Ang Mata sa Hugot nga Pagtuo

Ni Elder Neil L. Andersen

Sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles

Kon kita mopunit ug mopili kon unsa ang atong dawaton diha sa pamahayag, atong gipangiub ang atong mahangturong panan-aw, nagbutang og dako kaayong importansya sa atong kasinatian dinhi ug karon.

Sa hapit na ang Iyang Paglansang sa Krus, gidala si Jesus ngadto sa atubangan ni Pilato didto sa balay hukmanan. “Ikaw ba ang Hari sa mga Judeo?” Nagpaubos nga nangutana si Pilato. Si Jesus mitubag: “Ang akong pagkahari dili iya niining kalibutana. … [Mianhi] Ako sa kalibutan, aron magapanghimatuod ako [sa] kamatuoran. Ang tanan sila nga iya sa kamatuoran nagapatalinghug sa akong tingog.”

Mabiaybiayong nangutana si Pilato, “Kay unsa bay kamatuoran?”¹

Sa karon nga kalibutan, ang pangutana “Kay unsa bay kamatuoran?” mahimong malisud kaayo ngadto sa kalibutanon nga hunahuna.

Usa ka pagsiksik sa Google alang sa “Kay unsa bay kamatuoran?” naghatag og labaw sa usa ka milyon nga mga tubag. Kita adunay mas daghan nga impormasyon sa atong mga cell phone kay sa tanang mga basahon sa usa ka libreriya. Nagpuyo kita sa sobra ka puno og impormasyon ug opinyon. Madanihon ug matintalon nga mga tingog naggukod kanato sa matag lihok.

Nasakmit sa karon nga kasamok, kini dili katingad-an nga daghan kaayo ang nagpadala sa ilang mga kaugalingon ngadto sa mga pulong nga gipamulong 2,500 ka tuig ang milabay ni Protagoras hangtud ni Socrates: “Unsa ang tinuod alang kanimo,” miingon siya, “tinuod alang kanimo, ug unsa ang tinuod alang kanako tinuod alang kanako.”²

Kamatuoran pinaagi sa Gipahiuli nga Ebanghelyo ni Jesukristo

Napanalanginan sa gipahiuli nga ebanghelyo ni Jesukristo, mapainubsanon kitang nagpahayag nga adunay pipila ka mga butang nga sa hingpit ug sa tuman mga tinuod. Kining mahangturon nga mga kamatuoran managsama alang sa matag anak nga lalaki ug babaye sa Dios.

Ang mga kasulatan nagtudlo, “Ang kamatuoran mao ang kahibalo sa mga butang ingon nga sila mao karon, ug ingon nga sila mao sa kaniadto, ug ingon nga sila mao sa umaabut.”³ Ang kamatuoran motan-aw sa nangagi ug sa umaabut, nagpalambo sa panan-aw sa atong gamay nga tumong karon.

Si Jesus miingon, “Ako ang dalan, ang kamatuoran, ug ang kinabuhi.”⁴ Ang kamatuoran nagpakita kanato sa dalan paingon sa mahangturong kinabuhi, ug kini moabut lamang pinaagi ug tungod sa atong Manluluwas, si Jesukristo. Walay laing paagi.

Nagtudlo kanato si Jesukristo kon unsaon pagpuyo, ug, pinaagi sa Iyang Pag-ula ug Pagkabanhaw, Siya nagtanyag kanato og kapasayloan gikan sa atong mga sala ug imortalidad lapas pa sa tabil. Kini hingpit nga tinuod.

Siya nagtudlo kanato nga kini dili igsapayan kon kita adunahan o kabus, bantugan o wala ilhi, kalibutanon o yano. Hinoon, ang atong mortal nga pagpangita mao ang paglig-on sa atong pagtuo diha ni Ginoong Jesukristo, pagpili sa maayo ibabaw sa dautan, ug sa pagsunod sa Iyang mga sugo. Samtang atong gisaulog ang mga kabag-ohan sa syensya ug medisina, ang mga kamatuoran sa Dios moabut og layo lapas pa niini nga mga pagkaplag.

