Mai te mea e tītauhia, e tauturu ’oia ’ia fa’atū’ati i te mau ’āfata parau moni a te mau pāroita.
E ha’apāpū ’oia ē, tē fa’atura nei te titi i te mau ture tute hau ato’a (hi’o 34.10). E ’āmui ato’a ’oia i roto i te mau hi’opo’ara’a tāmau a te feiā hi’opo’a o te titi ’e e fa’a’āfaro ’oia i te mau fifi mai te mea tē vai ra (hi’o 34.9).

Nō te ha’amāramaramara’a nō ni’a i te pi’ira’a o te pāpa’i parau titi ’e o te tauturu pāpa’i parau titi, hi’o 33.3.2 ’e te 33.3.3.

34.3

Te fa’aterera’a i te faufa’a moni a te pāroita

34.3.1

’Ēpisekōpora’a

E vauvau teie tuha’a i te mau hōpoi’a a te ’episekōpo nō ni’a i te mau faufa’a a te pāroita. E nehenehe tāna e hōro’a i te tahi o teie ’ohipa i roto i te rima o tōna nā tauturu ’e te mau pāpa’i parau.

E ha’apāpū ’oia ē, tē ti’a’au-ti’a-hia ra te faufa’a a te pāroita ’e tē tāpa’o māite-ato’a-hia ra te reira (hi’o 34.6).
E ha’apāpū ’oia ē, ’ua ha’api’ihia te mau pāpa’i parau ato’a ’e te feiā fa’atere ato’a ho’i o te pāroita, i tā rātou hōpoi’a i te pae nō te faufa’a, ’e ’ua rave fa’aoti rātou i te ha’api’ipi’ira’a e vai ra. E ha’apāpū ato’a ’oia ē, e pe’e rātou i te mau ture ’e te mau fa’aturera’a a te ’Ēkālesia nō tē rave i teie mau hōpoi’a. E hōro’a tāmau ’oia i te mana’o tauturu i te feiā fa’atere ’e i te mau pāpa’i parau nō ni’a i tā rātou hōpoi’a i te pae nō te faufa’a mo’a a te ’Ēkālesia ’e e ha’apāpū ’oia ē, e’ita roa e fa’a’itehia te mau ta’ohuna nō te tomo i roto i te mau fa’anahora’a ha’apa’o pae faufa’a a te ’Ēkālesia.
E ha’api’i ’oia i te mau melo ’ia ’aufau i te tuha’a ’ahuru ti’a ’e ’ia hōro’a hua i te mau ō (hi’o 34.4).
E fa’atere ’oia i te tāpura faufa’a a te pāroita ’e te mau ha’amāu’ara’a (hi’o 34.7). E hi’o tāmau ’oia i te mau tāpura faufa’a ’e te mau ha’amāu’araa ’e te mau pāpa’i parau o te pāroita ’e te feiā faatere o te pāroita. E ha’apāpū ’oia ē, tē pe’ehia nei i roto i te pāroita te mau arata’ira’a nō te tāpura faufa’a i tuhahia (hi’o 34.7.2).
E ha’apāpū ’oia ē, tē fa’atura ra te pāroita i te mau ture nō ni’a i te tute, nō tē pāruru i te ti’ara’a tute ’ore o te ’Ēkālesia (hi’o 34.10.1).
’Ia vata ’oia nō te pāhono i te mau uira’a i te taime hi’opo’ara’a i te mau pu’e parau nō te pae faufa’a a te pāroita (hi’o 34.9).

34.3.2

Te pāpa’i parau pāroita (’aore rā te tauturu pāpa’i parau pāroita)

E fa’aue te ’episekōpo i te pāpa’i parau pāroita, ’aita ana’e, i te hō’ē tauturu pāpa’i parau pāroita, nō te tauturu ’ia ti’a’au i te mau pu’e parau nō te pae faufa’a a te pāroita. ’Ua vauvauhia teie mau hōpoi’a i roto i teie tuha’a ’e ’ua tātara-hu’ahu’a-hia i roto i te mau arata’ira’a nō ’ō mai i te pū fa’atere o te ’Ēkālesia ’aore rā i te piha tōro’a a te ārea i fa’ata’ahia.

I te hepetoma tāta’itahi, e tauturu teie pāpa’i parau i te hō’ē melo nō te ’episekōpora’a ’ia tai’o i te mau tuha’a ’ahuru ato’a ’e te tahi atu mau ō (hi’o 34.6.2). Tōna tanoraa, e nā muri ’oia i te melo nō te ’episekōpora’a nō te hōpoi i te moni i te fare moni, noa atu ē e nehenehe te tahi atu taea’e tei mau i te autahu’ara’a a Melehizedeka e nā reira ato’a. E hāpono ato’a ’oia ’aore rā e fa’atae i te mau parau fa’a’ite nō te reira mau ō i te pū fa’atere o te ’Ēkālesia ’aore rā i te piha tōro’a a te ārea i fa’ata’ahia. ’O te mau melo ana’e nō te ’episekōpora’a—’eiaha te mau pāpa’i parau—tē nehenehe e fāri’i i te moni nō te pāroita.
E ha’apāpū teie pāpa’i parau ’ia ’aufau-’oi’oi-hia te mau fa’ahepora’a a te pāroita i te pae faufa’a. E fa’aineine ’oia i te mau parau moni, ’aore rā i te mau vāhi ’aita te parau moni e fāri’ihia, te mau parau fa’ati’a ’aufaura’a ïa.
E tauturu ’oia i te ’episekōpora’a ’ia fa’aineine i te tāpura faufa’a matahiti a te pāroita ’e e tāpe’a māite i te parau ha’apāpūra’a o te moni tuha a te pāroita (hi’o 34.7.1 ’e te 34.7.2). E fa’aara ’oia i te ’episekōpo i te huru o te mau ha’amāu’ara’a a te pāroita nā ni’a i te tāpura faufa’a i tuhahia.
E fa’atū’ati ’oia i te ’āfata parau moni a te pāroita, i te ’āva’e tāta’itahi, ’ia au i te arata’ira’a i roto i te 34.6.7.
I te matahiti tāta’itahi, e fa’aineine ’e e fa’anaho ’oia i te mau pu’e parau nō te tauturu i te ’episekōpo ’ia fa’atere i te fa’a’āfarora’a i te tuha’a ’ahuru. E nēne’i ’e e ’ōpere ’oia i te parau fa’ata’ara’a tuha’a ’ahuru ’e te mau ō mai te ’ōmuara’a o te matahiti, nā reira ato’a te mau parau ha’apoto nō te hope’a matahiti, nō te horo’a i te mau melo. E tauturu ato’a ’oia i te ’episekōpo ’ia fa’aineine i te parau fa’a’ite hope’a matahiti nō ni’a i te tuha’a ’ahuru i roto i te pāroita.
E ’āmui atu ’oia i roto te mau hi’opo’ara’a pae faufa’a e ravehia e te feiā hi’opo’a o te titi ’e e fa’a’āfaro ’oia i te mau hape mai te mea tē vai ra (hi’o 34.9).

Nō te ha’amāramaramara’a nō ni’a i te pi’ira’a o te pāpa’i parau pāroita ’e te tauturu pāpa’i parau pāroita, hi’o 33.4.2 ’e te 33.4.3.

34.4

Te moni hōro’a

E ha’api’i te feiā fa’atere o te ’Ēkālesia i te mau melo i te mau parau tumu nō te tuha’a ’ahuru ’e nō te tahi atu mau ō ma te fa’aitoito i te mau melo ’ia ora i teie mau parau tumu. E nehenehe ato’a te mau melo ’ore e hōro’a i te moni i te ’Ēkālesia. Terā rā, te ta’ata i hurihia i rāpae, e’ita ’oia e nehenehe e ’aufau i te tuha’a ’ahuru, ’aore rā i te tahi noa atu mau ō i te ’Ēkālesia.

34.4.1

Tuha’a ’ahuru

34.4.1.1

Te aura’a o te tuha’a ’ahuru

’Ua pāpa’i te Peresidenira’a Mātāmua : « Te fa’ahitira’a ’ōhie a’e tā mātou i ’ite, ’o te fa’ahitira’a ïa a te Fatu iho, ’oia ho’i, e ’aufau te mau melo nō te ’Ēkālesia i ‘te tufa’a ’ahuru nō tā rātou ’āpī ato’a e noa’a mai i te mau matahiti ato’a’, tei māramaramahia ē ’o te moni ’āpī ïa. E’ita te hō’ē i fa’ati’ahia ’ia parau i te tahi atu fa’ahitira’a i teie » (Rata nā te Peresidenira’a Mātāmua, 19 nō Māti 1970 ; hi’o ato’a Te Parau Ha’api’ira’a ’e te mau Parau Fafau 119:4).

