’A ha’amana’o na, ’a ha’amana’o na
Henry B. Eyring
Tauturu piti i roto i te Peresidenira’a Mātāmua
’Ua tāparu pinepine noa te mau peropheta o te Buka a Moromona « ’A ha’amana’o na, ’a ha’amana’o na ».1 Tā’u tītaura’a ’o te tīrā’ōrā’ōra’a ia ’outou ’ia ’imi i te mau rāve’a nō te ’ite ’e nō te ha’amana’o i te maita’i o te Atua.
’Ua māuruuru vau nō te pupu hīmene i roto i tā rātou ha’apurorora’a i teie po’ipo’i, nō ni’a i te Fa’aora, ’e te māuruuru i te ’itera’a ē te mau parau i roto i te hō’ē o tā rātou hīmene, « This Is the Christ [Teie te Mesia] », ’ua pāpa’ihia ïa e te peresideni James E. Faust. ’A pārahi noa ai au i pīha’i iho i te taea’e Newell, ’ua hipa vau i tōna pae ’e ’ua ani atu, « E aha te huru tā ’oe mau tamari’i » ’Ua parau ’oia : « I te pārahira’a te peresideni Faust i ni’a i te reira pārahira’a, ’o te mea ïa tāna e ani pinepine noa ». ’Aita vau i māere, ’ua riro noa ho’i te peresideni Faust ’ei hō’ē pipi hi’ora’a parau-ti’a tei fa’a’itehia i roto i te Pehe ’e te A’ora’a parau i teie mahana. ’Ua mana’o noa vau ē ’ia pa’ari au, e hina’aro vau ’ia riro mai te peresideni Faust. E taime fa’ahou nō te reira.
I te na’ina’i-roa-ra’a tā māua mau tamari’i, ’ua ha’amata vau i te pāpa’i i te mau mea e tupu i te mau mahana ato’a. E fa’a’ite atu vau ia ’outou e mea nāhea te reira i te ha’amatara’a. ’Ua maoro vau i te ho’ira’a atu i te fare i muri a’e i te hō’ē ’ohipa na te ’Ēkālesia. ’Ua pōiri roa. ’Ua hitimahuta vau i te ’itera’a atu i tō’u metua tane ho’ovai, e ora ra i piha’i iho iō mātou, ’a haere ai au i te ’ōpani mua o tō’u fare. Tē amo ra ’oia i te mau auri pape i ni’a i tōna tapono, ma te haere vitiviti ’e tei roto noa ā ’oia i tōna ahu ’ohipa. ’Ua ’ite au ē, tē hāmani ra ’oia i te hō’ē rāve’a nō te pāmu mai i te pape nā roto mai i te hō’ē tahera’a pape i raro i tō mātou fa’aeara’a nō te fa’ahaere mai i ni’a i tō mātou fenua.
’Ua ’ata’ata mai ’oia, ’ua parau marū mai, ’e ’ua ha’ape’epe’e atu nā roto i te pōiri nō te rave i tāna ’ohipa. ’Ua haere atu vau i mua ri’i i te fare, ma te feruri i te mea tāna e rave ra nō mātou, ’e i te taime ’a tae ai au i te ’ūputa fare, ’ua fa’aro’o vau i roto i tō’u ferurira’a—’eiaha i roto i tō’u iho reo—i teie mau parau : « Aita vau e hōro’a atu nei i teie mau ’itera’a nō ’oe iho. ’A pāpa’i i te reira ».
