4.

Li b’eresink sa’ lix Iglees li Jesukristo

4.0

Xtikibʼankil

Jo’ aj b’eresinel sa’ li Iglees, laa’at b’oqb’ilat chi musiq’anb’il, rik’in xtz’uumaleb’ re lix moos li Kolonel li k’eeb’ileb’ xwankil. K’eeb’il aawe li usilal re tenq’ank sa’ lix k’anjel li qaChoxahil Yuwa’ re “xk’eeb’al chi uxmank lix kolb’al chiru li kamk ut lix yu’am chi junelik li winq” (Moises 1:39). Nakab’aanu a’in naq nakawaklesi xch’ooleb’ li komon chi okenk sa’ li k’anjel re li kolb’a-ib’ ut li taqenaqil loq’al, choq’ reheb’ a’an, choq’ reheb’ lix junkab’aleb’, ut choq’ reheb’ jalan chik (chi’ilmanq ch’ol 1). Taataw xsahil aach’ool naq nakatk’anjelak chiruheb’ li ralal xk’ajol li Dios.

Naq nakab’aanu jo’ kixb’aanu li Jesukristo, k’iila sut tatk’anjelaq chiruheb’ laa was aawiitz’in sa’ junjunqal. Taawanq ajwi’ aahoonal naq tatruuq chi b’eresink sa’eb’ li ch’utam ut li k’anjel re li Iglees. Taaruuq ajwi’ tatk’anjelaq chiruheb’ aawas aawiitz’in sa’eb’ li jolomil ch’uut. Wankeb’ li jolomil ch’uut reheb’ li awa’b’ejil, re li ch’uut re teep, ut wankeb’ chik xkomon. Sa’eb’ li raqal 4.3 ut 4.4 wan li na’leb’ chirix chan ru k’anjelak chi us sa’eb’ li jolomil ch’uut. Wan li na’leb’ chirix li junjunq chi jolomil ch’uut sa’ li ch’ol 29

Naq nakaq’axtesi aawib’ sa’ li k’anjel, taa’ajmanq ru xmayejankil li hoonal, a’ut maakanab’ xk’oxlankil li k’a’ru ajb’il ru aab’aan laa’at ut xb’aan laa junkab’al. Chaasik’ aab’eresinkil rik’in li Santil Musiq’ej re aatenq’ankil chixb’aanunkil aateneb’ankil sa’ laa k’anjel jo’ ajwi’ sa’ laa junkab’al (chi’ilmanq Mosiah 4:27).

4.1

Li rajb’al li b’eresink sa’ li Iglees

Eb’ laj b’eresinel neke’xwaklesiheb’ xch’ool li komon chi tz’aqonk sa’ lix k’anjel li Dios rik’in ok choq’ xkomoneb’ li “tz’aqal neke’taaqenk re li Jesukristo” (Moroni 7:48). Re xb’aanunkil a’in, eb’ laj b’eresinel xb’een wa’ neke’xyal xq’e chi wank choq’ tz’aqal xtzolom li Kolonel rik’in xtaaqenkil li raatin ut lix b’aanuhom (chi’ilmanq Lukas 18:22). Chirix a’an, naru neke’xtenq’aheb’ li jun siir chik chi nach’ok rik’in li qaChoxahil Yuwa’ ut rik’in li Jesukristo. Rik’in xtenq’ankileb’ li ras riitz’in, neke’ok choq’ chaab’il tzolom (chi’ilmanq Mosiah 18:26; Tzol’leb’ ut Sumwank 31:5).

Li ok choq’ tz’aqal tzolom re xtenq’ankileb’ li qas qiitz’in chi wank choq’ chaab’il tzolom, a’an rajb’al li junjunq chi b’oqok sa’ li Iglees. Sa’ li junjunq b’oqok, nak’eeman qe xb’eresinkileb’, k’anjelak chiruheb’, ut xk’eeb’aleb’ xkawilal li qas qiitz’in.

4.2

Eb’ li na’leb’ chirix b’eresink sa’ li Iglees

Naq kiwan sa’ lix k’anjel sa’ li ruchich’och’, li Kolonel kik’amok b’e sa’ xk’utb’al chan ru taa’uxq li b’eresink sa’ lix Iglees. Li q’axal kiraj a’an, a’an k’anjelak chiru lix Choxahil Yuwa’, ut xtenq’ankileb’ li ras riitz’in chixtawb’al ru ut chixyu’aminkil lix evangelio (chi’ilmanq Jwan 5:30; Mosiah 15:7). A’an kixraheb’ li ani kixb’eresi ut kixk’ut lix rahom rik’in k’anjelak chiruheb’ (chi’ilmanq Jwan 13:3–5).

Li Kolonel kixwaklesiheb’ xmusiq’ li ras riitz’in rik’in xk’eeb’al xteneb’ankileb’ ut xk’anjeleb’ re te’k’iiq (chi’ilmanq Mateo 10:5–8; Jwan 14:12). A’an kixwaklesiheb’ xch’ool ut kixtijeb’ chi ch’olch’o ru ut rik’in rahok (chi’ilmanq Jwan 21:15–17).

