Leksyon 38

Ako Mahimo nga Putli ug Matarung

Katuyoan

Aron sa pagtabang sa mga bata sa pagtinguha nga maputli ug matarung.

Pagpangandam

1. Sa mainampuon nga paagi pagtuon sa 3 Nephi 27:27; Mormon 1:1–4; 13–17; 2:1, 16–19, ug Doktrina ug mga Pakigsaad 100:16.

2. Pangandam sa pagtabang sa mga bata sa pag-awit o pagsulti sa “Pilia ang Matarung nga Paagi [Choose the Right Way]” (Children’s Songbook, p. 160); ang mga pulong gilakip sa luyo niini nga tamdanan nga basahon.

3. Mga Kagamitan nga gikinahanglan:

   1. Usa ka Basahon ni Mormon ug Doktrina ug mga Pakigsaad alang sa matag bata, kon anaa.

   2. Ayagan sa asin ug sili (puno), kon anaa.

   3. Ang PAM nga taming (shield) ug singsing.

   4. Hulagway 3-34, Mormon Nagmubo sa mga Palid (62520; Sudlanan sa Hulagway sa Ebanghelyo 306).

4. Paghimo sa gikinahanglan nga mga pagpangandam alang sa bisan unsa nga mga kalihokan nga imong pagagamiton.

Gisugyot nga Pagpalambo sa Leksyon

Pagdapit og usa ka bata sa paghatag sa pagsugod nga pag-ampo.

Tinoa ang mga bata kon ikaw nag-awhag kanila sa pagbuhat og usa ka butang sulod sa semana.

Si Mormon Putli ug Matarung

Pang-atensyon nga kalihokan

Ipakita ang mga ayagan sa asin ug sa sili nga imong gidala. Pagbu-bu og pipila ka asin ngadto sa imong kamot, ug ipakita kini ngadto sa klase. Ipasabut nga sa imong kamot ikaw naggunit og lonlon nga asin. Kini lonlon tungod kay walay sagol niini gawas sa maayo, limpyo nga asin.

Pag-ayag og pipila ka sili ngadto sa asin diha sa imong kamot. Ipasabut nga ang asin dili na lonlon tungod kay kini sinagulan na og lain nga mga butang gawas sa asin. Kon ang mga tawo motugot og sayop o dili mabination nga mga hunahuna diha sa ilang mga ulo o mobuhat og sayop o dili mabination nga mga butang, sila dili na putli. Sila sama sa usa ka gisagol nga asin og sili. Hatagi og gibugaton nga ang putli nga mga tawo maninguha sa tanan nga higayon sa paghunahuna og maayo nga mga hunahuna ug mobuhat og matarung nga mga lihok.

Sugilanon sa balaan nga kasulatan

Ipasabut nga ikaw mosaysay mahitungod sa usa ka tawo gikan sa Basahon ni Mormon kinsa putli ug matarung. Isaysay ang mosunod nga sugilanon sa imong kaugalingon nga mga pulong:

Ingon nga usa ka batang lalaki, si Mormon giila nga usa ka bantugan nga tawo. Sa diha nga si Mormon napulo pa lamang ka tuig ang edad, siya gisultihan nga kon siya modako ngadto sa usa ka hingkod nga tawo siya mahimo nga tugyanan sa mga palid ni Nephi. Ang kasaysayan sa mga Nephite gitala diha niini nga mga palid. Siya gisugo sa pagbantay sa iyang mga katawhan ug, sa edad nga kawhaan ug upat, sa pagsulat sa ilang kasaysayan. Tabangi ang mga bata sa pag-ampo unsa ka mahinungdanon nga katungdanan kadto.