’Ua tomo atu vau i roto i te fare. ’Aita vau i haere i ni’a i te ro’i. Noa atu tō’u rohirohi, ’ua rave mai au i te tahi mau ’api parau ’e ’ua ha’amata i te pāpa’i. ’E ’a pāpa’i ai au, ’ua hāro’aro’a a’era vau i te poro’i tā’u i fa’aro’o i roto i tō’u ferurira’a. ’Ua tītauhia vau ’ia pāpa’i ’ia nehenehe tā’u mau tamari’i e tai’o, i te hō’ē mahana a muri a’e, e mea nāhea tō’u ’itera’a i te rima o te Atua i te ha’amaita’ira’a i tō mātou ’utuāfare. ’Aita i tītauhia ia pāpā rū’au ’ia rave i te mea tāna e rave ra nō mātou. E nehenehe ’oia e ani i te hō’ē ta’ata ’ē ’ia rave i te reira, ’aore rā, ’eiaha roa atu e rave. Terā rā, tē tavini nei ’oia ia mātou, tōna ’utuāfare, mai tā te mau pipi nō te fafaura’a a Iesu Mesia e rave tāmau noa nei. ’Ua ’ite au e parau mau te reira. ’E nō reira ’ua pāpa’i au i te reira, ’ia ti’a i tā’u mau tamari’i ’ia ha’amana’o i te hō’ē mahana i te taime e hina’aro ai rātou.
’Ua pāpa’i au i te tahi mau rēni ri’i i te mau mahana ato’a e rave rahi matahiti. ’Aita roa e mo’ehia iā’u hō’ē mahana, noa atu tō’u rohirohi ’aore rā, e ti’a ’oi’oi au i ni’a i te po’ipo’i a’e. Hou vau ’a pāpa’i ai, e feruri au i teie uira’a : « ’Ua ’ite ānei au i te rima o te Atua i te torora’a mai nō te tāpe’a mai ia māua ’e ’aore rā, i tā māua mau tamari’i ’e ’aore rā, i tō mātou ’utuāfare i teie mahana ? » ’A feruri noa ai au, e ha’amata te hō’ē ’ohipa i te tupu mai. ’Ia feruri ana’e au i te mahana tā’āto’a, e ’ite au i te ha’apāpūra’a i te mea tā te Atua i rave nō te hō’ē o mātou, ’o tā’u i ’ore i ’ite i roto i te mau taime ’ohipa roa o te reira mahana. ’A tupu ai te reira ’e e mea pinepine te reira i te tupu, ’ua ’ite au ē nā roto i tō’u tāmatara’a e ha’amana’o e fa’ati’a te Atua ’ia fa’a’ite mai iā’u i te mea tāna i rave.
’Ei reira te ’ā’au mēhara e ha’amata ai i te tupu rahi i roto i tō’u ’ā’au. E tupu rahi te ’itera’a pāpū. ’Ua rahi atu tō’u pāpūra’a ē, tē fa’aro’o mai nei ’e tē pāhono mai nei tō tātou Metua i te Ao ra i tā tātou mau pure. ’Ua rahi atu tō’u ’ā’au mēhara nō te marū ’e te tāmāra’a e tae mai nā roto i te Tara’ehara a te Fa’aora o Iesu Mesia. ’E ’ua rahi atu tō’u ti’aturi ē, e nehenehe te Vārua Maita’i e fa’aha’amana’o mai i te mau mea ato’a ia tātou, tae noa atu i te mau mea ’aita tātou i ’ite ’e ’aore rā, ’aita tātou i ha’apa’o maita’i i te taime ’a tupu ai te reira.
’Ua ma’iri te mau matahiti. ’Ua pa’ari tā’u mau tamāroa i teienei. ’E i te tahi taime, e hitimahuta vau ’ia parau mai te hō’ē o rātou ē, « Papa, ’ua tai’o vau i roto i tā’u buka ’ā’amu i te taime… » ’e i reira ’oia e fa’ati’a mai ai nō ni’a i te mea tāna i tai’o, e aha te mau mea i tupu i terā ra tau, ’ua tauturu iāna ’ia ’ite i te hō’ē ’ohipa tā te Atua i rave i roto i tōna orara’a.
