Beretitenti Russell M. Nelson: E Kairaki, Katauraoaki, E Karaoia
Imwiin ana tai ni karaoi buroo ngkai te tia karao buroo ae kinaaki ao n anai nanoia aomata aika mwaiti ngkai ana Abotoro te Uea Iesu Kristo, Beretitenti Russell M. Nelson e uota te ibuobuoki ae teimatoa ao te tangira ae aki bwaka nakon ana mwakuri ngkai te Beretitenti n te Ekaretia.
Ngkana e mate te Beretitenti n te Ekaretia, a mwaiti aika a iangoa aron te kawai are e karaoaki nakon onean mwiin are imwaina. Ni koauana, te kawai anne, ae kairaki iroun te Uea, e moanaki n ririki aika mwaiti mai imwaina. Russell M. Nelson e a tia ni karekea te tai ae abwabwaki ni katauraoi ibukin te wewete aei. I a tia n riki bwa te tia kakoaua nakon te katauraoi aei.
Ana katauraoi Beretitenti Russell M. Nelson e kakoauaki ni mwaitin ana taneiai ao ana tokanikai ni maiuna n te maiu aei. E kinaaki bwa ngaia are e katabwena aron te korokoro n te buroo. Bon te tia koroboki ao te tia maroroo ae wanawana, ao man kona n reitaki n taetae aika mwaiti. E kinaia man tangiria aomata, ao e atai mwiin aia babaire ni maiuia. E atai ao e tangirii koroboki aika tabu ao tembora aika a tabu. Bon te tia mwakuri ae mwatai ae karaoi babaire ni waekoa ao n nakoraoi.
Beretitenti Nelson e a tia ni kinaaki, ao man tia n reiakinaki n anga aika mwaiti mai irouia, 10 irouia man are te 16 Beretitenti n te Ekaretia ake mai imwaina. Ngkai, ngaia te ka 17 ni Beretitenti, e moana ana mwakuri ni Beretitenti man kakoauakina nakoia Aika Itiaki ni Boong Aika Kaitira bwa Iesu Kristo e na teimatoa ni kaira Ana Ekaretia.
“Te Uea e a tia n tainako ao e na reireiniia ao ni kairiia n tainako Ana burabeti,” e taku n tain te katanoata n te kanakobwana n Tianuare 16, 2018. Te Uea ngaia ae e Kairiiri. Ngaira ake ti a tia ni katabuaki bwa ti na kaota koauan Arana ae tabu ni kabutaa te aonaaba ti na teimatoa ni ukoukora Ana kaantaninga ao n iria.”1
Tabeaiangan Beretitenti Nelson ibukin aroia natin te Atua ae akea tokina e roko man te mwakuri n ibuobuoki ae maan. N te kawai ae titebo ma are e a tia n riing naano aika mwaiti ngke te tia korokoro ngaia, e a tia n riing naba nanoia Aika Itiaki ma ana reirei aika mwaaka, mwakuri n ibuobuoki, ao te tangira ae eaki bwabwaka. N aron are e taekinna n te kanakobwana ae kakawaki n Tianuare, bwa te tangira anne “e a tia n rikirake inanon ririki aika mwaiti ni kaitibo ma kaain te Ekaretia ni kabuta, n taromauri ma ngkami, ao ni buoki ngkami.”2
Te Katauraoi ae Kakawaki
E mwaiti kinaakin Dr.Nelson n ana mwakuri ae moan te tamaroa bwa te tia katabwena te reirei, te rabakau n te tiaienti, ao te korokoro ni buroon te aomata. Aikanne ni kabane, n raonaki ma maiua ana utu aika mangori, bon mwakoron ana katauraoi ae kakawaki.
E bungiaki Russell Marion Nelson n Tebetembwa 9, 1924, nakon Marion C. ao Edna Anderson Nelson. Kaaro aika uoman aikanne bon kaain te Ekaretia aika aki rangin ni kakaonimaki ni moan uarereken Russell, ma a kaota te tangira ae korakora nakoia natiia ao ni kanakoia n tainako nakon te Reirei n Tabati. Ni bon arona, ngke te kairake Russell akea nanona nakon te Ekaretia, ma e tangira riki te takakaro n te butiboro ma raoraona. Ma ngke e koro 16, e moanna ni bitaki nanona nakon koauan te euangkerio ao e bwabetitoaki n raonaki ma tarina ao mwanena. Ririki ake imwiina, ibukin te katooto ao aia kairoro natiia, ana karo Nelson a oki nakon ana waaki ni kakukurei te Ekaretia.
E kaeka naba te kairake ae Russell nakon karekean te reirei. E ataia, ae e na anga reirei imwiina, ae reitan te reirei bon taben te aro.E kareke beeba man te reirei ae rietaata ngke 16 ana ririki ni maiu, ao e kabaea arana n te Utah Iuniwetiri ngke korakoran te ka Uoua ni Buaka n te Aonaaba e a totokoia man nakona ni mitinare n ae bwanin taina.