Agi og pagsupak ngadto sa mga kamatuoran sa kahangturan, kanunay adunay mga tumotumo aron sa paglinga sa mga anak sa Dios gikan sa kamatuoran. Ang mga pangatarungan sa kaaway sa kanunay managsama. Paminawa kini, gisulti 2,000 ka mga tuig ang milabay:

“[Ikaw] dili makahibalo sa mga butang nga [ikaw] wala makakita. … [Bisan unsa ang buhaton sa tawo] dili kalapasan.”

[Ang Dios wala magpanalangin kaninyo, apan] matag [tawo] mauswag[on] sumala sa iyang [kaugalingong] kinaadman.”⁵

“Kini dili makatarunganon nga ang usa sama sa giingon nga … Kristo … [mahimong] ang Anak sa Dios.”⁶

“[Unsa ang inyong gituohan usa ka binuang nga tradisyon ug usa ka] pagkabuang sa inyong [hunahuna].”⁷ Murag sama karon, dili ba?

Uban sa Pagpahiuli sa ebanghelyo, naghatag kanato ang Dios sa paagi nga makakat-on ug mahibalo sa importanting espiritwal nga mga kamatuoran: atong nakat-unan kini pinaagi sa balaang mga kasulatan, pinaagi sa atong personal nga mga pag-ampo ug sa atong kaugalingon nga mga kasinatian, pinaagi sa tambag sa buhing mga propeta ug mga apostoles, ug pinaagi sa paggiya sa Espiritu Santo, kinsa makatabang kanato nga “masayud sa kamatuoran sa tanan nga mga butang.”⁸

Ang Kamatuoran Pagatugkaron sa Espirituhanong Paagi

Makahibalo kita sa mga butang sa Dios samtang kita nagtinguha niini sa espiritwal nga paagi. Miingon si Pablo, “Ang tawo nga kalibutanon dili magadawat sa mga igatudlo sa Espiritu sa Dios. … [Tungod] kay kini ugod kinahanglan man nga pagatugkaron sa espirituhanon nga paagi.”⁹

Tan-awa kining art ni Michael Murphy. Gikan niini nga panan-aw, lisud nimong katuohan nga kini usa ka mabulukong pasundayag sa tawhanong mata. Hinoon, samtang ikaw motan-aw sa mga tulbok gikan sa laing panan-aw, makita nimo ang kanindot sa buhat sa artist.

Sa ingon niana, atong makita ang espiritwal nga mga kamatuoran sa Dios pinaagi sa panan-aw sa mata sa hugot nga pagtuo. Miingon si Pablo: “Ang tawo nga kalibutanon dili magadawat sa mga igatudlo sa Espiritu sa Dios: kay alang kaniya kini mga binuang: ug siya dili arang makasabut niini, tungod kay kini ugod kinahanglan mang pagatugkaron sa espirituhanong paagi.”¹⁰

Ang mga kasulatan, atong mga pag-ampo, atong kaugalingong mga kasinatian, modernong mga propeta, ug ang gasa sa Espiritu Santo nagdala kanato og tin-aw nga espiritwal nga panan-aw sa kamatuoran nga gikinahan alang sa atong panaw dinhi sa yuta.

Ang Pamayahag pinaagi sa Mata sa Hugot nga Pagtuo

Atong tan-awon ang pamahayag sa pamilya pinaagi sa mata sa hugot nga pagtuo.

Si Presidente Gordon B. Hinckley mipaila sa “Ang Pamilya: Usa ka Pamahayag ngadto sa Kalibutan ” uban niini nga pahayag: “Sa daghan kaayong sayop nga gipakaylap isip kamatuoran, uban sa daghan kaayong panglingla kalabut sa mga sumbanan ug hiyas, uban sa daghan kaayong pagtintal ug pagdani aron madawat og inanay ang kahugaw sa kalibutan, gibati namong mopahimangno [kaninyo].”¹¹

Nagsugod ang pamahayag og: “Ang tanan nga mga tawo—lalaki ug babaye—gilalang diha sa hitsura sa Dios. Ang matag usa hinigugmang espiritu nga anak nga lalaki o babaye sa langitnong mga ginikanan, ug, sa ingon, ang matag usa adunay mga kinaiya sa pagkadios ug kalagmitan nga mahimong usa ka dios.”