34.4.1.2

’O vai tē ’aufau i te tuha’a ’ahuru

Te mau melo ato’a e moni ’āpī tā rātou, e ’aufau rātou i te tuha’a ’ahuru, maori rā te mau ta’ata i muri nei :

Te mau melo e turu’i hope nei i ni’a i te rāve’a tōtauturu a te ’Ēkālesia.
Te mau misiōnare rave tāmau. (E ’aufau rā te mau misiōnare i te tuha’a ’ahuru i ni’a i tā rātou iho moni ’āpī ’eiaha rā i te moni turu a te misiōnare.)

Mai te mea e moni ’āpī tā te mau peresideni misiōni, tōna tanora’a, ’ia ’aufau rātou i te tuha’a ’ahuru i roto i te pāroita tei reira tō rātou parau melora’a (hi’o 33.6.5). Tera rā, mai te mea tē tāvini ra rātou i rāpae i tō rātou fenua ’e tei roto tō rātou parau melora’a i te pāroita tei reira tō rātou nohora’a, tōna tanora’a, e hōro’a ’āfaro rātou i tā rātou tuha’a ’ahuru i te pū fa’atere o te ’Ēkālesia.

34.4.1.3

Afea ’e nāhea ’ia ’aufau i te tuha’a ’ahuru

E fa’aitoito te feiā fa’atere i te mau melo ’ia ’aufau i te tuha’a ’ahuru ’a fāri’i ai rātou i tā rātou moni ’āpī. Terā rā, nō te mau melo e hina’aro e ’aufau i te hope’a matahiti, e nehenehe tā rātou ’ia nā reira.

E hōro’a te mau melo i tā rātou tuha’a ’ahuru ma te parau fa’a’ī nō te tuha’a ’ahuru ’e te tahi atu mau ō i te ’episekōpo ’aore rā i te hō’ē o tōna nā tauturu (hi’o 34.6.1).

34.4.1.4

Te fa’a’ohipara’a i te moni tuha’a ’ahuru

’Eiaha roa atu te mau ’episekōpo e fa’a’ohipa i te moni tuha’a ’ahuru nō te tahi noa atu tumu. E mea tītauhia ’ia hāpono i te tuha’a ’ahuru ato’a i te pū fa’atere o te ’Ēkālesia, ’aita ana’e i te piha tōro’a a te ārea tei fa’ata’ahia (hi’o Te Parau Ha’api’ira’a ’e te mau Parau Fafau 120).

34.4.1.5

Te fa’a’āfarora’a i te tuha’a ’ahuru

E fa’atupu te ’episekōpo i te fa’a’āfarora’a i te tuha’a ’ahuru i te hope’a matahiti tāta’itahi. Nō te tahi tumu rū, ’ia ma’iri te ’episekōpo, e nehenehe te peresideni titi e fa’ati’a i te hō’ē o nā tauturu o te ’episekōpo ’ia fa’atupu i te fa’a’āfarora’a i te tuha’a ’ahuru. Terā rā, e mea varavara te reira ’ia tupu.

E haere te mau melo ato’a i te fa’a’āfarora’a i te tuha’a ’ahuru nō te ha’apāpū ē, e mea tāno te mau parau nō ni’a i tā rātou i hōro’a ’e nō te fa’a’ite i te ’episekōpo i tō rātou ti’ara’a ’ei feiā ’aufau tuha’a ’ahuru. Mai te mea e nehenehe, e haere te mau melo ato’a o te hō’ē ’utuāfare i te fa’a’āfarora’a i te tuha’a ’ahuru.

Hau atu i te hi’opo’ara’a i te mau parau nō te tuha’a ’ahuru, nō te mau ō ha’apaera’a mā’a ’e te tahi atu mau ō a te mau melo, e nehenehe te ’episekōpo e paraparau ia rātou, i te taime nō te fa’a’āfarora’a i te tuha’a ’ahuru, i te parau tumu nō te tuha’a ’ahuru, ’e fa’aitoito ia rātou ’ia hōro’a hua i te ō ha’apaera’a mā’a, ’e e paraparau nō ni’a i te tahi atu mau fifi. I te taime nō te fa’a’āfarora’a i te tuha’a ’ahuru, e nehenehe ato’a te hō’ē pāpa’i parau ’aore rā te hō’ē melo nō te ’episekōpora’a e hi’o ato’a ’e te mau melo i te parau ha’apoto o te mau ’ōro’a (hi’o 33.6).

E hōro’ahia te mau arata’ira’a nō te fa’a’āfarora’a i te tuha’a ’ahuru e te pū fa’atere o te ’Ēkālesia ’aore rā te piha tōro’a a te ārea tei fa’ata’ahia.

34.4.2

Te mau ō ha’apaera’a mā’a

E fa’aitoito te feiā fa’atere o te ’Ēkālesia i te mau melo ’ia ora i te ture nō te ha’apaera’a mā’a. Te mea tei mātauhia, ’o (1) te ha’apaera’a ïa i te mau sābati ha’apaera’a mā’a ato’a ’e piti a’e tāma’ara’a ’e (2) te hōro’ara’a i te ō ha’apaera’a mā’a i te fāito ho’o a’e o nā mā’a tei ’ore i ’amuhia. Tē fa’aitoitohia nei te mau melo ’ia riro ’ei feiā ’ā’au hōro’a ’e ’ia hōro’a hau atu i te ho’o o nā tāma’ara’a e piti mai te mea e mara’a ia rātou.

I te vāhi e mea piripiri te mau fare o te pāroita ’e e ’itehia te hete pāruru, e nehenehe te ’episekōpo e fa’aue i te mau taea’e e mau nei i te autahu’ara’a a Aarona, te mau di’akono iho ā rā, ’ia fārerei i te mau ’utuāfare melo i te ’āva’e tāta’itahi ’ei rāve’a nō te mau melo ’ia hōro’a i te mau ō ha’apaera’a mā’a. Noa atu ā ’aita te mau melo e hōro’a nei i te ō, e tāmau noa te mau taea’e e mau nei i te autahu’ara’a ’ia hōro’a ia rātou i te rāve’a nō te nā reira. Mai te mea nō te ātea ’aore rā nō te tahi atu mau hete i riro ai ’ei mea faufa’a, e nehenehe te ’episekōpo e fa’aiti ’aore rā e fa’a’ore i te ’ohira’a ō ha’apaera’a mā’a nā roto i te mau fare.

E haere ’āpitipiti te mau taea’e o te autahu’ara’a nō te ’ohi i te mau ō ha’apaera’a mā’a. E nehenehe te mau taea’e e mau nei i te autahu’ara’a a Melehizedeka e ’āpe’e i te mau taea’e e mau nei i te autahu’ara’a a Aarona mai te mea e tītauhia.

’Aita te mau melo e hōro’a i te tahi atu mau ō, mai te tuha’a ’ahuru, i te feiā e ’ohi nei i te mau ō ha’apaera’a mā’a.

Te feiā e ’ohi i te mau ō ha’apaera’a mā’a ra, e hōro’a ’oi’oi ïa rātou i te reira i te hō’ē melo o te ’episekōpora’a.

E nehenehe te tahi mau melo e mā’iti i te hōro’a i te mau ō ha’apaera’a mā’a nā roto i te mau vehi rata nō te tuha’a ’ahuru, ’e ’ia hōro’a ti’a atu i te ’episekōpora’a.

E hōro’a te mau melo i te mau ō ha’apaera’a mā’a ma te ’ore e fa’ata’a nāhea ’ia fa’a’ohipa i te reira. E’ita e nehenehe i te mau ’episekōpo e fa’aau ’aore rā e fafau e hōro’a i te ō ha’apaera’a mā’a a te hō’ē melo i te tahi atu ta’ata ’aore rā i te tahi atu ’utuāfare ’aore rā ’ia fa’a’ohipa i te reira nō te hō’ē ’ōpuara’a ta’a ’ē tā te ta’ata hōro’a e fa’ata’a mai.

E hōro’a te peresideni misiōni ’e te peresideni hiero i tā rātou ō ha’apaera’a mā’a i te pāroita tei reira tā rātou parau melora’a.

’Ua hōro’ahia te mau arata’ira’a nō te fa’a’ohipara’a i te mau ō ha’apaera’a mā’a i te 22.2.4.

34.4.3

Te ’āfata moni misiōnare

E fa’a’ohipahia te moni i hōro’ahia i te ’āfata moni misiōnare pāroita, nā mua roa nō te fa’atura i te fa’aaura’a ’aufaura’a a te mau misiōnare rave tāmau o te pāroita, mai tei fa’a’itehia i roto i te 24.6.2 ’e te 24.6.3. E nehenehe te tino moni hau e fa’a’ohipahia nō te pāhono i te fa’aaura’a ’aufaura’a a te tahi atu mau misiōnare o te titi ’aore rā o te ’āpo’ora’a fa’aaura’a. ’Eiaha ’ia hāpono-’āfaro-hia i te mau misiōnare tāta’itahi te moni misiōnare pāroita. ’Eiaha ato’a te moni misiōnare pāroita ’ia fa’a’ohipahia nō te tahi noa atu mau ’ātivite misiōnare i roto i te pāroita ’aore rā titi.

