Ch’ol 56
Laj Helaman naxtaqla jun li hu re laj Moroni, re xyeeb’al resil li pleet rik’ineb’ laj Lamanita—Laj Antipus ut laj Helaman neke’xq’axeb’ ru laj Lamanita sa’ jun nimla pleet—Eb’ li wiib’ mil saaj ralal laj Helaman neke’pleetik rik’in sachb’a-ch’oolejil wankilal, ut maajun reheb’ nakamsiik. Raqal 1, wan na 62 chihab’ ma nayo’la li Kristo; raqal 2–19, wan na 66 chihab’ ma nayo’la li Kristo, ut raqal 20–57, wan na 65–64 chihab’ ma nayo’la li Kristo.
1 Ut anajwan kik’ulman sa’ xtiklajik li xlaje xka’k’aal chihab’ rawa’b’ejileb’ laj raqol aatin, sa’ wiib’ xb’e li xb’een po, laj Moroni kixk’ul jun li hu taqlanb’il xb’aan laj Helaman, li naxye resil li yoo chi uxmank rik’ineb’ li tenamit sa’ li jun raqal chi ch’och’ a’an.
2 A’in ut li aatin kixtz’iib’a, kixye: At was wiitz’in q’axal raaro inb’aan, Moroni, jo’ sa’ li Qaawa’ jo’ ajwi’ sa’ xrahil li qapleetihom; k’e reetal, at inraarookil komon, wan k’a’ruhaq li tinye aawe chirix li qapleetihom sa’ li jun raqal chi ch’och’ a’in.
3 K’e reetal, wiib’ mil xkomoneb’ li ralaleb’ li winq a’an li kixk’am chaq laj Ammon sa’ li ch’och’ Nefi—Anajwan ak aanawom naq a’ineb’ ralal xk’ajol laj Laman, li asb’ej reheb’ li ralal li qayuwa’ aj Lehi;
4 Anajwan moko na’ajman ta naq tinnumsi resil aawe chirix chixjunil li na’leb’ kanab’anb’il chaq reheb’ ut xmaak’a’il chaq lix paab’aaleb’, xb’aan naq laa’at nakanaw chirix chixjunil li k’a’aq re ru a’in—
5 Jo’kan naq tz’aqalin rik’in naq tinye aawe naq wiib’ mil reheb’ li saaj winq a’in ke’xchap xk’anjeleb’aal re pleet, ut ke’raj raj naq laa’in tinwanq choq’ aj jolominel reheb’; ut koochal chixkolb’al rix li qatenamit.
6 Anajwan ut laa’at nakanaw ajwi’ chirix li sumwank li ke’xk’uub’ lix yuwa’eb’, naq ink’a’ te’xchap xk’anjeleb’aal re pleet chiruheb’ li ras riitz’ineb’ re hoyok kik’.
7 A’ut sa’ li xwaq xka’k’aal chihab’, naq ke’ril li qach’a’ajkilal ut li rahilal kiqanumsi choq’ reheb’, okeb’ raj re chixq’etb’al li sumwank li ke’xk’uub’ chaq ut chixchapb’al xk’anjeleb’aal re pleet re qakolb’al.
8 A’b’anan laa’in ink’a’ kinkanab’eb’ naq te’xq’et li sumwank a’in li ke’xk’uub’ chaq, rik’in naq xink’oxla naq li Dios tixk’e qametz’ew, jo’kan naq ink’a’ chik taqak’ul rahilal xb’aan xtz’aqob’resinkil ru li aatin ke’xxaqab’ chaq a’an.
9 A’ut k’e reetal, a’in jun li na’leb’ naru nawan wi’ xnimal xsahil qach’ool. Xb’aan naq k’e reetal, sa’ li xwaq xka’k’aal chihab’, laa’in, aj Helaman, kinb’eek sa’ xjolomileb’ li wiib’ mil chi saaj winq a’in sa’ li tenamit Judea, re xtenq’ankil laj Antipus, li kaxaqab’ chaq choq’ aj jolominel sa’ xb’eeneb’ li ani wankeb’ sa’ li jun raqal chi ch’och’ a’an.