Kini mahangturon nga mga kamatuoran. Kamo ug ako dili sulagma sa kinaiyahan.

Gusto ko kini nga mga pulong: “Didto sa gingharian sa kinabuhi nga wala pa dinhi sa yuta, ang espiritu nga mga anak nga lalaki ug babaye nakaila ug nagsimba sa Dios ingon ilang Amahan sa Kahangturan ug midawat sa Iyang plano.”¹²

Nagpuyo kita sa wala pa kita matawo. Ang atong indibidwal nga pagkatawo nakapatik diha kanato sa hangtud. Sa mga paagi nga kita dili makasabut sa hingpit, ang atong espiritwal nga pagtubo didto nag-impluwensya kon kinsa kita dinhi.¹³ Gidawat nato ang plano sa Dios. Nasayud kita nga makasinati kita og mga kalisud, kasakit, ug kagul-anan dinhi sa yuta.¹⁴ Nahibalo usab kita nga ang Manluluwas moanhi ug nga samtang kita nagmatuod sa atong mga kaugalingon nga takus, mobangon kita sa Pagkabanhaw, adunay “himaya nga idugang diha sa [atong] mga ulo hangtud sa kahangturan.”¹⁵

Ang pamahayag walay lipudlipod: “Kami mopahayag sa mga paagi diin ang mortal nga kinabuhi gilalang nga gipahimutang sa Dios. Kami mopamatuod sa pagkabalaan sa kinabuhi ug sa iyang pagkamahinungdanon diha sa walay katapusan nga plano sa Dios.”

Ang plano sa atong Amahan nag-awhag sa bana ug asawa sa pagdala og mga anak nganhi sa kalibutan ug naghatag kanato og katungdanan sa pagpamulong agi og panalipod sa wala pa mangatawo.

Mga Baruganan sa Pamahayag Nindot nga Pagkasumpay

Kon kita mopunit ug mopili kon unsa ang atong dawaton diha sa pamahayag, atong gipangiub ang atong mahangturong panan-aw, nagbutang og dako kaayong importansya sa atong kasinatian dinhi ug karon. Sa mainampuong pagpamalandong sa pamahayag pinaagi sa mata sa hugot nga pagtuo, kita mas makasabut kon unsa kanindot pagkasumpay ang mga baruganan, nagpadayag sa plano sa atong Amahan alang sa Iyang mga anak.¹⁶

Kinahanglan ba gayud kita nga mahibulong kon ang buhi nga mga propeta sa Ginoo nagpadayag sa Iyang kabubut-on ug, alang sa uban, ang mga pangutana magpabilin? Sa tinuod, pipila ang modumili dayon sa tingog sa mga propeta,¹⁷ apan ang uban mainampuong mamalandong sa ilang matinuorong mga pangutana—mga pangutana nga mahusay sa pailub ug mata sa hugot nga pagtuo. Kon ang pamahayag napadayag pa sa laing gatusan ka mga tuig, gihapon adunay mga pangutana, lahi lamang nga mga pangutana kay sa karon. Usa ka katuyoan sa mga propeta mao ang pagtabang kanato sa paghusay og sinserong mga pangutana.¹⁸

Sa wala pa mahimong Presidente sa Simbahan, si Presidente Russell M. Nelson miingon: “Ang mga propeta nakakita sa unahan. Makita nila ang makalilisang nga kakuyaw nga gibutang o ibutang sa kaaway diha sa atong dalan. Ang mga propeta makakita usab sa talagsaong mga posibilidad ug mga pribilehiyo nga naghulat niadtong kinsa maminaw uban ang tuyo sa pagsunod.”¹⁹

Magpamatuod ako sa kamatuoran ug espiritwal nga gahum sa nagkahiusang tingog sa Unang Kapangulohan ug sa Korum sa Napulog Duha.