Ngke e mwakuri Russell ni karekean ana baetira tikurii, ana tarena n te anene e kaunga bwa e na kaina te bootaki ni katangitang n te iuniwetiri. Te tia kaira te tiburano, Dantzel White, e bwaka nanona irouna. A mareaki tabeua te tai imwin karekean ana baetira tikurii n te 1945. Ngke 22 ana ririki, e karekea ana beeba man te Utah Iuniwetiri ma te karineaki bwa te taokita n te bwainaoraki. E reitianako nakon te Minnesota Iuniwetiri ibukin ana reirei n te taokita are iaona riki. Ikekei ao bon te membwa ae kakawaki n te tiim are e katabwena karikirakean te korokoro iaon te buroo. Imwiina e buokiia taan maeka n te korokoro i Minnesota ao n ana Onaoraki ni kabuta Massachusetts i Boston, Massachusetts, USA.
Ngke e karekea ana reirei ao ni kabubura ana utu, e kabaeaki Dr. Nelson bwa e na ibuobuoki n tain te Buaka i Korea bukina bwa a rangin ni kainnanoaki taokita man te taanga ni buaka. Ibukin ana reirei n te korokoro, e kanakoaki nako Washington, D.C., ike e a katea te iunite iaon te kakaae n te korokoro n te Walter Reed National Military Medical Tienta. N te 1953, katabeana ibukin te taanga ni buaka a korobukiia, e kabanea teuana te ririki n te Harvard Service n ana Onaoraki ni Kabuta Massachusetts i Boston. Ngkanne e kabanea ana PhD n ana Iuniwetiri Minnesota n 1954.
Ibukin tabetabena n ana reirei iaon bwainaoraki ao n ana mwakuri, e aki toki Dr. Nelson ni moanibwaia ana utu ni maiuna. Dantzel White Nelson e tei irarikina ao ni boutoka buuna n ana waaki ni kabane ana utu, te Ekaretia, rabakauna, ao n te taanga ni buaka. Aia reitaki, aia bobotaki ni boutokaia ao aia tangira bon te kairi mai eta ao te kairoro ae teimatoa ibukiia natiia aika 10—are iai inanona ruaman naati aine ao temanna te nati te mwaane. Aia reitaki “e rangin n tangira ao n rangin n ibuobuoki imarenaia,” ni kaineti ma te nati te aine Sylvia Webster. Aia kabanea ni uarereke, Russell Nelson Jr., e kauringnga, “e bon rangin ni mataata raoi ae a rangin n tangiriia bon irouia au karo.”3
E aki kantaningaaki, e mate Dantzel Nelson imwain aia bootaki ni kauringa aia ka 60 n ririki ni mare. Imwiin te tai ae rangin ni kamaroa, Unimwaane Nelson e mare ma Wendy Watson, te aine ae tuai mare mai imwaina are ana tikurii n te taokita, rabakauna n te Brigham Young Iuniwetiri, ao ana tangira ae riao nakon ana utu Nelson ae bubura e a tia ni karikia bwa te rao ae moan te nakoraoi ibukin Unimwaane ao Beretitenti Nelson.
“I kakoaua bwa e kaangaanga bwa ko na riki bwa kaain te utu ae raka iaon 200-kaaina ao n namakinna ae kanga raao ngkami aika kam rangin n reitaki,” e taku te nati te aine Sylvia. “E a tia Wendy ni karaoa te kekeiaki ao e a tia ni kamiimi.”4 Russell Jr.e reitia, “E a tia n riki Wendy bwa raona ae moan te tikiraoi nakoina. … I kona n noria bwa e kanga n tia ni katauraoia inanon ririki ibukin te mwakuri aei ao te wewete aei, ao mwakoron te bwai anne ae kakawaki bon Wendy inanon maiuna.”5
Ngkai e a tia ni koreaki aei, iai inanon ana utu Nelson 10 ataei, 57 tiibu, ao 116 tibutoru, ma 2 riki iaon kawaina. Ni kabane ake a tauraoi a ikotaki ni mweengaia aika kakaokoro ni katoa namwakaina ni bukamarui bongi ni bung ao koro n ririki.
“Ni Kabane Abanuea Iai te Tua Aika Anganaki”
Ngke e mena Russell M. Nelson n te reirei ni bwainaoraki, e reireinaki bwa akea te taokita ae na riinga buroon te aomata, bukina bwa ngkana e riingaki te buroo, e na toki ikeikena. Ti tabeua te ririki imwiina, ngke, Dr. Nelson ao raona ni kakaae a ribotina nakoraoin moan kabonganakin te mitiin ae karaoaki ibukin buroon-mamaan te kamea. Te mitiin ibukin te buroo-te mamaa e kabonganaki ibukin raraan te aoraki, ni kariaia te korokoro iaon te buroo ae a aki bwam. Te kukune aei iroun Dr. Nelson ao raona n reirei e waekoa ni kabonganaki nakoia aomata ao e a tia ngkai n raka iaon 1.5 te mirion buroo aika a tia ni kaukaki ni katoa ririki ni kabuta te aonaaba.
