Parau tumu nō te aupurura’a, Fepuare 2019

Fa’ahotura’a i te aumihi nō te aupurura’a

E fa’ateitei te aupurura’a. E nehenehe tātou e fa’ateitei ia vetahi ’ē ’a tāmata ai tātou i te hāro’aro’a i te mea tā rātou e ora nei ’e te fa’a’itera’a ’ua ineine tātou nō te fa’aruru i te reira ’e o rātou.

Nō te mea tē hina’aro nei tō tātou Metua i te Ao ra ’ia riro tātou mai iāna te huru, te mau tāmatara’a ’o tā tātou e fa’aruru nei i roto i teie orara’a e nehenehe e riro mai ’ei rāve’a nō te ha’api’ira’a, mai te mea e hina’aro tātou e ti’aturi iāna ’e ’ia fa’aea noa i ni’a i te ’ē’a. Tē vāhi fifi rā, te fa’aeara’a i ni’a i te ’ē’a e nehenehe e riro mai ’ei mea ’eta’eta, mai te mea tē ’ite ra tātou ’o tātou ana’e i mua i teie mau tāmatara’a.

’Aita roa rā tātou i ’ōpua e haere ’ōtahi noa nā ni’a i te ’ē’a. ’Ua fa’aoti te Fa’aora i te aumihi maita’i roa, ma te poura’a mai i raro a’e i te mau mea ato’a, ’ia ti’a iāna ’ia ’ite nāhea i te tauturu ia tātou i roto i tō tātou mau ’ati ’e mau paruparu (hi’o Alama 7:11–12 ; Te Parau Ha’api’ira’a ’e te mau Parau Fafau 122:8). Tē ti’aturi nei au ē e pe’e tātou tāta’itahi i tōna hi’ora’a ’e e fa’a’ite ato’a i te aumihi. ’Ua fafau te mau melo tāta’itahi o te ’Ēkālesia ’ia « ’oto ’a ’oto ai te feiā ’oto ra ; ’oia ïa, ’e ’ia ha’amahanahana ia rātou i tei au ’ia ha’amahanahanahia » (Mosia 18:9). Noa atu tō tātou iho mau tāmatara’a, tē ha’api’i nei te mau pāpa’ira’a mo’a ia tātou ’ia fāriu atu i rāpae ’e ’ia fa’ateitei i te rima tautau ra i raro, ’e e [fa’aitoito] i te mau turi ’āvae paruparu ra » ’e e « ha’amanina ho’i i te ’ē’a o tō ’outou ’āvae, ’ia ’ore te piri’o’i ’ia mā’o’i roa » (Hebera 12: 12–13 ; hi’o ato’a Isaia 35:3–4 ; Te Parau Ha’api’ira’a ’e te mau Parau Fafau 81: 5–6).

’A rave ai tātou ia vetahi nā te rima, vaiiho ia rātou ’ia ha’api’i nō ni’a ia tātou, ’e e haere nā muri iho ia rātou, e tauturu tātou ia rātou ’ia fa’aea noa i ni’a i te ’ē’a maoro ri’i a’e ’ia ti’a i te Fa’aora ’eiaha noa e fa’afāriu mai ia rātou—te hō’ē o te mau ’ōpuara’a tumu nō te aupurura’a—nō te fa’aora ato’a rā ia rātou (hi’o Te Parau Ha’api’ira’a ’e Te mau Parau Fafau 112: 13).

E aha te aumihi ?

Te aumihi ’o te hāro’aro’ara’a ïa i te mau ’āehuehu, te mau mana’o ’e te huru o te tahi ’ē atu mau ta’ata nā roto mai i tō rātou hi’ora’a ātea maori i tō tātou iho.¹

E mea faufa’a ’ia aumihi tātou i roto i tā tātou mau tauto’ora’a nō te rave i tā tātou aupurura’a i pīha’i iho ia vetahi ’ē ’e ’ia fa’aoti i tā tātou fā ’ei taea’e ’e ’ei tuahine aupuru. E fa’ati’a te reira ia tātou ’ia tu’u ia tātou i te ti’ara’a o te tahi ’ē atu ta’ata.