Ang Kalibutan Nagpalayo

Sa akong tibuok nga kinabuhi, atong nakita ang mahinuklugon nga kausaban sa pagtuo sa kalibutan mahitungod sa daghang mga baruganan nga gitudlo diha sa pamahayag. Sa panahon sa akong pagkatin-edyer ug bag-ong mga katuigan sa kaminyoon, daghan sa kalibutan mipalayo gikan sa sumbanan sa Ginoo nga atong gitawag og balaod sa kaputli, nga ang sekswal nga mga relasyon kinahanglan nga mahitabo lamang tali sa usa ka lalaki ug usa ka babaye kinsa legal nga naminyo. Sa akong mga 20 ug 30 nga edad, daghan ang mipalayo gikan sa sagradong panalipod sa wala matawo, ingon nga ang aborsyon nahimong mas madawat. Sa mas bag-ohay nga mga katuigan, daghan ang mipalayo gikan sa balaod sa Dios nga ang kaminyoon maoy usa ka sagradong panaghiusa tali sa usa ka lalaki ug sa usa ka babaye.²⁰

Nagtan-aw sa daghang mipalayo gikan sa mga utlanan nga gipahimutang sa Ginoo nagpahinumdom kanato niana nga adlaw sa Capernaum sa dihang gipahayag sa Manluluwas ang Iyang pagkabalaan ug sa kasubo “daghan sa iyang mga tinun-an … wala na managpanglakaw uban kaniya.”

Ang Manluluwas nangutana dayon sa Iyang Napulog Duha: “Buot ba usab kamong mobiya kanako?”

Si Pedro mitubag:

“Ginoo, kang kinsa man kami moadto? Ikaw mao ang may mga pulong mahitungod sa kinabuhing dayon.

“Ug kami nagatuo, ug among nasinati, nga ikaw mao kanang Kristo, ang Anak sa buhi nga Dios.”²¹

Dili Tanan Maayong Pagkahaum sulod sa Pamahayag

Adunay daghan kaayo, batan-on ug tigulang, kinsa maunungon ug matinuoron ngadto sa mga pagtulun-an sa mga propeta, bisan tuod og ang ilang kaugalingong bag-o nga kasinatian wala mohaum og maayo sa sulod sa pamahayag sa pamilya: ang mga bata kansang mga kinabuhi nauyog pinaagi sa diborsyo; mga kabatan-onan kansang mga higala nagbiaybiay sa balaod sa kaputli; mga babaye ug mga lalaki kinsa grabe nga nasamdan pinaagi sa pagkadili matinud-anon sa kapikas; mga bana ug mga asawa kinsa dili makapanganak; nag-inusara nga mga babaye ug mga lalaki, kinsa sa nagkalainlain nga mga katarungan, wala makahimo sa pagminyo.

Usa ka higala sa hapit 20 ka tuig, kinsa akong gidayeg og maayo, dili minyo tungod sa managsama nga sekso nga panag-ibugay. Nagpabilin siya nga matinuoron ngadto sa iyang mga pakigsaad sa templo, nakapalambo sa iyang mamugnaon ug propesyonal nga mga talento, ug dungganang miserbisyo sa Simbahan ug sa komunidad. Bag-ohay siyang miingon kanako, “Ako malooy niadtong anaa sa akong sitwasyon kinsa nagpili sa dili paghupot sa balaod sa kaputli dinhi sa kalibutan diin kita nagpuyo. Dili ba si Kristo naghangyo kanato nga ‘dili ka magpasakop niini nga kalibutan’? Kini tataw nga ang mga sumbanan sa Dios lahi gikan niadtong iya sa kalibutan.”