Li Qaawa’ kixye, “Li junjunq chi winq chixtzolaq li tenebʼanbʼil wiʼ, ut chixtzolaq kʼanjelak saʼ li opiis li xaqabʼanbʼil wiʼ, chi yalbʼil anchal xqʼe” (Tzol’leb’ ut Sumwank 107:99). Li aatin a’in wan xwankil choq’ re chixjunileb’ li neke’xk’ul xteneb’ankileb’ chi k’anjelak ut chi b’eresink sa’ lix Iglees li Kolonel.

Sik’ aajunes li k’utb’esinb’il na’leb’ li taatenq’anq aawe chi tzolok ut chixb’aanunkil li teneb’anb’il sa’ aab’een sa’ laa b’oqb’al. Naq nakatzoleb’ li loq’laj hu, chasik’eb’ li na’leb’ chirix li b’eresink rik’in li k’a’ru kixb’aanu ut kixk’ut li Kolonel. Wi nakak’anjelaheb’ li na’leb’ sa’ li jun ch’ol a’in, a’an tatxtenq’a chi b’eresink chi chaab’il wi’chik sa’ lix Iglees li Kolonel.

4.2.1

Li kawresink-ib’ sa’ musiq’ej

Li Jesus kixkawresi rib’ sa’ musiq’ej choq’ re lix k’anjel sa’ li ruchich’och’ (chi’ilmanq Lukas 4:1–2). Laa’at ajwi’ nakakawresi aawib’ sa’ musiq’ej rik’in jilok rik’in laa Choxahil Yuwa’ rik’in tijok, xtzolb’aleb’ li loq’laj hu, ut xpaab’ankileb’ lix taqlahom. Xtaaqenkileb’ lix profeet nakatxtenq’a ajwi’ chixkawresinkil aawib’ sa’ musiq’ej (chi’ilmanq Tzol’leb’ ut Sumwank 21:4–6).

Sik’ li k’utb’esinb’il na’leb’ re xtawb’al ru li rajomeb’ ru li ani b’eresinb’ileb’ aab’aan, ut chan ru xtz’aqob’resinkil ru li k’anjel li xatxb’oq wi’ li Dios. Rik’in xyalb’al aaq’e chi jilok chi nach’ rik’in li Qaawa’, naru nakak’ul aab’eresinkil sa’ laa yu’am, sa’ laa k’anjel sa’ junkab’al, ut sa’ laa b’oqb’al sa’ li Iglees.

Li Qaawa’ kixyeechi’i ajwi’ xk’eeb’al li musiq’ejil maatan reheb’ li neke’sik’ok reheb’ (chi’ilmanq Tzol’leb’ ut Sumwank 46:8). Wi rik’in tuulanil nakapatz’ xk’ab’a’ laa Choxahil Yuwa’ re xk’ulb’al li wankilal ut li maatan rik’in a’an, a’an tixnimob’resi laa seeb’al chixb’eresinkileb’ ut chixwaklesinkileb’ li ani chi aj-u yookat chi k’anjelak.

4.2.2

K’anjelak chiru chixjunileb’ li ralal xk’ajol li Dios

Li Jesus kik’anjelak chiruheb’ li kristiaan, ut kixk’e xch’ool chixwaklesinkileb’ ut chixtzolb’aleb’ li ani neke’reek’a naq wankeb’ xjunes, naq maak’a’eb’ xyo’onihom, ut naq sachsookeb’. Rik’in li raatin ut lix b’aanuhom, kixk’ut chiruheb’ li kristiaan naq naxraheb’. Kiril lix diosilal ut lix junelikil loq’al li junjunq chi kristiaan.

Charaheb’ li ani chi aj-u nakatk’anjelak, jo’ chanru kixb’aanu li Jesus. Chattijoq “chi anchal lix metz’ew aach’ool” re tatnujaq rik’in lix rahom (Moroni 7:48). Chatwanq choq’ chaab’il amiiw chiruheb’. Yal aaq’e chixtawb’aleb’ li ani wankeb’ sa’ junaatalil, li neke’raj xk’ojob’ankileb’ xch’ool, malaj li wankeb’ chik rajomeb’ ru. Laa rahom taarosob’tesi lix yu’ameb’, ut tixtenq’aheb’ li kristiaan re te’raj chalk rik’in li Kristo.

Tenq’aheb’ li komon chixkawob’resinkil lix paab’aaleb’ chirix li qaChoxahil Yuwa’ ut chirix li Jesukristo. Tenq’aheb’ chixkawresinkil rib’ chi ok sa’ sumwank rik’in xk’ulb’aleb’ li k’ojob’anb’il k’anjel. Waklesi xch’ooleb’ chixpaab’ankil lix sumwankeb’, ut chixk’ulb’al li osob’tesink nachal rik’in xjalb’aleb’ xk’a’uxl. Tenq’aheb’ chixnawb’al k’a’ru naru te’xb’aanu re xtawb’al li choxahilal li naru chiruheb’, maak’a’ naxye k’a’ruheb’ li ch’a’ajkilal te’xk’ul.