Haerera’a nā roto i te ti’ara’a o te tahi ’ē atu ta’ata

Tē fa’ati’a ra te ’ā’amu nō te hō’ē ta’ata feiā mo’a i te mau mahana hope’a nei māmahu, pinepine e pārahi i te parahira’a hope’a o te fare purera’a ōna ana’e. I te pohe-tā’ue-ra’a te hō’ē melo nō te pupu peresibutero, ’ua hōro’a te ’episekōpo i te mau ha’amaita’ira’a autahu’ara’a nō te tāmahanahana i te mau melo o te ’utuāfare o te peresibutero. ’Ua ’āfa’i mai te mau tuahine i te mā’a. ’Ua haere mai te mau hoa ’e te mau ta’ata tupu mana’o here e fārerei i te ’utuāfare ’e ’ua parau, « e parau mai e aha tā mātou e nehenehe e rave nō te tauturu ia ’outou ».

’E i muri iho rā i taua mahana ra, ’ua haere mai teie ta’ata māmahu e fārerei i te ’utuāfare, ’ua pātē ’oia i te oe ’e i te haerera’a mai te vahine ’ivi, ’ua parau noa ’oia, « ’ua haere mai au e tāmā i tō ’outou tia’a ». I roto i te tahi tau hora, ’ua tāmāhia te mau tia’a ato’a o te ’utuāfare ’e ’ua fa’a’ana’anahia nō te taime hunara’a. I te sābati i muri iho, ’ua pārahi te ’utuāfare o te peresibutero tei pohe i pīha’i iho i te ta’ata i te pārahira’a hope’a.

Teie te hō’ē ta’ata tei pāhono i te hō’ē hina’aro i mana’o-’ore-hia. ’Ua ha’amaita’ihia rātou ’e ’ōna nā roto i tāna aupurura’a arata’ihia e te aumihi.

Nāhea e ti’a ai iā’u ’ia fa’ananea i te aumihi ?

E au ra ē ’ua fāna’o vetahi i te tārēni o te aumihi. Nō te feiā rā e fifi nei i te parau nō te aumihi, tē vai ra te parau ’āpī. I te roara’a o nā 30 matahiti i ma’iri, ’ua tuatāpapa hō’ē numera rahi o te feiā mā’imi i te aumihi. Noa atu e rave rahi o rātou tei paraparau i te tumu parau ma te mau mana’o ta’a ’ē, te rahira’a o rātou ’ua parau ē e nehenehe te aumihi e ha’api’ihia.²

E nehenehe tātou e pure ’ia roa’a te tārēni o te aumihi. Nō te ha’amaita’i atu ā, e mea tītau-ato’a-hia ’ia hāro’aro’a maita’i i te terera’a o te aumihi. ’Ua fāri’ihia te mau mana’o i muri nei ’ei mau tuha’a mātāmua nō te aumihi.³ Noa atu e tupu pinepine teie mau ’ohipa mā te mana’o-’ore-hia tē tupu ra rā te reira, te ’ite-mau-ra’a e hōro’a mai te reira ia tātou i te fāna’o ’ia ’ite i te mau rāve’a nō te fa’ananea atu.

1.Hāro’aro’a

E tītau te aumihi i te tahi hāro’aro’ara’a i te huru orara’a o vetahi ’ē. Hau atu tō tātou hāro’aro’ara’a i tō rātou huru orara’a, hau atu i te ’ōhie ’ia ta’a e aha te mea tā rātou e mana’o ra ’e te mea tā tātou e nehenehe e rave nō te tauturu atu.