10 Ut kinjunaji lin wiib’ mil chi alal, (xb’aan naq k’ulub’ejeb’ naq alalb’ej taayeemanq reheb’) rik’in lix teep aj pleet laj Antipus, ut rik’in li metz’ew a’an laj Antipus kisaho’ sa’ xch’ool chi numtajenaq; xb’aan naq k’e reetal, lix teep aj pleet a’an ak k’osb’il ru xb’aaneb’ laj Lamanita, xb’aan naq lix teepeb’ a’an ak ke’xkamsi chaq li qawinq chi q’axal nim rajlankileb’, xb’aan li wan wi’ rajom naq taaraho’q qach’ool.
11 A’b’anan naru naqak’ojob’ qach’ool rik’in li na’leb’ a’in, naq xe’kam sa’ xkolb’al rix xna’leb’ lix tenamiteb’ ut lix Dios, relik chi yaal, ut saheb’ xch’ool.
12 Ut eb’ laj Lamanita ke’xchap ajwi’ naab’al li preex, ut xb’eenileb’ aj taqlanel chixjunileb’, xb’aan naq maajun chik ke’xkanab’ chi yo’yo. Ut naqak’oxla naq wankeb’ anajwan sa’ li hoonal a’in sa’ li ch’och’ Nefi, wi ut moko kamsinb’ileb’ ta.
13 Ut anajwan a’ineb’ li tenamit li ke’ruhan laj Lamanita chireechaninkil rik’in xhoyb’al xkik’eleb’ xk’ihaleb’ li qawinq kaweb’ xch’ool:
14 Li ch’och’ Manti, malaj li tenamit Manti, ut li tenamit Tzeesrom, ut li tenamit Kumeni, ut li tenamit Antiparah.
15 A’ineb’ ut li tenamit li eechaninb’il xb’aaneb’ naq kinwulak sa’ li tenamit Judea; ut kintaw laj Antipus ut eb’ lix winq chixtawasinkil rib’ chi anchaleb’ xmetz’ew re xk’eeb’al xkawilal li tenamit.
16 Relik chi yaal, ut tawajenaqeb’ a’an sa’ tz’ejwalej jo’ ajwi’ sa’ musiq’ej, xb’aan naq ke’pleetik chaq chi kaweb’ xch’ool chi kutan, ut ke’xtawasi rib’ chi q’eq re xk’uulankil xwankil sa’ xb’eeneb’ lix tenamiteb’; ut chi jo’kan ke’xnumsi chaq li ninqi ch’a’ajkilal, li jar paay wan.
17 Ut anajwan k’eek’ookeb’ xch’ool chi q’axok-u sa’ li na’ajej a’in malaj chi kamk; jo’kan naq taak’e tana’ reetal naq li ch’ina teep li kink’am chiwix, relik chi yaal, eb’ lin alalb’ej a’an, ke’xk’e xnimal xyo’onihomeb’ ut naab’al xsahileb’ xch’ool.
18 Ut anajwan kik’ulman, naq ke’ril laj Lamanita naq laj Antipus kixk’ul chik xmetz’ew lix teep aj pleet, ke’mine’ ru xb’aan xtaqlahom laj Ammoron naq ink’a’ te’chalq sa’ xb’een li tenamit Judea, malaj sa’ qab’een laa’o, re qapleetinkil.
19 Ut chi jo’kan koo’usilaak xb’aan li Qaawa’; xb’aan naq wi ta ke’chal sa’ qab’een sa’ xq’unal qametz’ew a’in maare raj ke’xsach li qach’ina teep aj pleet; a’b’an chi jo’kan kookole’.
20 Ke’taqlaak xb’aan laj Ammoron naq te’xk’uula xwankil sa’ xb’eeneb’ li tenamit a’an li ak ke’xchap chaq. Ut chi jo’kan kiraqe’ li xwaq xka’k’aal chihab’. Ut sa’ xtiklajik li xwuq xka’k’aal chihab’ ak kiqakawresi li qatenamit ut laa’o ajwi’, re xkolb’al qib’.
21 Anajwan kiqaj raj naq te’chalq laj Lamanita sa’ qab’een; xb’aan naq moko kiqaj ta chalk sa’ xb’eeneb’ a’an chixpleetinkileb’ sa’ xkawil na’ajeb’.
22 Ut kik’ulman naq kiqak’ojob’eb’ laj muqmuukil k’ehol eetal chiqasutam, re xk’aak’alenkil lix xikikeb’ laj Lamanita, re naq ink’a’ te’nume’q chiqix chi q’ojyin chi moko chi kutan re xpleetinkileb’ li qatenamit jun ch’ol chik li wankeb’ sa’ xjayal lix nim li saq’e.