Ang mga balaod sa tawo kasagaran molihok sa gawas sa mga utlanan nga gibuhat pinaagi sa mga balaod sa Dios. Alang niadtong kinsa nagtinguha sa pagpahimuot sa Dios, hugot nga pagtuo, pasyensya, ug kakugi mga gikinahanglan sa tinud-anay.²²

Ang akong asawa, si Kathy, ug ako nakaila og usa ka dili minyo nga sister, karon anaa sa iyang tunga-tunga sa pagka-40, kinsa natugahan diha sa iyang pangatungdanan nga mga abilidad ug maisugon nga nagserbisyo sa iyang ward. Siya usab mituman sa mga balaod sa Dios. Siya misulat:

“Nagpaabut ako sa adlaw nga mapanalanginan ako og bana ug mga anak. Naghulat gihapon ako. Usahay, ang akong sitwasyon nagdala og mga pagbati nga nahikalimtan ug nag-inusara, apan naninguha ako sa dili paghatag og importansya sa unsay wala kanako, ug hinoon sa unsay ako aduna ug unsaon nako nga makatabang sa uban.

“Pagserbisyo ngadto sa akong mga paryente, diha sa akong ward, ug diha sa templo nakatabang kanako. Wala ako hikalimti o nag-inusara tungod kay ako kabahin sa, ug tanan kita kabahin sa, usa ka mas dako nga pamilya.”

Adunay Usa Kinsa Nakasabut

Ang uban moingon, “Wala kamo makasabut sa akong sitwasyon.” Mahimong wala ako, apan nagpamatuod ako nga adunay Usa kinsa nakasabut.²³ Adunay Usa kinsa nasayud sa inyong mga palas-unon tungod sa Iyang sakripisyo nga gihimo didto sa tanaman ug diha sa krus. Samtang nagtinguha kamo Kaniya ug naghupot sa Iyang mga sugo, mosaad ako kaninyo nga mopanalangin Siya kaninyo ug mokuha sa mga palas-anon nga hilabihan ka bug-at nga pas-anon nga mag-inusara. Mohatag Siya kaninyo og mahangturon nga mga higala ug mga oportunidad sa pagserbisyo. Mas importante, Siya mopuno kaninyo og gamhanang Espiritu sa Espiritu Santo ug modan-ag sa Iyang langitnong pag-uyon diha kaninyo. Walay mapili, walay kapilian nianang naglimud sa panag-uban sa Espiritu Santo o sa mga panalangin sa kahangturan nga takus sa atong paghunahuna.

Nasayud ako nga ang Manluluwas buhi. Ako saksi nga Siya mao ang tinubdan sa tanang kamatuoran nga sa tinuod importante ug nga Siya motuman sa tanang mga panalangin nga Iyang gisaad ngadto niadtong kinsa nagsunod sa Iyang mga sugo. Sa ngalan ni Jesukristo, amen.

Mubo nga mga Sulat

1. Juan 18:33, 36–38.

2. William S. Sahakian ug Mabel Lewis Sahakian, Ideas of the Great Philosophers (1966), 28.

3. Doktrina ug mga Pakigsaad 93:24.

4. Juan 14:6.

5. Alma 30:15, 17.

6. Helaman 16:18.

7. Tan-awa sa Alma 30:14, 23, 27.

8. Moroni 10:5.

9. Joseph Smith Translation, 1 Corinthians 2:11 [sa 1 Corinthians 2:11, footnote c]; 1 Corinthians 2:14.

10. 1 Mga Taga-Corinto 2:14.

11. Gordon B. Hinckley, “Stand Strong against the Wiles of the World,” Ensign, Nob. 1995, 100. Si Presidente Rusell M. Nelson bag-ohay nga mipasabut og pipila ka kasaysayan sa pamahayag, ingon nga gipamubo ni Sheri Dew diha sa Insights from a Prophet’s Life: Russell M. Nelson (2019), 208:

    “Usa ka adlaw sa 1994, ang Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles migahin og usa ka adlaw sa ilang lawak sa konseho diha sa Templo sa Salt Lake naghisgot og mga isyu nga nagpalibut sa pamilya. Ilang gihunahuna ang tanan gikan sa nagkadaghang klase sa pornograpiya bisan asa ngadto sa kalagmitang nagkalainlaing pamalaod batok sa pamilya. Kini dili bag-o nga panaghisgutan, apan nianang adlawa ang tibuok tulumanon nagpunting diha niining usa ka importante nga hilisgutan.