E mau ravera’a faufa’a roa te fa’aro’o-maita’i-ra’a atu, te uira’a atu i te mau uira’a ’e te fārereira’a atu ia rātou ’e ia vetahi nō te hāro’aro’ara’a i tō rātou huru orara’a. Ha’api’i hau mai nō ni’a i teie mau mana’o i roto i te mau parau pāpa’i nō ni’a i te parau tumu nō te aupurura’a :

• « E pae ’ohipa e rave te hō’ē ta’ata e fa’aro’o mai ra i tā ’oe parau », Liahona, Tiunu 2018, 6.

• « Paraparau nō ni’a i tō rātou mau hina’aro », Liahona, Setepa 2018, 6.

• « E fa’a’ohipa ia vetahi ’ē i roto i te aupurura’a—mai te mea e tītauhia », Liahona,Atopa 2018, 6.

’A ’imi ai tātou ’ia hāro’aro’a, e mea ti’a ia tātou ’ia rave i te taime nō te ta’a maita’i i te huru o tō rātou fifi ta’a ’ē, maori i te ravera’a mai i te mau mana’o tei fa’atumuhia i ni’a i te tahi tei fāri’i i te hō’ē ā ’itera’a. ’Aita ana’e, e nehenehe tātou e manuia ’ore ’e e vaiiho ia rātou ’ia ’ite ē ’aita rātou i hāro’aro’ahia.

2.’A feruri na

I roto i tā tātou mau tauto’ora’a nō te ha’apa’o i tā tātou fafaura’a ’ia ’oto ’e te feiā e ’oto ra ’e ’ia tāmahanahana ia rātou i tei au ’ia tāmahanahanahia, e nehenehe tātou e pure nō te Vārua Maita’i ’ia tauturu mai ia tātou ’ia hāro’aro’a i te mea tā te hō’ē ta’ata e putapū ra ’e e nāhea tātou i te tauturu.⁴

I te taime ’ua hāro’aro’a tātou i te huru o te hō’ē ta’ata, tātou tāta’itahi—e tupu ’ōhie noa ānei ’aore rā ’aita—e nehenehe e fa’a’ohipa ’ia feruri ’aore rā ’ia putapū i roto i teie huru ’ohipa. E tauturu te hāro’aro’ara’a i teie mau mana’o ’e teie mau ’āehuehu, ’oia ato’a te mau a’o a te Vārua Maita’i, ’ia arata’i i tā tātou pāhonora’a i tō rātou fifi.

’A roa’a ai ia tātou i te hāro’aro’a i te huru orara’a o vetahi ’ē ’e ’ia feruri i te mea tā rātou e putapū ra, e mea faufa’a roa ’eiaha e ha’avā ia rātou ma te tano ’ore (hi’o Mataio 7:1). ’Ia fa’ahapahia te hō’ē ta’ata tei ō atu i roto i te fifi, e nehenehe e arata’i atu ia tātou ’ia tāu’a ’ore i te ’oto i fa’atupuhia e te fifi.

3.Pāhono

E mea faufa’a roa te huru o tā tātou pāhonora’a nō te mea nā te reira e fa’a’ite i tō tātou aumihi. Tē vai nei e rave rahi huru nō te fa’a’itera’a i tō tātou hāro’aro’ara’a ma te parau ’e te parau-’ore-ra’a. E mea faufa’a roa ’ia ha’amana’o ē e ’ere roa tā tātou fā i te fa’a’āfarora’a i te fifi. Pinepine, te fā ’o te fa’ateitei noa ’e te ha’apūaira’a ma te fa’a’ite ia rātou, ’aita rātou i vai ’ōtahi noa. Te aura’a mau, « ’ua ’oa’oa roa vau i tō ’oe paraura’a mai » ’aore rā « ’ua hepohepo roa vau. E mea māuiui mau ».

I roto i te mau huru ato’a, e mea mau tā tātou pāhonora’a. ’E i te taime tano, e fa’ati’a te pāruru ’ore ia vetahi ’ē ’ia ’ite i tō ’outou iho mau paruparu ’e te pāruru ’ore e fa’atupu i te hō’ē aura’a faufa’a rahi o te tū’atira’a.