4.2.3

Xk’utb’al lix evangelio li Jesukristo

Chixjunileb’ laj b’eresinel wankeb’ choq’ aj k’utunel. Yal aaq’e chixb’aanunkil jo’ kixb’aanu li Kolonel jo’ aj k’utunel (chi’ilmanq ch’ol 17; Li k’utuk jo’ li Kolonel). Rik’in laa waatin ut laa b’aanuhom, k’ut li tzol’leb’ chirix li Jesukristo, ut eb’ li na’leb’ chirix lix evangelio (chi’ilmanq 3 Nefi 11:32–33; Tzol’leb’ ut Sumwank 42:12–14). Li chaab’il k’utuk naxk’eheb’ xch’ool li kristiaan chi nach’ok rik’in li Dios ut chixyu’aminkil li evangelio naq yookeb’ chi b’eek sa’ xb’ehil li junelik yu’am.

Li k’utuk jo’ chanru li Kolonel ink’a’ naraj naxye yal aatinak; tento ajwi’ li ab’ink ut li patz’ok na’leb’, jo’ chanru kixb’aanu a’an (chi’ilmanq Mateo 16:13–17).

Eb’ li chaab’il aj k’utunel neke’xyal ajwi’ xq’e chi tzolok. Taak’e aach’ool naq li xtzolb’al li raatin li Dios taawanq xnimal xna’aj sa’ laa yu’am. Tento taataw ru naq li tzolok tento taak’ulmanq chiru chixjunil aayu’am. K’e aach’ool chi tzolok rik’ineb’ laa was aawiitz’in, ut rik’ineb’ ajwi’ li ani tzolb’ileb’ aab’aan. (Chi’ilmanq Tzol’leb’ ut Sumwank 88:122.)

Tatk’utuq rik’ineb’ li loq’laj hu, ut rik’in li raatineb’ li profeet re roso’jikeb’ li kutan (chi’ilmanq Tzol’leb’ ut Sumwank 52:9). Chijultiko’q aawe naq “li aatin jultikanb’il … k’a’jo’ wi’chik xwankil sa’ xb’een xk’a’uxleb’ li tenamit chiru … k’a’aq chik ru” (Alma 31:5).

Sik’ lix wankil li Musiq’ej naq nakakawresi aawib’ ut nakatk’utuk. Li Santil Musiq’ej naxk’am li yaal sa’ xch’ooleb’ ut sa’ xk’a’uxleb’ li ani tzolb’ileb’ aab’aan (chi’ilmanq 2 Nefi 33:1).

K’ut chiruheb’ li komon naq te’xk’e xch’ool chixtzolb’al li evangelio sa’ junesal ut rik’ineb’ xjunkab’al.

Wi b’oqb’ilat malaj wi k’eeb’il aataqlankil re tatjolominq sa’ jun ch’utam malaj k’anjel re li Iglees, k’e reetal naq li tzolok taawaklesinq ch’oolej, ut naq tixk’am rib’ rik’in li tzol’leb’ re li Iglees (chi’ilmanq Tzol’leb’ ut Sumwank 50:21–23).

4.2.4

Jolomink sa’ tiikilal

Li Qaawa’ kixk’utb’esi naq “na’ajman ru naq wankeb’ li awa’b’ejil, malaj eb’ li jolominel aj k’anjel” sa’ lix Iglees (Tzol’leb’ ut Sumwank 107:21). Eb’ li neke’k’amok re xlaawil li tijonelil neke’jolomink sa’ li k’anjel wankeb’ wi’, jo’ sa’ jun molam malaj teep.

Sa’ jalaneb’ chik li k’anjenel ch’uut sa’ li Iglees, jo’ li Komonil re Tenq’ank, li Saaj Ixq, li Tzoleb’aal reheb’ li Kok’al, ut li Dominkil Tzoleb’aal, wan ajwi’ jun aj k’anjenel li najolomin. Eb’ laj b’eresinel a’in b’oqb’ileb’, xaqab’anb’ileb’, ut k’eeb’ileb’ xwankil xb’aan jun li nak’amok reheb’ lix laawil li tijonelil, malaj li ani k’eeb’il xwankil xb’aan (chi’ilmanq 3.4.3).

Li junjunq jolominel aj k’anjel nak’anjelak rub’el xwankil li ani nak’amok re xlaawil li tijonelil (chi’ilmanq 3.4.1). Li k’ojlajik a’in naxk’e tustuukilal, ut naxk’ut ani tz’aqal wan xwankil ut wan xteneb’ankil chixb’aanunkil lix k’anjel li Qaawa’.

Jun aj k’anjenel li yoo chi jolomink naru nareetali jun chik kristiaan re taajolominq chiru jarub’aq kutan. Qayehaq, wi jun awa’b’ej re li Komonil re Tenq’ank maa’anihaq sa’ jun ch’utam re domingo sa’ li Komonil re Tenq’ank, tento taareetali li xb’een xtenq’ aj k’ehol na’leb’ re taajolominq sa’ li ch’utam a’an. Wi maa’anihaq ajwi’ li xb’een xtenq’ aj k’ehol na’leb’, li awa’b’ej taareetali li xkab’ xtenq’ aj k’ehol na’leb’ re taajolominq.

Jun aj b’eresinel li najolomink sa’ jun k’anjenel ch’uut, jun ch’utam, malaj jun k’anjel re li Iglees, naxk’e reetal naq nab’aanuman li k’a’ru naraj li Dios sa’ li k’anjel a’an. Re xb’aanunkil a’in, laj b’eresinel naxtaaqe li na’leb’ re li evangelio, li k’a’ru chaq’rab’inb’il xb’aan li Iglees, ut li k’a’ru tixye li Santil Musiq’ej.