23 Xb’aan naq kiqanaw naq sa’eb’ li tenamit a’an moko tz’aqaleb’ ta xmetz’ew chixk’ulb’aleb’; jo’kan naq kiqaj raj, wi te’nume’q chiqix, chalk sa’ xb’eeneb’ chirixeb’, ut chi jo’kan taqapleetiheb’ chirix sa’ li hoonal ajwi’ naq te’pleetiiq chi uub’ej. Kiqak’oxla naq tooruuq chi numtaak sa’ xb’eeneb’; a’b’an k’e reetal, moko kiqak’ul ta li qajom a’in.
24 Moko ke’chal ta xch’ool chi nume’k chiqix rik’in chixjunil lix teep aj pleet, chi moko ke’chal xch’ool rik’in jun raqal, maare anchal moko tz’aqalaqeb’ ta xmetz’ew ut te’t’ane’q.
25 Chi moko ke’chal xch’ool chi b’eek taq’a re xpleetinkil li tenamit Tzarahemla, chi moko ke’chal xch’ool chixq’axb’al xyo’leb’aal li ha’ Sidon, toj junpak’al sa’ li tenamit Nefihah.
26 Ut chi jo’kan, rik’ineb’ lix teep, k’eek’ookeb’ xch’ool chixk’uulankil xwankil sa’ xb’eeneb’ li tenamit a’an li ak xe’xchap chaq.
27 Ut anajwan kik’ulman sa’ li xkab’ po re li chihab’ a’an, kik’ame’ chaq qe naab’al li k’a’ru nak’anjelak qe, taqlanb’il xb’aan xyuwa’eb’ lin wiib’ mil chi alal a’an.
28 Ut jo’kan ajwi’ ke’taqlaak chaq qe wiib’ mil chi winq sa’ li ch’och’ Tzarahemla. Ut chi jo’kan koowan chi kawresinb’il rik’in lajeeb’ mil chi winq, ut li k’a’ru nak’anjelak reheb’, ut reheb’ ajwi’ li rixaqileb’ ut li ralal xk’ajoleb’.
29 Ut eb’ laj Lamanita, rik’in rilb’al chi jo’kan chi nimank li qateep wulaj wulaj, ut chi wulak li k’a’ru nak’anjelak re qatenq’ankil, eb’ a’an ke’ok chi xuwak, ut chi elk, re naq wi taaruuq te’xk’e xraqik xk’ulb’al li k’a’ru nak’anjelak qe ut xkomon li qametz’ew.
30 Anajwan naq kiqil naq eb’ laj Lamanita ke’ok chi chalk xk’a’uxl chi jo’kan, kiqaj raj xk’anjelankil jun li k’oxlanb’il pleet sa’ xb’eeneb’, jo’kan naq laj Antipus kixtaqla naq laa’in toxinb’eeq wochb’eeneb’ lin saaj alal sa’ xjayal jun li tenamit junpak’al, chanchan naq yooko chixk’amb’al k’a’ru taak’anjelaq re li tenamit chi junpak’al.
31 Ut tento toob’eeq chi nach’ rik’in li tenamit Antiparah, chanchan naq tooxik sa’ li tenamit chi junpak’al, sa’eb’ li nub’aal chire palaw.
32 Ut kik’ulman naq koxoob’eeq, chanchan rik’in li k’a’ru nak’anjelak qe, re tooxik sa’ li tenamit a’an.
33 Ut kik’ulman naq laj Antipus koxb’eeq rik’in jun raqal lix teep aj pleet, ut kixkanab’ li rela’ re xk’uulankil xwankil sa’ xb’een li tenamit. A’b’an moko najt ta kib’eek toj reetal naq ak xikenaqin rik’in lin ch’ina teep aj pleet, ut xinnach’ok rik’in li tenamit Antiparah.
34 Ut anajwan, sa’ li tenamit Antiparah k’ojob’anb’il li jun teep aj pleet q’axal kaw xmetz’ew reheb’ laj Lamanita; relik chi yaal, a’aneb’ li q’axal nim rajlankileb’.
35 Ut kik’ulman naq chirix naq kiyehe’ resil reheb’ xb’aaneb’ lix muqmuukil k’ehol eetal, ke’el chaq rik’in xteep aj pleet ut ke’b’eek re qapleetinkil.