Anira’a ’ia ’ohipa

’A feruri ai ’outou i te mau huru orara’a o te feiā tā ’outou e aupuru ra, ’a feruri tei roto ’outou i tō rātou huru orara’a ’e e ’ite mai ’outou i te mea maita’i a’e ’āhiri tē ti’a ra ’outou i tō rātou ti’ara’a. E pure nō te hāro’aro’a e aha tā rātou e putapū nei ’e ’ia pe’e ia rātou. E pāhonora’a ’ōhie tā ’outou, e aura’a rā tō te reira.

© 2019 nā Intellectual Reserve, Inc. All rights reserved. Nene’ihia i te Fenua Marite. Parau fa’ati’a nō te reo peretāne : 6/18. Parau fa’ati’a nō te ’īritira’a : 6/18. ’Īritira’a nō Ministering Principles, January 2019. Tahitian. 15763 895

Fa’ata’ara’a

1. Hi’o W. Ickes, Empathic Accuracy (1997); ’e M. L. Hoffman, Empathy and Moral Development: Implications for Caring and Justice (2000).

2. Hi’o, ’ei hi’ora’a, Emily Teding van Berkhout ’e John M. Malouff, « The Efficacy of Empathy Training : A Meta-Analysis of Randomized Controlled Trials », Journal of Counseling Psychology (2016), 63(1), 32–41.

3. Hi’o, ’ei hi’ora’a, Brené Brown, I Thought It Was Just Me (But It Isn’t) (2008); Theresa Wiseman, « A Concept Analysis of Empathy », Journal of Advanced Nursing (1996), 23, 1162–67; ’e Ed Neukrug and others, « Creative and Novel Approaches to Empathy: a Neo-Rogerian Perspective », Journal of Mental Health Counseling, 35(1) (Tēnuare 2013), 29–42.

4. Henry B. Eyring, « Te Fa’aa’o », Liahona, Mē 2015, 18.

’Ua aupuru ’o Iesu Mesia ma te aumihi

I tō te Fatu fāra’a i te ’āti Nephi, ’ua ha’api’i ’oia ia rātou e tae noa atu ’ua ’ite ’oia ē, i roto i tō rātou huru i teienei, ’aita rātou e nehenehe e māramarama i te mau mea ato’a tāna i ha’api’i ia rātou. ’Ua ’ite rā ’oia ē ’aita rātou i hina’aro iāna ’ia haere.

’Ua pāhono ’oia ma te fa’aeara’a i te ha’api’i ia rātou ma te fa’a’itera’a i te ’evanelia nā roto i te aupurura’a i tō rātou mau hina’aro pae tino—te anira’a ia rātou ’ia ’āfa’i mai i te feiā ma’i, te hāpepa, te matapō, ’e te ’ō’ore. ’Ua fa’aora ’oia ia rātou. I muri iho, ’ua pure ’oia nō rātou ’e ’ua aupuru i tā rātou mau tamari’i, mā te pārahira’a i pīha’i iho ia rātou tāta’itahi nō te ha’amaita’i ia rātou.

E aha tā tātou e ’apo mai nā roto mai i te hi’ora’a aumihi o te Fa’aora i roto i te aupurura’a i te ’āti Nephi ?

’Ua fa’aineinehia te mau tuha’a parau o te « Mau parau tumu nō te aupurura’a », nō te tauturu ia tātou ’ia ha’api’i mai nāhea i te ’atu’atu te tahi i te tahi—’eiaha rā nō te vauvau atu ’ei parau poro’i i roto i te mau tere fārereiraʼa. ’Ia noa’a ia tātou i te ha’amātau i te feiā tā tātou e tāvini nei, e fa’auru mai te Vārua Maita’i ia tātou e aha te parau poro’i nō rātou, nō te ’āpiti i tā tātou ha’apa’ora’a ’e tō tātou arohara’a ia rātou.