Peresitedi Russell M. Nelson: Tuberi, Vakarautaki, Yalodina
Ni oti e vica vata na yabaki ni dauveisele me vakavinakataki uto me vaka e dua na dauniveisele kilai ni uto ka tara na yalodra e vuqa me vaka e dua na iApositolo ni Turaga o Jisu Karisito, o Peresitedi Russell M. Nelson e kauta mai e dua na liga tudei kei na loloma e sega ni cala ena nona veiqaravi vaka-Peresitedi ni Lotu.
Ena gauna e mate kina e dua na Peresitedi ni Lotu, era vakanamata e vuqa ena nona digitaki e dua na kena isosomi. Na kena dina, na ivakarau oya, ka dusimaki mai vua na Turaga, a se tekivu tu mai ena vica vata na yabaki sa oti. A se vakarautaki tu mai ena nona bula taucoko o Russell M. Nelson kina veikacivi tabu oqo. O au e dua ka vakadinadinataka na nona vakarautaki.
Na vakavakarau nei Peresitedi Russell M. Nelson e laurai ena levu ni veika e lako curuma ka rawata ena nona bula. E kilai o koya ni dua vei ira era tekivuna na veisele ni uto. O koya e dua e kilai ena totoka ni veika e vola ka tukuna, ka rawa talega ni veivosaki ena vuqa na vosa. E kilai ira ka lomani ira na tamata, ka kila na revurevu ni vakatulewa me baleta na nodra bula yadua. E kila ka lomana nai volanikalou kei na valetabu. O koya e dua nai vakalesilesi kila-ka ka dau vakatulewa vakadodonu ena gauna donu.
E kilai ira vinaka tu o Peresitedi Nelson, ka ena vuqa na gauna a vakavulici mai vei ira na lewe 10 na 16 na Peresitedi taumada ni Lotu. E sa tekivutaka oqo, o koya ena nona ilesilesi vakaperesitedi, ka ika 17 ni Peresitedi, ena Nona vakadeitaka vei ira na Yalododonu Edaidai, ni na tomana tikoga o Jisu Karisito me dusimaka na nona Lotu.
“Sa dau vakasalataki ira, ka na vakauqeti ira tikoga na Nona parofita,” a tukuna ena gauna ni kakaburaki ena 16 ni Janueri 2018. “Na Turaga sa tu ena uli. O keimami sa lumuti me keimami vakadinadinataka na Yacana tabu e vuravura taucoko, keimami na tomana tikoga me kilai na Lomana ka qai vakamuria.”1.
Na kawai nei Peresitedi Nelson me baleta na nodra tiko vinaka tawamudu na luve ni Kalou e lako mai ena nona veiqaravi tu mai ena vuniyalona ena nona bula taucoko. Me vaka ga na nona sa tara na nodra bula e vuqa ena nona dau veisele, e sa vaka talega kina na nona tara na lomadra na Yalododonu e vuravura raraba ena nona ivakavuvuli kaukauwa, veiqaravi, kei na loloma e tawa yalani. Me vaka a tukuna ena kakaburaki ena Janueri na loloma “sa tubu tiko mai ena vuqa na yabaki, ni veisotari kei kemuni, sokalou kei kemuni, ka veiqaravi ena vukumuni.”2
Vakavakarau Bibi
E levu na ka e kilai baleti Dr. Nelson ena vuku ni nona itutu vakacakacaka me vaka nona a ivuvu ni daunivuli, dauvakadidike, kei na dauniveisele uto ni tamata. Na ka kece oqo, vakakina na nona ivakaraitaki ni bula vakamatavuvale, e dua na tiki ni nona vakavakarau taumada.
E a sucu ena ika 9 ni Sepiteba 1924 o Russell Marion Nelson vei Marion C. kei Edna Anderson Nelson. Erau luluqa tu ena Lotu o rau nai tubutubu ena gauna ni gone nei Russell, ia erau dau sovaraka vei ira na luvedrau na loloma ka dau vakatalai iratou yani ki na Wilivola ni Sigatabu. E sega ni dau malele ena lotu, o Russell ka dau taleitaka cake na qito veicaqe polo vata kei ira na nona itokani. Ia ni sa yabaki 16, sa tekivu malele na yalona ki na dina ni kosipeli ka a papitaiso o koya vata kei ira na tacina. Ena vica na yabaki e muri, ena vuku ni ivakaraitaki kei na veivakauqeti vei ira na luvedra rau sa tekivu lesu mai kina lotu na itubutubu nei Nelson.
E rogoca talega na kaci ni vuli o Russell kei na kena yalayala. A qai yaco me kila, me vaka e a qai vakavulica, ni cuqeni ni vuli e sa dua na ilesilesi vakalotu. A taurivola mai na vuli ena yabaki 16, ia e a laki vuli kina ena Univesiti e Utah ena gauna ni tatamosamosa ni iKarua ni Valu Levu e vuravura raraba, ka yaco oqo me vakalatilati kina nona veiqaravi vakadaukaulotu tudei.