Te kairi mai ieta are e a karekea te kukune aei e roko nakon Dr. Nelson ngke e tabe n iangoi kiibu aikai n Reirei ao Berita aika Tabu:
“Ni kabane abanuea iai te tua ae anganaki. …
“Ao nakon abanuea nako a anganaki te tua; ao nakon tua nako iai tiaia naba ao bwai aika a kainnanoaki” (R&B 88:36, 38).6
E iangoia Dr. Nelson bwa ngkana e mwakuri, kamatebwai, ao n anga titiraki aika eti, ngaia ao kaain ana tiim a kona n reiakin tuua aika tautaekana te buroo ae maiu. “Bon rinanon te oota ni booki aika tabu ao ‘tangirakiia’ nakon te mwakuri ae kainnanoaki aei,” e taku, “bwa te rabakau ae korakora n te korokoro n te buroo n aron ae ti ataia n te bong aei e kabebeteaki ibukiu.”7
Rinanon maiuna, te konabwai aei ni kabonganai reirein te euangkerio e a tia ni kakabwaia Beretitenti Nelson, ana utu, te Ekaretia, ao te aonaaba. Bon mwakoron ana katauraoi ae kakawaki ibukin weteakina bwa te Abotoro ao ngkai bwa te Beretitenti n te Ekaretia.
N ana mwakuri ae bane arona iai, e waekoa ni karekea kinakina Dr. Nelson bwa te tia korokoro ao te tia kakaae iaon bwainaoraki. N te 1955 e butimwaea te mwakuri bwa te burobetia n te kakaae iaon te korokoro n ana Iuniwetiri Utah. Ikekei e karaoa te mitiin ni korokoro ibukin te buroo-mamaa are e kabongana ni karaoa te moan ni korokoro ni kauka te buroo i Utah—te moan n aeka ni korokoro i maeaon te Karaanga ae te Mississippi. E anga reirei ao e koroi mwakoro ibukin booki ni bwainaoraki aika mwaiti ao e raka iaon 70 beeba aika rinanoaki inanon booki tabeua. Imwain weteakina nakon te nakoa n abotoro, e karaoi e kaan 7,000 te korokoro.8
Irarikin rabakauna ni bwainaorakl, Dr. Nelson bon te tia reirei ae kairaki mai ieta ao te manatia ae mwaatai, ana konabwai ake e karikia bwa e na aki kakawaki n te mwakuri ni bwainaoraki ao ni kaokoroa imwiina n ana wewete n te Ekaretia.
“Taben te taokita, ni kairiiri, bon te anga reirei,” E taku Dr. Nelson. E reitia, “E mwakuri te taokita nakon ana kabanea n rietaata ni karinan ngkana e reireiniia ana aoraki te bwai ae bure ao tera ae kona ni karaoaki ibukina.9
E kaota te nano ae kukurei Dr. Nelson ao nanona ni kan anga reirei ao n te reirei n te mwananga nakon aaba itinaniku ni kaotaa ao n reirei kawain bwainaoraki. Ni buokia n anga reirei, e reirei taetae aika mwaiti, n raonaki ma te taetae ni Buranti, Botukare, Tiaman, Rutia, ao n Tibein bwa e aonga n reitaki raoi ao n reireiniia taokita ao taan kakaae n aaba riki tabeua. Imwiin kaeakin te boowi are e tuangiia iai kaain te taromauri Beretitenti Spencer W. Kimball (1895–1985) bwa ana reirei te taetae n Tiaina, Dr. Nelson ma kainnabana a waekoa ni kamatebwaia te taetae ni Mandarin. Ana konabwai n te taetae anne e kariaia bwa e na mwakuri ma te kaomiuniti i Tiaina, ike e anga reirei ao e karaoi korokoro, e kamaiua maiun temanna kaain Tiaina.10
Ukoukora Moa Abanuean te Atua
N aron kukurein Beretitenti Nelson ni koron bukin ana bwainaoraki, e katuka ana iango iaon te Uea ao Ana mwakuri. Angiia kaain te Ekaretia aki ataia ae e beku bwa te mitinare n te Tembora Tikuea man 1955 nakon 1965, ni kairiia irua man te aoa 4:00 nakon 5:00 n te bwakantaai ni katoa Kaabong. Aio ana tai teuana ae moan te tabetabe ngkai te tia korokoro. Imwiina e koreia bwa “n 1964, ti a tibwa waaki ni bwainaoraki n te kakaewenako n onea bwaibun te buroo. Mwaitin te mate e rikirake, ao te tai ae na kabaneaki nakoia aoraki n tatabemaniia e rangin ni korakora—e kania temanna-imwiin-temanna ibukiia aika mwaiti, aoa aika mwaiti, n tabetai ni katoabong.”11
Ibukiia aika mwaiti, te bwai anne e na aki kona ni karika te wewete ae na kabane tai. Tiaki ibukin Dr. Nelson. N te 1964, imwiin ae ngaia ao tabeman a intawiunaki bwa ana kona n riki bwa ana beretitenti te titeiki, ngkanne Unimwaane Spencer W. Kimball, n raonaki iroun Unimwaane LeGrand Richards (1886–1983) man te Kooram n Abotoro n te Tengaun ma Uoman, a tuangnga: “Ti namakinna bwa e tangiriko te Uea bwa ko na tararua te titeiki aei. Inanon ara intawiu aika mwaiti, ngkana e a tia aram n taekinaki te kaeka e na kangai: ‘O, e na bon aki rangin n raoiroi,’ ke “E aki reke ana tai,’ ke ni kauoua. E ngae n anne, ti namakinna bwa e tangiriko te uea. Ngkai ngkana ko namakinna bwa ko rangin n tabetabe ao n aki butimwaea te wewete, ngkanne anne bon am rinerine.’ …