Sugilanon sa balaan nga kasulatan

• Unsa nga mga hiyas sa inyong hunahuna ang anaa ni Mormon, sa edad nga napulo, nga nakapahimo kaniya nga mapili ingon og ang sunod nga tigtipig sa talaan? Unsa nga matang sa pagkabata si Mormon? (Pahisguta ang mga bata sa mga tubag. Aron sa pagtabang kanila, basaha ang Mormon 1:1–2. Tabangi ang mga bata sa pagsabut nga si Mormon usa ka maayo nga eskwela, kay siya “misugod sa pagkamakinaadmanon ingon og subay sa paagi sa pagkat-on sa (iyang) mga katawhan”; siya usa ka “ugdang nga bata,” diin nagpasabut nga siya ligdong ug kasaligan; ug siya “dali nga makapaniid,” diin nagpasabut nga siya nakamatikud ug nakakat-on mahitungod sa daghan nga mga butang. Ipasabut nga si Mormon mihigugma sa Langitnong Amahan ug misunod sa mga sugo, diin naghimo kaniya nga putli ug matarung. Ang Langitnong Amahan nakahibalo nga siya makasalig ni Mormon sa sagrado nga mga sinulat diha sa mga palid ni Nephi.)

Ipasabut nga sa diha nga si Mormon napulog lima ka tuig ang edad, siya dihay usa ka maanindot nga kasinatian. Siya giduaw sa Ginoong Jesukristo (tan-awa sa Mormon 1:15).

Sugilanon sa balaan nga kasulatan

• Kon kamo si Mormon, unsa sa inyong hunahuna ang inyong bation diha sa atubangan ni Jesukristo?

• Sa unsa nga mga paagi nga si Mormon putli ug matarung? (Kamo tingali buot molista sa mga tubag diha sa pisara.)

Ipasabut nga kadaghanan sa mga tawo sa panahon ni Mormon hilabihan ka dautan (tan-awa sa Mormon 1:13–14). Si Mormon buot sa mga katawhan nga maghinulsol ug magpabunyag aron sila mahimo nga matarung ug malipayon (tan-awa sa Mormon 3:2). Siya misulti sa mga katawhan sa paghinulsol, apan sila wala maminaw.

Sugilanon sa balaan nga kasulatan

• Unsa sa inyong hunahuna ang gibati ni Mormon ingon nga usa ka diyutay lamang nga mga tawo kinsa naninguha sa pagkamatarung?

Ipakita ang hulagway 3-34, Mormon Nagmubo sa mga Palid.

Ipasabut nga si Mormon misulat sa kasaysayan sa iyang mga katawhan diha sa metal nga mga palid, ingon nga siya gisugo sa pagbuhat. Siya usab mihan-ay sa mga kasaysayan nga gisulat sa uban nga mga tawo.

Sugilanon sa balaan nga kasulatan

• Asa nato makita ang kasaysayan nga gisulat ni Mormon?

Pagpakita og usa ka kopya sa Basahon ni Mormon ug ipakita sa mga bata ang ngalan ni Mormon diha sa ulohan. Ipasabut nga ang basahon ginganlan alang ni Mormon tungod kay siya mihan-ay ug miatiman sa mga talaan ug tungod kay siya usa ka matarung nga tawo.

Kita Mahimo nga Putli sa mga Hunahuna, mga Pulong, ug mga Lihok

Balaan nga kasulataan nga panaghisgutan

Balaan nga kasulataan nga panaghisgutan

• Sa unsa nga paagi kita mahimo nga putli?

Aron sa pagtubag niini nga pangutana, basaha ngadto sa mga bata kini nga padayag ni Jesukristo ingon nga gitala diha sa 3 Nephi 27:27: “Unsa nga matang sa (mga tawo) kamo kinahanglan nga mahimo? Sa pagkatinuod Ako moingon nganha kaninyo gani ingon nga ako mao.”

Balaan nga kasulataan nga panaghisgutan

• Unsa nga matang sa tawo kita kinahanglan nga mahimo?