E fa’a’ohipahia te moni i hōro’ahia i te ’āfata moni rahi nā te mau misiōnare e te ’Ēkālesia i roto i tāna mau tauto’ora’a misiōnare rahi.

’Ia hāpono te mau peresideni titi ’e te mau ’episekōpo i te tino moni misiōnare hau, tei hau roa i te mau hina’aro o te titi ’e o te pāroita, i te ’āfata moni rahi nā te mau misiōnare, i te pū fa’atere o te ’Ēkālesia ’aore rā i te piha tōro’a a te ārea tei fa’ata’ahia. E nehenehe te mau ’episekōpo ’e ’aore rā te mau ta’ata e paraparau i te pū tāvinira’a rahi (GSC), niuniu (1-855-537-4357), nō te tahi atu mau ha’amāramaramara’a nō ni’a i te ’āfata moni rahi a te mau misiōnare.

Nō te tahi atu ha’amāramaramara’a nō ni’a i te ’āfata moni misiōnare ’e te ’aufaura’a i te tāvinira’a misiōnare, hi’o 24.6.

34.4.4

Te tauturu ’ia maita’i te ta’ata

Te tauturu a te ’Ēkālesia ’ia maita’i te ta’ata, ’o te turura’a ïa i te mau ta’ata nō te mau fa’aro’o ato’a nā te ao nei tei roto i te hepohepo rū. Te feiā e hina’aro e hōro’a i te moni i te ’āfata moni a te ’Ēkālesia nō te tauturu ’ia maita’i te ta’ata, e nehenehe rātou e fa’a’ohipa i te parau nō te tuha’a ’ahuru ’e te tahi atu mau ō. E hāpono te pāroita i te moni i hōro’ahia ’ia au i te mau arata’ira’a a te pū fa’atere o te ’Ēkālesia ’aore rā a te piha tōro’a a te ārea tei fa’ata’ahia. E nehenehe ato’a e hāpono ’āfaro i te moni hōro’a i te pū fa’atere o te ’Ēkālesia, i te vāhi i muri nei :

Finance and Records Department

Treasury Services Division

Attention : Humanitarian Aid

15 East North Temple Street

Salt Lake City, UT 84150-1521

E hōro’a-ato’a-hia te moni nā ni’a i te natirara i ni’a ia donate.ldsphilanthropies.org.

34.4.5

Te ’āfata moni nō te patura’a hiero

Nō te mau melo e hina’aro nei e hōro’a i te moni nō te patura’a hiero, tē fa’aitoitohia nei rātou ’ia nā reira mai te mea e nehenehe tā rātou. E nehenehe rātou e hōro’a i te moni maoti te parau nō te tuha’a ’ahuru ’e te tahi atu mau ō. E ha’apāpū rātou e aha tā rātou ō nā roto i te pāpa’ira’a « patura’a hiero » i roto i te tuha’a « Te tahi atu ». Mai te mea e hina’aro te mau melo e hōro’a i te ō nō te hō’ē hiero ta’a ’ē, e nehenehe rātou e pāpa’i i te reira i ni’a i te ’api parau.

E’ita te feiā fa’atere e fa’atupu i te ’imira’a moni ’aore rā e ha’amau i te tahi hi’opo’ara’a ’aore rā te tahi mau fā nō te moni e hōro’ahia nō te ’āfata moni nō te patura’a hiero.

34.4.6

Te ’āfata moni tāmau nō te ha’api’ira’a

E tauturu te ’āfata moni tāmau nō te ha’api’ira’a i te feiā ’āpī pa’ari ti’amā tei hina’aro i te tauturu ’ia pautuutu rātou nō te tōro’a i roto i tō rātou iho fenua nā roto i te tārahura’a i te moni nō te ha’api’ipi’ira’a ’e te ha’api’ira’a.

Te feiā e hina’aro e hōro’a i te moni i teie ’āfata moni, e nehenehe rātou e fa’a’ohipa i te parau nō te tuha’a ’ahuru ’e te tahi atu mau ō. E hāpono te pāroita i te moni i hōro’ahia ’ia au i te mau arata’ira’a a te pū fa’atere o te ’Ēkālesia ’aore rā a te piha tōro’a a te ārea tei fa’ata’ahia.

No te tahi atu mau ha’amaramaramara’a nō ni’a i te ’āfata moni tāmau nō te ha’api’ira’a, ’a hi’o 22.6.4.7.

34.4.7

Philanthropies (Te mau ’ohipa hereta’ata)

Te mau ’ohipa hereta’ata a Te ’Ēkālesia a Iesu Mesia i te Feia Mo’a i te mau Mahana Hope’a nei, e tuha’a fa’atere ïa nō te piha tōro’a a te ’Episekōpora’a fa’atere rahi, ’o tē fa’aau, ’o tē fa’aitoito, ’o tē fa’a’ōhie ’e ’o tē fāri’i i te mau ō hereta’ata i hōro’a-hua-hia i te ’Ēkālesia ’e i tāna mau fa’anahora’a ’e mau ’ōhipa tōtauturu. E nehenehe e raupā te tauturu nō te hōro’a i te mau ō maoti te fāfāra’a i te piha tōro’a nō te mau ’ohipa hereta’ata mai teie i muri nei :

Philanthropies (Te mau ’ohipa hereta’ata)

1450 North University Avenue

Provo, UT 84604-6080

Niuniu : 1-801-356-5300 ’e ’aore rā 1-800-525-8074

Rata uira : philanthropies@ChurchofJesusChrist.org

E nehenehe e hōro’a i te mau ō nā ni’a i te rēni natirara, i ni’a ia ldsphilanthropies.org.

34.4.8

Te mau ō tao’a, nō te tuha’a ’ahuru ato’a

Tei mātauhia, ’aita te ’Ēkālesia e fa’aitoito i te ta’ata ’ia ’aufau i te tuha’a ’ahuru ’e te tahi atu mau ō nā roto i te mau tao’a. E mea au a’e ’ia ho’o atu te mau melo i te tao’a ’ei reira e ’aufau moni ai i te tuha’a ’ahuru ’e te tahi atu mau ō. Terā rā, e nehenehe e fāri’ihia te mau ō tao’a i te tahi mau taime ’e e penei a’e ’o te reira te peu i te tahi mau ārea o te ao nei.

E fāri’i te ’Ēkālesia i (1) te mau tuha’a taiete, te mau tītaura’a moni ’aore rā te tahi atu faufa’a e nehenehe e tu’u vave i ni’a i te mātete ’e (2) te tahi mau faufa’a mara’a ’ore (immobilier) e nehenehe e tu’u i ni’a i te mātete. Hou ’a fāri’i ai i teie mau ō, e tītau te feiā fa’atere o te ’Ēkālesia i te hō’ē fenua i te parau fa’ati’a a te pū fa’atere o te ’Ēkālesia ’aore rā te piha tōro’a a te ārea tei fa’ata’ahia. Mai te mea e hina’aro te mau melo e hōro’a i te tahi atu tao’a, e tītau te ’episekōpo i te parau fa’ati’a a te peresideni titi. E tāniuniu te peresideni titi i te pū fa’atere o te ’Ēkālesia ’aore rā i te piha tōro’a a te ārea nō te parau fa’ati’a hou ’a fa’ati’a ai i te ’episekōpo ’ia fāri’i i te mau tao’a.

34.4.9

E’ita e fa’aho’ihia te mau ō

E fa’aara te mau peresideni titi ’e te mau ’episekōpo i te feiā e ’aufau nei i te tuha’a ’ahuru ’e i te tahi atu mau ō ē, e’ita te reira mau ō e nehenehe e fa’aho’ihia. E fa’a’ohipa-ato’a-hia teie ture nō te mau ō misiōnare tei ’aufau-a’ena-hia.

I te taime e hōro’ahia ai te tuha’a ’ahuru ’e te tahi atu mau ō i te ’Ēkālesia, nā te Fatu atu ra te reira, ’ua ha’amo’ahia te reira nōna. Te vaira’a mau nō teie nei mau ō ato’a, ’oia ho’i e mau ō hōro’a-hua-hia, tei hōro’ahia ma te ’ōti’ati’a ’ore, ma te tu’u ’ore i te tahi tītaura’a, ma te tītau ’ore i te mana i ni’a iho, ’aore rā ma te tīa’i ’ore i te tahi faufa’a maori rā te mau ha’amaita’ira’a a te Fatu. Nō reira, e ’ere i te mea tano ’ia fa’aho’i i te mau ō i hōro’ahia i te ’Ēkālesia. ’Ia nā-reira-noa-hia-atu, e ’ōfati te reira i te vārua nō te ō i hōro’a-hua-hia. I roto i te tahi mau fenua, ’ia fa’aho’ihia te mau ō, e tupu te mau tāfifira’a i te pae o te ture ’e o te tute i ni’a i te ta’ata hōro’a ’e i ni’a i te ’Ēkālesia.

