การให้ข้อคิดทางวิญญาณ 2019
ก้าวหน้าอย่างต่อเนื่องจนถึงการแต่งงานนิรันดร์


ก้าวหน้าอย่างต่อเนื่องจนถึงการแต่งงานนิรันดร์

การให้ข้อคิดทางวิญญาณทั่วโลกสำหรับคนหนุ่มสาว • 5 พฤษภาคม 2019 • แทเบอร์นาเคิลซอลท์เลคซิตี้

[เอ็ลเดอร์คาร์ล บี. คุก]

ซิสเตอร์คุกกับข้าพเจ้าปลื้มปีติที่ได้อยู่กับท่านคืนนี้ การถ่ายทอดครั้งนี้นำเราจากทั่วโลกมารวมกันทั้ง 99 ประเทศและ 39 ภาษา หลายท่านกำลังชมการถ่ายทอดสด บางท่านจะชมการถ่ายทอดซ้ำเพราะเวลาต่างกัน ไม่ว่าท่านอยู่ที่ใดและท่านรับชมวิธีใด—ยินดีต้อนรับทุกท่าน!

ขอต้อนรับเป็นพิเศษสำหรับท่านที่เพิ่งเรียนจบมัธยมปลายผู้เข้าร่วมการชุมนุมทั่วโลกครั้งนี้เป็นครั้งแรก เราหวังว่าท่านจะเข้าร่วมสถาบันและชั้นเรียนศาสนาวิชาอื่นๆ ให้เป็นส่วนหนึ่งของการศึกษาของท่าน เพื่อรับประโยชน์จากการเรียนรู้ทางวิญญาณที่มีให้ท่าน การเข้าร่วมชั้นเรียนและกิจกรรมต่างๆ เป็นสายชูชีพสำคัญที่จะช่วยให้ท่านผ่านชีวิตช่วงนี้ไปได้ด้วยดี

[ซิสเตอร์ลีเน็ตต์ เอช. คุก]

เราได้รับพรที่อยู่กับท่านแต่ละคน ท่านหนุนใจเราและเพิ่มศรัทธาในอนาคตของเรา เราชื่นชมวิธีที่ท่านขานรับสิ่งที่ศาสดาพยากรณ์และอัครสาวกเน้น การมีส่วนร่วมในงานประวัติครอบครัว งานเผยแผ่ศาสนา และงานพระวิหารด้วยศรัทธาเปี่ยมล้นของท่าน—รวมถึงการรับใช้เป็นเจ้าหน้าที่ศาสนพิธี—ล้วนเป็นแรงบันดาลใจ เราขอบคุณท่าน เรารักท่าน

[เอ็ลเดอร์คุก]

คืนนี้ข้าพเจ้าจะเริ่มโดยเล่าประสบการณ์หนึ่งที่ซิสเตอร์คุกกับข้าพเจ้ามีกับหนุ่มสาวโสดบางคนในเมืองไนโรบี เคนยา เราเปิดอภิปรายเรื่องการแต่งงานในช่วงให้ข้อคิดทางวิญญาณ เราถามว่าพวกเขากำลังมองหาอะไรในคู่นิรันดร์

หลังจากออกความเห็นกันบ้างแล้ว ปรากฎชัดว่าชายหนุ่มบางคนรู้สึกว่าหญิงสาวบางคนคาดหวังให้พวกเขามีปริญญามหาวิทยาลัย รถยนต์ และที่อยู่อาศัยสะดวกสบายก่อนจะคิดแต่งงานกับพวกเธอ หญิงสาวหลายคนแสดงความเห็นว่าพวกเธอยินดีรอสิ่งเหล่านั้นถ้าชายหนุ่มขวนขวายให้ได้มา พวกเขาขวนขวายด้วยกันได้

เรามาทดสอบเรื่องนี้กัน ชายโสดในวัยแต่งงานครับ ไม่ว่าท่านอยู่ที่ใด ข้าพเจ้าขอถามท่านหนึ่งข้อ พวกท่านกี่คนที่รู้สึกว่าท่านขยันขันแข็ง นิสัยดี เข้มแข็งในประจักษ์พยาน และจิตวิญญาณดี แต่อาจจะรู้สึกว่าทางโลกไม่พร้อมจะทำให้ฝ่ายหญิงมีความสุขในชีวิตแต่งงาน ยกมือครับ สูงๆ!

ตอนนี้สตรีโสดครับ พวกท่านกี่คนที่ยินดีรอพรทางโลกในชีวิตแต่งงานขณะท่านเรียนรู้และเติบโตเคียงข้างชายที่ท่านรักผู้ขยันขันแข็ง นิสัยดี เข้มแข็งในประจักษ์พยาน และจิตวิญญาณดี ยกมือครับ สูงๆ!

ถ้าท่านใดมองข้ามห้องไปเห็นคนที่ท่านสนใจยกมือ ก็นะ …

ในเมืองไนโรบี ข้าพเจ้าแบ่งปันข้อความจาก คู่มือเล่ม 2 ที่อธิบายว่า “ธรรมชาติของวิญญาณชายและหญิงมีลักษณะเพื่อเติมเต็มซึ่งกันและกัน ชายและหญิงต่างเกิดมาเพื่อก้าวหน้าไปสู่ความสูงส่งด้วยกัน”1

ภาพ
คู่สามีภรรยานอกพระวิหาร

ชายหนุ่มคนหนึ่งยืนพูดอย่างตื่นเต้นว่า “นั่นดีมากครับ! แทนที่จะขอบางคนแต่งงานกับผม ผมจะถามเธอว่าเธออยากก้าวหน้ากับผมหรือเปล่า!”

ข้าพเจ้าคิดว่าความคิดของชายหนุ่มคนนี้ปราดเปรื่องมาก ดังภาษิตแอฟริกากล่าว “ถ้าท่านอยากไปเร็ว ให้ไปคนเดียว ถ้าท่านอยากไปไกล ให้ไปด้วยกัน” ใช่ ข้าพเจ้าอยากเสริมว่า “ไปด้วยกัน และด้วยความช่วยเหลือจากพระเจ้าท่านสามารถก้าวหน้าไปด้วยกันและเติมเต็มให้กันได้”

ตามหลักคณิตศาสตร์ หนึ่งบวกหนึ่งเท่ากับสอง แต่ถ้าคนสองคนเป็นหนึ่งเดียวกัน หนึ่งบวกหนึ่งมากกว่าสองมาก! ถ้าพระเจ้าทรงเป็นส่วนหนึ่งของสมการนั้น ผลบวกย่อมไม่สิ้นสุดและเป็นนิรันดร์!