Tā’u tītaura’a ’o te tīrā’ōrā’ōra’a ia ’outou ’ia ’imi i te mau rāve’a nō te ’ite ’e nō te ha’amana’o i te maita’i o te Atua. E patu te reira i tō tātou ’itera’a pāpū. ’Aita paha ’outou e pāpa’i nei i te hō’ē buka ’ā’amu. ’Aita paha ’outou e fa’a’ite nei i te hō’ē parau tā ’outou e tāpe’a nei i te feiā tā ’outou e here nei ’e e tāvini nei. Terā rā, e ha’amaita’ihia ’outou ’e o rātou mai te mea e ha’amana’o ’outou i te mea tā te Fatu i rave. Tē ha’aman’o ra ’outou i teie hīmene ’o tā tātou e hīmene e i te tahi taime : « Tai’o mai na i tō mau maita’i, hōro’ahia e te Fatu ».2
E ’ere i te mea ’ōhie ’ia ha’amana’o. Tē orara’a mai tā tātou e rave nei mā te hō’ē pāruru i ni’a i te mata, ’aita tātou e nehenehe e ha’amana’o i te orara’a o tō tātou Metua i te Ao ra ’e o tāna tamaiti here ’o Iesu Mesia i te ao hou te tāhuti nei ; ’aita tātou e nehenehe e hi’o i tō tātou mata o te tino nei ’aore rā ma te tumu hō’ē roa i te rima o te Atua i roto i tō tātou orara’a. E rave te hi’ora’a i teie mau mea i te Vārua Maita’i. E ’ere i te mea ’ōhie ’ia vai ti’amā noa nō te hoara’a i te Vāru’a Maita’i i roto i te hō’ē ao ’ino.
Nō reira, ’ua riro te ha’amo’era’a i te Atua ’ei fifi tāmau nō tāna mau tamari’i mai te ha’amatara’a o te ao nei. ’A feruri na i te tau o Mose, i tō te Atua hōro’ara’a mai i te māna, ’ua arata’i ’e ’ua pāruru i tāna mau tamari’i ma te rāve’a temeio ’e te ’ite mata. ’Ua fa’aara ho’i te peropheta i te mau ta’ata tei ha’amaita’ihia, mai tāna i parau tāmau noa ’e e nā reira noa : « E ha’apa’o maita’i rā ia ’oe iho, e ara i tō ’oe na vārua, o te aramōina ia ’oe te mau mea i hi’ohia e tō ’oe nā mata, ’o tē mo’e noa atu ia ’oe, e ’aore i mau i roto i te ’ā’au i te mau mahana ato’a o tō ’oe na orara’a » 3
’E te tītaura’a ’ia ha’amana’o ’ua riro tāmau noa ’ei mea fifi mau nō te feiā tei ha’amaita’i-rahi-hia. Te feiā tei ha’apa’o maita’i i te parau a te Atua e ha’amaita’ihia ’e e ha’amanuiahia. Te hope’a o te reira ’o te tāvinira’a i te Atua ’e te ha’apa’ora’a i tāna mau fa’auera’a. Ma te reira rā mau ha’amaita’ira’a e tae mai te mo’era’a o tō rātou puna. E mea ’ōhie ’ia ha’amata i te ’ite ē ’ua hōro’ahia mai te mau ha’amaita’ira’a ’eiaha nā te hō’ē Atua here ’o tā tātou e ti’aturi nei, nā roto rā i tō tātou iho pūai. ’Ua parau tāpiti te mau peropheta i teie ’otoha’a nā ni’a ’e nā ni’a iho noa :
« E nō taua mau mea ra, e ’ite ai tātou i te ’ā’au piti ’e te pāpū ’ore o te tamari’i a te ta’ata nei ; ’e e ’ite ato’a ai tātou ē, nā te Fatu, nā roto i tōna aroha rahi ’e te fāito ’ore, e ha’amaita’i ’e e fa’arahi i tei ti’aturi iāna ra.
« ’E te ’ite ato’a nei tātou ē, i te tau e ha’amaita’i mai ai ’oia i tōna ta’ata, i te fa’arahira’a i tō rātou mau nānā pua’atoro, ’e te ’auro, ’e te ario, ’e te mau mea maitata’i ato’a i tō rātou mau huru ato’a ra ; ’e i te fa’aorara’a ia rātou i te rima o tō rātou mau ’enemi ; ’e te ha’amarūra’a i te ’ā’au o tō rātou mau ’enemi ’ia ’ore rātou ’ia riro i te ’aro mai ia rātou i te tama’i ; ’oia ïa i te ravera’a i te mau mea ato’a e maita’i ai ’e e māuruuru ai tōna ta’ata ; ’ei reira ihora rātou e fa’a’eta’eta ai i tō rātou ’ā’au, ’e e ha’amo’e ai i te Fatu ra i tō rātou Atua, ’e e tāta’ahi noa ai i Tei Mo’a i tō rātou ’āvae ; e teie nō tō rātou fa’aeara’a maita’i, ’e tō rātou mau mea maitata’i roa ra.