34.5

Te nātura ’ōmo’e o te tuha’a ’ahuru ’e o te tahi atu mau ō

E mea ’ōmo’e te fāito moni o te tuha’a ’ahuru ’e o te tahi atu mau ō i ’aufauhia e te hō’ē melo. ’O te ’episekōpo ana’e ’e te feiā tei ha’amanahia nō te ha’apa’o i te mau ō tē nehenehe e ’ite i te fāito moni. E’ita te mau peresideni titi ’e te mau ’episekōpo e fa’aara i te fāito moni tā’āto’a o te tuha’a ’ahuru i fāri’ihia.

Mai te mea e tītauhia, e nehenehe te ’episekōpo e fa’a’ite i te peresideni pupu peresibutero ’o vai ma te mau melo o te pupu ’o tē ’aufau ti’a nei i te tuha’a ’ahuru. ’Ia tāpe’a ’ōmo’e te peresideni pupu peresibutero i te reira ha’amāramaramara’a.

34.6

Ha’apa’o ’e tai’o i te mau tino moni

E ha’apāpū te peresideni titi ’e te ’episekōpo ē, tē ha’apa’o-maita’i-hia ra ’e tē tai’o-maita’i-hia ra te mau tino moni ato’a a te ’Ēkālesia ’ia au i te mau arata’ira’a nō te pae faufa’a e vai ra. ’Ua vauvauhia te mau parau tumu rahi i roto i te mau tuha’a i muri nei.

34.6.1

Te fāri’ira’a i te tuha’a ’ahuru ’e te tahi atu mau ō

’Ua hōro’a te Fatu i te mau ’episekōpo i te ti’aturira’a mo’a nō te fāri’i ’e nō te tai’o i te mau tuha’a ’ahuru ’e te tahi atu mau ō a te feiā mo’a (hi’o Te Parau Ha’api’ira’a ’e te mau Parau Fafau 42:30–33; 119). ’O te ’episekōpo ana’e ’e tōna nā tauturu te nehenehe e fāri’i i te tuha’a ’ahuru ’e te tahi atu mau ō. ’Eiaha roa atu tā rātou mau vahine, te tahi atu mau melo o tō rātou ’utuāfare, te mau pāpa’i parau ’e te tahi atu melo o te pāroita e fāri’i i teie mau ō. Te mea noa e fa’ati’ahia, ’o te mau taea’e nō te autahu’ara’a a Aarona ïa te haere e ’ohi i te mau ō ha’apaera’a mā’a (hi’o 34.4.2).

E hōro’a te mau melo o te pāroita i te mau ō i te hō’ē melo nō te ’episekōpora’a, i tu’uhia i roto i te hō’ē vehi rata tei tāpirihia, ’āpitihia i te parau nō te tuha’a ’ahuru ’e te tahi atu mau ō i fa’a’īhia. ’Eiaha roa te mau melo o te ’Ēkālesia e vaiiho noa i tā rātou mau ō ma te ha’apa’o ’ore i te reira, mai te tu’ura’a i te reira i roto i te hō’ē ’āfata ō ’aore rā i raro a’e i te ’ūputa o te piha tōro’a a te ’episekōpo.

E fa’a’īhia te mau parau moni i te i’oa o te pāroita, ’eiaha rā i tō te ’episekōpo ’aore rā i tō te ’Ēkālesia. Nō te mau ’āmuira’a e ’aufau tāireuira ai te mau melo (mai te hāponora’a te ta’ata iho i te moni ’aore rā te hāponora’a ihotere i te moni), e hāponohia te moni i roto i te vaira’a moni a te fare moni a te ’Ēkālesia ’ia au i te arata’ira’a a te pū fa’atere o te ’Ēkālesia ’aore rā a te piha tōro’a a te ārea tei fa’ata’ahia.

’O te peresideni titi ana’e ’e tōna nā tauturu te nehenehe e fāri’i i te moni nō te titi. Nā rātou e tāpe’a i te moni e tae roa atu i te taime ’ua tai’ohia ’e ’ua fa’aineinehia nō te hōpoi i te fare moni e te hō’ē melo nō te peresidenira’a titi ’e te hō’ē pāpa’i parau.

34.6.2

Te hi’opo’ara’a i te tuha’a ’ahuru ’e te tahi atu mau ō

E ’īritihia ’e e hi’opo’ahia te mau vehi rata ō i te sābati, ’eiaha rā nō te fa’a’āfarora’a i te tuha’a ’ahuru, ’ia ’īritihia ’e ’ia hi’opo’ahia i te mahana iho ā e fāri’ihia ai. E piti ta’ata—hō’ē melo nō te ’episekōpora’a ’e te hō’ē pāpa’i parau, ’aore rā e piti melo nō te ’episekōpora’a—e ’īriti ’āpipiti i te vehi rata tāta’itahi nō te hi’opo’a ’ua tū’ati ānei te moni i roto ’e te moni i pāpa’ihia i ni’a i te parau nō te tuha’a ’ahuru ’e te tahi atu mau ō. Mai te mea ’aita te moni hōro’a i tū’ati i te moni i pāpa’ihia, e niuniu-’oi’oi-hia te ta’ata hōro’a nō te fa’a’āfaro i te reira.

34.6.3

Te hōpoira’a i te tuha’a ’ahuru ’e te tahi atu mau ō i te fare moni

Nā te hō’ē melo nō te ’episekōpora’a ’e te tahi atu taea’e e mau nei i te autahu’ara’a a Melehizedeka, tei mātarohia ’o te pāpa’i parau tei tauturu i te hi’opo’ara’a i te mau ō, te fa’aineine i te hōpoira’a i te fare moni.

’O rātou ’o te hōpoi i te moni, mai te mea tē vai ra, e fa’a’ohipa rātou i, (1) te pūtē pōnao i reira e tu’uhia ai te moni ’o tā te fare moni iho e ’īriti, ’aore rā (2) te tahi atu pūtē pa’ari e’ita e roa’a ’ia tātara te moni. E fārerei atu te pāpa’i parau ’aore rā te melo nō te ’episekōpora’a i te pū fa’atere o te ’Ēkālesia, i te piha tōro’a a te ārea tei fa’ata’ahia, ’aore rā i te fare moni ē, tē vai ra ānei te reira mau pūtē pōnao nō te moni.

I te vāhi tē vai ra te tu’ura’a moni 24 hora, e haere ’āpipiti te melo nō te ’episekōpora’a ’e te hō’ē taea’e nō te autahu’ara’a e tu’u i te moni i te fare moni i te mahana iho ’a ’īritihia ai ’e ’a hi’opo’ahia ai te moni.

I te vāhi ’aita te tura’a moni 24 hora ’e ’ua tāpiri te fare moni i te sābati, e mā’iti te ’episekōpo i te hō’ē taea’e nō te autahu’ara’a a Melehizedeka, tōna tanora’a e melo nō te ’episekōpora’a, nō te haere e tu’u i te moni i te fare moni i te mahana nō muri iho. Te ta’ata e hōpoi i te moni, tei ni’a iāna te hōpoi’a nō teie mau tino moni. E ti’a iāna :

’Ia ha’apāpū ē, tei te vāhi pāruru-maita’i-hia te moni ē tae roa atu i te taime e hōpoihia atu ai i te fare moni.
E ani i te fare moni i te hō’ē parau ha’apāpūra’a nō te hōpoira’ahia atu te moni, ’o tē fa’a’ite ra i te tai’o mahana ’e te tino moni i hōpoihia.

Hau atu, e ti’a i te melo nō te ’episekōpora’a ’e i te pāpa’i parau ’ia pe’e i te fa’anahora’a i muri nei i te sābati nō muri iho hou ’a fa’a’āfaro ai i te mau ō nō te reira mahana :

’Ia fa’aau rāua i te parau ha’apāpūra’a a te fare moni nō te hōpoira’a i te moni i te hepetoma nā mua atu, e ’ia hi’opo’a ē, ’ua tano mau ’ānei te tino moni i hōpoihia.
’Ia tu’urima i te parau fāri’ira’a a te fare moni nō ni’a i te hōpoira’a i te moni, ’e ’ia ha’aputu i te reira i roto i te pu’e parau o te hepetoma nā mua atu.

34.6.4

Te pārurura’a i te faufa’a a te ’Ēkālesia

Nō te mau melo ti’a’au i te moni a te ’Ēkālesia, ’eiaha roa rātou e vaiiho i te moni i te fare purera’a ē ao noa a’e, ’aore rā ’eiaha e vaiiho-tīa’i-’ore-noa-hia i te hō’ē noa a’e taime, i roto ānei i te mau rurura’a ’aore rā te mau ’ātivite.