Ena gauna e saga tiko kina o Russell na nona koroi, na nona taledi ni vakatagi a uqeti koya me lewena e dua na mata ivakatagi mai na univesiti. Ka vesuka na daligana kei na matana na dau ni laga saparano o Dantzel White. A rau qai vakamau ni oti na nona ciqoma na nona koroi ni bejila ena 1945. Ena yabaki 22 a taurivola mai na Univesiti mai Utah ena uluni cocovi cecere me vuniwai. A dewa sara ki na Univesiti e Minnesota ena nona lai tosoya tale na nona vuli vuniwai. Mai kea e dua vei ira na lewe ni timi ka tauyavutaka na veisele ni uto. E a qai lai veiqaravi voli e muri vaka dauniveisele e Minnesota kei na Valenibula na Massachusetts General e Boston, Massachusetts, Amerika.
Ena maliwa ni nona vuli kei na nona tubera cake voli na nona matavuvale, o Dr. Nelson a kacivi o koya me lai veiqaravi ena gauna ni ivalu mai Korea baleta ni gadrevi vakalevu na vuniwai ena mataivalu. Baleta na nona kila ni veisele, e a vakau ki Washington, D.C., ka lewena na tabana ni vakadidike ni veisele ena Valenibula ni Mataivalu mai Walter Reed. Ena 1953 e a mai vakacavara kina na nona itavi vakamataivalu, e veiqaravi ena loma ni dua na yabaki mai na Valeniwai na Harvard ena Valenibula Raraba e Massachusetts mai Boston. Ka qai mai vakaoti na nona PhD ena Univesiti e Minnesota ena 1954.
Dina ni tu na nona osooso ni vuli kei na nona tutu vakavuniwai, o Dr Nelson e dau vakaliuca tu ga na nona bula ni matavuvale. O Dantzel White Nelson e dau duri tuga e yasai watina ka tokona kece na nona itavi ena matavuvale, Lotu vakacakacaka kei na nona tavi vakaivalu. Na nodrau veitokoni kei na dauloloma e tautau vata e dua e veivakauqeti ka vakataudeitaka ni veivakayarayarataki vei iratou yadua na luvedrau lewe 10—ciwa na luvequ yalewa kei na dua na tagane. Na nodrau veimaliwai “e dau kamikamica ka rau dau vei soli,” me vaka na veika e vakaraitaka na luvedrau yalewa o Sylvia Webster. E nanuma lesu, na nodrau itini, o Russell Nelson Jr., “e dau laurai levu na nodrau veilomani o rau na noqu itubutubu.”3
Sega ni namaki na nona mai mate o Dantzel Nelson ni vo tiko vakalailai me yacova na ika 60 ni yabaki ni nodrau vakamau. Ni oti e dua na gauna ni galili, a vakamautaki Wendy Watson o Elder Nelson, e dua na marama sega ni vakawati tu, nona koroi vakavuniwai, ena Brigham Young University, kei na nona loloma me qarava ka vakacokotaka na matavuvale levu na Nelson a vatara vua me itokani totoka nei Elder vakakina o Peresitedi Nelson.
“Au kila ni dredre na curu yani ena dua na matavuale e tu kina e sivia ni 200 na tamata ka nanuma se vakila kina ni o sa na nodra itokani voleka,” a kaya na luvedrau yalewa o Sylvia. O “Wendy a rawata vinaka na nona sasaga, ka sa veivakurabuitaki dina o koya.”4 E kuria o Russell Jr, ni “o Wendy, e a dua na itokani totoka sara vua. … Au rawa ni raica na nona vakarautaki mai ena vica vata na yabaki ni bera ni mai taura na itutu oqo kei na ilesilesi oqo, ka mai dua na tiki bibi ni nona bula o Wendy.”5
Ena kena volai tiko oqo, na wiliwili ni matavuvale na Nelson sa mai 10 na gone, 57 na makubudrau ka 116 na makubudrau vakarua, ka rua tale erau sa voleka tiko ni sucu. O ira era rawa ni tiko, era na soqoni vata yani ena nona vale edua ka veiveisau tiko ena veivula me marautaki kina na nodra siga ni sucu kei na siga ni ivakananumi.
“Raica sa Tu na Lawa ni Veimatanitu Kecega”
Na gauna se vuli vuniwai tiko kina o Russell M. Nelson a vakavulici koya o ira na vuniwai me kakua ni tara vakadua na utona e dua na tamata, baleta kevaka ena tara ena tarova na kena pamu. Ena vica walega na yabaki e muri, o Dr. Nelson kei na vica na nona itokani dauvakadidike era a vakaraitaka yani na kena tavoci na vakayagataki ni dua na uto-yatevuso vakamisini vua e dua na koli. Na misini ni uto-yatevuso e tekivu pamuta wavoki na nodra dra na tauvimate, ka vakatara me tekivu kina na veisele ki na uto e sega ni pamu. Na iwalewale vou oqo mai vei Dr. Nelson kei iratou na nona ilawalawa a dewa totolo yani vei ira na tamata ka sa vuni veisele sara kina na sivia e 1.5 na milioni na veisele vakauto ka vakayacori wavokiti vuravura ena veiyabaki.
