Tamnei aika Tangako
N na kanga ni maroro ma natiu iaon aron te rabwata ao te kakariki ae nakoraoi?


“N na kanga ni maroro ma natiu iaon aron te rabwata ao te kakariki ae nakoraoi?” Te ibuobuoki ibukiia Kaaro (2021)

“N na kanga ni maroro ma natiu iaon aron te rabwata ao te kakariki ae nakoraoi?” Te ibuobuoki ibukiia Kaaro

Tamnei
te utu a rianna i tinaniku

N na kanga ni maroro ma natiu iaon aron te rabwata ao te kakariki ae nakoraoi?

Angiia kaaro a kuri rawa ke a mama ni maroro ma natiia iaon bwain te rabwata ni kakariki, ke a maaku bwa te maroro nakoia natiia iaon aron te kakariki e na kauekea anuaia nakon te kakariki. Te koaua bwa, ngkana ko aki maroro nakoia natim iaon aron te kakariki, a na reiakinna mairoun temanna. Man mamaroroakinana n tainako ma natim iaon kakaawakin rongorongo n aron te rabwata ao aron te kakariki, ko buokiia n ataia bwa ngkoe temanna ae ko tatauraoi n ongoraa mai irouia.

Angiina ataei a bon rang kan atatai, ao a tangiria n atai bwaai aika a ririki, te namakin are e anga te Atua bwa a na rinanona. Ko kona ni katauraoiko ni maroro ma natim ibukin aron te rabwata ao te kakariki man uringakin arom ngke ko mena n aia roro. Tera tabeua namakin ake ko rinanona? Baikara iango, titiraki, ke raraoma aika ko karekei? Ko ukeukeri iaa rongorongo? Tera ae ko iangoia bwa ko na kaman ongo ke n reireinaki?

E bon nakoraoi ngkana ko namakina te aki koaua bwa kona kanga ni waakini marooro aikai. Ko kona ni kabongana am aki atatai ni kakorakora am reitaki ma natim. Natim a kona n namakina am tangira ngkai ko kaota nanom ae koaua ao n nanona am reitaki ma ngaiia, n aki tabe ma te mweengabuaka are ko kona n namakinna.

Ni karaoan te reitaki ae akea tukana, ko kona ni:

  • Waaki ngkana a uarereke natim man taekinan mwakoron rabwataia ni bon araia ae eti. Aio e reireiniia natim aron rabwataia ao n anganiia te taetae are a kainnanoia bwa a na mwengaraoi iai ao n ataia.

  • Kariaia natim bwa a na ataia ae a kona n titiraki aekakin nako titiraki, ao imwiina kataia n aki ientaka ke ni karina te mama nakon aia titiraki ke aia kaotibure. Kaotia bwa ko kukurei ngkai a taetae nakoim, kaota am tangira ao am boutoka nakoia, ao karaoa am kabanea n tamaroa ni kateimatoa te reitaki.

  • Totokoa kabonganaan te karariki ibukin te namakin ni kariki. Ataei a kainnanoa te rongorongo ae karoaki raoi n te kawai ae matata man kokoaua. Te katoto, tabeman kairake a karakin reirei are uruan tuan te itiaki e kabotauaki ma kangtan te kam ke te amwarake are e kabutaki mairoun te aomata temanna nakon temanna inanon te ruu ngaia are e aki tangiraki ni butimwaeaki. E ngae ngke iai nanona ae tamaroa, aekakin nako te karariki aei n tabetai e karikirakea maakakin aron te rabwata ao te kakariki ke namakinan kerikaakin ke aki bonganan taun arom.

  • Karaoi tabeua reirei n te mweenga n te tairiki ake a irekereke ma aron te rabwata ao te kakariki ao anganiia am ataei bwa a na angareirei ngkana a namakinna bwa a tauraoi. Atuun reirei a kona n raonaki ma bitakin te rabwata man te ataei nakon te ikawai, taraan te rabwata, ao tauraoin te rabwata nakon te kakariki.

  • Maroroakina aron rinanoan te namakin ao utin te namakin bwa bon te bwai ae ririki. Ataei aki kainnanoia bwa a na mwakuri iaon namakin ao kanamakin akanne ma a kona ni katikua n aia iango. Aio e nanonaki n ataakin namakin ni kan karaoan te kaibwabwaru ma tiaki n te aro ni kaitara ni motikitaeka iaoia. Taian ukeuke a tia ni kaotia bwa kakaraoan bwaai ma te iangoraoi a kona ni buokiia ataei ni karaoi rinerine aika tamaroa riki ake a na bootau ma kakaawakiia ao aia kouru.

  • Kataia n aki kaoti aro ni kunnainga ke n un ngkana ataei a reke n riringan rabwataia ke te roronrikirake e kaoti arona n utokia. Aroia ni kaeka kaaro nakon anua aikai e roota aroia ataei ao te roronrikirake n namakin ibon ibukiia ao aroia nakon te kakariki.

  • Reireiniia natim bwa tera raoi bukin reirei iaon kainibaire ake a irekereke ma te aro n reitaki ao aron te rabwata ao te kakariki. Ngkai ko reirei kainibaire aikai ao ni kaotia bwa bukin tera a kakaawaki, uringnga bwa e bon kakaawaki karaoana n aki kaota te mama ke te maaku.1

Te Bwai ae e na taraaki

  1. Taian iango ake a taekinaki ao ni kamanenaaki a reke mairoun Laura M. Padilla-Walker and Meg O. Jankovich, “How, When, and Why: Talking to Your Children about Sexuality,” Riaona, Aokati 2020.

Boretiia