34.6.5

Te parau hōro’ara’a nō te tuha’a ’ahuru ’e te tahi atu mau ō

E hāpono te pū fa’atere o te ’Ēkālesia ’aore rā te piha tōro’a a te ārea i fa’ata’ahia, i te mau arata’ira’a i te mau titi ’e i te mau pāroita nō ni’a i te parau hōro’ara’a nō te tuha’a ’ahuru ’e te tahi atu mau ō.

Nō te mau parau hōro’ara’a nō te mau melo e hōro’a i te ō tao’a (te tuha’a ’ahuru ’e te tahi atu mau ō e ’ere i te moni), nā te pū fa’atere o te ’Ēkālesia noa e hōro’a i te reira ’aore rā nā te piha tōro’a a te ārea i fa’ata’ahia. ’Aita teie mau parau hōro’ara’a e fa’a’ite i te hō’ē tino moni nō te tao’a i hōro’ahia.

34.6.6

Te fāri’ira’a ’e te fa’aterera’a i te tāpura faufa’a i tuhahia

Hi’o 34.7.2

34.6.7

Te fa’aterera’a i te mau vaira’a parau moni a te titi ’e a te pāroita

I tei matarohia, e vaira’a parau moni tā te titi tāta’itahi. Nā te peresideni titi e fa’atere i te reira, noa atu ē e nehenehe tōna nā tauturu ’e te mau pāpa’i parau e tauturu iāna. Te tauturu ’o tē tāvini nei ’ei peresideni nō te tōmite hi’opo’a a te titi, tei matarohia, e’ita ’oia e tu’urima i te mau parau moni ’aore rā e fa’aō iāna i roto i te ti’a’aura’a i te mau pu’e parau nō te pae faufa’a a te titi.

E ha’apa’ohia te mau faufa’a moni ato’a o te mau pāroita i roto i te hō’ē vaira’a parau moni. Nā te ’episekōpo e fa’atere i te vaira’a moni, noa atu ā e nehenehe tōna nā tauturu ’e te mau pāpa’i parau e tauturu iāna.

E piti a’e ta’ata e tu’urima i te parau moni tāta’itahi. Tei mātauhia, ’o te peresideni titi, tōna nā tauturu ’e te pāpa’i parau ha’apa’o faufa’a tē fa’ati’ahia ’ia tu’urima i te mau parau moni o te vaira’a moni vata a te titi. Tei mātauhia, ’o te ’episekōpo, tōna nā tauturu ’e te pāpa’i parau ha’apa’o faufa’a tē fa’ati’ahia ’ia tu’urima i te mau parau moni o te vaira’a moni vata a te pāroita. ’Eiaha te hō’ē ta’ata tei fa’ati’ahia nō te tu’urima i te parau moni e tu’urima i te hō’ē parau moni mai te mea nōna terā parau moni ’aore rā nōna te ō ha’apaera’a mā’a.

Noa atu ā e fa’ati’ahia te mau tauturu ’ia tu’urima i te mau parau moni, ’eiaha rāua ’ia tu’urima maoti rā e fa’ati’a te peresideni titi ’aore rā te ’episekōpo i te ha’amāu’ara’a.

E’ita te hō’ē parau moni e tu’urimahia maori rā ’ua fa’a’ī-tā’āto’a-hia te reira.

I te ’āva’e tāta’itahi, e hi’o vave te peresideni titi ’aore rā te ’episekōpo i te parau fa’ata’ara’a faufa’a a te ’āmuira’a ’aore rā te parau fa’ata’ara’a a te fare moni ma te hōro’a i te reira i te pāpa’i parau nō te fa’a’āfaro mai.

I te ’āva’e tāta’itahi, e fa’a’āfaro te pāpa’i parau titi i te vaira’a parau moni a te titi ’e te vaira’a nō te hōpoira’a moni i te fare moni (mai te mea tē vai ra) nā reira ato’a te moni i roto i te tuha’a « Te tahi atu » (mai te mea tē vai ra). I te ’āva’e tāta’itahi e fa’a’āfaro te pāpa’i parau pāroita i te vaira’a parau moni a te pāroita, te mau moni i roto i te tuha’a « Te tahi atu », nā reira ato’a te tahi noa atu mau pu’e parau nō te pae faufa’a e tītauhia. E tu’urima te pāpa’i parau i te parau fa’a’āfarora’a. I muri iho, e hi’opo’a te peresideni titi ’e ’aore rā te ’episekōpo, ’e e tu’urima atu ai i te parau fa’a’āfarora’a.

E tāpe’ahia te mau buka parau moni ’e te mau parau moni ’aita i fa’a’ohipahia i roto i te hō’ē ’āfata i pōnaohia. ’Eiaha te reira ’ia vaiiho-noa-hia ma te tīa’i-’ore-hia i te taime ’aita te reira i pōnaohia. Mai te mea e mo’e te tahi mau parau moni ’aita i tu’urimahia, e ’āfa’i vave te peresideni titi ’aore rā te ’episekōpo i te nūmera o teie mau parau moni i te pū fa’atere o te ’Ēkālesia ’aore rā i te piha tōro’a a te ārea tei fa’ata’ahia. E tītau ato’a ’oia ’ia tāpe’ahia te ’aufaura’a nō teie mau parau moni i mo’e.

Nō te mau titi ’e te mau pāroita tē vai ra te vaira’a parau moni, e’ita tā rātou e vaira’a moni ha’aputu.

E’ita te mau pupu autahu’ara’a ’e te mau fa’anahora’a e nehenehe e mau i te hō’ē vaira’a parau moni, te vaira’a moni ha’aputu ’e te ’āfata moni iti pa’ari. E ’aufauhia tā rātou mau ha’amāu’ara’a ato’a i tāpa’ohia i roto i te tāpura faufa’a nā roto i te vaira’a parau moni a te titi ’aore rā a te pāroita.

34.6.8

Te fa’aterera’a i te mau faufa’a a te titi ’e a te pāroita ’aita i roto i te vaira’a parau moni

E tano teie mau arata’ira’a i muri nei nō te mau ’āmuira’a o te ’Ēkālesia i rāpae i te fenua Marite ’e i te fenua Canada ’o tē ’ore e fa’atere nei i tā rātou moni nā roto i te hō’ē vaira’a parau moni. Tera rā, tē mau nei teie mau ’āmuira’a i te moni fa’a’ohipara’a tāmau, te vaira’a moni ha’aputu ’aore rā te mau vaira’a i te fare moni e fa’a’ohipahia te tāreta ’aufau.

E hōro’a te piha tōro’a a te ārea tei fa’ata’ahia i te mau arata’ira’a ta’a ’ē ’ia ha’apa’ohia nō teie mau ’āmuira’a. Teie i raro nei te tahi mau parau tumu niu :

E nehenehe te hō’ē ’āmuira’a e mau hō’ē noa vaira’a moni fa’a’ohipara’a tāmau, hō’ē vaira’a moni ha’aputu ’aore rā hō’ē vaira’a i te fare moni ma te tāreta ’aufau.
E hi’opo’ahia te mau ’āfata moni e te peresideni titi ’aore rā te ’episekōpo.
’Eiaha te moni mai roto mai i te vaira’a moni fa’a’ohipara’a tāmau, te vaira’a moni ha’aputu ’aore rā te tāreta ’aufau ’ia fa’a’ohipahia ē tae roa atu i te taime ’ua tu’urima nā ta’ata e piti i ha’amanahia i te hō’ē parau fa’ati’a nō te ’aufau i te ha’amāu’ara’a. E’ita rāua e tu’urima i te reira parau maori rā ’ua fa’a’ī-tā’āto’a-hia te reira.
E ’āpitihia te mau parau mai te mau parau tārahu, te mau parau tāpa’o ho’o ’aore rā te parau pe’era’a i teie parau fa’ati’a ’aufaura’a. Mai te mea e tu’uhia te moni i roto i te rima o te hō’ē melo, e tu’urima ïa ’oia i te parau fa’a’itera’a ē, ’ua fāri’i ’oia i te moni ma te tāpa’o i te tai’o mahana ’e te tino moni. I muri iho, e fa’aho’i mai te melo i (1) te mau pu’e parau fa’a’ite nō te moni i ha’amāu’ahia, ’e (2) te moni toe ’aita i fa’a’ohipahia.
Mai te mea tē vai ra te hō’ē parau ha’apāpū nā te fare moni, e hāpono-’āfaro-hia te reira i te peresideni titi ’aore rā i te ’episekōpo, ’eiaha rā i te fare purera’a ’aore rā i te pāpa’i parau. E tātara vave ’oia i te parau ha’apāpū nā te fare moni, e hi’opo’a ’oia i te reira ’e e hōro’a i te pāpa’i parau ra nō te fa’a’āfaro i te reira. E tu’urima te pāpa’i parau i te parau fa’a’āfarora’a. I muri iho, e hi’opo’a te peresideni titi ’e ’aore rā te ’episekōpo, ’e e tu’urima atu ai i te parau fa’a’āfarora’a.
E hi’opo’a te peresideni titi ’aore rā te ’episekōpo i te tahi atu mau parau fa’a’ite nō te moni ma te ha’apāpū ē ’ua fa’a’āfarohia te reira.
Nā te peresideni titi ’aore rā te ’episekōpo e tāpe’a i te vaira’a moni fa’a’ohipara’a tāmau.
’Ia fa’ata’a-’ē-hia te vaira’a moni fa’a’ohipara’a tāmau i tāna iho moni. ’Ia pāruru-tino-hia te moni a te ’Ēkālesia i te mau taime ato’a.
’Ia tai’o e piti ta’ata tu’urima mana i te moni fa’a’ohipara’a tāmau i te ’āva’e tāta’itahi. E pāpa’ihia te mau tai’ora’a moni ’e te mau tu’urimara’a i ni’a i te mau parau e hōro’ahia mai e te piha tōro’a a te ārea i fa’ata’ahia. Mai te mea e mo’e noa atu te moni, e fa’a’ite-vave-hia te reira i te ta’ata hi’opo’a a te ārea.
E pāpa’i-vave-hia te mau ’aufaura’a ato’a, ’e e putuhia te mau parau tāpa’o ho’o ato’a, te mau parau pe’era’a ’aore rā te tahi atu mau parau e ha’apāpū nei i te ’aufaura’a.