Na veivakauqeti ka veimuataki ki na iwalewale vou oqo mai vei Dr. Nelson a yaco mai ena nona a vakanananutaka tiko na veitikina oqo mai na Vunau kei na Veiyalayalati:
“Raica sa tu na lawa ni veimatanitu kecega. …
“Ia na matanitu kecega sa tu na kena lawa; ia na lawa kece sa tu na kena ivakarau kei na ka sa vauci kina.” (V&V 88:36, 38).6
A vakadeitaka rawa o Dr. Nelson ni kevaka me cakacaka, vulica, ka taroga na veitaro donu, sa na rawa vua kei iratou na nona ilawalawa me ratou vulica rawa na lawa ka vauca na tatuki ni uto. “Oqori mai na nodra kila na ivolanikalou, kei na ‘vakatautauvatataki’ ira ki na vanua oqo ni,” a kaya okoya, “ka na buturara levu ni na veisele ni uto me vaka eda sa kila tiko nikua a qai vukei koya ena noqu.”7
Ena gauna taucoko ni nona bula, na kaukauwa ni nona dau vakayagataka na ivakavuvuli ni kosipeli o Peresitedi Nelson sa vakalougatataka na nona matavuvale, na Lotu kei na vuravura. Sai dola ki na nona vakavakarau me baleta na nona veikacivi vakaiapositolo kei na gauna oqo vaka-Peresitedi ni Lotu.
Ena nona bula vakacakacaka, a torocake totolo saraga na nona kilai vakadauveisele kei na dauvakadidike vakavuniwai o Dr. Nelson. Ena 1955 e a ciqoma kina e dua na itutu vaka parofesa ni vakadidike ni veisele ena Univesiti mai Utah. E bulia e dua na misini ni uto-yatevuso ka vakayagataka o koya me vakayacora kina na imatai ni kena sele na uto e Utah—na imatai ni veisele vakaoqo ena ra ni Uciwai na Mississippi. E vakavulica ka vola e vuqa sara na iwase ni volanivuli kei na sivia e 70 na ivolatabaki ka ra vakavouia na nona icaba. Ni bera ni kacivi ki na itutu vakaiapositolo, a vakayacora o koya e volekata na 7,000 na veisele.8
Me ikuri ni nona kila vakavuniwai a dua na qasenivuli dau veivakauqeti ka dauveiqaravi vinaka sara o Dr. Nelson, veika ka bibi sara kina veiqaravi vakavuniwai ka kilai tani kina ena nona ilesilesi ena Lotu.
“Na imatai ni nona itavi edua na vuniwai, sai koya me veivakavulici,” e kaya o Dr. Nelson. A kuria o koya, “na vuniwai ka cakacaka tiko ena kena ivakatagedegede duadua e cake ena rawa vua me vakatavulica na tauvimate ena cava e leqa kei na veika e rawa ni caka kina.”9
E vakaraitaka eke o Dr. Nelson na nona tu vakarau kei na nona taleitaka tu vakaoti na veivakavulici kei na vuli ena nona lako yani ki na veimatanitu me vakaraitaka ka vakavulica na iwalewale ni veiqaravi vakavuniwai. Me vukei koya ena veivakavulici, a laki vulica e vicavata na vosa, ka oka kina na vosa vaka-Varanise, Potukali, Jamani, Rusia, Sipeni me rawa ni ra veivosaki vakavinaka cake kina ka vakavulici ira kina vakavinaka na vuniwai kei ira na dauvakadidike ena veivanua tale eso. Ni mai cava e dua na soqoni ka mai veivakasalataki kina o Peresitedi Spencer W. Kimball (1895–1985) vei ira na ivavakoso me ra vulica na vosa vaka-Jaina, rau sa tekivu vulica saraga yani o Dr. Nelson kei na watina o Dantzel na vosa vaka-Mandarin. Na nona maqosa ena vosa o ya a rawa kina me cakacaka vakavoleka sara vata kei ira na dau veiqaravi vakavuniwai e Jaina, ka veivakavulici, vakakina na veisele, ka yaco me vakabula kina e dua na lewe ni vanua qaqa kei Jaina.10
Vakasaqara Taumada na Matanitu ni Kalou
Me vaka na cecere ni nona rawa ka vakavuniwai o Peresitedi Nelson, a maroroya vinaka tu na nona vakanamata vua na Turaga kei na nona cakacaka. E vuqa na lewe ni Lotu era sega tu ni kila ni a veiqaravi vakadaukaulotu ena Loma ni Bai ni Valetabu mai na1955 kina 1965, vaka dauveiduisimaki mai na 4:00 kina 5:00 ena vei yakavi ni Lotulevu. Oqo e dua na nona gauna osooso duadua vaka vuniwai ni veisele. A qai vola e muri “ena 1964 keimami se qai tekivutaka tikoga ena yalava vakavuniwai na bolebole ni kena vakaisosomitaki na lalaga ni viciko ka semai rau na uto kei na yatevuso. A tu saraga ecake na iwiliwili ni tamata bula—kei na gauna me lavaki ena vakadikevi e dua na tauvimate e cecere sara—voleka ni o ira yadudua saraga me qaravi vaka-vuqa, e levu vaka-auwa, ena so na gauna e vaka siga sara.”11
Vei ira e vuqa na lewe ni Lotu, oqo sa na via vakaleqa e dua na veikacivi ka taura vakalevu na gauna. Ia a sega ni vakakina vei Dr. Nelson. Ena 1964, ni a vakatarogi o koya kei na so tale me rawa ni dua vei ira me na peresitedi ni iteki, o Elder Spencer W. Kimball, kei Elder LeGrand Richards (1886–1983) ena Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua, rau qai tukuna vua: “Keirau vakila ni Turaga e vinakata mo liutaka na iteki oqo. Ena vuqa ni neirau veivakatarogi, veigauna e basika mai kina na yacamu sa vaka me dua tu ga na ivakarau ni kena isau: ‘Isa, ena sega ni vinaka sara,’ se “ena nona gauna,’ se ruarua. Ia, eda sa vakila ni vinakati iko na Turaga. Ena gauna oqo kevaka o vakila ni o sa rui osooso ka sega ni ciqoma na veikacivi, sa nomuni madigi oqori.’ …