“I waekoa ni kaekaa anne bwa te rinerine are e karaoaki n Aokati 31, 1945, ngke ngai ao Titita Nelson ti mareaki n te Tembora. Tia karaoa te motinnano n ‘ukoukora … moa Abanuean te Atua,’ ma a na raoiroi,’ n namakina te koaua raoi bwa bwaai ni kabane a reke iroura, are e a tia n berita iai te Uea. (Taraa Mataio. 6:33.)”12
Ana kariaia Dr. Nelson nakon te wewete arei e kamataata te bwai ae a tibwa atongnga Unimwaane Jeffrey R. Holland man te Kooram n te Tengaun ma Uoman “te nanorinano ae ti tebo ma te ataei ao bebeten ana onimaki Russell Nelson. … E bon nanorinano, bon ti tebo ma te ataei ae uarereke, ni karinan ni kabane ao inanon aia reitaki aomata ni kabane ae I a tia n noria inanona.”13
Unimwaane Kimball e angan Dr. Nelson te kakabwaia, bwa mwaitin te mate n irekereke ma aorakin bwaibun te buroo e na kerikaaki ao aron karaoana e na aki tangira kabanean ana tai ao korakorana ae bati.
“N te ririki are imwiina, tain kainnanoan te korokoro e kerikaaki, ao I a tia ni karekea te tai ae riai ni beku n te bwai anne ao nakoa riki wewete ake tabeua,” e taku Dr. Nelson. “Ni koauana mwaitin ara mate e bwaka nakon … te karinan ae moan te uarereke ao ni kariaiakaki, ao ni butimwaeaki. Ae kakaongora riki, anne te kabanea ni korokoro ae I karaoia ibukin Beretitenti Kimball waniua te ririki iwiina.”14
Tangiran ana mwakuri ao nakoana n te Ekaretia e nanonaki n ae e bon rangin ni uarereke ana tai ae mwaawa iai Dr. Nelson ni kabanea ni mweengana. E ngae n anne, e karaoi bwaai ni kabane ae kona ni karaoa buuna ao natiia ake 10 bwa moanibwai. N tainako ngkana e mena ni mweengana, e na katabetabea ana tai ni kabane nakon ana utu. N ni mwanangana aika bati ni katobibiia te aonaaba, e aki toki ni kaira kain abana ke temanna mai ibuakoia natina ma ngaia. Ngkai e rangin n tabeakiniia aia ataei Dantzel ngkana e a nako, e kakaitau ibukin nanona ae korakora nakoia ngkana e motirawa man ana mwakuri ao ana wewete. “E anga ana tai nakon kainnabana ao natina ngkana e a okira mweengana! n te taina e tuanga Beretitenti Harold B. Lee (1899–1973), ngke n te tai anne ngaia te Beretitenti n aia Kooram Abotoro n te Tengaun ma Uoman.15 Beretitenti Lee e aki toki ni kaoka te rongorongo aei ngkana e reireiniia taan kairiiri n te nakoanibonga aika rangin n tabetabe bwa ana kabanea aia tai iaoia aia utu.
Irirakin te Burabeti
Ngai te tia kakoaua ao te tia iriiri ae uarereke n te bootaki ae kakawaki ni maiun Dr. Russell M. Nelson ao kain abana ae Dantzel. E riki aei bwa mwakoron au moan ni bowi ma ana utu Nelson n te 1965, e raka iaon 52 te ririki n nako. N rongorongon maiuna, Dr. Nelson e taekina arona n riki bwa te burobetia n te korokoro ao te tia babaire n te Tetabo ni Korokoro n te Cardiovascular ao Thoracic n te Chicago Iuniwetiri. Te bwai n tangira aei, e koreia, “e katauraoi bwaai n reirei nakoiu n te kawai n ibuobuoki n te mwane, te tabo ni kakaae, te tabo ni korokoro, ao aia boutoka taan ni mwakuri are ana kakoroa nanon te mii n te aeka n reirei ae onoti. Te bwai n anainano riki teuana, te bwaintangira e irianaki ma aua te ririki n te kaoreti ibukiia natira ni kabane ake ruaman n te tabo n reirei are a rineia, ma kabane mwane ni kabane a na kabwakaaki man te Chicago Iuniwetiri.” Te aetuwaitia n te reirei e tuanga Dr. Nelson, “Teuana bukina ngkai ti tangiriko bukina bwa ti ataia bwa ngkoe kaain te Moomon ae ko tikiraoi. Ti tangiriko bwa ko na tia reirei n ara iuniwetiri. Ti kainnanoiko ikai bwa ko na uota te mwaaka nakon te Iuniwetiri aei ae e kona ni uotia te Moomon.”16
Ngkai mwakoron ana kateirake ae kawaekoa iroun te taokita ae moan te tikiraoi aei, te aetuwaitia e tareboniai ibukin au ibuobuoki n ana nanon Nelsons bwa e na mwaing nako Chicago. Ngai ngkanne bon te burobetia n te tua n ana Iuniwetiri Chicago ao e kina te aetuwaitia n te bwainaoraki bukina bwa ti uaia ni mwakuri n ana komete n tararua te iuniwetiri. E tuangai te aetuwaitia bwa ti na anaia ana utu Nelson n amwarake ma ngaia ni mweengara. E kaungaai bwa N na tuangiia taekan te Ekaretia i Chicago ibukina bwa e ataia aio bon e bon rangi ni kakaawaki iangoana irouia.