ท่านเดาถูกแล้ว เราจะพูดเรื่องการแต่งงาน—อย่างที่ไม่เคยพูดมา เราจะพูดเรื่อง ก้าวหน้า จนถึงการแต่งงาน นิรันดร์ และนั่นรวมถึงทุกท่าน ซิสเตอร์คุกกับข้าพเจ้าด้วย คนแต่งงานแล้วหรือคนโสดไม่ว่าอายุเท่าใดล้วนก้าวหน้าจากจุดที่เราอยู่ในปัจจุบันได้

การแต่งงานนิรันดร์เป็นศาสนพิธีสูงสุดของพระกิตติคุณของพระเยซูคริสต์ เกี่ยวข้องกับชายและหญิงที่รับการผนึกในพระวิหาร และพระวิญญาณศักดิ์สิทธิ์แห่งคำสัญญาได้ผนึกการแต่งงานของพวกเขา เราจะได้รับพรของการเป็นสามีภรรยา เป็นคู่ชีวิตนิรันดร์ต่อไปหลังความตายผ่านการรับศาสนพิธีฐานะปุโรหิตนี้และรักษาพันธสัญญาของเราเท่านั้น2

เราใฝ่ฝันถึงความสัมพันธ์นิรันดร์ ประธานเนลสันกล่าวไว้ว่า “ความใฝ่ฝันสูงสุดของใจมนุษย์คือมีชีวิตแต่งงานที่ยั่งยืนเหนือความตาย”3

ภาพ
มือจับกันอยู่ข้างนอกพระวิหาร

การแต่งงานนิรันดร์ เป็น ไปได้สำหรับเราแต่ละคน แม้บุตรธิดาของพระบิดาบนสวรรค์ประสบความยากลำบากทุกอย่างในความเป็นมรรตัย แต่การแต่งงานนิรันดร์ เป็น ไปได้ในแผนนิรันดร์ของพระองค์ “ไม่มีใครถูกกำหนดให้ได้รับน้อยกว่าทุกสิ่งที่พระบิดาทรง [ประสงค์] ให้บุตรธิดาของพระองค์”4 ถ้าเราซื่อสัตย์ เราได้รับสัญญาทั้งหมดที่พระบิดาพระมารดาสวรรค์ทรงมี รวมถึงการแต่งงานนิรันดร์ซึ่งคือการเป็นหุ้นส่วนจริงๆ ไม่มีใครที่ได้ยินข่าวสารนี้ได้รับยกเว้นจากพรที่สัญญาไว้นั้น

เพราะ “การแต่งงานระหว่างชายและหญิงเป็นสิ่งสำคัญยิ่งต่อแผนนิรันดร์ของ [พระผู้เป็นเจ้า]”5 ปฏิปักษ์และผู้ติดตามเขาจึงต่อสู้กับเรื่องนี้ และการต่อสู้รุนแรงมาก ซาตานจะไม่มีวันประสบการแต่งงานนิรันดร์ และดังที่พระคัมภีร์กล่าว “เขาแสวงหาเพื่อจะให้มนุษย์ทั้งปวงเศร้าหมองเหมือนตัวเขา”6 “งูดึกดำบรรพ์ตัวนั้น, … ผู้กบฏต่อพระผู้เป็นเจ้า, … ทำสงครามกับวิสุทธิชนของพระผู้เป็นเจ้า”7

สงครามของซาตานกับการแต่งงานนิรันดร์คล้ายกับอะไร ลองพิจารณาถ้อยคำต่อไปนี้: เมื่อเราผู้เป็นบุตรธิดาในพันธสัญญาของพระผู้เป็นเจ้าแสวงหาความรัก ปฏิปักษ์ส่งเสริมความหลง เมื่อเราแสวงหาคุณธรรม เขาเย้ยหยันความบริสุทธิ์ เมื่อเราแสวงหาความศักดิ์สิทธิ์ เขาชักนำไปสู่ความมืด เมื่อเราทำบาป เขาหยิบยื่นความท้อแท้แทนการกลับใจ

ภาพ
เราแสวงหาความรัก
ภาพ
ปฏิปักษ์ส่งเสริมความหลง
ภาพ
เราแสวงหาคุณธรรม
ภาพ
ปฏิปักษ์เย้ยหยันความบริสุทธิ์
ภาพ
เราแสวงหาความศักดิ์สิทธิ์
ภาพ
ปฏิปักษ์ชักนำไปสู่ความมืด
ภาพ
เราทำบาป
ภาพ
ปฏิปักษ์หยิบยื่นความท้อแท้

เขาสร้างสึนามิที่มีอิทธิพลทำลายล้างทั่วโลก—สื่อลามก การนอกใจ การเหยียดหยามจากคนใน “อาคารใหญ่และกว้าง”8 ปัจเจกนิยม การขาดความมุ่งมั่น และการแต่งงานที่้ล้มเหลว เป็นต้น นี่พูดถึงแค่เพียงบางสิ่ง แม้เราหลีกเลี่ยงอิทธิพลทางโลกบางอย่างได้สำเร็จ แต่ความสบายของเราสามารถกล่อมเราให้นิ่งนอนใจและขัดขวางไม่ให้เราก้าวหน้าจนถึงการแต่งงานนิรันดร์

แต่ถ้าเราวางใจพระผู้เป็นเจ้า ใช้ศรัทธา และขยับขึ้นที่สูง เราจะอยู่เหนือคลื่น ของความเลวร้ายที่ถั่งโถมผ่านเทคโนโลยี ความบันเทิงทางโลก สื่อสังคม และบางครั้งเกิดจากสถานการณ์สลดใจที่เราพบเห็นในชีวิตของสมาชิกครอบครัวและมิตรสหาย

หลายปีก่อน ชายหนุ่มที่ซื่อสัตย์และสนิทกับเราเปิดเผยว่าเขาหมดหวังกับชีวิตแต่งงานที่มีความสุข ไม่เพียงพ่อแม่ของเขาเท่านั้นที่หย่ากัน ลุงป้าน้าอาทุกคนของเขาก็หย่ากันด้วย เขาบอกว่าเขาไม่เคยเห็นชีวิตแต่งงานที่มีความสุขของคนใกล้ชิด แต่ด้วยความช่วยเหลือจากพระเจ้า เขาเอาชนะความกลัวและแต่งงานในพระวิหาร เขากับภรรยาพบปีติในชีวิตแต่งงานและมีบุตรที่น่ารักห้าคน