Ipasabut ngadto sa mga bata nga ang tanan nga si Jesukristo mihunahuna, misulti, ug mibuhat maayo. Aron mahisama kaniya, kita maninguha sa paghunahuna, pagsulti, ug pagbuhat sa sama nga mga butang nga kita maghunahuna nga si Jesus mohunahuna, mosulti ug mobuhat. Sa panahon nga kita matintal sa pagbuhat og usa ka butang nga sayop, kita kinahanglan nga mangutana sa atong mga kaugalingon, “Unsa ang buot ni Jesus nga akong buhaton?” Kini makatabang kanato sa pagpabiliin nga putli ug matarung.

PAM nga taming (shield) ug singsing

Ipakita sa mga bata ang PAM nga taming (shield) ug singsing. Pahinumdumi sila nga ang taming (shield) ug ang singsing makatabang kanila sa paghinumdom sa pagbuhat unsa ang buot ipabuhat ni Jesus. Samtang sila nagbaton sa ilang mga kaugalingon nga luwas gikan sa mga sayop nga mga hunahuna pinaagi sa kanunay nga pagpili sa matarung, sila mobaton sa ilang mga kaugalingon nga putli ug matarung.

Awit

Tabangi ang mga bata sa pag-awit o pagsulti sa mga pulong sa “Pilia ang Matarung nga Paagi.”

Sugilanon

Isaysay ang mosunod nga sugilanon mahitungod sa usa ka batang babaye kinsa mibuhat unsa ang matarung, bisan kini malisud:

Kang Debbie nga paborito nga uyoan nahiubos pag-ayo ni Debbie ug sa iyang banay sa diha nga sila mipasakop sa Simbahan. Siya midumili sa pagduaw kanila sulod sa hapit usa ka tuig. Sa diha nga sa katapusan siya miduaw, siya midapit ni Debbie sa pagkuyog sa iyang banay sa usa ka kamping nga panaw ngadto sa mga bukid. Si Debbie naghinam-hinam.

Sa ikaduha nga adlaw sa paglakaw, nahulog ni Debbie ang iyang sudlanan sa tubig ug nabuak kini. Ang adlaw misidlak sa hilabihan nga kainit, ug si Debbie sa hinay-hinay naawahi na sa uban. Ang iyang ba-ba gibati og kauga; siya buot og mainom nga tubig.

Ibabaw didto sa bukid iyang nakita nga ang uban mihunong ug nanginom gikan sa mga de-lata. Siya midali aron siya usab makainom.

Samtang siya nagsaka sa ibabaw padulong sa pundok, usa kanila mitawag, “Inom, Debbie.”

Unya iyang nakita nga ang tawo naggunit og usa ka lata sa beer diha sa iyang kamot. Sa una, ang tanan nga nahunahuna ni Debbie mao ang unsa niya kauhaw. Si Debbie natudloan sa ebanghelyo ug nabunyagan, ug siya nakahibalo nga siya kinahanglan dili moinom og beer. Pag-usab siya naghunahuna unsa siya kauhaw. Si Debbie buot mobuhat sa matarung nga butang. Siya naninghuha pag-ayo sukad siya nabunyagan ug nag-ampo nga siya makahimo sa paghupot sa mga sugo. Karon siya nanginahanglan og panabang aron malig-on.

“Ako dili moinom og beer. Kamo aduna bay lain, palihug?” si Debbie miingon, nagtan-aw ngadto gayud sa mga mata sa tawo.

Sulod sa mubo nga higayon ang iyang Tiyo John makita nga nasuko. Dayon siya miingon, “Si Debbie usa ka Mormon. Ato siyang hatagan og lain nga mainom.” Unya siya mipadayon, “Pasayloa ako Debbie.” Si Debbie mapasalamaton tungod sa paghupot sa mga sugo.

Panaghisgutan

Panaghisgutan

• Unsa ang gibuhat ni Debbie aron sa pagpabilin nga putli ug matarung?

• Unsa sa inyong hunahuna ang gibati ni Debbie human siya mipili sa matarung?

• Sa unsa nga paagi si Debbie usa ka maayo nga panig-ingnan ngadto sa iyang uyoan?