“Au a sauma vakarawarawa yani ni vakatulewa oya a se vakayacori ena 31 ni Okosita, 1945, ena neirau a vakamau e valetabu kei Sisita Nelson. keirau a sa yalataka kina ena gauna oya me keirau ‘vakasaqara … taumada na matanitu ni Kalou, kei na nona Yalododonu,’ ka nuidei kina ni na veika kece tale eso ena soli me kena ikuri vei keirau, me vaka a yalataka na Turaga. (Raica na Maciu. 6:33.)”12
Na nona ciqoma o Dr. Nelson na veikacivi o ya e vakaraitaka na veika e qai vakatoka walega o Elder Jeffrey R. Holland ena Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua me “yalomalumalumu me vaka e dua na gone kei na rawarawa ni vakabauta nei Russell Nelson. … Qori nona ivalavala ni yalomalumalumu, e vakatuga e dua na gone, veitagede kece kei na veivanua kece vakatamata ni veikilai au sa raica oti vua.”13
A vakalougatataki Dr. Nelson, o Elder Kimball ka yalataka ni sa vakalutuki na iwiliwili ni bula e gadrevi kina na veisele ni viciko ni uto ka me kua kina ni kana gauna tiko kei na icegu vua na kena iwalewale oya.
“Ena yabaki ka tarava, a yaco me lailai sobu dina na gadrevi ni veisele, ka soli kina vei au na gauna meu veiqaravi ena noqu veikacivi kadua,” a kaya kina o Dr. Nelson. “Na kena dina, sai koya ni a lutu talega kina e dua na iwiliwili … lailai sara ka veirauti, vakakina ceguvi rawa na bula vakatamata. Veivakakurabuitaki, oqori sara ga na veisele au sa vakayacora vei Peresitedi Kimball ni oti e walu na yabaki.”14
Na osooso ni nona cakacaka kei na ilesilesi vaka-Lotu e kena ibalebale ni o Dr. Nelson sa na vakalailai na gauna galala me vakayagataki e vale. Ia, sa dau saga sara vakaukauwa o koya me vakaliuci watina kei iratou na tini na luvena. Ena veigauna ni tiko e vale, sa dau vakayagataka vakatabakidua saraga na nona gauna va na nona matavuvale. Ena levu ni nona veilakoyaki e vuravura raraba, e dau kauti ira wasoma na watina se dua vei ira na gone vata kei koya. E dina ni vakasakiti sara na nona dau qaravi ira na luvedrau o Dantzel ni yali tiko o koya, a vakavinavinakataka na nona yalodina vei iratou ena gauna e galala mai ena osooso vakacakacaka kei na nona veikacivi. “Ena gauna sa tiko i vale, e tiko taucoko saraga e vale!” e a tukuna o Peresitedi Harold B. Lee (1899–1973), ena gauna a Peresitedi tiko ni Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua.15 Ena dau tokaruataka o Peresitedi Lee na vosa oqo ena gauna e veivakasalataki kina vei ira na iliuliu ni matabete osooso, me ra vakanamata vagumatua ki na nodra matavuvale.
Talairawarawa vua na Parofita
Au a dua na ivakadinadina ka vakaitavi lailai mai e dua na iwase bibi ena nona bula vakacakacaka o Dr. Russell M. Nelson kei na watina o Dantzel. A yaco me tiki ni imatai ni noqu soqoni vata kei na Nelson ena 1965, ena 52 na yabaki sa oti oqo. Ena nona itukutuku, a tukuna kina o Dr. Nelson vakacava a soli kina vua e dua au na sele kei na liuliu ni matabose ni tabana ni Cardiovascular kei na Thoracic na veisele ena univesiti e Chicago. Na isolisoli oqo, a vola kina, “sa na ivurevure ni tiko vei au ena sala ni veitokoni vakailavo, na volau ni vakadidike, kei na tokoni ni vakailesilesi tiko kina na tadra ni dua na academician. Me vaka e dua na ikuri ni igu me vakayacora, na veisureti o ya okati kina e va na yabaki ena koronivuli torocake me baleti ira kece na luvei keirau ciwa mai na lewa ni nodra digidigi, kei na tuvai me saumi ena univesiti e Chicago.” Na iliuliu ni vuli ena univesiti e tukuna o Dr. Nelson, “e dua na vuna me keimami vinakata mo ni kila e dua na Momani e vinaka. Keimami vinakata na nomuni kilaka. Keitou gadrevi iko eke mo kauta mai kina Univesiti na veika e rawa ni kauta mai e dua na Momani.”16
Me tiki ni nona sasaga matua me rawata mai na vuniwai vakasakiti oqo, e qiriti au mai na iliuliu ni vuli ena univesiti meu veivuke ena nodrau kerei na Nelson me toki ki Chicago. Au a dua na parofesa ni lawa mai na univesiti e Chicago kau kilai iliuliu ni vuli ena univesiti ni vulivuniwai ni keirau a veiqaravi vata tiko ena univesiti. E kerea na iliuliu ni vuli ena univesiti meu sureti rau na Nelson me vakayakavi ena neirau itikotiko. E vakauqeti au o koya me tukuna vei rau me baleta na Lotu e Chicago ni kila tiko ni oqo e dua ka bibi ni vakanananu ena vukudra.