Eb’ li neke’jolomink tento te’xb’aanu li kixb’aanu li Jesukristo, ut te’k’anjelaq rik’in q’unalil, tuulanil, ut tz’aqal rahok (chi’ilmanq Jwan 13:13–15). Rik’in naq b’oqb’il malaj naq taqlanb’il jun kristiaan chi jolomink ink’a’ naraj naxye naq a’an nim wi’chik ru malaj raab’il wi’chik chiruheb’ lix komon (chi’ilmanq Tzol’leb’ ut Sumwank 84:109–10).

Wi b’oqb’ilat malaj wi k’eeb’il aataqlankil chi jolomink, chataaqe li raatin li Kolonel, naq “ani sa’ eeyanq taaraj wank choq’ xb’eenil, chiwanq eere choq’ moos” (Mateo 20:27; chi’ilmanq raqal 26–28). Chak’uub’ aana’leb’ rik’ineb’ laa komon, ut chasik’ wank sa’ junajil sa’ xtawb’al ru li rajom li Qaawa’ ut sa’ xb’aanunkil lix k’anjel (chi’ilmanq Tzol’leb’ ut Sumwank 41:2; chi’ilmanq ajwi’ 4.4 sa’ li hu a’in).

Ink’a’ us xsik’b’al sa’ aach’ool jolomink sa’ junaq k’anjel sa’ lix Iglees li Qaawa’ (chi’ilmanq Tzol’leb’ ut Sumwank 121:37). Chi tuulan b’an aach’ool ut chi chaab’ilat chi paab’ank, chatk’anjelaq sa’ li k’anjel li b’oqb’ilat wi’. Yal aaq’e chixb’aanunkil lix k’anjel li Qaawa’ chi junaj lix sa’ aawu sa’ lix loq’al (chi’ilmanq Tzol’leb’ ut Sumwank 4:5). Chiwanq chi k’ojk’o aach’ool naq li Dios tatxkanab’ chi nimank ut chirosob’tesinkileb’ li ralal xk’ajol li qaChoxahil Yuwa’.

4.2.5

Xjek’b’al li wankilal, ut xq’axtesinkil resil li k’anjel

Li Qaawa’ kixk’e reheb’ lix tzolom eb’ li k’anjel ut li teneb’ank li aajeleb’ ru (chi’ilmanq Lukas 10:1). Kixkanab’eb’ ajwi’ chixq’axtesinkil resil li k’anjel li k’eeb’il chixb’aanuheb’ (chi’ilmanq Lukas 9:10).

Jo’ jun aj b’eresinel, naru nakatenq’aheb’ laa was aawiitz’in re te’nimanq xna’leb’eb’ naq nakak’e xtaqlankileb’ chixb’aanunkil li k’a’aq re ru. Chi jo’kan, taatenq’aheb’ ajwi’ a’an chixk’ulb’al li osob’tesink li nachal rik’in k’anjelak chiru as iitz’inb’ej. Yal aaq’e re naq chixjunileb’ li komon te’tz’aqonq sa’ xb’aanunkil lix k’anjel li Dios.

Rik’in xjek’b’al li k’anjel, q’axal usaq wi’chik laa k’anjel laa’at. Wi nakayal aaq’e chixb’aanunkil chixjunil aajunes, ch’olch’o ru naq “jun lajik tatlajq” (Exodo 18:18). Sik’ aab’eresinkil rik’in li Musiq’ej chirix k’a’ru k’anjel taajek’, re taajayali aawib’ rik’in li k’a’ru aajel ru choq’ aawe.

Li jek’ok k’anjel ink’a’ naraj naxye yal xk’eeb’al xtaqlankileb’. Na’ajman ajwi’ ru xtzolb’al ut xkanab’ankil jalan chik kristiaan chixb’aanunkil li k’anjel. Aajel ru li na’leb’ a’in:

• Tatch’utlaaq rik’in li kristiaan, ut taatz’aama chiru naq taak’anjelaq chiru li Qaawa’ sa’ jun li k’anjel. Taatenq’a li kristiaan re tixtaw ru li k’anjel ut k’a’ut naq taab’aanumanq, jo’ ajwi’ chan ru naq te’osob’tesiiq li ras riitz’in rik’in li k’anjel tixb’aanu.

• Teek’uub’ eena’leb’ sa’ komonil chirix li k’anjel, ani chik taaruuq chi tz’aqonk, ut jo’q’e tento taachoymanq. Taak’e reetal naq li kristiaan naxtaw ru ut naxk’ul li k’anjel chi sa sa’ xch’ool. Taawaklesi xch’ool naq taaruuq chixb’aanunkil.

• Taawaklesi xch’ool li kristiaan re tixsik’ xmusiq’ankil chirix chan ru xb’aanunkil li k’anjel. Taak’e chixnaw li kristiaan naq nakawoxloq’i, ut taatenq’a re taa’usaaq sa’ li k’anjel. Taak’e xb’eresinkil ut xtenq’ankil a’ yaal li na’ajman ru.