    “Giribyu sa Napulog Duha ang doktrina ug ang mga palisiya, naghunahuna niadtong mga butang nga dili mausab—ang doktrina—ug kadtong mga butang nga posible nga mahimo—ang mga polisiya. Gihisgutan nila ang mga isyu nga ilang nakita nga moabut, lakip ang gipakusog nga pagpatuman sa katilingban alang sa kaminyoon sa managsama og sekso ug ang mga katungod sa mga lalaki nga magbinabaye o babaye nga maglinaki. ‘Apan kana dili mao ang katapusan sa unsay among nakita,’ mipasabut si Elder Nelson. ‘Among nakita ang mga paninguha sa nagkalainlaing mga komunidad sa pagwagtang sa tanang mga sumbanan ug mga limitasyon kabahin sa sekswal nga kalihokan. Nakita namo ang kalibug kabahin sa mga sekso [genders]. Makita namo nga kining tanan moabut.’

    “Kining gipalugway nga panaghisgutan, dala sa uban sulod sa pipila ka gidugayon, migiya ngadto sa panapos nga ang Napulog Duha kinahanglan mag-andam og dokumento, gani tingali usa ka pamahayag, naglatid sa baruganan sa Simbahan kabahin sa pamilya nga ipakita ngadto sa Unang Kapangulohan alang sa ilang paghunahuna.”

12. “Ang Pamilya: Usa ka Pamahayag ngadto sa Kalibutan,” Liahona, Mayo 2017, 145.

13. Miingon si Presidente Dallin H. Oaks: “Ang dili maihap nga mga tawo kinsa natawo dinhi sa yuta mipili sa plano sa Amahan ug nakig-away alang niini. Daghan usab kanato mihimo og mga pakigsaad uban sa Amahan kalabut sa unsay atong buhaton sa mortalidad. Sa mga paagi nga wala gipadayag, ang atong mga lihok didto sa kalibutan sa espiritu nag-impluwensya kanato sa mortalidad” (“The Great Plan of Happiness,” Ensign, Nob. 1993, 72).

14. Tan-awa sa Dallin H. Oaks, “Kamatuoran ug ang Plano,” Liahona, Nob. 2018, 25–28.

15. Abraham 3:26.

16. Miingon si Presidente Dallin H. Oaks:

    “Ang mga kinabig nga mga Santos sa Ulahing mga Adlaw nagtuo nga ang pamahayag sa pamilya, nga gi-isyu hapit ikaupat nga bahin sa gatusan ka tuig nga milabay ug karon gihubad ngadto sa daghang pinulongan, mao ang gihatagan sa Ginoo og balik nga gibug-aton ang mga kamatuoran sa ebanghelyo nga gikinahanglan natong ipatunhay bisan pa sa kasamtangang mga hagit sa pamilya. …

    “Ako mopamatuod nga ang pamahayag sa pamilya usa ka pahayag sa mahangturong kamatuoran, ang kabubut-on sa Ginoo alang sa Iyang mga anak kinsa naninguha og kinabuhing dayon. Kini ang nahimong basehan sa pagtudlo ug pamaagi sa Simbahan sulod sa 22 ka tuig ug magpadayon kini alang sa umaabot. Ikonsiderar kini nga mao, itudlo kini, sunda kini, ug kamo mapanalanginan samtang magpadayon kamo ngadto sa kinabuhing dayon. …

    “… Nagtuo ko nga ang atong kinaiya ngadto sa ug sa paggamit sa pamahayag sa pamilya usa sa mga pagsulay alang niini nga henerasyon. Ako nag-ampo alang sa tanang mga Santos sa Ulahing mga Adlaw sa pagbarug nga lig-on niana nga pagsulay” (“Ang Plano ug ang Pamahayag,” Liahona, Nov. 2017, 30–31).