Bwa e aonga kainnabau are e a tia ni mate, June, ao ngai tina kaitibo ma Dantzel ao Russell Nelson ao ni katairiki ma ngaiia ao ni maroro ma ngaiia ni mweengara i Chicago n te Taabati, Nobembwa 21, 1965. Ti karaoa ara kabanea n tamaroa n anainanoia bwa a na mwaing nako Chicago. I ataia imwiina man rongorongona bwa a “bon rangi n anaaki nanoia n te iango aei ao a tia naba n rinea mweengaia n teuana te mweenga i Chicago are [a] kona ni kaikawaia iai [aia] utu.”17
Tera are e riki imwiina bon teuana te kabwarabwara n aron ana kaunga te Uea ni kaira ana babaire ao ana katauraoi Russell M. Nelson. Bon i Salt Lake City, e kakaea te reirei mairoun Beretitenti David O. McKay (1873–1970) bwa e na kaira Nelsons n aia babaire ae rang kakaawaki. Te burabeti e tataro, ao te kaeka are e roko: “Tiaki.”
Beretitenti McKay e taku: “Ko a kaman maeka n te kaawa ae moan te tamaroa n te aonaaba. Ko a tia ni karekea maiu are e aki kona ni kabotauaki n taabo nako n te aonaaba. Ikai natim aine a na bon mwaneaki n te otabwanin ae moan te tamaroa are e kona n reke irouia. A rang kakaawaki iroum nakon kinaakim n taai aika a ana roko iroum man Iuniwetirii nako. Tiaki, Tari Nelson, am tabo bon ikai n te kaawa ae Salt Lake. Aomata a na roko ni kawariko ibukina bwa ko mena ikai. I taku bwa ko riai n aki nako Chicago.”18
Ni kaonaki n te onimaki, Dr. Nelson e rawa ni butimwaea te tibwanga ao e tiku i Salt Lake City. Ikekei, n ririki ake imwiina, e karaoa ana korokoro n te buroo ao e kabwabwaki maiuia aika a mwaiti ake a kakaitau, n ikotaki ma Beretitenti Kimball, Unimwaane Richard L. Evans (1906–71), Beretitenti Boyd K. Packer (1924–2015), ao tabeman riki angiia mataniwi n te Ekaretia ao kain aia utu.
Irou ma June, te boowi are i Chicago bon te moan ao te kabanea ni kakawaki n iraorao ma Russell ao Dantzel Nelson. Onoua te ririki imwiina e keerikaaki man nakoana te beretitenti n te titeiki ao e weteaki bwa te Beretitenti ni Kabuta n te Reirei n Taabati. Inanon te ririki naba anne, I rineaki bwa te Beretitenti n te Brigham Young University. Inanon ririki aika a mwaiti, ti kaai ni beku n te Kooram n Abotoro n te Tengaun ma Uoman, ao ngkai ti a kaai ni beku n te Moan Beretitentii inanon te iraorao are e moanaki mai Chicago imarenaia uoman taan wanawana ao buuia 52 te ririki n nako.
Bitakin Nano
N Eberi 7, 1984, Dr. Nelson e kamatoaki bwa te Abotoro ao e katabuaki bwa te membwa n te Kooram n Abotoro n te Tengaun ma Uoman n Abotoro. “N te tai teuana ae kimototo,” e taku, “te bwai ae boboto man abwi te ririki n nako inanon bwainaoraki ao korokoro e bitaki bwa N na kabanea bongin maiu ae bwanin iaon au beku nakon au Uea ao te Tia Kamaiu, Iesu Kristo.”19
Ni weteakina nakon te nakoa n abotoro, Unimwaane Nelson e katanoata, “Te mwakuri are Ia kabaeaki inanona bon moan te kakaawaki n te aonaaba. E bane ni kairaki raoi, e kakoroaki bukina, ao e kakaewenako. Ao I riai ni karaoa au kabanea n tamaroa, ibukina bwa N na bukintaeka ibukin te mwakuri aei.”20
Man te tai are e riki iai n Abotoro, ao ni Beretitenti n te Kooram n Abotoro n te Tengaun ma Uoman man 2015, Beretenti Nelson e a tia n reitinako ni mwamwanga n te aonaaba—n tibwauai taeka n te maiu are akea tokina ao ni bitii naano. Teuana man moan tibwangana bwa e na kauki mataroa i Mainikun aban Eurobe nakon te euangkerio. “Inanon …nimaua te ririki, I karaoi mwananga aika 27 nakon aba aika 31 i Eurobe,” Beretitenti Nelson e taekinna. “Imwain maten Beretitenti [Ezra Taft] Benson, … I [a] kona n ribooti nakoia bwa ti a tia ni katiai tibwangara: ti a tia ni katea te Ekaretia n aban nako Eurobe Mainiku.”21
Beretitenti Nelson e a tia naba ni katabui 27 aba ibukin tataekinan te euangkerio, n ikotaki ma Bulgaria, Croatia, El Salvador, Ethiopia, French Polynesia, Kazakhstan, ao Russia. N teuana te tai, n abwakin te bong aika aua, e katabui aba aika a maenako aika onoua.22 N nakoana bwa te abotoro e a tia ni kawarii aba aika 133 mwaitiia.23
Ngkai e riki bwa kain te Kooram n te Tengaun ma Uoman, Unimwaane Russell M. Nelson e beku inanon ririki aika abwabwaki bwa te tia babaire ni katoai teniua kiingin kauntira: Mitinare, Tembora ao Rongorongon te Utu, ao Nakoanibonga ibukin Kakoroan Bukin Mooti (ngkai Nakoanibonga ao te Utu).