เราเหล่าบุตรธิดาในพันธสัญญาของพระผู้เป็นเจ้าสามารถเงยหน้ามองอนาคตของเราด้วยศรัทธาและความเชื่อมั่น พระผู้ช่วยให้รอดของเรา พระเยซูคริสต์ทรงเอาชนะโลก ทรงทนทุกข์เพราะบาปของเรา และทรงเตรียมทางให้เราก้าวหน้าและรุ่งเรือง

ดังที่เราทุกคนรับรู้ สรรค์เปิดและการเปิดเผยไหลผ่านศาสดาพยากรณ์และอัครสาวกช่วยปกป้องเราจากปฏิปักษ์ พระเจ้าทรงรวบรวมกองทัพของพระองค์—เราเหล่าบุตรธิดาในพันธสัญญา—มาไว้ในที่ปลอดภัยที่เราสามารถสถาปนาการแต่งงานและครอบครัวนิรันดร์แม้โลกจะเสื่อมลงก็ตาม

ตัวท่านจะทำอะไรได้บ้างเพื่อรบกับอิทธิพลของปฏิปักษ์ ท่านจะกั้นกระแสความเลวร้ายที่กีดกันท่านไม่ให้แต่งงานได้อย่างไร ท่านจะสยบอำนาจของปฏิปักษ์ในชีวิตท่านและก้าวหน้าต่อเนื่องจนถึงการแต่งงานและครอบครัวนิรันดร์ที่มีความสุขได้อย่างไร คำตอบเรียบง่าย ท่านสามารถดำเนินชีวิตตามพระกิตติคุณของพระเยซูคริสต์ รับเอาพลังอำนาจของการชดใช้ เตรียมรับการเสด็จกลับมาของพระองค์ และช่วยให้ผู้อื่นทำเช่นเดียวกัน

ท่านที่แต่งงานแล้วสามารถนำทางโดยสร้างบ้านที่มีพระกิตติคุณเป็นศูนย์กลางและพูดแง่ดีเกี่ยวกับการแต่งงานกับพี่น้องคนโสดที่กำลังก้าวหน้าตามเส้นทางพันธสัญญา

ข่าวดี

คืนนี้ ซิสเตอร์คุกกับข้าพเจ้าจะบอกข่าวดีบางอย่างเกี่ยวกับการแต่งงาน มีอยู่มากมาย!

เราจะเริ่มโดยแบ่งปันความรู้สึกอย่างตรงไปตรงมาในชีวิตแต่งงานของเราและประจักษ์พยานอันลึกซึ้งของเราว่าการแต่งงาน ครอบครัวที่ดีและมีความสุข สามารถ สร้างได้วันนี้โดยคนไม่ดีพร้อมเช่นท่านและข้าพเจ้า ถ้าเราสร้างบนรากฐานพระกิตติคุณแห่งศรัทธาในพระบิดาบนสวรรค์ พระเยซูคริสต์ และการชดใช้ของพระองค์ การสวดอ้อนวอน การกลับใจ การให้อภัย ความรัก ความซื่อสัตย์ ความภักดี ความเป็นหนึ่งเดียวกัน และพันธสัญญาพระวิหาร9

ประธานเนลสันอธิบายว่า “การแต่งงานเริ่มจากคนสองคนที่มีข้อบกพร่อง เกี่ยวข้องกับคนไม่ดีพร้อมสองคน ความสุขจะเกิดขึ้นได้ต่อเมื่อพวกเขาพยายามอย่างจริงจัง”10 การแต่งงานนิรันดร์ไม่ใช่การแสวงหาโดยไม่ตั้งใจ นี่เป็นการเดินทางชั่วชีวิตที่เรียกร้องความถ่อมตน ความพากเพียร และความตั้งใจทั้งจากสามีและภรรยา

ข่าวดีที่สุดคือพระผู้ช่วยให้รอดของเราพระเยซูคริสต์และการชดใช้ของพระองค์ทำให้เราก้าวหน้าต่อเนื่องได้ พระองค์ทรงกางพระพาหุรับเรา เมื่อเราใช้ศรัทธาในพระองค์ สวดอ้อนวอน และพยายามเต็มที่ ปาฏิหาริย์จะเกิดขึ้นในชีวิตเรา เจตนาดีนำไปสู่การกระทำ การกลับใจนำไปสู่การให้อภัย ความอ่อนแอหลีกทางให้ความเข้มแข็ง และความชั่วร้ายแทนที่ด้วยคุณธรรม ความหวังและความฝันสำหรับชีวิตแต่งงานที่มีความสุขกลายเป็นจริงเมื่อการชดใช้ของพระเยซูคริสต์ทำให้เราเข้มแข็งและเปิดทางให้เราแต่ละคนและกับคู่วันแล้ววันเล่า

ต่อไปนี้เราจะฟังจากซิสเตอร์คุก ข้าพเจ้าขอบคุณคู่ชีวิตที่ข้าพเจ้าไว้ใจ ข้าพเจ้ารู้ว่าเธอรักพระเจ้าและภักดีต่อพระองค์ และต่อข้าพเจ้าด้วย ลีเนตต์เป็นเพื่อนที่ดีที่สุดของข้าพเจ้า เป็นคู่ นิรันดร์ อันล้ำค่า

[ซิสเตอร์คุก]

ขอบคุณคู่นิรันดร์ของดิฉันมากค่ะ เขาอ่อนโยนและอดทนมาก และเราเฮฮาด้วยกัน ดิฉันสำนึกคุณต่อพรของการใช้ชีวิตร่วมกับเขาและก้าวหน้าไปด้วยกัน

คืนนี้เราหวังจะเพิ่มพูนศรัทธาของท่านว่าเราทุกคน แม้ในสภาวการณ์และความไม่ดีพร้อมของเรา สามารถก้าวหน้าจนถึงการแต่งงานนิรันดร์ได้ เราจะเล่าเรื่องสามีภรรยาสองคู่ที่กำลังทำเช่นนั้นให้ท่านฟัง ทั้งสองคู่รับการผนึกในพระวิหารแล้ว พวกเขาทำพันธสัญญาต่อกันและกับพระผู้เป็นเจ้าว่าจะรักษาพระบัญญัติของพระองค์และประยุกต์ใช้หลักธรรมพระกิตติคุณในชีวิตแต่งงาน พวกเขาให้คำมั่นว่าจะเพิ่มพูนความรักความเป็นหนึ่งเดียวที่มีต่อกันและกับพระผู้เป็นเจ้า