• Yalaq jo’q’e, taapatz’ re li kristiaan naq tixye resil lix k’anjel. Taak’ulub’a li k’anjel xyal wi’ xq’e li kristiaan chixb’aanunkil, ut taab’antioxi li k’a’ru xb’aanu.

4.2.6

Xkawresinkileb’ jalan chik chi wank choq’ aj b’eresinel ut aj k’utunel

Li Kolonel kixkawresiheb’ lix apostol chi wank choq’ aj b’eresinel sa’ lix Iglees. Laa’at ajwi’ nakatenq’aheb’ laa was aawiitz’in chi wank choq’ aj b’eresinel ut choq’ aj k’utunel. Lix k’anjel li Qaawa’ wan chi jayalinb’il rik’in xtenq’ankileb’ li kristiaan, ink’a’ yal xb’aanunkileb’ li k’anjel re li Iglees. Eb’ li k’anjel a’in maawa’eb’ li q’axal nim xwankil. Eb’ li k’anjel xe’k’eeman re xtenq’ankileb’ li kristiaan re te’nimanq xna’leb’.

Naq yookat chixk’oxlankil ani taaruuq chi k’anjelak sa’eb’ li b’oqok malaj k’anjel re li Iglees, taab’aanu rik’in tijok. Chijultiko’q aawe naq li Qaawa’ naxtenq’a li ani b’oqb’il xb’aan. Li k’a’ru mas aajel ru, a’an naq wanqeb’ xch’ool chi k’anjelak, naq te’xsik’ xtenq’ankil rik’in li Qaawa’, ut naq yalb’ilaqeb’ xq’e chi wank chi k’ulub’ej. Li b’oqe’k ut li k’ehe’k xtaqlankileb’ naru naxtenq’aheb’ chi k’iik, rik’in naq naxkanab’eb’ chixk’anjelankil lix paab’aaleb’, chi k’anjelak chi kaw, ut chireek’ankil naq li Dios yoo chixnimob’resinkil li k’anjel xe’xb’aanu. K’e xb’eresinkileb’ ut xtenq’ankileb’ li ak’ komon, ut jalaneb’ chik li te’raj tenq’aak chi mas wi’chik re te’ruuq chixb’aanunkil lix b’oqb’aleb’.

Wan naq wankeb’ li komon li neke’b’oqman k’iila sut re xb’aanunkileb’ li k’anjel li na’ux wi’ li b’eresink. A’in naru chiraalob’resinkileb’ a’an ut lix junkab’aleb’, ut ink’a’ naxkanab’eb’ jalaneb’ chik chi k’anjelak. Sik’ xkanab’ankileb’ chixjunileb’ li komon chi k’anjelak ut chi k’iik.

Re xtawb’al chik li na’leb’ chirixeb’ li b’oqok sa’ li Iglees, chi’ilmanq li ch’ol 30 30.

4.2.7

Xk’uub’ankileb’ li ch’utam, li tzolok, ut li k’anjel re naq ch’olch’ooq li ajb’il ru

Chasik’ aab’eresinkil rik’in li Musiq’ej sa’ xk’uub’ankileb’ li ch’utam, li tzolok, ut eb’ li k’anjel, re te’wanq rajb’aleb’ li ch’olch’o ru. Tento naq eb’ li k’anjel a’in te’xk’e xkawilaleb’ li komon ut li junkab’al, te’xjiltesiheb’ rik’in li Kristo, ut te’tenq’anq chixb’aanunkil lix k’anjel li Dios re li kolb’a-ib’ ut li taqenaqil loq’al (chi’ilmanq ch’ol 1 ut 2). Naq yookat chi k’uub’ank na’leb’, chataaqeheb’ li na’leb’ sa’eb’ li ch’ol 20 ut 29.

Chak’uub’ li na’leb’ li taatenq’anq re laa ch’utam chiru naab’al kutan. Chak’am jun ajleb’aal kutan re li chihab’. Jayali aawib’ re taa’uxq xk’iijikeb’ li komon sa’ musiq’ej.

4.2.8

Xk’eeb’al reetal ma yoo chi usaak laa k’anjel

Chi kok’ aj xsa’ taak’e reetal laa teneb’ankil, ut laa k’iijik jo’ aj b’eresinel. K’oxla ajwi’ lix k’iijikeb’ li ani b’eresinb’ileb’ aab’aan. Eb’ laj b’eresinel sa’eb’ li teep, li molam, ut jalaneb’ chik li k’anjenel ch’uut, naru neke’ril li jolomil na’leb’, li resilal li oxib’ po, ut xkomoneb’ chik li esil sa’ Fuentes de recursos para líderes y secretarios re xk’eeb’al reetal k’a’ru yoo chi usaak, ut b’ar na’ajman ru naq toj taa’uxq li usaak.

Chan ru nakat-el jo’ aj b’eresinel nab’ise’ rik’in chan ru naq nakak’e aach’ool chixtenq’ankileb’ li ralal xk’ajol li Dios chi wank choq’ chaab’il xtzolom li Jesukristo. Rik’in naq chixjunileb’ li kristiaan wan xtaqleb’ xch’ool, wankeb’ li te’xsik’ ru xkanab’ankil li b’e re li sumwank. Wan naq naru naraho’ aach’ool xb’aan a’in, a’ut wi nakatjilok rik’in li Qaawa’, a’an tatxwaklesi ut tixk’ojob’ aach’ool (chi’ilmanq Alma 26:27). Naru nakanaw naq li Qaawa’ nasaho’ xch’ool rik’in laa k’anjel naq nakaweek’a li Musiq’ej chi k’anjelak aawik’in.