Te Ekaretia e a rinanon bitaki aika mwaiti aika kakaawaki n ana ririki Unimwaane Nelson inanon te Koorom n te Tengaun ma Uoman, are e a tia ni beku iai iaaia niman Beretitenti n te Ekaretia. Man 1984, te Ekaretia e a tia ni kataboroa mwaitin buburana, man te aekaki ae 6 te mirion kaina nakon e raka iaon 16 te mirion. Te Kooram n Abotoro n te Tengaun ma Uoman ao te Moan Beretitentii a tia ni kaotinakoi uoua Katanoata aika bwainaki: “Te Utu: Te Katanoata nakon te Aonaaba” inanon 1995 ao “Te Kristo ae Maiu” n 2000. Mwaitin tembora aika mwakuri e rikirake man 30 inanon 1984 nakon 159 inanon 2017. Inanon 2010, ngke e weteaki Unimwaane Nelson bwa te tia babaire ni Kauntira ibukin Kakoroan Mooti ibukiia Mitinare, te Ekaretia iai mwaitii aika 58,000 ana mitinare. Ngkai, iwmiin te rikirake ae korakora ngke e kauarerekeaki riki te ririki ni mwakuri, e a tiku iaon te mwaiti ae 67,000.
Anua aika Uaana
Angiina ni bwaai aika a tia ni kaotaki ibukin rongorongon Taokita, Unimwaane, ao n te tai aei Beretitenti Nelson bon rekooti aika a kakaawaki irouia te botanaomata. N te tai aei N na taekin tabeua anuana aika a raraoi ake I a tia n noori n ririki aika a nako.
Te moan, Russell M. Nelson bon te aomata ae rang tamaroa ao te rao ao te irekereke ae tikiraoi. E aki kabwaka ana akoi ao ana nanoanga n ana reitaki ni kabane ma aomata. Bon te banna ni katoto ae moan te tamaroa, mwakuri korakora ao n taratara raoi ni karaoi tibwangana—utu, Ekaretia, ao n nakoana. Ao bon te aomata ae kaunga raonakina.
N arona ni kairiiri, n tainako e kukurei ao e iraorao ao e beebete kawarana. Anne te anua ae rang n tatangiraki irouia taan kairiiri aika a mwaane. N raonakina, ti aki kona n rawa n uotarake te maroro ke te namakin are e na tabeaianga iai. Ti aki kona ni maaku ni maroro ma ngaia ni bwaai nako. Beretitenti Nelson e butimwaai n tainako, e kakai kawaraki, ao e beebete kawarakina ibukin te marooro.
Ni karaoan ana babaire, Beretitenti Nelson e tabeaianga iaon mwiina aika ana riki. E rang raoiroi ana iango n rinanoi mwiina aika a na kona n riki man babaire ke tua ke karaoan reirei iaoia kurubu aika kakaokoro ke membwa—te roro, kairake, aike aki kakaonimaki, mataniwi n Ekaretia, ao tabeman. I a tia n noorii anua akanne irouia taan kairiiri tabeman, ma ana taratara Beretitenti Nelson iaon aei e bon rianako. Tao e nako man ana taneiai ngkai te taokita are e aki kona n anga te bwainaoraki ibukin bwain rabwatan te aomata n aki iangoa rootakin itera ake tabeua.
Beretitenti Nelson bon te tia anga tibwanga ae rang tamaroa, e rang nakoraoi riki n aei nakoia angiina taan kairiiri aika Ia tia n nooria n rabakauia ao n ana itera te Ekaretia. Anne naba tao bon ibukin rekerekena ma te mwakuri ni korokoro, are e karaoa te mwakuri ae onoti imwiin (ao imwaia) tabeman n ni karaoa tabeia.