’E ’ua tāmau te peropheta i te parau ē : « E te ’oi’oi i te fa’ateiteihia i te te’ote’o ra ; e te ’oi’oi i te fa’aahaaha ’e i te rave i te mau huru ’ohipa ’ino ato’a ra ; ’e te ’oi’oi ’ore i te ha’amana’o i te Fatu ra i tō rātou Atua, ’e i te fa’aro’o i tāna mau a’ora’a mai ; ’e te ’oi’oi ’ore i te haere i te mau haere’a o te pa’ari ra !4
’Āre’a rā, e ’ere noa nō te fa’arahira’a te tumu nō reira te mau ta’ata i ha’amo’e ai i te Atua. E mea ’eta’eta ato’a paha ’ia ha’amana’o iāna ’ia fifi tō tātou orara’a. Mai te mea e ’aro tātou, mai te tahi atu, i mua i te ahoaho ’aore rā ’ia manuia te ’enemi i ni’a ia tātou ’aore rā ’ia ’ore te ma’i e ora, e nehenehe te ’enemi o tō tātou vārua e hāpono mai i tāna poro’i ’ōminomino ē ’aita e Atua ’aore rā mai te mea tē vai ra ’oia, ’aita ’oia e tāu’a mai ra ia tātou. I muri iho, e riro paha e mea fifi nō te Vārua Maita’i ’ia fa’aha’amana’o ia tātou i te mau ha’amaita’ira’a tā te Fatu i hōro’a mai mai tō tātou tamari’i-ri’i-ra’a ’e i roto i tō tātou mau ’ati.
Tē vai ra te rā’au fa’aora ’ōhie nō te ma’i hanohano o te ha’amo’era’a i te Atua, tāna mau ha’amaita’ira’a ’e tāna mau poro’i nā tātou. ’Ua fafau Iesu Mesia i te reira i tāna mau pipi i te taime ’a fātata ai ’oia i te fa’asataurohia, i te ti’afa’ahoura’a mai, i muri iho i te revara’a nō te haere atu i te ao hanahana o tōna Metua. ’Ua pe’ape’a rātou ’ia ’ite ē nāhea rātou e fa’a’oroma’i ai i te taime ’aita ’oia ia rātou ra.
Teie te fafaura’a. ’Ua tupu te reira nō rātou i reira ra. E nehenehe e tupu nō tātou pā’āto’a i teienei :
« I fa’a’ite au ia ’outou i teie nei mau parau, i te pārahira’a vau iō ’outou nei.
« Nā te Fa’aa’o ra, nā te Vārua Maita’i ra, ’o tā te Metua e tono mai ma tō’u nei i’oa ra, nāna e ha’api’i mai ia ’outou i te mau mea ato’a ; ’e e fa’a’ite fa’ahou mai ho’i ia ’outou i te mau parau ato’a tā’u i parau atu ia ’outou na ».5
Te tāviri nō te ha’amana’ora’a ’o te hōpoi mai ’e ’o te tāpe’a i te ’itera’a pāpū ’o tē fāri’ira’a ïa i te Vārua Maita’i ’ei ho’a. Nā te Vārua Maita’i e tauturu ia tātou ’ia ’ite i te mea tā te Atua i rave nō tātou. Nā te Vārua Maita’i e nehenehe e tauturu i te feiā tā tātou e tāvini nei ’ia ’ite i te mea tā te Atua i rave nō rātou.