4.3

Eb’ li jolomil ch’uut re li Iglees

Li qaChoxahil Yuwa’ xk’eheb’ li jolomil ch’uut jo’ jun k’anjeleb’aal re xk’ulb’al li qamusiq’ankil, re k’uub’ank na’leb’, ut re xk’eeb’al chi uxmank lix k’anjel. Ke’wan li jolomil ch’uut rub’elaj naq kiyo’ob’tesiman li ruchich’och’. Chiqajunilo kootz’aqon sa’eb’ li jolomil ch’uut a’in rub’elaj naq xoochal sa’ li ruchich’och’. (Chi’ilmanq Tzol’leb’ ut Sumwank 121:32; Abraham 3:22–28.)

Jo’ chanru li eetalil a’in, lix Iglees li Jesukristo wan chi b’eresinb’il xb’aaneb’ li jolomil ch’uut sa’ li junjunq tasal re li Iglees. Qayehaq, li ch’uut re li Xb’eenil Awa’b’ejil ut lix Molameb’ li Kab’laju chi Apostol (chi’ilmanq 5.1.1.1), eb’ li awa’b’ejil re Area (chi’ilmanq 5.2.1), eb’ li awa’b’ejil re oqech, ut eb’ li obispil a’aneb’ jolomil ch’uut. Rochb’eeneb’ li ch’uut re oqech ut eb’ li ch’uut re teep, li junjunq awa’b’ejil sa’ xb’een jun k’anjenel ch’uut, jun molam, malaj jun tzoleb’aal sa’ li Iglees a’an jun jolomil ch’uut.

Li Qaawa’ xk’e xna’leb’eb’ laj b’eresinel sa’ lix Iglees naq te’xk’uub’ xna’leb’ sa’ komonil naq yookeb’ chixb’aanunkil lix k’anjel (chi’ilmanq Tzol’leb’ ut Sumwank 41:2–3). Sa’eb’ li jolomil ch’uut, eb’ li komon naru neke’xk’ul li k’utb’esinb’il na’leb’ naq yookeb’ chixsik’b’al xtawb’al ru li rajomeb’ ru li ralal xk’ajol li Dios, ut naq yookeb’ chixk’uub’ankil chan ru xtenq’ankileb’.

4.4

Eb’ li na’leb’ re k’anjelak chi us sa’eb’ li jolomil ch’uut

Sa’ li raqal a’in, wan junjunq li na’leb’ chirix chan ru k’anjelak chi us sa’eb’ li jolomil ch’uut. Eb’ li na’leb’ a’in naru neke’xtenq’aheb’ laj b’eresinel sa’eb’ li jolomil ch’uut re li Iglees, ut naru neke’xtenq’aheb’ li na’b’ej yuwa’b’ej sa’eb’ li ch’uut re junkab’al.

4.4.1

K’a’ut naq wankeb’ li jolomil ch’uut

Li xb’eenil na’leb’ k’a’ut naq wankeb’ li jolomil ch’uut, a’an re xtenq’ankileb’ li komon chi k’anjelak sa’ komonil re xsik’b’al xb’eresinkileb’ rik’in li Dios chirix li k’a’ru taaruuq chirosob’tesinkileb’ li junjunq kristiaan ut eb’ li junkab’al (chi’ilmanq Tzol’leb’ ut Sumwank 43:8–9). Sa’eb’ li jolomil ch’uut, aajel ru naq taak’oxlamanq chan ru xtenq’ankileb’ li komon re te’xk’uleb’ li jar k’ojob’anb’il k’anjel, ut re te’xpaab’eb’ li sumwank li neke’ochb’eenink reheb’ li k’ojob’anb’il k’anjel a’an. Eb’ li komon sa’eb’ li jolomil ch’uut tento ajwi’ naq te’xsik’ xmusiq’ankileb’ chirix chan ru xk’uub’ankil ut xb’eresinkil lix k’anjel li Qaawa’ b’ar wan wi’ xteneb’ankileb’.

Wan junjunqeb’ li k’anjel re b’eresink, jo’ xk’uub’ankil li rajleb’aal kutan, li ink’a’ na’ajman ru naq te’aatinaq chirix sa’ jun jolomil ch’uut. Naru nab’aanuman a’in rik’in li aatinak rub’elaj ut chirixeb’ li ch’utam.

Eb’ li komon sa’ li jolomil ch’uut neke’xk’e xch’ool chixk’oxlankileb’ li kristiaan ut li junkab’al li wankeb’ sa’ rajb’al ru. Sa’eb’ li jolomil ch’uut, neke’xk’uub’ sa’ komonil chan ru xtenq’ankileb’. Re xtawb’al li na’leb’ chirix li k’a’ru naru naq ajb’ilaq ru, jo’ ajwi’ li k’anjeleb’aal re xtawb’al ru ut re tenq’ank, chi’ilmanq Ayuda para la vida sa’ li Biblioteca del Evangelio.