Sa mani vakakina vei watiqu o June, ka sa takali kei au, a sota kei Dantzel kei Russell Nelson ni rau mai vakayakavi ka mai sikovi keirau ena neirau itikotiko mai Chicago ena Sigatabu, 21 ni Noveba, 1965. Keirau na cakava na neirau vinaka taucoko me vakauqeti ira me ra toso ki Chicago. Au qai kila e muri mai na nona itukutuku ni bula “ni rau a malele sara kina o rau ena isolisoli oqo, ka rau sa digia talega e dua na vale ena dua na yasai Chicago me susugi kina na nodrau vuvale.”17
Na veika e qai yaco tarava e dua na ivakaraitaki ni sala e veidusimaki kina na vakatulewa kei na veivakarautaki veivakauqeti ni Turaga vei Russell M. Nelson. E Salt Lake City, a vakasaqara kina o koya na ivakasala nei Peresitedi David O. McKay (1873–1970) me dusimaki rau na Nelson ena nodratou vakatulewa bibi. A masu na parofita, ka kena isau na: “Sega.”
E kaya o Peresitedi McKay: “O sa bula tiko ena koro totoka duadua e vuravura taucoko. Na nomuni ivakarau ni bula ena sega ni rawa ni vakatautauvatataki ena vanua cava ga e vuravura. Ena rawa ni soli eke vei iratou na luvemu yalewa nai tuvaki ni vanua vinaka duadua era na rawa ni bau sotava. Era bibi cake sara vei iko mai na irogorogo sena ituvaki ni veisiga ni mataka cava ga o na rawa ni yaco mai vei iko ena dua na univesiti. E sega, Brother Nelson, o sa gadrevi eke e Salt Lake City. Era na lako mai e veiyasai vuravura na tamata vei iko baleta ni o tiko eke. Au sega ni vakabauta ni dodonu mo lako ki Chicago.”18
Ni vakasinaiti tu ena vakabauta, e sega ni taura na cakacaka mai Chicago o Dr. Nelson ka tiko ga e Salt Lake City. E tu ga mai kea, ka a vakayacora na veiqaravi ni veisele uto ka vakabalavutaka kina na nodra bula e vuqa na tauvimate era sa dau vakavinavinaka kina, ka oka talega kina o Peresitedi Kimball, Elder Richard L. Evans (1906–71), Peresitedi Boyd K. Packer (1924–2015), kei na vuqa tale na iliuliu ni Lotu kei na lewenilotu kei na nodra matavuvale.
Me baleti June kei au, na neitou sota oya mai Chicago a itekivu ni dua na veitokani balavu ka vakamareqeti kei rau o Russell kei Dantzel Nelson. Ni oti e ono na yabaki a vagalalataki vakaperesitedi ni iteki ka kacivi me Peresitedi Raraba ni Wilivola ni Sigatabu. Ena yabaki vata oya, au a lesi kina me Peresitedi ni Univesiti e Brigham Young. Keirau sa veiqaravi vata ena vuqa na yabaki ena Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua, oqo keirau na mai veiqaravi vata ena Mataveiliutaki Taumada ena dua na veitokani ka a tekivu mai Chicago ena kedrau maliwa na rua na dauraivuli kei na watidrau ni rauta e 52 na yabaki sa oti.
Veisautaki ni Yalo
Ena ika 7 ni Epereli, 1984, o Dr. Nelson a tabaki me iApositolo ka vakatikori me lewe ni kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua. “Ena dua na gauna lekaleka,” a kaya, “na vanua e vakanamata ni oti e vasagavulu na yabaki ena veiqaravi vakavuniwai kei na veisele sa veisau meu na solia na vo ni noqu bula taucoko ni veiqaravi vua na noqu Turaga ka iVakabula, o Jisu Karisito.”19
Ena nona kacivi ki na itutu vakaiapositolo, e kaya kina o Elder Nelson, “na cakacaka kau vakaitavitaki kina oqo e sa baleta e dua nai naki bibi sara e vuravura. E sa na taucoko ka uasivi sara, e sa vakayacora tiko ka sa bolei. Meu sa na vakayacora sara, baleta ni sa noqu nai tavi ni veiliutaki.”20
Me tekivu mai na gauna a yaco kina me dua na iApositolo, ka vakakina ni Peresitedi ni Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua mai na 2015, sa tomani tikoga nona lako yani ki vuravura o Peresitedi Nelson me wasea—na vosa ni bula tawamudu kei na veisautaki yalo. E dua vei ira na imatai ni nona ilesilesi sa tadolava na katuba ni veimatanitu ena tokalau kei Iurope ki na kosipeli. “E … lima na yabaki, au a lako yani ena 27 nai lakolako ki 31 na veimatanitu e Iurope,” e kaya o Peresitedi Nelson. “Ni bera ni mate o Peresitedi [Ezra Taft] Benson, … [sa] rawa meu tukuna vua ni sa vakacavara na ilesilesi: e sa na tauyavutaki na Lotu ena veimatanitu yadua ni tokalau kei Iurope.”21
E sa vakatabuya talega o Peresitedi Nelson e 27 na veimatanitu me vunautaki kina na kosipeli, ka oka kina o Bulgaria, Croatia, El Salvador, Iciopea, French Polynesia, Kazakhstan, kei Rusia. Ena dua na gauna, ena loma ni va na siga, a vakatabui e ono na matanitu duidui.22 Ena nona ilesilesi vakaiapositolo sa sikova oti e 133 na matanitu.23
Me vaka e dua na lewe ni kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua, e a veiqaravi kina o Elder Russell M. Nelson me jeameni ni tolu na kena matabose bibi: Kaulotu, Valetabu kei na Tuva Kawa, kei na Matabete (oqo na Matabete kei na iliuliu ni Matavuvale).