Mga sugilanon ug panaghisgutan

Sultihi ang klase nga ikaw mosaysay og tulo ka mga sugilanon mahitungod sa mga bata kinsa buot mahimo nga putli ug matarung sa ilang mga hunahuna, mga pulong ug mga lihok:

Mga sugilanon ug panaghisgutan

1. Sa diha nga ang bag-o nga silingan ni Ryan mibalhin sa sunod nga balay, siya nahimo nga higala sa usa kanila, usa ka batang lalaki nga iyang kaedad nga ginganlan og Tyler. Sila magdula hapit matag adlaw. Usa ka adlaw sila diha sa gawas nagdula og bola kauban sa uban nga batang lalaki sa kasilinganan. Si Tyler nasuko tungod kay ang iyang pundok sa magdudula padulong na nga mapildi sa dula ug misugod sa pagsulti og ngil-ad nga mga pulong ug mibalikas ngadto sa lain nga pundok sa magdudula. Ang batang mga lalaki milakaw tungod kay sila wala na malingaw ug dili na buot makigdula ni Tyler. Si Ryan mipabilin aron sa pagpakigsulti ngadto ni Tyler. Siya mipasabut ngadto ni Tyler nga ang ilang mga ginikanan mitudlo kanila nga kini ngil-ad nga mosulti og ingon niana ngadto sa uban. Siya miingon nga sila dili buot nga makadungog sa ingon nga mga pulong. Si Ryan dayon misulti ni Tyler nga kon siya buot makigdula nga dili mogamit og ngil-ad nga mga pulong, siya mohangyo sa ubang bata nga lalaki sa pagbalik ug sa pagdula pag-usab.

   • Sa unsa nga paagi si Ryan nagpakita nga siya putli ug matarung? (Siya wala mamalikas, ug siya naningkamot sa pagtabang sa laing bata nga lalaki sa pagkat-on nga kini dili matarung ang pagpamalikas.)

   • Ngano nga kini sayop ang pagpamalikas? (Ipasabut nga ang Langitnong Amahan ug si Jesukristo buot kanato nga mosulti sa mabination nga paagi. Sila dili buot kanato sa paggamit sa ilang mga ngalan diha sa kasuko o dili mahigugmaon nga paagi, “diin nagpasabut ngadto sa paggamit sa ilang mga ngalan sa kawang.” Kadto kinsa mamalikas nagpasiugda og usa ka ngil-ad nga panig-ingan. Balikas nga mga pulong mahimo nga mobutang og dili mabination nga mga hunahuna sa atong mga ulo ug ngil-ad nga mga pagbati diha sa atong mga kasingkasing.)

2. Usa ka adlaw samtang si Corby nagdula sa gawas siya ug daghan sa iyang mga higala gitawag pagpaduol ngadto sa usa ka eskina sa natad-dulaanan sa usa ka batang lalaki. Kining bata nga lalaki adunay sigarilyo sa iyang bulsa. Siya buot sa batang mga lalaki sa pagsulay og sigarilyo kanila. Ang batang mga lalaki tanan nagtinan-away sa usag usa, wala makahibalo unsa ang buhaton. Sa katapusan si Corby misulti ug miingon nga siya dili buot manigarilyo ug midumili sa pagbuhat niini. Ang uban nga batang mga lalaki miingon nga sila dili usab buot mabuhat niini.

   • Sa unsa nga paagi si Corby nagpakita nga siya putli ug matarung? (Siya midumili sa pagpanigarilyo.)

   • Sa unsa nga paagi kini makatabang sa ubang bata nga lalaki?

   • Unsa kaha ang inyong buhaton kon kamo didto pa?

3. Si Gary didto sa balay sa iyang higala nagtan-aw og mga magasin. Ang mga higala ni Gary nakakita og pipila ka law-ay nga mga hulagway diha sa magasin ug buot nga si Gary motan-aw kanila. Si Gary mibati og hilabihan ka gil-as sa diha nga siya nakaamgo unsa nga matang sa mga hulagway ang anaa sa magasin. Siya nakahibalo nga si Jesukristo dili motan-aw sa ingon nga mga hulagway. Si Gary miingon nga siya dili buot, ug misugyot nga sila mogawas ug magdula.