ขณะดิฉันเล่าเรื่องเหล่านี้ ขอให้เอาใจใส่เป็นพิเศษต่อความพยายามของพวกเขาขณะพัฒนาคุณลักษณะเหมือนพระคริสต์ซึ่งช่วยสร้างการแต่งงานนิรันดร์

ดาวีกับเอลิซา

เราพบดาวีกับเอลิซา11 เมื่อสามสี่ปีก่อนในแอฟริกาใต้ พวกเขาเป็นแบบอย่างของ ปีติ ที่เกิดขึ้นในความสัมพันธ์เมื่อสามีภรรยาเป็นหนึ่งเดียวกัน

ภาพ
ดาวีกับเอลิซา มอทช์เวเนง
ภาพ
ดาวีกับเอลิซา มอทช์เวเนง

ระหว่างการให้ข้อคิดทางวิญญาณของสาขาเรื่องการทำให้ครอบครัวเข้มแข็ง เอ็ลเดอร์คุกถามกลุ่มนั้นว่าพวกเขาทำอะไรเพื่อเสริมสร้างชีวิตแต่งงาน ดาวีเล่าประสบการณ์หนึ่งที่เขามีกับภรรยา พวกเขารับประทานอาหารเช้าวันอาทิตย์วันหนึ่ง จากนั้น เพราะอยู่ห่างจากอาคารประชุม พวกเขาจึงเดินสองชั่วโมงไปโบสถ์ เข้าร่วมการประชุมสามชั่วโมง แล้วเดินกลับบ้านอีกสองชั่วโมง พวกเขาเหนื่อยและหิว แต่ไม่มีอาหาร จนต้องเข้านอนด้วยความหิว

กลางดึกคืนนั้น พวกเขาตื่นทั้งคู่ ท้องร้องโครกคราก ดาวีรู้สึกแย่มากที่เขาไม่มีอาหารให้เอลิซา เขากังวลว่าเธอจะรู้สึกอย่างไรกับเขา แทนที่จะเสียใจหรือโกรธ เอลิซากลับล้อเขาเรื่องเสียงท้องร้องตลกๆ ของเขา ทั้งคู่หัวเราะด้วยกันและหลับไปในที่สุด

ที่การให้ข้อคิดทางวิญญาณ ดาวีกล่าวชื่นชมความอ่อนโยน การสนับสนุน และความภักดีของเธอ เขากล่าวว่า “เธอจะไปจากผมก็ได้ ความรับผิดชอบของผมคือเลี้ยงดูเธอ แต่เราเป็นคนเดียวกัน”

เมื่อขอให้บอกสิ่งที่เธอคิดเกี่ยวกับประสบการณ์นั้น เอลิซาบอกว่า “เขาเป็นเพื่อนที่ดีที่สุดของดิฉัน เขาทำเพื่อดิฉันเยอะมาก เมื่อดิฉันมีปัญหากับคนที่ทำงาน เขาให้คำแนะนำและช่วยให้ดิฉันรู้สึกดีขึ้น”

เห็นได้ชัดว่าดาวีกับเอลิซาเผชิญความท้าทายของชีวิต ด้วยกัน ในคำพูดของดาวี พวกเขาเป็น “คนเดียวกัน” การไม่มีอาหารไม่ใช่ปัญหา “ของเขา” หรือ “ของเธอ” แต่เป็นปัญหา “ของพวกเขา” พวกเขาไม่ถือว่าการขาดอาหารเป็นวิกฤตใหญ่โตแต่เป็นอุปสรรคชั่วคราวที่พวกเขาจะฟันฝ่าไปด้วยกัน พวกเขาใช้อารมณ์ขันคลี่คลายสถานการณ์ พวกเขาแสดงศรัทธาโดยการเข้านอน คาดหวังว่าพวกเขาจะทำให้สถานการณ์ดีกว่าเดิมในวันรุ่งขึ้น

ดาวีกับเอลิซาไม่เพียงภักดีต่อกันเท่านั้น แต่ภักดีต่อพระผู้เป็นเจ้าด้วย พวกเขามีศรัทธาว่าถ้าพวกเขารักษาพระบัญญัติ พระองค์จะทรงช่วยให้พวกเขาผ่านพ้นความท้าทาย พวกเขามีความสุขกับการใช้ชีวิตด้วยกันฉันสามีภรรยา พวกเขาไม่ยอมให้สภาวการณ์ยากๆ แยกพวกเขาจากกันทางกาย อารมณ์ หรือวิญญาณ12

ดาวีกับเอลิซาบอกเราเมื่อเร็วๆ นี้ว่าพระเจ้าทรงอวยพรพวกเขาจริงๆ เวลานี้พวกเขาไม่เพียงมีอาหารมากมายให้ตนเองเท่านั้น แต่มีมากพอจะแบ่งปันให้คนขัดสนด้วย13 พวกเขาก้าวหน้าไปด้วยกัน

ประธานเนลสันสอนวิธีที่เราจะก้าวหน้าไปด้วยกันเป็นคู่ครอง14

เนทกับเล็กซี (ศรัทธาในพระเยซูคริสต์และการชดใช้ของพระองค์)

ลำดับต่อไป ดิฉันจะเล่าเรื่องเนทกับเล็กซี15 พวกเขาเป็นแบบอย่างของพลังอำนาจที่เข้ามาในชีวิตแต่งงานเมื่อทั้งสามีภรรยาใช้ศรัทธาในพระเยซูคริสต์และการชดใช้ของพระองค์

ภาพ
เนทกับเล็กซี บาลด์วิน

เนทกับเล็กซีแต่งงานกันและอยากมีบุตรมาก หลังจากรอหลายเดือน ในที่สุดเธอก็ตั้งครรภ์ พวกเขาตื่นเต้นกับข่าวนี้ น่าเสียดายที่ไม่นานหลังจากนั้นเล็กซีแท้ง พวกเขาหัวใจสลาย

หลังจากนั้นอีกหลายเดือน เล็กซีตั้งครรภ์อีกครั้ง ครั้งนี้การตั้งครรภ์ราบรื่นดี ไม่นานก่อนทารกเกิด ดิฉันไปงานเลี้ยงกับเล็กซี ทุกคนรวมทั้งเล็กซีตื่นเต้นที่อีกไม่นานพวกเขาจะมีลูกสาวตัวน้อย