34.6.9

Ha’apa’o i te mau pu’e parau nō te pae faufa’a

’Ia ha’apa’o maita’i te titi ’e te pāroita tāta’itahi ē, e mea pāpū ’e e mea ti’a te mau pu’e parau nō te pae faufa’a. E tauturu teie mau pu’e parau i te mau peresideni titi ’e i te mau ’episekōpo ’ia ti’a’au ’e ’ia pāruru i te moni mo’a a te ’Ēkālesia. E mea faufa’a ato’a te mau pu’e parau tano nō te fa’aineine i te mau tāpura faufa’a, nō te fa’atere i te tāpura faufa’a i tuhahia ’e nō te hōro’a i te ha’amāramaramara’a i te mau melo nō ni’a i tā rātou mau ō.

Nō te ha’amāramaramara’a nō ni’a i te fa’a’ohipara’a ’e te ha’apa’ora’a i te mau pu’e parau ’e te mau parau fa’a’ite, e hi’o te mau pāpa’i parau i te mau ’arata’ira’a a te pū fa’atere o te ’Ēkālesia ’aore rā a te piha tōro’a a te ārea tei fa’ata’ahia. E tāpe’ahia te mau pu’e parau nō te pae faufa’a e toru a’e matahiti, ta’a ’ē noa atu te matahiti e horo nei. E nehenehete te mau ture o te fenua e tītau i te hō’ē tau ha’aputura’a maoro a’e.

34.7

Te tāpura faufa’a ’e te mau ha’amāu’ara’a

34.7.1

Te tāpura faufa’a a te titi ’e a te pāroita

E fa’aineine ’e e fa’atere te mau titi ato’a ’e te mau pāroita ato’a i te hō’ē tāpura faufa’a. E fa’atere te peresideni titi i te tāpura faufa’a a te titi , ’e te ’episekōpo i te tāpura faufa’a a te pāroita, noa atu ā e nehenehe rāua e fa’aue i te hō’ē tauturu nō te hi’o i te reira i raro a’e i tāna arata’ira’a. E nehenehe ato’a rāua e fa’aue i te hō’ē pāpa’i parau nō te tauturu ’ia fa’aineine ’e ’ia ’āpe’e i te tāpura faufa’a.

E’ita roa te mau ha’amāu’ara’a a te titi ’e a te pāroita e ravehia ’aore rā e ’aufauhia mai te mea ’aita e parau fa’ati’a nā te ti’a peresideni.

E ha’amata te mau peresidenira’a titi ’e te mau ’episekōpora’a e fa’aineine i te mau tāpura faufa’a nā mua roa i te ’ōmuara’a matahiti tāta’itahi mai teie i muri nei :

Hi’opo’a i te mau tino moni i ha’amāu’ahia i te matahiti i ma’iri nō te hi’o ē, ’ua tāpurahia te mau ha’amāu’ara’a i mātarohia.
Ani i te mau fa’anahora’a ’ia tātara hu’ahu’a mai i tō rātou mau hina’aro i roto i te tāpura faufa’a.
Fa’aineine i te tāpura faufa’a ma te pa’ari, ma te ’aifāito ’e ma te ha’apāpū ē, e’ita te mau ’ōpuara’a ha’amāu’ara’a e hau atu i te tāpura faufa’a tei mana’ohia e tuhahia.

’Aita e tītauhia te parau pāturura’a nō te ha’amana i te tāpura ha’amāu’ara’a.

E hi’opo’a te peresideni titi i te mau ha’amāu’ara’a a te pāroita i roto i tāna uiuira’a ’e te ’episekōpo tāta’itahi.

34.7.2

Tāpura faufa’a i tuhahia

Nā te tāpura faufa’a i tuhahia e fa’afāna’o i te faufa’a moni a te ’Ēkālesia nō te ’aufau i te mau ’ātivite ’e i te mau fa’anahonahora’a a te titi ’e a te pāroita. E fa’a’ore te reira i te tītaura’a i te moni i te mau melo nō te tāpura faufa’a. Maoti te ha’apa’o maita’i o te mau melo i te ’aufaura’a i te tuha’a ’ahuru e noa’a ai te tāpura faufa’a i tuhahia.

34.7.2.1

Te hōro’ara’a i te moni tāpura faufa’a i tuhahia

E hōro’a te pū fa’atere o te ’Ēkālesia ’aore rā te piha tōro’a a te ārea i fa’ata’ahia, i te moni nō te tāpura faufa’a ’ia au i te rahira’a ta’ata e tae nei i te mau rurura’a i muri nei :

Te purera’a ’ōro’a
Te Feiā ’Āpī Tamāroa
Te Feiā ’Āpī Tamāhine
Te mau tamari’i Paraimere, 8–11 matahiti
Te feiā ’āpī pa’ari

Nā te peresideni titi e fa’aoti e fea moni tāna e tuha nō te titi ’e nō te mau pāroita. E ha’apāpū ’oia ē, e mea au ’e e mea tano te moni a te titi ’e a te mau pāroita ’ia au i tei fa’ati’ahia e teie mau arata’ira’a.

E ’ohipa te peresideni titi ’e te mau ’episekōpo ma te mana’o tāhō’ē ’e te turu. Mai te mea e tupu te tahi mau tauira’a mana’o-’ore-hia ’e ’ua riro atu ra ’ei tumu nō te taui i te mau tuhara’a faufa’a mātāmua, e ha’apāpū ’oia ’ia rave-au-hia te reira.

E hi’o te ’episekōpo i te hōro’ara’a o te tāpura faufa’a i tuhahia i roto i te pāroita. E ha’apāpū ’oia ’ia tuha-maita’i-hia te moni ’e e mea tano ho’i nō te mau pupu i roto i te pāroita.

E ha’apāpū te feiā fa’atere o te autahu’ara’a ’ia ’aifāito maita’i te tuhara’a o te tāpura faufa’a ’e te mau ’ātivite nō te Feiā ’Āpī Tamāroa ’e nō te Feiā ’Āpī Tamāhine. E tuhahia te tāpura faufa’a ’ia au i te rahira’a feiā ’āpī i roto i te pupu tāta’itahi. E mea ti’a ato’a ’ia rava’i ’e ’ia tano te tuhara’a o te tāpura faufa’a ’e te mau ’ātivite nō te mau tamāroa ’e te mau tamāhine i roto i te Paraimere. E tuhahia te tāpura faufa’a ’ia au i te rahira’a tamari’i.

34.7.2.2

Te mau parau tumu ’e te mau arata’ira’a rahi

’Ua ha’amauhia te tāpura faufa’a i tuhahia nō te fa’aiti i te teimaha i te pae moni ’e i te taime i ni’a i te mau melo. Mai te mea e tītauhia, e fa’aiti ’e e fa’a’ōhie te feiā fa’atere i te mau ’ātivite ’ia ’ore te mau ha’amāu’ara’a ’ia hau i te moni i tuhahia. ’Ia ’ōhie ’e te māmā ’e te moni ’ore roa ato’a te rahira’a o te mau ’ātivite e ti’a ai. Tītauhia te parau fa’ati’a a te peresidenira’a titi ’aore rā a te ’episekōpora’a hou te mau ha’amāu’ara’a e ravehia ai. E’ita roa te mau ha’amāu’ara’a e fāri’ihia maori rā, ’ua ’āpitihia mai te reira i te mau pu’e parau fa’a’ite.