’Ua hōro’a mai tō tātou Metua i te Ao ra i te hō’ē hōho’a ’ōhie nō te fāri’i i te Vārua Maita’i ’eiaha i te hō’ē noa taime e mea tāmau rā i roto i te ahoaho o tō tātou orara’a i te mau mahana ato’a. Te hōho’a, ’ua tāpiti-noa-hia i te parau i roto i te pure o te ’ōro’a mo’a : ’Ua fafau tātou e ha’amana’o noa tātou i te Fa’aora. ’Ua fafau tātou e rave i tōna i’oa i ni’a ia tātou. ’Ua fafau tātou e ha’apa’o i tāna mau fa’auera’a. ’E ’ua fafau tātou ē mai te mea e nā reira tātou, e vai noa mai tōna Vārua i roto ia tātou.6 E ’ohipa ’āmui teie mau fafaura’a mai te hō’ē huru fa’ahiahia nō te ha’apūai i tō tātou ’itera’a pāpū ’e i te tau mau ra, nā roto i te tāra’ehara, nō te taui i tō tātou huru ma te ha’apa’ora’a i tā tātou tuha’a o te fafaura’a.
Nā te Vārua Maita’i e fa’a’ite pāpū ē ’o Iesu Mesia te tamaiti here a te hō’ē Metua i te Ao ra tei here ia tātou ’e ’ua hina’aro ’ia roa’a ia tātou te ora mure ’ore ’e ōna i roto i te mau ’utuāfare. ’Oia mau i te ’ōmuara’a o teie ’itera’a pāpū, ’ua fāri’i tātou i te hina’aro ’ia tāvini iāna ’e ’ia ha’apa’o i tāna mau fa’auera’a. ’Ia tūtava tātou ’ia nā reira, e fāri’i tātou i te mau hōroʼaraʼa o te Vārua Maitaʼi nō te hōro’a mai i te mana i roto i tā tātou tāvinira’a. E ’ite māramarama mai tātou i te rima o te Atua, mā te māramarama maita’i ē nā roto i te tau, ’aita tātou e ha’amana’o noa iāna, e here rā tātou iāna ’e e riro hau mai tātou mai iāna te huru maoti te mana o te tara’ehara.
E nehenehe ’outou e ui, « Nāhea rā teie ravera’a e ha’amata ai nō te hō’ē ta’ata tei ’ore i ’ite hō’ē a’e mea nō ni’a i te Atua ’e ’aita e parau nō te ha’amana’ora’a nō te mau ’itera’a pae vārua. ’Ua fāri’i te mau ta’ata ato’a i te mau ’itera’a pae vārua ’o tā rātou i ’ore paha i ’ite. Pauroa te mau ta’ata, i te tomora’a mai i te ao nei, ’ua fāri’i i te Vārua o te Mesia. ’Ua fa’ata’ahia i roto i te buka a Moroni, nāhea teie vārua e ’ohipa ai :
« Inaha ho’i, ’ua hōro’a-noa-hia mai te Vārua o te Mesia i te mau ta’ata ato’a ra ’ia ’ite rātou i te maita’i ’e te ’ino ; nō reira tē fa’a’ite atu nei au ia ’outou i te rāve’a e ta’a ’ē ai ; ’o te mau mea ato’a ho’i te tītau mai ’ia rave i te maita’i, ’e te tītau ho’i ’ia fa’aro’o i te Mesia, ’ua ha’aponohia mai ïa i te mana ’e te hāmani maita’i a te Mesia ; nō reira e ti’a ia ’outou i te ’ite pāpū roa ē, nō ’ō mai ïa i te Atua ra.