ไม่นานหลังจากนั้น เราเสียใจที่ทราบว่าทารกเสียชีวิต เล็กซีให้กำเนิดลูกสาวตัวน้อยที่ตายตั้งแต่เกิดในห้องคลอดของโรงพยาบาลซึ่งเต็มไปด้วยแม่และทารกแรกเกิด นั่นเป็นข่าวเศร้ามาก เอ็ลเดอร์คุกกับดิฉันไปเยี่ยมเนทกับเล็กซีที่บ้าน เราคาดว่าจะพบพวกเขาในสภาพโศกเศร้า

ภาพ
เนท เล็กซี และโฮพ บาลด์วิน

เมื่อเข้าไปในบ้าน เรารู้สึกถึงวิญญาณที่สงบสุข เนทกับเล็กซีต้อนรับเราอย่างอบอุ่น พวกเขานั่งชิดกันบนโซฟาและจับมือกันขณะเล่ารายละเอียดบางอย่างเกี่ยวกับการสูญเสียบุตรสาวของพวกเขา พวกเขาบอกเราว่าพระเมตตาอันละเอียดอ่อนของพระเจ้าแบ่งเบาภาระของพวกเขา พวกเขาแสดงความสำนึกคุณต่อลูกน้อยที่พวกเขาตั้งชื่อว่าโฮพ เล็กซีสำนึกคุณต่อโอกาสที่ได้ตั้งครรภ์และให้กำเนิดโฮพ

ศรัทธาของเนทกับเล็กซีหนุนใจเรา หนุ่มสาวคู่นี้ปลอบโยนเรา ดิฉันบอกพวกเขาว่าดิฉันรู้สึกว่านี่คือปาฏิหาริย์ที่พวกเขารับมือกับความท้าทายได้ดี ทั้งคู่ตอบรับโดยแบ่งปันประจักษ์พยานถึงเดชานุภาพแห่งการหนุนใจและการเพิ่มพลังของพระเยซูคริสต์และการชดใช้ของพระองค์ ภาระของพวกเขาหนัก แต่พระองค์ทรงช่วยพวกเขาแบกภาระนั้น พระเจ้าทรงปฏิบัติต่อพวกเขาอย่างอ่อนโยน และเนทกับเล็กซีปฏิบัติต่อกันอย่างอ่อนโยน พวกเขาเป็นหนึ่งเดียวกันและกับพระผู้เป็นเจ้า

ด้วยความช่วยเหลือจากพระเจ้า ความท้าทาย สามารถ ทำให้เราเป็นหนึ่งเดียวกัน เอ็ลเดอร์ดี. ทอดด์ คริสทอฟเฟอร์สันกล่าวว่า “หากไม่มีพระผู้เป็นเจ้า ประสบการณ์มืดมนเหล่านี้มักจะทำให้เกิดความท้อแท้ ความสิ้นหวัง และความขมขื่น หากมีพระผู้เป็นเจ้า ความอุ่นใจจะแทนที่ความเจ็บปวด ความสงบแทนความวุ่นวาย และความหวังแทนความเศร้าเสียใจ”16

เราหวังว่าเรื่องราวของทั้งสองคู่จะช่วยเสริมสร้างศรัทธาของท่านในการแต่งงาน ชีวิตท้าทาย แต่เราทุกคนสามารถก้าวหน้าจนถึงการแต่งงานนิรันดร์เมื่อเราประยุกต์ใช้หลักธรรมพระกิตติคุณ

[เอ็ลเดอร์คุก]

นอกจากคู่ที่เราเน้น ยังมีอีกหลายคู่ในทุกภูมิภาคของโลกที่ชีวิตแต่งงานมีความสุขและก้าวหน้า เราพบคู่เหล่านี้ทุกแห่งที่เราไป พวกเขามีทุกวัยและทุกภูมิหลัง เราเชื้อเชิญท่านให้มองหาคู่เช่นนั้นที่ท่านรู้จักเป็นส่วนตัว เฝ้าดูพวกเขา พูดคุยกับพวกเขา ซักถามพวกเขา พวกเขาไม่ดีพร้อม แต่ท่านเรียนรู้จากพวกเขาได้ พวกเขาสามารถเสริมสร้างศรัทธาของท่านในเรื่องการแต่งงานนิรันดร์และเป็นแรงบันดาลใจให้ท่านพัฒนาคุณลักษณะเหมือนพระคริสต์อันจะเป็นพรแก่ท่านและคู่นิรันดร์ของท่านตลอดไป!

อุปสรรคต่างๆ

เพราะเราอยู่ในโลกที่ตกแล้ว เราจึงต้องรับมือกับอุปสรรคต่างๆ—รวมทั้งในความสัมพันธ์ของเราด้วย ข้าพเจ้าจะพูดถึงอุปสรรคบางอย่างที่ท่านอาจพบเจอขณะพยายามก้าวหน้าจนถึงการแต่งงานนิรันดร์

ความคาดหวังที่เป็นจริง

อุปสรรคอย่างหนึ่งของการแต่งงานคือการมีความคาดหวังที่ไม่เป็นจริงเกี่ยวกับคนที่ท่านจะแต่งงานด้วย ความคาดหวังของเราไม่ควรสูงเกินไป (หรือต่ำเกินไป) เมื่อเราสื่อสารกับพระบิดาบนสวรรค์อย่างเปิดเผยตรงไปตรงมาผ่านการสวดอ้อนวอนที่จริงใจ ด้วยเจตนาแท้จริง พระองค์จะทรงนำทางเรา

ความนิ่งนอนใจ

ความนิ่งนอนใจ บ่อยครั้ง เป็นอุปสรรคต่อการแต่งงานนิรันดร์ เรามักถูกกล่อมไปในความมั่นคงทางเนื้อหนังโดยใช้ชีวิตที่คำนึงแต่ตนเองมากแต่มีความรับผิดชอบน้อย เราอาจสบายๆ กับชีวิตและรู้สึกว่าไม่ต้องรีบโต ความรู้สึกนี้ขัดกับแผนของพระบิดาบนสวรรค์ จุดประสงค์โดยรวมของประสบการณ์มรรตัยคือเป็นเหมือนพระองค์ เราไม่สามารถเป็นได้ถ้าเราไม่ยอมเติบโต เปลี่ยนแปลง และก้าวหน้า ถ้าท่านอยู่ในสภาพของความนิ่งนอนใจ จงสวดอ้อนวอนและใช้ศรัทธาเพื่อก้าวหน้าจนถึงการแต่งงานนิรันดร์ พระบิดาบนสวรรค์ทรงสามารถช่วยให้ท่านรู้ว่าท่านจะทำอะไรได้บ้างในสภาวการณ์ส่วนตัวเพื่อก้าวหน้า และจะทรงอวยพรท่าน