4.4.2

Li kawresink-ib’ choq’ reheb’ li ch’utam re li jolomil ch’uut

Tento naq eb’ li awa’b’ejil ut eb’ li jolomil ch’uut te’ch’utlaaq chi kok’ aj xsa’. Sa’ li junjunq awa’b’ejil ut jolomil ch’uut, wan jun aj b’eresinel li b’oqb’il ut xaqab’anb’il sa’ xk’anjel. Eb’ laj b’eresinel a’in neke’xsik’ xna’leb’ rik’in li Qaawa’ naq yookeb’ chixkawersinkil rib’ choq’ reheb’ li ch’utam re li jolomil ch’uut. Neke’xsik’ ajwi’ xna’leb’eb’ rik’ineb’ li komon sa’ li jolomil ch’uut, re te’xnaw k’a’ru te’aatinaq wi’.

Eb’ laj b’eresinel neke’xye chi rub’elaj reheb’ li komon sa’ li jolomil ch’uut k’a’ru li na’leb’ te’aatinaq wi’. Eb’ li komon sa’ li jolomil ch’uut neke’xkawresi rib’ re te’xwotz lix na’leb’eb’ chirixeb’ li na’leb’ a’an. Choq’ reheb’ li ch’uut re teep ut oqech, na’ux naab’al li kawresink-ib’ a’in sa’eb’ li ch’utam re li awa’b’ejil.

Eb’ li komon sa’eb’ li jolomil ch’uut neke’xkawresi rib’ sa’ musiq’ej re tz’aqonk sa’eb’ li ch’utam re li jolomil ch’uut. Neke’xsik’ xk’ulb’al xmusiq’ankileb’ rik’in li Santil Musiq’ej.

4.4.3

Li aatinak ut xyeeb’al li k’a’ru taab’aanumanq

Li Qaawa’ kixye, “Li junjunq chi’aatinaq naq tixtz’aq ut chixjunileb’ che’rab’i lix yehom, re naq chirix naq xe’aatinak chixjunileb’, naq chixjunileb’ te’waklesiiq li raam xb’aan chixjunileb’, ut re naq li junjunq chi winq juntaq’eetaq li kanab’anb’ilaq chixb’aanunkil” (Tzol’leb’ ut Sumwank 88:122). Li na’leb’ a’in nak’anjelak sa’eb’ li jolomil ch’uut re li Iglees.

Sa’ jun ch’utam re li jolomil ch’uut, laj b’eresinel (malaj li ani k’eeb’il xtaqlankil xb’aan laj b’eresinel) naxch’olob’ k’a’ru li na’leb’ li te’aatinaq wi’. Chirix a’an, laj b’eresinel naxwaklesiheb’ xch’ool chixjunileb’ li komon sa’ li jolomil ch’uut naq te’aatinaq chirix, naq te’patz’oq chirix, ut naq te’xsik’ li na’leb’.

Laj jolominel naxwaklesiheb’ xch’ool li komon re te’aatinaq chi ink’a’ ramro ut chi anchaleb’ xch’ool. Nachaab’ilo’ li jolomil ch’uut rik’in naq jalan jalanq lix chihab’eb’, li k’a’ru xe’xk’ul, ut lix na’leb’ li jar komon sa’ li jolomil ch’uut. Eb’ li komon neke’xwotz lix na’leb’eb’, ut neke’rab’i rib’ chirib’ileb’ rib’ rik’in oxloq’. Wi neke’xsik’ xnawb’al li k’a’ru naraj li Qaawa’, naru nanumta jun musiq’ej re k’utb’esink ut re junajil.

Wi wankeb’ li ixq jo’ ajwi’ li winq sa’ li jolomil ch’uut, laj b’eresinel naxsik’ li aatin ut li na’leb’ rik’in chixjunileb’. Wan naq eb’ li ixq ut eb’ li winq jalan wi’ xna’leb’eb’ chirib’ileb’ rib’, ut neke’ajman ru li na’leb’ nachal chi ka’pak’al re taatz’aqloq ru li na’leb’. Eb’ li winq ut li ixq k’a’jo’ wi’chik xchaab’ilal li na’leb’ neke’xsik’ ut li k’a’ru neke’xb’aanu sa’ lix k’anjel li Qaawa’ wi neke’roxloq’i rib’ chirib’ileb’ rib’ ut neke’k’anjelak sa’ komonil.

Laj b’eresinel naxk’am xb’e li aatinak sa’eb’ li jolomil ch’uut. A’ut tento taa’ab’inq chi mas wi’chik chiru naq taa’aatinaq. Wi laj b’eresinel sa’ jun jolomil ch’uut naxwotz sa’ junpaat lix na’leb’, wan naq li jun siir chik neke’reek’a naq ink’a’ naru neke’xwotz li k’a’ru neke’xk’oxla a’an. Wi na’ajman ru, laj b’eresinil sa’ li k’anjenel ch’uut naru naxjal b’ayaq xb’ehil li aatinak rik’in q’unal ch’oolej.