   • Sa unsa nga paagi si Gary matarung? (Siya midumili sa pagtan-aw sa law-ay nga mga hulagway.)

   Itudlo nga pipila ka mga magasin mga basahon, mga sine, ug mga salida sa telebisyon dili matarung ug makahatag kanato og dautan nga mga hunahuna. Hatagi og gibug-aton unsa ka mahinungdanon ang paghimo sa atong mga ulo nga putli ug puno sa matarung nga mga hunahuna sama sa gibuhat ni Gary.

Panaghisgutan

Ipasabut nga ang mga sine ug mga programa sa telebisyon nga atong gitanaw mahimo nga makaimpluwensya sa paagi nga kita molihok. Kini nga mga programa makabutang og mga ideya ngadto sa atong mga ulo nga sa laing paagi dili gayud mosulod diha. Kini nga mga ideya mahimo nga maayo o ngil-ad, nag-agad sa programa.

Panaghisgutan

• Kamo sukad nakapaaron-ingnon ba nga kamo usa ka tawo nga inyong nakita sa usa ka sine o diha sa telebisyon?

Ipasabut nga kini gitawag og pagsundog sa usa ka tawo. Kini sa kasagaran makalingaw pagsundog sa usa ka tawo kinsa inyong gihunahuna nga usa ka bida sa usa ka sine.

Panaghisgutan

• Aduna bay bisan unsa nga mga sine ug mga salida sa telebisyon nga dili maayo alang kanato nga tan-awon? (Oo.)

• Aduna bay bisan unsa nga mga sine ug mga salida sa telebisyon nga maayo nga tan-awon? (Oo.)

Pahinganli sa mga bata ang pipila sa ilang mga kinaham nga salida. Unya ipahunahuna kanila ang bida sa telebisyon o sa sine nga ilang labing nagustohan. Ipatubag kanila ang mosunod nga mga pangutana:

Panaghisgutan

• Ang inyong bida kanunay bang mosunod sa balaod?

• Ang inyong bida mamalikas ba?

• Ang inyong bida sa kanunay molihok ba sa matarung nga paagi sa kanunay nga mga panahon?

• Ang inyong bida maninina ug molihok ba sa dili malaw-ay nga paagi?

Ipasabut nga kon sila motubag og dili ngadto sa bisan hain niini nga pangutana, tingali sila kinahanglan mangita og usa ka tawo nga labaw ka matarung nga ilang pilion unya nga ilang bida.

Isugyot ngadto sa mga bata nga sila mosulti ngadto sa ilang mga ginikanan mahitungod sa mga sine ug mga salida sa telebisyon nga ilang buot tan-awon. Hatagi og gibug-aton nga kon ang usa ka programa nga ilang tan-awon adunay ngil-ad diha niini, sila makahimo sa pagbalahin sa channel, pagngon ang telebisyon o mobiya sa sinehan.

Pahinumdumi ang mga bata nga ang Espiritu Santo makatabang kanato nga makahibalo sa kalainan tali sa matarung ug sa sayop. Kon kita adunay ngil-ad o gil-as nga pagbati mahitungod sa usa ka butang, ang Espiritu Santo nagsulti kanato nga kini sayop.

Katingbanan

Pagpamatuod sa magtutudlo

Pagpamatuod mahitungod sa kamahinungdanon sa paghimo sa atong mga hunahuna, mga pulong, ug mga lihok nga putli ug matarug. Ikaw mahimo nga makigbahin og usa ka kasinatian mahitungod sa imong pagpabilin nga putli ug matarung bisan pa sa pagtintal sa pagbuhat og dili mao. Tabangi ang mga bata sa pagsabut nga ang hingpit nga kalipay moabut gikan sa pagkamatarung, bisan kon kini malisud nga buhaton.