เทคโนโลยีและสื่อ

สุดท้าย หายนะและอุปสรรคใหญ่อย่างหนึ่งในสมัยของเราคือการใช้เทคโนโลยีและสื่ออย่างไม่เหมาะสมหรือมากเกินไป สิ่งนี้ทำร้ายบุคคลและปิดกั้นความสัมพันธ์ ทั้งในการออกเดทและในการแต่งงาน ถ้าท่านเห็นว่าตนเองกำลังปักหมุด โพสต์ สตรีมมิ่ง เรียกดู กดไลค์ เล่นเกม ชนะ มีชัย ทวีต สแน็พ และเลื่อนมือถือมากกว่าเห็นว่าตนเองอยู่กับคนจริงๆ พูดคุย หัวเราะ แบ่งปัน ช่วยเหลือ เดิน ถาม เรียนรู้ ดูแล และให้ บางทีเทคโนโลยีและสื่ออาจกำลังรั้งท่านไม่ให้ก้าวหน้าจนพบปีติแท้จริงของการแต่งงานนิรันดร์ ปฏิสัมพันธ์ทางอินเทอร์เน็ตไม่เหมาะจะใช้แทนปฏิสัมพันธ์ของมนุษย์—ปฏิสัมพันธ์กับคนจริงๆ ในเวลาจริง

ประธานเนลสันเน้นความสำคัญของการปิดสมาร์ทโฟนและวางไว้ห่างๆ ท่านกล่าวว่า “ช่วงเวลาที่อยู่ด้วยกันอย่างมีคุณภาพสำคัญมาก! คู่สามีภรรยาต้องมีเวลาบำรุงเลี้ยงความสัมพันธ์ของพวกเขา พวกเขาต้องเรียนรู้ที่จะฟัง และฟังเพื่อเรียนรู้จากกัน เวลาเช่นนั้นต้องวางแผนล่วงหน้า ถ้าชีวิตแต่งงานที่มีความสุขสำคัญเป็นอันดับแรก ก็ควรได้เวลาอันดับแรก”17 นิสัยการใช้เทคโนโลยีของเราในช่วงเป็นโสดจะติดตัวเราไปในชีวิตแต่งงาน

ท่านทำได้

พี่น้องทั้งหลาย ด้วยความช่วยเหลือจากพระเจ้าท่านสามารถเอาชนะอุปสรรคทุกอย่างที่เผชิญ ไม่ว่าท่านอยู่ที่ใดบนเส้นทางพันธสัญญาซึ่งนำไปสู่การแต่งงานนิรันดร์ พระเจ้าทรงสามารถช่วยให้ท่านก้าวหน้าจนท่านเดินทางนั้นด้วยกัน—กับคนที่ท่านรัก ไม่ว่าท่านจะเป็นคนโสดซึ่งไม่มีหวังเรื่องแต่งงาน ชีวิตแต่งงานมีปัญหา หย่าร้างมีลูกติด กำลังพยายามเอาชนะการเสพติด มีปัญหาสุขภาพ หรือท้อแท้ในด้านใดก็ตาม ยารักษาของพระเจ้าสามารถชดเชย แก้ไข และเพิ่มพลังให้ท่านได้ เมื่อท่านหันไปหาพระองค์ด้วยศรัทธา กลับใจจากบาปของท่าน และรับเอาเดชานุภาพของพระองค์มาช่วยให้ท่านก้าวหน้า ปาฏิหาริย์จะเกิดขึ้น

ตัวอย่างในพระคัมภีร์มอรมอนเพิ่มพูนศรัทธาของเรา ข้าพเจ้าชอบตอนที่นีไฟได้รับบัญชาให้ต่อเรือ เขาไม่เคยต่อเรือ และ เขาอยู่ในแดนทุรกันดาร เราอาจเปรียบเทียบสถานการณ์ของเขากับการสร้างชีวิตแต่งงานนิรันดร์ของเราในโลกนี้ที่บางครั้ง รู้สึก เหมือนแดนทุรกันดาร

ภาพ
นีไฟต่อเรือ

นีไฟกล่าวถึงประสบการณ์ของเขาว่า “และหากเป็นไปว่าลูกหลานมนุษย์รักษาพระบัญญัติของพระผู้เป็นเจ้าแล้วพระองค์ย่อมทรงบำรุงเลี้ยงพวกเขา, และเสริมสร้างพละกำลังแก่พวกเขา, และทรงจัดหาหนทางซึ่งโดยหนทางเหล่านั้นพวกเขาจะทำสำเร็จได้ในสิ่งซึ่งพระองค์ทรงบัญชาพวกเขา”18

นีไฟใช้ศรัทธา ปฏิบัติด้วยความขยันหมั่นเพียร และพระเจ้าทรงทำให้เขาต่อเรือได้—เรือที่พาเขากับภรรยาและครอบครัวข้ามมหาสมุทรไปแผ่นดินที่สัญญาไว้19

ถ้านีไฟต่อเรือได้ด้วยความช่วยเหลือจากพระเจ้า เราจะสร้างการแต่งงานนิรันดร์ได้ด้วยความช่วยเหลือจากพระองค์แน่นอน บางทีการสร้างชีวิตแต่งงานอาจท้าทายมากกว่าการต่อเรือ แต่เราสร้างได้! ใช่ไหมครับ ซิสเตอร์คุก

ท่านจะแต่งงานกับใคร

สำหรับท่านที่เป็นโสด ท่านจะแต่งงานกับใคร มีคำแนะนำไม่เคยขาดว่าใครน่าจะเป็นคนที่เหมาะสม สมัยข้าพเจ้าเป็นหนุ่ม คุณพ่อแนะนำว่า “ลูกพ่อ แต่งงานเพื่อเงินแล้วความรักจะมา” คุณแม่แนะนำว่า “แต่งงานเพื่อความรักและเงินจะมา” ต่อมา ประธานคณะเผยแผ่20 สอนข้าพเจ้าว่า “แต่งงานเพื่อนิรันดร”