36 Ut kik’ulman naq koo’eelelik chiruheb’, sa’ xjayal lix nim li saq’e. Ut chi jo’kan kootaaqeek xb’aan li jun teep aj pleet q’axal nim xmetz’ew reheb’ laj Lamanita;
37 Relik chi yaal, toj reetal naq najt ka’ch’in ke’wulak, jo’kan ut, naq ke’ril lix teep aj pleet laj Antipus chixtaaqenkileb’ rik’ineb’ xmetz’ew, moko ke’xjal ta xb’e chixnim chi moko chixtz’e; tiik b’an naq ke’xk’am xb’e chiqix; ut jo’ kiqak’oxla, rajomeb’ a’an naq toohe’xkamsi naq toj maji’ neke’tawe’ xb’aan laj Antipus, ut a’in re naq ink’a’ te’sutiiq rix xb’aan li qatenamit.
38 Ut anajwan laj Antipus, naq kiril li xiwxiw wanko wi’, kixseeb’a xb’eenik lix teep aj pleet. A’b’an k’e reetal, ak q’ojyin, jo’kan naq ink’a’ koohe’xtaw, chi moko ke’tawe’ xb’aan laj Antipus, jo’kan naq koxooxaqliiq chiru li q’ojyin.
39 Ut kik’ulman naq chi toj maji’aq nasaqew eq’la, k’e reetal, eb’ laj Lamanita yookeb’ chiqataaqenkil. Anajwan moko tz’aqal ta qametz’ew chixpleetinkileb’; relik chi yaal, ink’a’ kiwaj xkanab’ankil naq eb’ lin kok’ alal te’t’ane’q sa’ ruq’eb’; jo’kan naq kiqatikib’ wi’chik qab’eenik, ut kiqachap qab’e chiru li yamyookil ch’och’.
40 Anajwan eb’ a’an moko ke’chal ta xch’ool chixjalb’al xb’e chixnim chi moko chixtz’e maare anchal te’sutiiq rix, chi moko laa’in kiwaj xjalb’al inb’e chinnim chi moko chintz’e maare anchal tine’xtaw, ut ink’a’ raj tooruuq chixxaqab’ankil qib’ chiruheb’, tookamsiiq raj b’an, ut eb’ a’an te’ruuq raj chi eelelik; ut chi jo’kan koo’eelelik chiru chixjunil li kutan a’an chiru li yamyookil ch’och’, toj reetal naq kiq’ojyino’.
41 Ut kik’ulman naq jun sut chik, naq kikutano’ eq’la ke’qileb’ laj Lamanita sa’ qab’een, ut koo’eelelik chiruheb’.
42 A’b’an kik’ulman naq moko najt ta koohe’xtaaqe naq ke’xaqli; ut kiwan chi eq’la sa’ rox xb’e li xwuq po.
43 Ut anajwan, ma tawb’ileb’ ta chaq xb’aan laj Antipus moko kiqanaw ta, a’b’an laa’in kinye reheb’ inwinq: K’ehomaq reetal, moko naqanaw ta ma ink’a’ ke’xaqli re ajwi’ naq toochalq sa’ xb’eeneb’, re naq toohe’xchap sa’ xra’aleb’;
44 Jo’kan ut k’a’ru nekeye, ex walal, ma texxik chixpleetinkileb’?
45 Ut anajwan ninye aawe, at was wiitz’in Moroni raaro inb’aan, naq maajun wa wilom xkomon xnimal li kawil ch’oolej, ink’a’, chi moko sa’ xyanqeb’ chixjunileb’ laj Nefita.
46 Xb’aan naq jo’ chanru naq walal junelik xinye reheb’ (xb’aan naq tz’aqal saajeb’ chixjunileb’) jo’kan ajwi’ ke’xye we: Yuwa’, k’e reetal naq li qaDios wan qik’in, ut ink’a’ tixkanab’ naq toot’ane’q; xikaqo ut; ink’a’ raj taqakamsiheb’ li qas qiitz’in wi ta toohe’xkanab’ sa’ xyaalal; jo’kan ut chooxikaq, maare anchal te’numtaaq sa’ xb’een li teep aj pleet re laj Antipus.
47 Anajwan maajun wa ke’pleetik chaq, a’ut ink’a’ neke’xxuwa ru li kamk; ut q’axal wi’chik ke’xk’oxla li ach’ab’aak wankeb’ wi’ lix yuwa’eb’ chiru xyu’ameb’ a’an; relik chi yaal, ke’tzole’ chaq xb’aaneb’ lix na’, naq wi ink’a’ neke’wiib’an xch’ool, li Dios tixkoleb’.