E fa’a’ohipahia te tāpura faufa’a a te titi ’e a te pāroita nō te ’aufau i te mau ’ātivite ato’a, te mau fa’anahora’a ato’a, te mau buka ato’a ’e te tahi atu mau tauiha’a ri’i ato’a. E’ita te mau melo e ’aufau i te moni fa’aōra’a. E’ita ato’a rātou e hōro’a i te mau mātēria, te mau tauiha’a, te moni tārahu ’e te moni fa’aōra’a, ’aore rā, te moni nō te utara’a ātea. Te mau ’ātivite e ’āfai mai ai te mau melo i te mā’a, e fa’atupuhia ïa te reira mai te mea e’ita te reira e fa’ateimaha i te mau melo.

E nehenehe e ha’apaehia te ture nō ni’a i te ’aufaura’a i roto i te paratarafa i ni’a nei mai te mea e pūhapara’a matahiti, ’aore rā e ’ātivite mai te reira te huru (hi’o 20.2.8), mai te mea e mau ’ātivite mā’iti (hi’o 20.5), ’e mai te mea e mau ’ātivite varavara nō te feiā ’āpī pa’ari ’ōtahi (hi’o 14.3.7).

Te mau melo e hina’aro e hōro’a i te tahi atu tino moni i te ’Ēkālesia, e’ita rātou e nehenehe e fa’ata’a i te reira ’ei moni tāpura faufa’a a te titi ’aore rā a te pāroita. Maoti i te reira, e fa’aitoito te feiā fa’atere ia rātou ’ia hōro’a i te reira ’ei ō ha’apaera’a mā’a, nō te mau misiōnare ’aore rā nō te tahi atu tuha’a ō i fa’ati’ahia.

E ha’apāpū te mau peresideni titi ’e te mau ’episekōpo ē ’ua ha’amāu’ahia te moni o te tāpura faufa’a i tuhahia ma te pa’ari. ’Ia fa’a’ohipahia te moni nō te ha’amaita’i i te ta’ata ’e nō te fa’ahaere i mua i te mau ’ōpuara’a o te ’evanelia. E ha’apāpū ato’a te feiā fa’atere ē, e ō te mau ha’amāu’ara’a ato’a i i roto i te fāito moni i tuhahia. Te manuiara’a o te tāpura faufa’a moni i tuhahia, tei te itoito ïa o te feiā fa’atere autahu’ara’a o te fenua iho ’ia ’āpe’e ’e ’ia hi’opo’a i te mau faufa’a ’e i te mau ha’amāu’ara’a a te ’Ēkālesia.

’Eiaha te moni toe o te tāpura faufa’a i tuhahia, ’ia ha’amāu’ahia. E fa’aho’ihia te moni toe a te pāroita i te titi ra. E fa’aho’ihia te moni toe a te titi i te pū fa’atere o te ’Ēkālesia ’aore rā i te piha tōro’a a te ārea tei fa’ata’ahia. Te tahi fa’anahora’a ta’a ’ē, e nehenehe te mau titi ’e te mau pāroita e tāpe’a i te moni toe mai te mea e hina’arohia nō te tahi mau ’ātivite ta’a ’ē atu i tei ’ōpuahia nō te matahiti i muri mai, mai te hō’ē ’āmuira’a feiā ’āpī. Terā rā, ’eiaha te tuha’a rahi nō te moni tuha a te titi ’aore rā a te pāroita ’ia tāpe’ahia nō te tahi atu matahiti nō te ’aufaura’a i te mau ha’amāu’ara’a nō te tahi tere. ’Eiaha ato’a ’ia fa’a’ohipahia te moni nō roto mai i te tuha’a « Te tahi atu » nō te fa’a’ī i te tuha’a « Tāpura faufa’a ».

Nō te manuiara’a o te tāpura faufa’a i tuhahia, e mea faufa’a roa ’ia tano maita’i ’e ’ia fa’ataehia te parau fa’a’ite toru ’āva’e i te tai’o mahana mau.

E’ita e tai’ohia i roto i te tāpura faufa’a i tuhahia te mau ha’amāu’ara’a nō te patura’a fare, te ’atu’atura’a, te mau niuniu, te pape ’e te uira, te mau mātini rorouira ’aore rā te tere o te feiā fa’atere autahu’ara’a. E ’aufauhia te reira mau ha’amāu’ara’a nā ni’a i te ’āfata rahi a te ’Ēkālesia ’ia au i te mau arata’ira’a nei.

34.7.3

’Aufaura’a i te mau ’ātivite ta’a ē ’e te mau tauiha’a

34.7.3.1

Te mau ’ātivite titi ’e titi rau

E fa’aitoitohia te feiā fa’atere i te fenua iho ’ia fa’atupu i te mau ’ātivite titi ’e titi rau ’o tē hōro’a i te mau rāve’a nō te fa’ahotu i te tāhō’ē ’e te auhoara’a, i rotopū iho ā rā i te feiā ’āpī ’e i te feiā ’āpī pa’ari ’ōtahi. E ha’apāpū te feiā fa’atere ē, e tāpura rātou i te tino moni tano nō te turu i te tahi mau ’ātivite titi ’e titi rau. ’Ia ravehia teie moni mai roto atu i te tāpura faufa’a i tuhahia.

Nō te tahi atu mau ha’amāramaramara’a nō ni’a i te mau ’ātivite, ’a hi’o pene 20.

34.7.3.2

’Āmuira’a feiā ’āpī

Hi’o 20.4.

34.7.3.3

Te mau pūhapara’a matahiti ’aore rā te mau ’ātivite mai te reira te huru ’e te mau tauiha’a

Hi’o 20.2.8 ’e 20.2.9.

34.7.3.4

Te mau ’ātivite ma’iti

Hi’o 20.5.

34.8

Te ’imira’a moni

Hi’o 20.6.8.

34.9

Te mau hi’opo’ara’a

34.9.1

Tōmite hi’opo’a o te titi

E fa’ata’a te peresideni titi i te hō’ē tōmite hi’opo’a a te titi tei roto hō’ē o tōna nā tauturu ’ei peresideni ’e e piti fa’ahou melo nō te titi tei māramarama i te ’ohipa pae moni. Tei mātarohia, te tauturu e tāvini nei ’ei peresideni nō te tōmite hi’opo’a o te titi, e’ita ’oia e tu’urima i te mau parau moni, e’ita ato’a ’oia e fa’aō noa atu iāna i roto i te ha’apa’ora’a pu’e parau putura’a i te mau parau nō te pae faufa’a. ’Eiaha te mau melo o te tōmite ’ia riro ’ei feiā hi’opo’a nō te titi, e’ita ato’a rātou e ti’a’au i te mau pu’e parau nō te pae faufa’a a te titi ’e a te pāroita.

34.9.2

Te feiā hi’opo’a o te titi

E pi’i te peresideni titi ’aore rā tōna tauturu tei riro ’ei peresideni nō te tōmite hi’opo’a o te titi, e piti ta’ata hi’opo’a nō te titi. ’Ei taea’e ti’aturihia teie nā ta’ata hi’opo’a tei mau i te parau faʼatiʼa mana nō te hiero. Mai te mea e nehenehe, ’ia ’aravihi rāua i te pae nō te ’ohipa nūmerara’a ’e te hi’opo’ara’a. E ha’amanahia tō rāua i’oa e te peresidenira’a titi ’e e te ’āpo’ora’a teitei, tei mātauhia e’ita rā rāua e pāturuhia ’e e’ita ato’a ho’i e fa’ata’ahia.

E nehenehe ato’a te mau melo ’āpo’ora’a teitei e tāvini ’ei feiā hi’opo’a nō te titi. E’ita rā te pāpa’i parau titi ’e te mau tauturu pāpa’i parau titi e pi’ihia ’ei feiā hi’opo’a. E nehenehe ato’a te feiā e tāvini ’ei feiā hi’opo’a e mau i te tahi atu pi’ira’a.

34.9.3

Te terera’a o te hi’opo’ara’a

E hi’opo’a te feiā hi’opo’a o te titi i te mau pu’e parau nō te pae faufa’a a te titi, a te mau pāroita, a te mau ’āma’a ’e a te mau pū ’ā’amu ’utuāfare, e piti taime i te matahiti hō’ē. E hi’opo’a ato’a te feiā hi’opo’a i te mau pu’e parau nō te pae faufa’a o te mau vāhi fa’a’oa’oara’a, hō’ē taime i te matahiti.

E ha’apāpū te feiā hi’opo’a ē, ’ua pāpa’i-maita’i-hia te tuha’a ’ahuru ’e te tahi atu mau ō ; ’ua fa’a’ohipa-ti’a-hia te faufa’a a te ’Ēkālesia, ’ua tai’oihia ’e ’ua pāruruhia te reira ; ’e ’ua hope te mau pu’e parau nō te pae faufa’a i te fa’a’īhia ’e i te fa’atanohia. ’Ia vata te ti’a peresideni o te ’āmuira’a nā reira ato’a te pāpa’i parau tei fa’ata’ahia nō te ’ohipa faufa’a, nō te pāhono i te mau uira’a i te taime nō te hi’opo’ara’a.