ภาพ
แต่งงานเพื่อเงิน
ภาพ
แต่งงานเพื่อความรัก
ภาพ
แต่งงานเพื่อนิรันดร

การแต่งงานนิรันดร์คือการเป็นหุ้นส่วนกับพระผู้เป็นเจ้า เราจึงต้องขอคำแนะนำ จากพระองค์ ว่าควรแต่งงานกับใคร เราไม่เลือกคู่โดยใช้เงินหรือทรัพย์สมบัติหรือแค่ความรักเป็นเกณฑ์ เราแสวงหาการแต่งงานนิรันดร์

ข้าพเจ้าชื่นชมคำสอนของประธานคณะเผยแผ่ ข้าพเจ้าสำนึกคุณต่อคำแนะนำที่เขาให้เมื่อข้าพเจ้าเตรียมกลับบ้านด้วย เขากล่าวว่าข้าพเจ้าควรก้าวหน้าต่อไปจนบรรลุเป้าหมายนิรันดร์ เขาแนะนำให้ข้าพเจ้าเตรียมตัวแต่งงานและอย่าถ่วงเวลาเมื่อถึงโอกาสเหมาะสม

ชื่อคนออกเดท

แม้มีเจตนาดีที่สุด แต่การหาคู่นิรันดร์ไม่ง่ายเสมอไป บ่อยครั้งต้องใช้ความพยายามร่วมกัน ในช่วงปีแรกที่อยู่บ้าน ข้าพเจ้าพบหญิงสาวหลายคนที่โรงเรียน ที่สถาบัน ที่ทำงาน และที่โบสถ์ ข้าพเจ้าออกเดทกับบางคนครั้งเดียว บางคนสองครั้ง แต่ความสัมพันธ์ไม่คืบหน้าเกินกว่าความเป็นเพื่อน ข้าพเจ้าต้องการความช่วยเหลือ ด้วยเหตุนี้จึงติดต่อมาร์ค ออลเรดอดีตคู่ผู้สอนศาสนาที่ไว้ใจ เขาอยู่อีกด้านหนึ่งของเมือง ข้าพเจ้าขอให้เขาแนะนำ—คนที่ข้าพเจ้าจะขอออกเดทได้

ภาพ
เอ็ลเดอร์คุกและเอ็ลเดอร์ออลเรด

มาร์ครู้จักข้าพเจ้า เขานึกถึงหญิงสาวที่เขารู้จัก หลังจากคิดอยู่ครู่ใหญ่ เขาแนะนำหญิงสาวชื่อลีเนตต์ แฮนเซ็น เขารู้สึกว่าเราเหมาะสมกันดีและจะชอบคบหากันแน่นอน ข้าพเจ้าจึงติดต่อเธอ มาร์คคิดถูก! เธอเป็นคู่เดททองคำ หรือคู่ที่กลายเป็น เพชร เขาได้รับการดลใจ

ภาพ
เอ็ลเดอร์และซิสเตอร์คุก

สำหรับท่านที่เป็นโสด ข้าพเจ้าทราบว่ามีหลายวิธีที่ท่านสามารถหาคู่นิรันดร์ แต่บางวิธีดีกว่าวิธีอื่นแน่นอน จงหาคู่ของท่านในที่ที่ท่านน่าจะพบคู่ นิรันดร์ ของท่านมากที่สุด คู่ นิรันดร์—ข้าพเจ้าไม่สามารถเน้นย้ำมากกว่านี้ได้

ท่านอาจจะขอให้คนรู้จักและไว้ใจแนะนำ ท่านมีอดีตคู่ผู้สอนศาสนา เพื่อนนักเรียนที่เชื่อใจได้ หรือเพื่อนที่ดีจากวอร์ดเดิมหรือไม่ มีคนรู้จักท่านหรือไม่ ลองขอให้เขาแนะนำ

ถ้าท่านได้ชื่อมาแล้ว ให้ใช้ศรัทธา ติดต่อบุคคลนั้น และลองดู แน่นอนว่าจะมีบางคนไม่ได้ผล แต่จะมีคนที่เปลี่ยนชีวิตเช่นกัน ข้าพเจ้าเชื่อว่าเมื่อเราใช้ศรัทธา มีความหวัง และรวมพระบิดาบนสวรรค์ไว้ในนั้น เรื่องดีๆ จะเกิดขึ้น

ก้าวหน้าด้วยกัน

เมื่อลีเนตต์กับข้าพเจ้าเริ่มออกเดท เราชอบเวลาที่อยู่ด้วยกันมาก เราเจอกันบ่อยๆ และมิตรภาพของเราแน่นแฟ้นขึ้นทุกวัน เราต่างกันบางด้าน แต่เราเหมือนกันในด้านสำคัญๆ ทั้งหมด เราตกหลุมรัก และในที่สุดจนมาถึงจุดที่เรารู้สึกว่าต้องตัดสินใจ เราจะแต่งงานกันและก้าวหน้าไปด้วยกัน หรือเราจะแยกกันไป

เราประเมินความเป็นจริงของการแต่งงาน เราจะอยู่ที่ไหน เราจะอยู่รอดทางการเงินอย่างไรโดยไม่พึ่งพ่อแม่ของเรา จังหวะเหมาะหรือไม่ เราสวดอ้อนวอนด้วยกันเกี่ยวกับข้อกังวลทั้งหมด เราทั้งคู่รู้สึกว่าพระบิดาบนสวรรค์จะพอพระทัยถ้าเราแต่งงานกัน เรารู้สึกว่าพระองค์จะทรงช่วยเราเอาชนะอุปสรรคที่เราเผชิญ

ภาพ
เอ็ลเดอร์และซิสเตอร์คุก

ส่วนใหญ่เกิดขึ้นในหนึ่งเทอม ลีเนตต์เป็นนักศึกษาเรียนดีและเธอไปอ่านหนังสือที่ห้องสมุดบ่อยๆ ข้าพเจ้าไปห้องสมุดด้วย—ไปหาเธอ เกรดของข้าพเจ้าดีขึ้น และเกรดของลีเนตต์ตกลง ถูก แต่เราทั้งคู่เห็นพ้องว่านั่นเป็นเทอมที่ดีที่สุดของเรา เหตุใดจึงเป็นเช่นนั้น นอกจากความสุขที่เรารู้สึกเมื่ออยู่ด้วยกันแล้ว เรากำลังก้าวหน้าจนบรรลุเป้าหมายเดียวกัน เรารู้สึกเห็นพ้องกันและเห็นพ้องกับพระเจ้า เรารู้สึกดี ศรัทธาของเราเพิ่มขึ้น เรารู้สึกว่าด้วยความช่วยเหลือจากพระเจ้า เราสามารถเอาชนะทุกอย่าง เราเปี่ยมด้วยปีติ