Na Lotu sa lako curuma oti mai e vuqa na veisau bibi donuya na veiyabaki nei Elder Nelson ena Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua, ka sa veiqaravi oti ena ruku ni nodra veiliutaki e lima na Peresitedi ni Lotu. Me tekivu mai na 1984, na Lotu e sivia ni vakaruataki na iwiliwili, mai na lewe ni rauta ni 6 na milioni kina sivia e 16 na milioni na lewe ni Lotu. Sa cauraka yani e rua na itukutuku raraba na Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua kei na Mataveiliutaki Taumada: “Na matavuvale: Ai Vakaro ki vuravura raraba” ena 1995, kei na “Se Bula Tiko na Karisito” ena 2000. Tosocake ni iwiliwili ni valetabu sa levu cake tikoga mai na 30 ena 1984 kina 159 ena 2017. Ena 2010, na gauna a kacivi kina o Elder Nelson me jeameni ni Matabose Cecere ni Kaulotu, sa tiko e 58,000 na daukaulotu ena Lotu. Oqo, e tubu cake vakalevu ni vakalutuki sobu na yabaki ni veiqaravi, sa tiko nai wiliwili ena gauna oqo ena 67,000.
Na iTovo ni Bula Yadudua
E levu na veika e sa railesuvi oqo e baleti Vuniwai, Elder, ia ena gauna oqo o Peresitedi Nelson e sai tukutuku me kilai raraba. Au na vola oqo ena so na itagede uasivi ni Torocake au vakadikeva tiko ena veiyabaki sa oti.
iMatai, o Russell M. Nelson e dua na tamata vinaka sara kei na itokani vinaka kei na noqu itokani vakacakacaka. E sa tamata yalovinaka dina ka dauloloma ena nona veimaliwai yadua. Sa dua dina na ivakaraitaki totoka, gugumatua ka dauqaqarauni ena nona itavi kece sara ena—matavuvale, Lotu ka vakacakacaka talega. E dua talega na tamata e dau marautaki ni da veimaliwai vata kaya.
E maqosa sara na nona iwalewale ni veiliutaki, e dau taleitaki ka rawarawa na veitalanoa kei koya. Oqori e dua na itovo uasivi duadua ena veiliutaki cecere. E sega ni rawa ni da lecava meda kauta cake mai e dua nai ulutaga ni veitalanoa se meda vakila kevaka eda na kauta cake mai ena ca vua. Keitou sega sara ni rere na vosa vua me baleta na iulutaga cava ga. E tamata rarawa, o Peresitedi Nelson e dau tadola nai tovo ni nona veitalanoa, ka dau rarawa na vosa vua.
E dau kauwai vakalevu o Peresitedi Nelson me baleta na revurevu ni vakatulewa vei ira e vakatauci tiko na vakatulewa me baleti ira. E dau vakasamataka vakalevu o koya na revurevu ni vakatulewa se lawatu se na vakaturi ni vunau ena ilawalawa ni lewe ni lotu—o ira na qase cake, gone, luluqa tu na lotu, liuliu ni Lotu, kei ira tale na tani. Au sa raica na ivakarau ni bula oqo vei tale eso nai liuliu, ia na nona raiyawa o Peresitedi Nelson ena iulutaga oqo e vakasakiti dina. E rairai, lako mai na veika oqo ena nona kila vakavuniwai ka kila tu ni sega ni rawa ni solia na wainimate me baleta e dua na tiki ni yago ka sega ni vakasamataka na kena revurevu ena veitikina tale eso.
E vakasakiti sara na nona dauveiwaseyaka na itavi o Peresitedi Nelson, e vinaka sara mai vei ira e vuqa nai liuliu au sa raica ena ituvaki vakacakacaka ka vaka talega kina ena Lotu. E rawa talega ni sema na kena oqori kina nona cakacaka vakadauniveisele, o koya e vakayacora na nona itavi duatani ni oti (se, se bera) ni ra vakayacora o ira tale eso na nodra itavi.
E dua tale na ivakarau bibi sara nei Peresitedi Nelson sai koya na nona dauvosota. A levea na nodra veilecalecavi oya ni sa wali na leqa eso se nona vakayacora na veika e gadrevi me vakayacori. E dau saga o koya me levea na iwalewale ni “me saga me wali saraga ena gauna oqo” ka tokona me soli kina eso na gauna me laurai kevaka ena veisotari vata mai na veika me wali kina na leqa. Na ivakarau ni bula oqori ena bibi sara kina nona veiliutaki, me vaka ga ena rua veimama na yabaki e veiqaravi kina ena Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua.