« ’O te mea rā i tītauhia ai i te ta’ata ’ia rave ’oia i te mea ’ino, ’eiaha ’oia e fa’aro’o i te Mesia, ’e ’ia huna iāna, ’e i tāpe’ahia ai ’eiaha e tāvini i te Atua, ’ei reira e ’ite pāpū roa ai ’outou ē, nō te diabolo ïa, ’ua nā reira ho’i te diabolo i te rave i te ’ohipa, ’aita roa ho’i ’oia i tītau ’ia rave te hō’ē ta’ata i te maita’i, ’aita atu ïa e hō’ē iti a’e ; ’aita ato’a tāna ra mau melahi ; ’aita tei auraro iāna ra…
« Nō reira, tē ani nei au ia ’outou, e au mau taea’e, ’ia tītau māite i te māramarama nō te Mesia ma te tu’utu’u ’ore, ’ia ’ite ’outou i te maita’i ’e te ’ino ; ’e e tāpe’a mai ’outou i te mau mea maitata’i ato’a, ’aore e fa’ahapara’a atu tā ’outou i te reira, ’ua riro mau ’outou ’ei tamari’i a te Mesia ra ».7
Nō reira, hou te mau ta’ata e fāri’i ai i te mana nō te mau hōro’ara’a o te Vārua Maita’i, ’ia ha’amauhia rātou ’ei melo nō te ’Ēkālesia ’e hou ai te Vārua Maita’i e ha’apāpū ai ia rātou i te parau mau hou te bāpetizora’a, ’ua fāri’i rātou i te mau ’itera’a pae vārua. Mai tō rātou tamari’i-ri’i-ra’a, ’ua ani manihini a’ena te Vārua o te Mesia ia rātou ’ia rave i te maita’i ’e ’ua fa’aara ia rātou i mua i te ’ino. ’Ua fāri’i rātou i te mau ha’amana’ora’a o teie mau ’itera’a noa atu ’aita rātou i ’ite i tō te reira puna. E ho’i fa’ahou mai teie ha’amana’ora’a ia rātou ’ei mau misiōnare ’aore rā ’ia ha’api’i tātou ia rātou i te parau a te Atua ’e ’ia fa’aro’o rātou i te reira. E ha’amana’o rātou i te fāri’ira’a i te ’oa’oa ’aore rā i te ’oto i te taime e ha’api’ihia rātou i te mau parau mau o te ’evanelia. ’E e tāmarū teie ha’amana’ora’a o te Vārua o te Mesia i tō rātou ’ā’au nō te fa’ati’a i te Vārua Maita’i ’ia fa’a’ite pāpū ia rātou. E aratai’i te reira ia rātou ’ia ha’apa’o i te mau fa’auera’a ’e ’ia hina’aro e rave i te ’i’oa o te Fa’aora i ni’a ia rātou. ’E ’ia nā reira ana’e rātou, i roto i te mau pape o te bāpetizora’a, ’e ’a fa’aro’o ai rātou i te mau parau o te ha’amaura’a « ’a fāri’i mai i te Vārua Maita’i » e fa’ahitihia nā te hō’ē tāvini ha’amanahia a te Atua, e mara’a rahi mai te mana ’ia ha’amana’o noa i te Atua.
Tē fa’a’ite pāpū nei au ia ’outou ē te mana’o māhanahana tā ’outou i fāri’i i te taime ’a fa’aro’o ai ’outou i te parau mau i fa’ahitihia i roto i teie ’āmuira’a nō ’ō mai ïa i te Vārua Maita’i. Te Fa’aora, tei fafau mai e tae mai te Vārua Maita’i, ’o te Tamaiti here ’e te hananaha ïa a tō tātou Metua i te Ao ra.
I teie pō ’e ananahi pō, e ti’a ia ’outou ’ia pure ’e ’ia feruri maite, ma te ui i teie mau uira’a : ’Ua hāpono mai ānei te Atua i te hō’ē poro’i nō’u ana’e ? ’Ua ’ite ānei au i tōna rima i roto i tō’u orara’a ’aore rā, i te orara’a o tā’u mau tamari’i ? E nā reira vau. ’E i muri iho, e ’imi au i te hō’ē rāve’a nō te fa’aherehere i teie ha’amana’ora’a nō te mahana i reira vau iho ’e te feiā tā’u i here e hina’aro ai ’ia ha’amana’o i te here rahi o te Atua ia tātou ’e i tō tātou hina’aro rahi iāna. Tē fa’a’ite pāpū nei au e, tē here nei ’oia ia tātou ’e tē ha’amaita’i nei ’oia ia tātou, hau atu i tā te rahira’a o tātou e ’ite nei. ’Ua ’ite au e parau mau te reira, ’e e hōpoi mai te reira i te ’oa’oa ’ia ha’amana’o iāna. Nā roto i te i’oa o Iesu Mesia, ’āmene.