เรารับการผนึกในพระวิหารออกเด็น ยูทาห์ ผ่านมาเกือบ 40 ปีแล้ว เราพบด้วยตนเองว่าการแต่งงานทำให้มีโอกาสพบความสุขมากกว่าความสัมพันธ์อื่นใดของมนุษย์21 เพราะนั่นเป็นแผนของพระเจ้า

ภาพ
งานแต่งงานของเอ็ลเดอร์และซิสเตอร์คุก

คืนนี้เราพูดไปแล้วหลายเรื่อง เราหวังว่าหลักคำสอนที่แบ่งปันจะกลั่นลงมาบนจิตวิญญาณท่านและช่วยให้ท่านก้าวหน้าตามเส้นทางพันธสัญญาจนถึงการแต่งงานนิรันดร์ เราหวังว่าตัวอย่างชีวิตแต่งงานที่มีความสุขที่เราแบ่งปันจะเพิ่มพูนศรัทธาของท่านและพระวิญญาณทรงกระซิบบอกบางสิ่งที่ท่านทำได้เพื่อก้าวหน้า สำหรับบางท่าน พระวิญญาณอาจกระซิบไปแล้วว่าท่านจะก้าวหน้ากับ ใคร!

สำหรับท่านผู้กำลังทำสิ่งที่ควรทำเพื่อจะได้แต่งงานนิรันดร์และดูเหมือนไม่มีโอกาส—ไม่ว่าปัจจุบันท่านเป็นโสดหรือแต่งงานแล้วและมีสัญญาณก้าวหน้าเล็กน้อย—เราสวดอ้อนวอนขอให้ท่านมองโลกในแง่ดีต่อไปและทำสุดความสามารถ ช่วยเหลืองานของพระเจ้า และดำเนินชีวิตด้วยปีติ ประธานเนลสันกล่าวว่า “เรารู้ว่าพระเจ้าจะทรงพิพากษาเราแต่ละคนตามความปรารถนาของใจเรา และตามงานของเรา และจะประทานพรแห่งความสูงส่งให้ทุกคนที่มีค่าควร”22 จงซื่อสัตย์และรุดไปข้างหน้า พรทุกประการจะเป็นของท่านในเวลาของพระเจ้า ข้าพเจ้าทราบว่านี่เป็นความจริง

พี่น้องทั้งหลาย โอกาสสำคัญของเราคือก้าวหน้าอย่างต่อเนื่อง—สร้างและเสริมการแต่งงานซีเลสเชียลและครอบครัวนิรันดร์ด้วยความช่วยเหลือจากพระเจ้า ข้าพเจ้ากล่าวประจักษ์พยานว่าพระเยซูคริสต์ทรงเป็นพระผู้ช่วยให้รอดและพระผู้ไถ่ของเรา โดยผ่านพระองค์ เราจะมีพลังทำทุกสิ่งที่พระบิดาบนสวรรค์ทรงเชื้อเชิญให้เราทำ ขอพรของพระองค์อยู่กับท่าน ในพระนามของพระเยซูคริสต์ เอเมน

อ้างอิง

  1. คู่มือเล่ม 2: การบริหารงานศาสนจักร (2010), 1.3.1

  2. ดู รัสเซลล์ เอ็ม. เนลสัน, “การแต่งงานอาณาจักรชั้นสูง,” เลียโฮนา, พ.ย. 2008, 114–117; คำสอนของประธานศาสนจักร: โจเซฟ ฟิลดิงก์ สมิธ (2013), 191–202; หลักคำสอนและพันธสัญญา 76:53; 131:1–3; 132:7.

  3. รัสเซลล์ เอ็ม. เนลสัน, “การแต่งงานอาณาจักรชั้นสูง” 115.

  4. ดี. ทอดด์ คริสทอฟเฟอร์สัน, “เหตุผลที่แต่งงาน เหตุผลที่มีครอบครัว,” เลียโฮนา, พฤษภาคม 2015, 52.

  5. ครอบครัว: ถ้อยแถลงต่อโลก,” เลียโฮนา, พ.ย. 2017, 145.

  6. 2 นีไฟ 2:27.

  7. หลักคำสอนและพันธสัญญา 76:28–29.

  8. 1 นีไฟ 8:26; ดู 1 นีไฟ 8:27; 11:35; 12:18ด้วย.

  9. ดู “ครอบครัว: ถ้อยแถลงต่อโลก.”

  10. รัสเซลล์ เอ็ม. เนลสัน, “การแต่งงานอาณาจักรชั้นสูง,” 117.

  11. ดาวีกับเอลิซา มอทช์เวเนง, เมืองเบธเลเฮม แอฟริกาใต้.

  12. ดู คาร์ล บี. คุก, “Cleave unto Each Other and to God,” Africa Southeast Area Presidency Message, Liahona insert, Aug. 2014, A1–A3.

  13. จดหมายส่วนตัว.

  14. รัสเซลล์ เอ็ม. เนลสัน, “Opportunities Ahead,” General Conference Leadership Meeting, Oct. 3, 2018.

  15. นาธาน อาร์. กับเล็กซี บาลด์วิน, เมืองเพลเซนต์วิว รัฐยูทาห์ สหรัฐอเมริกา.

  16. ดี. ทอดด์ คริสทอฟเฟอร์สัน, “มั่นคงและแน่วแน่ในศรัทธาแห่งพระคริสต์,” เลียโฮนา, พ.ย. 2018, 32.

  17. รัสเซลล์ เอ็ม. เนลสัน, “Opportunities Ahead.”

  18. 1 นีไฟ 17:3.

  19. ดู 1 นีไฟ 17:8–18:23.

  20. เกลน เอ็ม. รอยแลนซ์ เมืองออกเด็น รัฐยูทาห์ สหรัฐอเมริกา.

  21. ดู รัสเซลล์ เอ็ม. เนลสัน, “บำรุงเลี้ยงชีวิตแต่งงาน,” เลียโฮนา, พ.ค. 2006, 44.

  22. รัสเซลล์ เอ็ม เนลสัน, “ความรอดและความสูงส่ง,” เลียโฮนา, พ.ค. 2008, 11.

พิมพ์