48 Ut ke’xnumsi chiwu li raatineb’ lix na’eb’, ke’xye: Moko nawiib’an ta qach’ool naq ke’xnaw li qana’.
49 Ut kik’ulman naq kinsutq’i wochb’een lin wiib’ mil re xpleetinkileb’ laj Lamanita a’in li ke’taaqenk chaq qe. K’e ut reetal anajwan, eb’ lix teep aj pleet laj Antipus ke’xtaweb’ chaq, ut ak kitikla jun li xuwajel pleet.
50 Lix teep aj teep laj Antipus rik’in naq tawajenaqeb’, xb’aan xnajtil xb’eenikeb’ sa’ xka’ch’inal xnumik li kutan, okeb’ raj re chi t’ane’k sa’ ruq’eb’ laj Lamanita, ut wi ta ink’a’ kinsutq’i wochb’een inwiib’ mil, ke’xtaw raj li rajomeb’.
51 Xb’aan naq laj Antipus t’anenaq chaq xb’aan li yok’leb’ ch’iich’, ut naab’al reheb’ lix jolominel, xmaak xtawajikeb’, a’an xmaak xseeb’al lix b’eenikeb’—jo’kan naq eb’ lix winq laj Antipus, rik’in naq sachsookeb’ xna’leb’ xb’aan xt’anikeb’ li neke’jolomink reheb’, ke’ok chi eelelik chiruheb’ laj Lamanita.
52 Ut kik’ulman naq eb’ laj Lamanita ke’chal xkawileb’ xch’ool, ut ke’ok chixtaaqenkileb’; ut chi jo’kan yookeb’ laj Lamanita chixtaaqenkileb’ rik’in xnimaleb’ xmetz’ew naq kichal laj Helaman chirixeb’ rochb’een lix wiib’ mil, ut ki’ok chixkamsinkileb’ chi numtajenaq, jo’kan naq ke’xaqli chixjunil li teep aj pleet reheb’ laj Lamanita ut ke’sutq’i sa’ xb’een laj Helaman.
53 Anajwan, naq ke’ril lix tenamit laj Antipus naq eb’ laj Lamanita ke’xsutq’isi rib’, ke’xch’utub’eb’ lix winq ut ke’chal wi’chik chirixeb’ laj Lamanita.
54 Ut anajwan kik’ulman naq laa’o, xtenamit laj Nefi, lix tenamit laj Antipus, ut laa’in wochb’een inwiib’ mil, kiqasutiheb’ rix laj Lamanita, ut kiqakamsiheb’; relik chi yaal, jo’kan naq ke’mine’ ru chixq’axtesinkil xk’anjeleb’aal re pleet ut xq’axtesinkil ajwi’ rib’eb’ jo’ preex re pleet.
55 Ut anajwan kik’ulman naq chirix naq ke’xq’axtesi rib’eb’ chiqu, k’e reetal, kink’eheb’ sa’ ajl li saaj winq li ke’pleetik wochb’een, kinxuwa naq maare naab’al reheb’ ke’kamsiik.
56 A’b’an k’e reetal, k’a’jo’ xsahil inch’ool naq maajun aamej reheb’ t’anenaq chi ch’och’; relik chi yaal, ut ke’pleetik chaq chanchan rik’in xmetz’ew li Dios; relik chi yaal, maajun wa nawb’il naq ke’pleetik li winq rik’in xkomon li sachb’a-ch’oolejil metz’ew a’in; ut maak’a’jo’ xnimal lix wankilaleb’ naq ke’chal sa’ xb’eeneb’ laj Lamanita, jo’kan naq ke’xxeb’esiheb’; ut xb’aan a’in naq eb’ laj Lamanita ke’xq’axtesi rib’ choq’ preex re pleet.
57 Ut jo’ maak’a’ qana’aj choq’ reheb’ li qapreex, re taaruuq taqak’aak’aleheb’ ut taqak’uulaheb’ chi jachjo ru rik’ineb’ li teep aj pleet reheb’ laj Lamanita, chi jo’kan kiqataqlaheb’ sa’ li ch’och’ Tzarahemla, ut jun raqal reheb’ li winq a’an li moko kamsinb’ileb’ ta re laj Antipus rochb’eeneb’; ut li jun ch’ol chik kink’am chiwix ut kinjunajiheb’ rik’ineb’ lin saaj winq aj Ammonita; ut kiqachap li qab’e chi sutq’iik sa’ li tenamit Judea.