Niu sa vakacaucautaka nai tovo ni vosota nei Peresitedi Nelson, e dodonu meu vakacaucautaka talega e dua na itovo e rau via tautauvata kina. E sega ni dau tu vakasuka me vakayacora na vakatulewa. Ena gauna e dodonu kina me vakayacori na vakatulewa me baleta e dua na lewa e sotavi tiko, ena vakayacora o koya na vakatulewa ena kena gauna totolo sara ka vakayacora vakamatata sara. E tu vua na vakasama vinaka me kila na gauna e gadrevi kina me tauri na gauna ena kena veivosakitaki vakalevu e dua na ulutaga kei na gauna e dodonu me digi kina e dua tale na kena iwali ka tosoya tikoga na cakacaka ni Turaga. Era taleitaka o ira na nona itokani veiliutaki na veika oqori.
E dau veivakaduavatataki talega o Peresitedi Nelson. E dau kauta mai o koya na veivakasama duidui ka veisaututaka ka kauta mai na duavata vei ira na tamata duidui. Sa dua na ivakarau totoka ka vakasikiti kivua e dua nai liuliu ni lewenilotu era yalayala kina dua nai vunau vakalou ka gole mai ena duidui matatamata kei na itovo vakavanua.
E tiko vei Russell M. Nelson na isolisoli ni vakarokoroko kau sa vakadinadinataka saraga na veika oqori. E dauvakayagataka o koya ena nona veiqaravi vakacakacaka, vakakina e Jaina. Mai na gauna e kacivi kina ki na Tinikarua, e sa dolava o koya na katuba ki na Lotu ena Tokalau kei Iurope ena vuqa sara na ituvaki ni cakacaka mana. Me kena ikuri, sa sikova oti e 133 na veimatanitu,vaka italai ni Turaga. Na vakavakarau vakasakiti ni tutu cecere oqo sa kacivi kina o koya!
E dua tale na ivakarau uasivi nei Peresitedi Nelson—ena veivakidacalataki vei ira eso—sa ikoya na nona kila vaka dauvolaivola. Nona ivola ni veitaratara volai e matata sara, kei na nona dau dikeva na nodra volavola tale eso e dau veivuke sara vakalevu. Era dau veisoliki na Le Tinikarua me ra vakatututaka na veisau ena nodra vosa, vakabibi ena vosa bibi eso. Ena iwalewale oqori e sega tale ni dua e dau solia na veivakasama talei me vakavinakataki me vakataki Peresitedi Nelson. Me vaka e dua, e sa vakayagataka na nona bula vakacakacaka e cakacaka vata sai koya na vakayagataki ni vosa, au mai kurabui sara ni mai vakatoka oya na nona rawa ni solia na veivakadodonutaka vakaoya me vaka ni o koya e dua e cakacaka vakalevu ena nona kei na yago. E kani vakacegu niu vulica ni sa ivakaraitaki ni nona cakacaka kaukauwa na nona ivola vakasakiti e sa tiko. Ena dua na gauna, ena gauna e kerei kina e dua na nona ivola me talevi lesu mada, au raica ni sa tiko ena kena ika walu ni gauna nai lavelave oya me talevi lesu tale. Meu a kila tu beka nai vakasakiti ni tukutuku ni veika e a vola o Dr. Nelson, ena sega beka ni veivakidacalataki ni e sega tale ni dua e vakasakiti vakai koya na nona volavola ena Kuoramu ni Apositolo Le Tinikarua.
E vuqa era kidroataka na nona yabaki ni bula na nodra peresitedi vou—93! Vei keimami na cakacaka vakavoleka kei koya, keimami leqataka na neimami sasaga yadua me keimami rawa ni yacovi koya yani. Sa dua na ka na bulabula kei na waribariba ni nona vakasama kei na yagona. Sa dua na ka na kaukauwa ni nona rawa ni dau nanuma na ka. E dau vakasisi ena waicevata ka sega ni dau cegu vakawasoma. E dau vakayagataka tiko o koya na misini ni vagalalataka na waicevata ena nona sala ni motoka, kei na nona talega na tiko tikivi koya.24 Au vakila na levu ni igu e tiko vei koya ena vei Lotulevu. Ni oti na neitou bose ena valetabu e Salt Lake, eso era vodoka sobu na misini livaliva ni veilakoyaki ena loma ni vale lelevu me kauti ira sobu kina tabavale e ra sara ka so era taubaletaka sobu na iyatu kabakaba e vica vata mai na rumu e cake. E dau vakatotolo sobu tu ga ena ikabakaba o Peresitedi Nelson. Au dau tovolea meu toboki koya ia au sega ni rawata.
Yalodina tu vua na iVakabula
E sa kaya o Peresitedi Nelson, “Ena veisiga yadua ni veiqaravi ni dua na iApositolo sa gauna ni vuli kei na vakavakarau me baleta na nodra ilesilesi ena veisiga ni mataka.”25 Vei koya, sa mai cava na gauna ni vakavakarau, ka sa ciqoma nai titoko tabu me Peresitedi ni Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai. Na cava e muataki keda meda namaki na nona vakavakarau ena gauna ni nona veiliutaki?