Dapita ang mga bata sa paghunahuna kanunay mahitungod sa unsay buot ni Jesukristo kanila nga hunahunaon, isulti, ug buhaton bisan kanus-a nga sila adunay kalisud sa pagkahibalo unsaon pagpili ang matarung.

Balaan nga kasulatan

Basaha ang Doktrina ug mga Pakigsaad 100:16 ngadto sa klase. Ipasabut nga kita mao ang mga tawo nga ang Langitnong Amahan nagpasanay aron mahimo nga putli ug matarung.

Pagdapit og usa ka bata sa paghatag sa panapos nga pag-ampo.

Pagpalambo nga mga Kalihokan

Pagpili gikan sa mosunod nga mga kalihokan kadto nga labing moangay sa imong mga bata. Ikaw makagamit kanila diha sa leksyon gayud o ingon nga usa ka balik-pagtuon o katingbanan. Alang sa dugang nga paggiya, tan-awa ang “Panahon sa Klase” diha sa “Mga Tabang alang sa Magtutudlo.”

1. Itudlo nga si Jesukristo buot kanato nga mahisama ni Mormon, bisan tuod og ang tawo nga naglibut kanato tingali dili matarung. Ginamit ang ikanapulog tulo nga artikulo sa hugot nga pagtuo, tabangi ang mga bata sa pagsulti og balik nga magdungan sa unang bahin sa artikulo kutob sa pulong nga tawo. Ipasabut nga ang pagkamanggiloloy-on nagpasabut sa pagkamabination ug nga ang pagkamatinuoron, pagkamatinud-anon, pagkaputli ug mahiyason nagpasabut sa pagkalimpyo ug matarung.

   Awhaga ang mga bata sa paghinumdom niini nga artikulo sa hugot nga pagtuo.

2. Ipasabut nga kini labaw nga masayon sa paglikay sa pagtan-aw og ngil-ad nga mga programa kon ang mga bata ug ang ilang mga ginikanan maglaraw og una unsa nga mga programa ang maayo nga tan-awon.

   Pagsugyot og daghan nga nagkalain-lain nga mga programa sa telebisyon o sa mga sinehan ngadto sa mga bata ug pangutana kanila kon ang pagtan-aw sa matag usa pagpili ba sa matarung.

3. Tabangi ang mga bata sa pagsulti sa mga pulong ug himoa ang mga lihok sa “Ako Adunay duha ka mga Dunggan [I Have Two Ears]” (Children’s Songbook, p. 269).

   Dunggan ko nga makadungog, (itudlo ang mga dunggan)

   Mata’ng makakita. (itudlo ang mga mata)

   Tiil nga modala kanako

   Diin sila buot. (lakaw sa gibarugan)

   Gamiton ko’g maayo

   Dula’g, trabaho. (likoha sa walay tingog ang pag-itsa sa bola o lain nga dula)

   (lihoka sa walay tingog ang pagsilhig o laing trabaho)

   Ang Langitnong Amahan

   Pasalamatan ko. (hiposa ang mga kamot ingon og nag-ampo)

   Ngabil alang sa pagsulti, (itudlo ang mga gabil)

   Kamot pagtrabaho. (ipataas ang mga kamot)

   Kanako kini gikan sa (itudlo ang kaugalingon)

   Langitnong Amahan. (itudlo ang duha ka mga kamot paingon sa langit)

   Ang Langitnong Amahan

   Pasalamatan ko. (hiposa ang mga kamot ingon og nag-ampo)

4. Ipasulti ang mga pulong sa “Ihagunghong ang Inyong Kinaham nga Himno [Hum Your Favorite Hymn]” (Children’s Songbook, p. 152).

   Kon may panahon’g moabut

   Pulong mo madudahan,

   O hunahuna’ng dautan,

   ‘Niay nindot nga sugyot.

   Kinaham mo nga himno ihagunghong pag-ayo,

   Ug makita nga inyong hunahuna malimpyo.

   Paghisgot uban sa mga bata sa unsa nga paagi kini nga awit makatabang kaninyo sa paghimo sa inyong mga hunahuna ug panultihon nga putli.