17. Miingon si Presidente Russell M. Nelson: “Aduna niadto kinsa nagngalan kanato [isip] kitid og panghunahuna, apan ang mga kitid og panghunahuna mao kadto kinsa dili motugot kanato sa pagbati ingon sa atong gibati apan gusto kanato nga motugot kanila nga mobati ingon sa ilang gibati. Ang atong baruganan sa katapusan molangkub ngadto sa balaod sa kaputli. Ang Napulo ka mga Sugo sa pagkakaron balido lamang gihapon. Wala kini sukad mausab. … Kini dili atong katungod sa pag-usab sa mga balaod nga gimando sa Dios” (sa Dew, Insights from a Prophet’s Life, 212).

18. Samtang ang pamilya sa tibuok kalibutan giataki, ang mga kamatuoran sa pamahayag sa pamilya manalipod kaninyo.

    “Kamong talagsaon nga mga kabatan-onan nga bililhon, kinahanglan kamong makasabut sa malungtarong mga sangputanan sa pakigbatok sa katilingban karon sa mismong kahulugan sa kaminyoon. Ang gidebatihan karon naglakip sa pangutana kon ang duha ka mga tawo nga managsama ang gender mahimo bang magminyo. Kon kamo adunay pangutana mahitungod sa posisyon sa Simbahan bahin niini o sa bisan unsa nga importante nga isyu, pagmainampoon sa pagpamalandong niini, dayon patalinghugi ang propetikanhong mga mensahe sa umaabut nga kinatibuk-ang komperensya sa Simbahan karong Oktubre. Kadtong dinasig nga mga pakigpulong, dugang sa inspirasyon gikan sa Espiritu Santo, modala og mas dako nga pagsabut ngadto sa inyong salabutan” (Russell M. Nelson, “Youth of the Noble Birthright: What Will You Choose?” [Debosyonal sa Church Educational System alang sa young adults, Sept. 6, 2013], broadcasts.ChurchofJesusChrist.org).

19. Russell M. Nelson, “Barug isip Tinuod nga mga Milenyal,” Liahona, Okt. 2016, 53.

20. Nag-ingon si Presidente Nelson: “Ang sibil nga mga gobyerno na-impluwensya pag-ayo sa sosyal nga kabag-ohan ug sekular nga mga pilosopiya sa ilang pagsulat, pag-usab sa gisulat, ug sa pagpatuman sa mga balaod. Bisan unsa pay sibil nga balaod nga napasar, ang doktrina sa Ginoo kabahin sa kaminyoon ug sa moralidad dili mausab. Hinumdumi: ang sala, bisan himoong legal sa tawo, sala gihapon sa mga mata sa Dios!” (“Mga Desisyon alang sa Kahangturan,” Liahona, Nob. 2013, 108).

21. Juan 6:66–69.

22. Tan-awa sa Alma 32:41–43; ako kanunay nga nadani nga niining importanting kapitulo kabahin sa nagtubo natong pagtuo, ang mga hiyas nga hugot nga pagtuo, pasensya, ug kakugi gitingub sa paghisgot sa matag katapusang tulo ka mga bersikulo.

23. Tan-awa sa Alma 7:12; si Jesukristo wala lamang mag-antus sa atong mga sala apan alang sa atong mga kahuyang usab: “Siya modala diha kaniya sa kamatayon, nga siya mahimo nga mobadbad sa mga higot sa kamatayon diin naghigot sa iyang mga katawhan; ug siya modala diha kaniya sa ilang mga kahuyang, nga ang iyang kasingkasing mahimo nga mapuno uban sa kalooy, sumala sa unod, nga siya mahimo nga masayud sumala sa unod unsaon pagtabang ang iyang mga katawhan sumala sa ilang mga kahuyang.” (Mga kapareha og kahulugan sa mga kahuyang mao ang sakit, kaluya, kasakit, kakulangan.) Tan-awa sa Doktrina ug mga Pakigsaad 88:6: “Siya nga misaka sa itaas, ingon usab nga siya mikunsad sa tanan nga mga butang, niana siya nakatugkad sa tanan nga mga butang, nga siya unta diha sa tanan ug pinaagi sa tanan nga mga butang, ang kahayag sa kamatuoran.”