E uasivi duadua o ya na nona yalodina kivua na Turaga o Jisu Karisito, o koya e liuliu ni Nona Lotu. Me vaka e tukuna o Peresitedi Nelson ena nona itukutuku ena Janueri, tukuni taumada, “eda … na dau segata me ra kila na nona lewa ka muria na ka sa.”26 Ena gauna oqo, na ivakavuvuli veivakauqeti nei Peresitedi Nelson e vakavotuya na iulutaga me baleta na veika me vakabibitaki.
Ena gauna ni koniferedi raraba ni Okotova 2017, a vakananuma kina o Peresitedi Nelson vei ira na lewe ni Lotu na bibi ni iVola i Momani. A wasea na ka e yaco ena nona dau vulica vakaikoya na iVola i Momani, oka kina na cava na iVola i Momani, cava e vakadeitaka, cava e vakatabuya veika e sa yaco mai kina, veika e vakamatatataka kei na veika e sa vakatakila mai. E vakauqeti ira na lewenilotu me ra vulica ka vakasamataka vakatitobu na ivola ena veisiga.27
Ena ika 16 ni Janueri, 2018, ni oti e rua na siga mai na nona a vakatikori me Peresitedi ni Lotu o Peresitedi Nelson, a kacivaka ni ratou sa na tekivu veiqaravi tiko na Mataveiliutaki Taumada vou “ena vakananautaki tiko ni ivakataotioti.” Na kena “itinitini” na vakabulai ni tamata yadua kei na nodra vauci na matavuvale ena nona vale na Turaga. “Ena vuku ni ka oqo, keitou sa vosa tiko yani kina oqo nikua mai na vale ni Kalou,” e kaya o Peresitedi Nelson mai na dua na tikina ni valetabu e Salt Lake.
“Na kena itinitini ka segata vakayadudua kina meda vakaedaumenitaki ena kaukauwa ena dua na vale ni Turaga, ena vauci vata ni matavuvale, era sa yalodina ki na veiyalayalati eda vakayacora ena dua na valetabu me rawa kina vei keda me da rawata na isolisoli cecere duadua ni Kalou—na bula tawamudu. Na cakacaka vakalotu ni valetabu kei na veiyalayalati o sa cakava sa idola ni kena vaqaqacotaki na nomu bula, nomu bula vakawati kei na matavuvale, kei na nomu rawa ni vorata rawa na nona vuravura na meca. Na sokalou ena valetabu kei na nomu veiqaravi vei ira na nomuni qase ena vakalougatataki kemuni ka vakalevutaki ni ivakatakila kei na vakacegu ka na taqomaka kina na nomu yalayala mo tikoga kina ena salatu ni veiyalayalati.”28
A kacivaka talega o Peresitedi Nelson vei ira na Yalododonu mera tikoga ena salatu ni veiyalayalati: “nomu yalayala mo muria na iVakabula ena noda cakava na veiyalayalati vata kei koya kei na qai maroroya tiko na veiyalayalati ena dolava kina na katuba me baleti ira na veivakalougatataki vakayalo kei na galala e tu vei ira na Turaga, marama, kei ira na gone ena veivanua kecega.” Kivei ira era sa lakosese mai na salatu o ya, e kaya kina o koya: “Au sureti kemuni ena vakanuinui kece e lomaqu ko ni sa kerei mo lesu tale. Se cava ga nomu kauwai, se bolebole, sa tiko na vanua me baleti iko ena gauna oqo, ena nona Lotu na Turaga. Ena kaulougata o iko, kei na tabatamata e se bera ni sucu mai, era na vakalogatataki ena nomu ivakarau oqo me ra lesu tale ki na salatu ni veiyalayalati.”29
Sai koya oqo e dua tale na ivakatakilakila bibi: A kaya o Peresitedi Nelson, “Na ivolanikalou sa yaco vei au me dua na iTukuni bula ena ika 88 ni iwase ni Vunau kei na Veiyalayalati, ka kaya kina na Turaga, ‘Au na kitaka kusarawa na noqu cakacaka ena kena gauna.’ “Au sa bula … ka me raici na vakusakusataki oqo.”30 Ena dusimaka o koya ena gauna oqo.
E dauvakadinadinataka o Peresitedi Russell M. Nelson nai tutu vakalou i Jisu Karisito kei na dina ni ituvatuva ni veivakabulai nei Tamada Vakalomalagi kei na Luvena lomani sa solia mai o rau meda kila ka dusimaki mai kina. Ni sa liutaka yani na Lotu kina veigauna ni mataka o Peresitedi Nelson, era rawa ni vakacegu na Yalododonu Edaidai ena nodra kila ni liutaki ira o koya ena lewa vakalomalagi. E kaya o koya “Au vakaraitaka na noqu yalodina vua na Kalou na Tamada Tawamudu kei na Luvena, o Jisu Karisito. “Au sa kilai Rau, lomani Rau, ka yalataka meu qaravi Rau—kei iko talega—ena vo kece ni noqu icegu ni bula.”31
Au lomana na italai ni Turaga oqo, itokani vakavuli kei na itokani, o Peresitedi Russell M. Nelson. Vakakina o ira na noqu itokani lewe ni Na Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai, au sa vakamareqeta na nona ivakavuvuli ka sa vakanamata ki na nona veiliutaki veivakauqeti na noda parofita. Au sa vakadinadinataka ni sa kacivi mai vua na Kalou me liutaka na Lotu oqo ena noda gauna oqo.