Teuana naba anuana ae kakaawaki Beretitenti Nelson bon ana tataonaki n nano. E totokoi kauntaeka ngkana e kabwaranakoa te kanganga ke ni karaoan katiaan bwaai. E iangoraoi ni karaoan te mwakkuri ni karaoan “tia katia moa anne n te tai aei” imwain ae e kariaia te tai ae uarereke bwa e na nooria ngkana e nakoraoi karaoan ibon irouia. Te anua anne e na rang kakaawaki n ana tai ni kairiiri, n ai aron uoua ao te iterana te ririki are e riki iai bwa te Beretitenti n te Kooram n Abotoro n te Tengaun ma Uoman.
Ni kamoamoaan ana tataonaki n nano Beretitenti Nelson, I riai naba ni kamoamoai anuana n okoro. E aki kona n ae e na aki karaoa te babaire. Ngkana e eti ma te tai ao te bwai e a tauraoi ibukin te babaire, e karaoa raoi te babaire ma te babaire raoi. Iai te nano ae raoiroi irouna n te bwai ae kainnanoa te taotaonaki n nano ao babaire riki ao ngkana ti riai n tii rinerine ibuakona bwaai aika a tei ao ni waaki nako ma ana mwakuri te Uea. Rekerekena ma te aro ni kairiiri e tatangira anne.
Beretitenti Nelson bon te tia ikoikotiia aomata. E uoti taratara aika a kakaokoro bwa a na booraoi ao aomata aika kakaokoro bwa a na katiteuanaaki. Ai tamaroara anua aikai ibukin te tia kairiiri irouia membwa aika a kabaeaki nakon te reirei ae titebo mai karawa ma e roko man katei ao aroaro aika kakaokoro.
Russell M. Nelson iai ana bwaintangira n reiti tautaeka aika a kakaokoro n aron ae I a tia n nooria. E kabonganai ni waaki n nakoana, riki i China. Mai imwiin weteana nakon te Tengaun ma Uoman, e a tia ni karekei tibwanga nakon te Ekaretia i Mainikun Eurobe teuana imwiin teuana n te aro ae kamimi. N raonaki ma anne, e a tia ni kawarii aba aika kakaokoro aika 133 mwaitina n riki bwa ana toro te Uea. Ai kamimira te katauraoi ibukin te tabo ae korakora are e a tia ngkai ni weteaki nako iai!
Teuana naba anuana ae korakora Beretitenti Nelson—ae kakubanako irouia tabeman—bon konabwaina ni koroboki. Ana reitaki n te koroboki bon katoto n te kamatata, ao rinanoan aia koroboki tabeman e bon rangi n ibuobuoki n tainako. Kain te Tengaung ma Uoman a karekei kaotiango ibukin katamaroa inanon koroboki ni maroro aika a kakaawaki. Ni karaoan anne, Ia tia n reiakinna bwa ana kaotinako temanna e aki tamaroa riki nakon au maroro ni kabotauaki ma Beretitenti Nelson. Ngkai temanna ae e a tia ni kabane maiuna n nakoana ni mwakuri ma taeka, I rang mimi n te kanakoraoi ae bon rang nakoraoi irouia temanna ae nakoana ni maiuna e mwakuri ma taian rabwata. E rau nanou n reiakinna bwa tamaroan ana koroboki bon mwiin te mwakuri korakora. N te taina, inanon te bubuti ibukin kamatebwaian teuana ana koroboki, I nooria bwa ai ana kawaniua n tai ni koreia. Ngke arona I a kaman ata tamaroan ana rekooti n rongorongon nakoana, N na bon aki mimi bwa akea riki ae tamaroa ana koroboki irouia te Kooram n te Tengaun ma Uoman.
Angiina a bon rang ni mimi n ana ririki ara burabeti ae boou—93! Angiina mai irouia ake a mwakuri ni kaan ma ngaia a rang n tabeaianga ti n aia mwakuri ni karokoia irouna. E rang kakukurei bwa e mwamwakuri, marurungina ao n ana iango. Ana ururing e rang n tamaroa. Ana tikii n tabetai e karako ana motirawa. E bon kabongana naba ana kai n tinoo, ni kauoua n tabo ni buti ao irouia naba kain rarikina.24 I a tia n rinanon korakorana ae akea tiana ni katoa Kaabong koraki. Ngkana e bane ara boowi n te Tembora i Salt Lake, tabeman a toka n te ereweita nakon te burooa are inano ao tabeman a rianna rikaaki tabeua te kaintamwarake man te ruu are mai eta. Beretitenti Nelson n tainako e kawaekoa n ruo man te kaintamwarake. N tainako I kataia ni karokoai irarikina ma I aki kona ni karaoia.
Kabaeaki nakon te Tia Kamaiu
E taku Beretitenti Nelson bwa, “Ana mwakuri n ibuobuoki te Abotoro ni katoa bong bon te bong n reiakinaki ao ni katauraoi ibukin riki mwioko n taai aika a na roko.”25 Irouna, te tai ni katauraoi ni kaira te Ekaretia n te tai aei e a toki, ao e a tia ni karekea rabunan te Beretitenti n Ana Ekaretia Iesu Kristo ibukiia Aika Itiaki ni Boong aika Kaitira. Tera ana katauraoi are e kairiira bwa tina kantaningaia n ana tai ni kairiiri?