E hi’opo’a fa’ahou te peresideni titi ’e te tōmite hi’opo’ara’a o te titi i te mau hi’opo’ara’a ato’a. I muri a’e i tā rātou hi’opo’ara’a, e tu’urima te peresideni o te tōmite hi’opo’a nō te titi ’e te peresideni titi i te mau hi’opo’ara’a. E nehenehe te mau hi’opo’ara’a e tu’urimahia ’e e hāponohia ’ia oti te mau vāhi huru ’ē ato’a i te fa’a’āfarohia. E ha’apāpū te peresideni titi ’e te tomite hi’opo’a o te titi ē, e fa’a’āfaro-vave-hia te mau vāhi huru ’ē ato’a.

34.9.4

Te mau hi’opo’a a te ārea ’e te mau tauturu hi’opo’a a te ārea

E pi’i te peresidenira’a ārea i te hō’ē hi’opo’a a te ārea ’ia riro ’ei melo nō te tōmite hi’opo’a o te ārea. E hōro’a te hi’opo’a a te ārea i tāna parau fa’a’ite i te peresideni tōmite hi’opo’a nō te ārea. I raro a’e i te fa’aterera’a a te peresideni tōmite hi’opo’a o te ārea, e pi’ihia te hō’ē tauturu hi’opo’a a te ārea nō te ’āpo’ora’a fa’aaura’a tāta’itahi. E hōro’a te tauturu hi’opo’a a te ārea i tāna parau fa’a’ite i te hi’opo’a a te ārea.

Te mau hōpoi’a mātāmua a te mau hi’opo’a a te ārea ’e te mau tauturu hi’opo’a a te ārea, ’oia ho’i :

E hōro’a i te ha’api’ipi’ira’a nō ni’a i te mau hi’opo’ara’a ’e te mau ture i te pae faufa’a, i te feiā fa’atere autahu’ara’a, i te mau pāpa’i parau, i te mau tōmite hi’opo’a ’e i te feiā hi’opo’a o te titi.
E ha’apa’o i te mau vāhi huru ’ē o te hi’opo’ara’a tei ’ore i fa’a’āfarohia.
E fa’aitoito i te feiā fa’atere ’e te mau pāpa’i parau i te arara’a i te faufa’a.
E rave i te mau hi’opo’ara’a ta’a ’ē mai tei fa’auehia.

34.9.5

Te mo’era’a, te ’eiāra’a, te tāvirira’a ’aore rā te rave-huna-ra’a i te moni a te ’Ēkālesia

Mai te mea ’ua mo’e, ’aore rā ’ua ’eiāhia te moni a te ’Ēkālesia, ’aore rā ’ua tāviri ’aore rā ’ua rave huna te hō’ē ta’ata fa’atere i te faufa’a a te ’Ēkālesia, e fa’aara-’oi’oi-hia te peresideni titi ’aore rā te peresideni o te tōmite hi’opo’a o te titi. E fa’aara ’oia i te Tuha’a fa’atere nō te ’ohipa hi’opo’ara’a a te ’Ēkālesia (’aore rā te ta’ata hi’opo’a rahi o te ārea mai te mea tei rāpae te ’āmuira’a i te fenua Marite ’e Canada). E hāpono te Tuha’a fa’atere nō te ’ohipa hi’opo’ara’a a te ’Ēkālesia (’aore rā te ta’ata hi’opo’a rahi o te ārea) i te hō’ē parau mo’era’a e fa’a’ī i te peresideni titi ra, ’aore rā i te peresideni o te tōmite hi’opo’a. I raro a’e i te fa’aterera’a a te Tuha’a fa’atere nō te ’ohipa hi’opo’ara’a a te ’Ēkālesia (’aore rā te ta’ata hi’opo’a rahi a te ārea), e ha’apāpū te peresideni titi ’aore rā te peresideni o te tōmite hi’opo’a ē, e tītorotoro-ti’a-hia ’e e fa’a’ī-ti’a-hia ’e e hāpono-ti’a-hia te parau mo’era’a.

Mai te mea e ’itehia te hō’ē tāvirira’a moni rahi, e fa’aara te peresideni titi ’aore rā te peresideni o te tōmite hi’opo’a i te peresidenira’a ārea.

34.9.6

Te pāpa’i parau titi ’aore rā te tauturu pāpa’i parau titi tei fa’auehia e ha’apa’o i te ’ohipa faufa’a

’Ia fa’aue-ana’e-hia e te tōmite hi’opo’a o te titi, e ha’api’ipi’i te pāpa’i parau titi ’e ’aore rā te tauturu pāpa’i parau titi ’o tei fa’auehia e ha’apa’o i te ’ohipa faufa’a, i te mau pāroita i te mau ture ’e te mau terera’a ’ohipa tano nō ni’a i te mau vāhi huru ’ē e ’itehia i roto i te mau hi’opo’ara’a.

34.9.7

Nō te tahi atu ā ha’amāramaramara’a

E roa’a te mau ha’amāramaramara’a hau atu nō ni’a i te mau tōmite hi’opo’a, te feiā hi’opo’a ’e tae noa atu te mau terera’a o te mau hi’opo’ara’a i ni’a i te Help Center [Pū tauturu] i ni’a ia ChurchofJesusChrist.org. E nehenehe te mau tōmite hi’opo’a o te titi e ui i te mau uira’a i te tauturu hi’opo’a a te ārea.

34.10

Te mau tute

Te mau ha’amāramaramara’a i roto i teie tuha’a nō ni’a ïa i te mau tute, nō te fenua Marite ’e Canada ana’e rā. Mai te mea e hina’aro te feiā fa’atere autahu’ara’a nō te fenua Marite ’e Canada i te tahi atu ā ha’amāramaramara’a, e niuniu rātou i :

Tax Administration [Te piha fa’aterera’a tute]

50 East North Temple Street, Room 2225

Salt Lake City, UT 84150‑022

Niuniu : 1-801-240-3003 ’e 1-800-453-3860, nūmera fa’atoro 2-3003

Nō te feiā fa’atere o te autahu’ara’a i rāpae’au i te fenua Marite ’e i Canada, e niuniu rātou i te piha tōro’a a te ārea tei fa’ata’ahia nō te pāhono i te mau uira’a nō ni’a i te mau tute.

34.10.1

Ti’ara’a tute ’ore

Tōna tanora’a, ’aita te ’Ēkālesia e ’aufau nei i te mau tute nō te mau ho’ora’a, te ’āpīra’a ’e te tahi atu mau ’ohipa nō te mea e ha’apa’ora’a fa’aro’o te reira. E fa’a’ohipahia te mau fare ’e te tahi atu mau faufa’a e fatuhia e te ’Ēkālesia nō te ha’amorira’a, te ha’api’ira’a pae fa’aro’o ’e te tahi atu mau ’ohipa a te ’Ēkālesia. E ha’apāpū te feiā fa’atere titi ’e pāroita ’aita te mau fare a te ’Ēkālesia e fa’a’ohipahia nei nō te poritita, te tapiho’ora’a ’e te fa’ahotura’a moni mai tei vauvauhia i te 35.4. Mai te peu e ravehia te reira, e ’ōfati ra ïa tātou i te mau ture nō te ti’ara’a tute ’ore i ni’a i te mau mea e fatuhia e te ’Ēkālesia.

E mea faufa’a roa ’ia pe’e te feiā fa’atere nō te titi ’e te pāroita i teie mau arata’ira’a nō te fa’aherehere i te ti’ara’a tute ’ore o te ’Ēkālesia. Mai te mea e ’ōfati te hō’ē titi i teie ti’ara’a tute ’ore o te ’Ēkālesia, e nehenehe te tahi atu mau ’āmuira’a o te ’Ēkālesia e fa’autu’a-ato’a-hia.

34.10.2

Tute ho’oho’ora’a

E mea ta’a ’ē te mau ture tute ho’oho’ora’a i ni’a i te ’Ēkālesia i terā fenua ’e terā fenua, terā tuha’a fenua ’e terā tuha’a fenua. E niuniu te feiā fa’atere i te Tuha’a a te ’Ēkālesia nō te ’ohipa tute ’aore rā te piha tōro’a a te ārea tei fa’ata’ahia nō te hi’o ’aita ānei ’aore rā e mea tītauhia ānei i te ’Ēkālesia ’ia ’aufau i terā mau tute.

34.10.3

Tute fenua

Nā te Tuha’a a te ’Ēkālesia nō te ’ohipa tute e ha’apa’o i te mau fatura’a fenua ato’a ’e nāna e ’aufau i te mau tute ato’a i ni’a i te mau tute fenua. ’Aita tā te feiā fa’atere o te fenua iho e ’ohipa i reira.