Chirix li aatinak, laj b’eresinel naru naxye k’a’ru li taab’aanumanq, malaj naru naxb’ay xyeeb’al, re tixsik’ chik li na’leb’ ut li b’eresink. Naq tixye li taab’aanumanq, tento tixb’aanu chi k’eeb’il xna’leb’ xb’aan li aatinak, ut chi k’ojob’anb’il xyaalal xb’aan li Musiq’ej. Naq na’uxman li k’anjel chi jo’kan sa’eb’ li jolomil ch’uut, naru taak’uub’amanq li na’leb’ chi chaab’il wi’chik chiru li taaruuq raj laj b’eresinel chixb’aanunkil rik’in tz’aqal lix na’leb’. Laj b’eresinel naru ajwi’ naxkanab’ li na’leb’ rik’in jalan chik li jolomil ch’uut.

Wan naq eb’ li komon sa’ li jolomil ch’uut moko k’ojk’o ta xch’ooleb’ chirix li k’a’ru yeeb’il naq taab’aanumanq. Wi nak’ulman a’in, laj b’eresinel naru naroyb’eni jun chik li ch’utam re te’xk’oxla wi’chik li na’leb’, ut te’xsik’ naq taak’ojob’aaq xb’aan li Musiq’ej ut te’wanq sa’ junajil chirix. Wan naq jun komon sa’ li jolomil ch’uut naru naraatina laj b’eresinel xjunes chirix li k’a’ru naxk’oxla.

4.4.4

Li junajil

Li Qaawa’ kixye reheb’ lix tzolom, “junajaqex” (Tzol’leb’ ut Sumwank 38:27). Eb’ li komon sa’ li jolomil ch’uut neke’xsik’ wank sa’ junajil rik’in lix Choxahil Yuwa’ ut rik’in li Jesukristo sa’ li rajomeb’ ut lix k’anjeleb’. Neke’xyal xq’e chi wank sa’ junajil sa’ li k’a’ru neke’aatinak wi’, ut li k’a’ru neke’xk’e xch’ool chixb’aanunkil. Neke’xsik’ ajwi’ wank chi “junajeb’ xch’ool ut junajeb’ xk’a’uxl” naq yookeb’ chi k’anjelak sa’ komonil (Moises 7:18).

Eb’ li komon sa’ li jolomil ch’uut tento naq te’xtz’eqtaana li wech’ok-ib’, li raqok aatin chi moko tiik ta, ut li yoob’ank aatin (chi’ilmanq 3 Nefi 11:28–30). Naq neke’k’anjelak sa’ junajil, lix Choxahil Yuwa’ taarosob’tesi lix k’anjeleb’.

4.4.5

Li k’anjelak ut xq’axtesinkil resil li k’anjel

Eb’ li komon sa’ li k’anjenel ch’uut neke’xb’aanu xk’ihal lix k’anjeleb’ rub’elaj ut chirix li ch’utam re li jolomil ch’uut. Sa’eb’ li ch’utam, neke’xsik’ xk’ulb’al xmusiq’ankileb’ naq yookeb’ chixk’uub’ankil li na’leb’ ut chixyeeb’al li k’a’ru taab’aanumanq. Laj b’eresinel naxtz’aama chiruheb’ li komon naq te’xb’aanu junjunqeb’ li k’anjel jo’ chanru k’uub’anb’il sa’ komonil. Eb’ li komon sa’ li jolomil ch’uut k’iila sut neke’xk’e xb’oqb’aleb’ xkomoneb’ chik li kristiaan re te’tenq’anq chixb’aanunkileb’ li k’anjel a’an. Tento naq ink’a’ te’aalob’resiiq li kristiaan rik’in li k’a’ru tz’aamanb’il chiruheb’.

Eb’ li komon sa’ li jolomil ch’uut neke’xq’axtesi resil lix k’anjeleb’. Re taa’usaaq li k’anjel, aajel ru naq taak’eemanq reetal li k’anjel yoo chi b’aanumank, ut wan naq wan chik li k’anjel li taataqlamanq xb’aanunkil.

4.4.6

Roxloq’inkil li nayeeman

Tento naq taawanq chi oxloq’inb’il chixjunil li nayeeman chirix jun kristiaan. Eb’ laj b’eresinel tento te’xk’oxla chi us rub’elaj naq te’xwotz resil jun kristiaan rik’in li jolomil ch’uut. Us naq te’xpatz’ xliceens rik’in li kristiaan rub’elaj naq te’xye resil a’an.

Sa’ li jolomil ch’uut, neke’roxloq’i wi anihaq naxtz’aama naq ink’a’ taayeemanq resileb’. Eb’ li komon sa’ li jolomil ch’uut, tento naq ink’a’ te’xwotz resil jun kristiaan chi ink’a’ sa’ li jolomil ch’uut, ka’ajwi’ wi na’ajman ru re xb’aanunkil jun k’anjel taqlanb’il xb’aan laj b’eresinel re li jolomil ch’uut.

Wan naq ink’a’ us xyeeb’al jun na’leb’ chiru chixjunil li jolomil ch’uut. Wi na’ajman ru, eb’ laj b’eresinel naru te’aatinaq chirix li na’leb’ a’an rik’in junjunq komon sa’ li jolomil ch’uut. Naru ajwi’ neke’xtaqla jun na’leb’ rik’in jalan chik jolomil ch’uut.