Ae rang kakaawaki irouna bon kabaeakina nakon te Uea Iesu Kristo, are ngaia atuun Ana Ekaretia. N aron are e taekinna Beretitenti Nelson n ana rongorongo n Tianuare, e taekinna mai imwaina, “Tina … reitinako n ukoukora Ana kantaninga ao n iriiria.”26 Inanon te tai aei, ana reirei ae anainano Beretitenti Nelson e kanikinaai atuun maroro aika a kona ni maroroakinaki ibukin katuruturuana.
N tain te maungatabu ni kabuta n Okitobwa 2017, Beretitenti Nelson e kauringiia kain te Ekaretia kakawakin ana Boki Moomon ae moan te korakora. E tibwaua mwiin ana kamatebwai n ana Boki Moomon, n ikotaki ma rinanon bwaai ake e kabwarabwara ana Boki Moomon, tera ae kakoaua iai, tera are e kamatoa n aki kakoaua, tera are e kakoroa bukina, tera are e kabwarabwara, ao tera are e kaotia. E kaungaia membwa bwa a na kamatebwai ao n iangoa te boki ni katoabong.27
N Tianuare 16, 2018, uoua te bong imwiin kamatoakina bwa te Beretitent n te Ekaretia, e katanoata bwa te Moan Beretitentii e na moana ana mwakuri “man te toki n te iango.” Te “kouru” bon kamaiuaia aomata nako ao te kabaeaki irouia utu n ana auti te Uea. “Ibukin anne, ti a taetae nakoim n te bong aei man te tembora,” Beretitenti Nelson e taekinna man reitan te Tembora n te Salt Lake Temple.
Te kouru ae ti bane ni uaiakinna bon te entaute ma te mwaaka n ana auti te Uea, ni kabaeaki bwa utu, kakaonimaki nakon berita aika a karaoaki n te tembora are e katauiira ibukin ana bwaintituaraoi te Atua ae te kabanea n tamaroa—anne are bon te maiu are akea tokina. Otenanti n te tembora ao berita aika tabu aika ko karaoi ikekei bon kiing ni kakorakorakin maium, am mare ao am utu, ao am konabwai ni kaitarai ana mwakuri te tia kakaitara. Am nebonebo n te tembora ao am mwakuri n ibuobuoki ikekei ibukiia am bakatibu e na kakabwaiako ma rikiraken am kaotioti ao te rau ao e na karikirakea am motinnano n teimatoa iaon te kawai ae e a tia ni Beritanaki.”28
Beretitenti Nelson e karaoa te kakao nakoia aika a Itiaki bwa a tiku iaon kawain te berita ae tabu:“Kabaeakimi ni ira te Tia Kamaiu man karaoan te berita ae tabu ma Ngaia ao ni kawakini berita akanne e na kauki mataroa nakon kakabwaia ni kabane ao tibwanga ake a tauraoi ibukiia mwane, aine ao ataei n tabo nako.” Nakoia naake a kiitana te kawai anne, e taku: “I kaoi ngkami ma te kantaninga ni kabane inanou n taiaoka n oki. N ami tabeaianga nako, n ami kangaanga nako, iai nnem n aei, n ana Ekaretia te Uea. Ngkoe ao te roro aika a tuai bungiaki a na kakabwaiaaki n am mwakuri ngkai n oki nakon te kawai ae e a tia ni beritanaki.”29
Aio naba te kanikina ae kakaawaki: “N koroboki aika a tabu ake a tia n riki bwa te rongorongo ae maiu irou bon man te mwakoro ae 88 n Reirei ao Berita aika a tabu, are e taetae iai te Uea, ‘N na kawaekoa au mwakuri nakon taina,’” Beretitenti Nelson e taekinna. “Ao Ia tia ni maiu … n noora kawaekoaan aei.”30 N te tai aei e na kairia.
Beretitenti Russell M. Nelson e kakoaua n tainako bwa Iesu Kristo bon natin Tamara are i Karawa ao koauan ana baire ni kamaiu ao Natina ae tangiraki are e a tia n anga ni kauringiira ao ni kairiira. Ngkai Beretitenti Nelson e kaira te Ekaretia nakon taai aika a na roko, Aika Itiaki ni Boong aika Kaitira a kona ni mweengaraoi n ataia bwa e na kairiia ni kaineti ma te kantaninga mai karawa. “I katanoata nanou ae korakora nakon te Atua Tamara ae Akea tokina ao nakon Natina, Iesu Kristo,” e taku. “I kinaia, I tangiriia, ao ni berita bwa N na beku Ibukiia—ao ngkoe—ma nikiran ikeikeu ni kabane inanon maiu.”31
I tangira ana toro te Uea, au irekereke n te tai ae maan ao raraou, Beretitenti Russell M. Nelson. N raonaki irouia raora aika kain ana Ekaretia Iesu Kristo Ibukiia Aika Itiaki ni Boong Aika Kaitira, I kawakin ana reirei ao n ingainga nakon ana kairiiri ae anainano n riki bwa ara burabeti. I kakoaua bwa e a tia ni weteaki iroun te Atua bwa e na kaira te Ekaretia n ara bong.