“Nsinsi Ediomi,” Liahona, Oct.2022.
Ɔfiɔŋ-ke-ɔfiɔŋ Etop eke Liahona , October 2022
Nsinsi Ediomi
Kpukpru mbon emi ekenamde ediomi ye Abasi enyene usung ndibo asanga-asanga oruk ima ye mbom.
Obong Jesus Christ, otode Del Parson
Ke ererimbot emi ekong ye etop ekong abiatde, eyom akpaniko, unwana, ye ata ima eke Jesus Christ akan nte ekesidide. Iko Abasi Jesus Christ enyene ubong, ndien nnyin imefon iso ke ndikot enye inyung idu uwem itiene mme item esie. Nnyin imidara ke eti ifet man ibuana oro—man iting iko ntiense kabnaga akpaniko esie ke ebiet ekededi emi nnyin idude.
Ami mesiwak nditing mbanga ufon eke ediomi eke Abraham ye editang Israel mbok. Ini emi nnyin ibode iko Abasi ndien enim nnyin baptism, nnyi imida edisana enying Jesus Christ idori ke idem nnyin. Udouk-mmong edi inua-otop emi adade ekesim ndikabare mbuana ke adia-akpa ke kpukpru mme enwongo eke eset emi Abasi okonode Abraham, Isaac, Jacob, ye ubon mmo.1
“Obufa ye nsinsi ediomi”2 (Doctrine and Covenants 132:6) ye ediomi eke Abraham edi ata ukem-ukem—usung mbiba ke ndidian ediomi emi Abasi akanamde ye irenowo ye iban ke nsio-nsio ini.
Iko enying oro nsinsi owut ete ke ediomi emi ama odo-du mbemiso ekeditongo ererimbot! Uduak emi ekenimde ke Akwa Esop ke Heaven ama esine akpan edifiok ete ke eyediangare kpukpru nnyin ekpong iso Abasi. Nte ededi, Abasi ama onwongo ete ke Enye eyeno Andinyangaemi edikande mme ufen eke Iduo. Abasi eting ono Adam ke enye ama akana baptism ete:
“Afo edi ke ukem enye emi minyeneke ntongo usen mme utit eke isua, tongo ke ofuri nsinsi kesim ofuri nsinsi.
“Sese, afo edi kiet ke ami, eyen Abasi; ndien ntre kpukpru owo ekabare edi ndito mi”(Moses 6:67–68).
Adam ye Eve ema ebo edinam uduok-mmong enyung etongo isang ke ndidi kiet ye Abasi. Mmo ema eduk ke usung ediomi.
Ini eke ami ye afo nko idukde usung oro, nnyin iminyene obufa usung uwem. Nnyin do itongo ebuana ye Abasi emi anamde Enye odiong onyung okpuho nnyin. Usung ediomi oro ada nnyin osok Enye. Edieke nnyin iyakde Abasi akan ke uwem nnyin, usung ediomi oro eyeda nnyin ekpere onyung ekpere Enye. Kpukpru ediomi ana enyene se eyiride. Mmo etongo ebuana ye nsinsi mbobo.
Asanga-asanga Ima ye Mbom Kiet
Inikiet eke nnyin inamde ediomi ye Abasi, nnyin imikpong mbiara ido ke nsinsi. Abasi idikpongke ebuana Esie ye mbon emi ekebopde oruk ebuana oro ye Enye Ke akpaniko, kpukpru mbon emi ekenamde ediomi ye Abasi enyene usung ndikibo asanga-asanga oruk ima ye mbom. Ke usem Hebrew, ekot ediomi ima oro hesed (חֶסֶד).3
Hesed inyeneke ata nnen-nnen mbiet ke Iko Mbakara. Ekeme ndidi mme Andikikabare Bible eke Ikpehe King James ema edomo ye nte ekpesinde hesed ke Iko Mbakara. Mmo ekesiwak ndiwet “ima-mfonido.” Emi owut ediwak edi idige ofuri se hesedoworo edi oro. Ema eno mme edikabare efen, oruk nte “ima” ye “mfonido.” Hesed edi isio-isio iko emi owutde ebuana ediomi emi anade ndaha mbiba esuhore-ibuot enyung enyene mbuotidem eno kiet eken.
Ndo eke celestial edi oruk ebuana ediomi oro. Ebe ye nnwan enam ediomi ye Abasi ye kiet eken ndisuhore-ibuot nyung nnyene mbuotidem nno kiet eken.
Hesed edi asanga-asanga oruk ima ye mbom emi Abasi enyenede ono onyung ayak ono mbon emi ekenamde ediomi ye Enye. Ndien nnyin ukem ye hesed ino Enye.
Inikiet eke ami ye afo inamde ediomi ye Abasi, ebuana nnyin ye Enye enehede ekpere akan kini mikinamke ediomi nnyin. Idahaemi nnyin imibobo otokiet.
Ndise otode Jerry L. Garns
Koro Abasi enyene hesed ono mbon emi ekenamde ediomi ye Enye, Enye eyema mmo. Enye eyeka iso ndinam utom ye mmo onyung ono mmo eti ifet man ekpuho. Enye eyefen ono mmo kini mmo ekabarede esit. Ndien mmo ekpekpong usung, Enye eyenwam mmo ndikut usung mmo mfiak mbine Enye
Inikiet eke ami ye afo inamde ediomi ye Abasi, ebuana nnyin ye Enye enehede ekpere akan kini mikinamke ediomi nnyin. Idahaemi nnyin imibobo otokiet. Otode ke ntak ediomi nnyin ye Abasi, Enye idikpaha mba ke ukeme Esie ke ndinwam nnyin, ndien ime mbom Esie ye nnyin idikureke. Nnyin owo kiet kiet iminyene asanga-asanga itie ke esit Abasi. Enye enyene akwa idorenyin ono nnyin.
Afo omodiongo abanga eti etop emi Abasi okonode Prophet Joseph Smith. Etop oro ekedi ke eriyarare. Abasi odoho Joseph ete, “Enwongo emi edi okim nko, koro afo otode eke Abraham, ndien ekenam enwongo oro eno Abraham” (Doctrine ye Covenants 132:31).
Ke ntre, ekefiak emen nsinsi ediomi emi edi nte ubak nkpo eke akwa Edifiak-mmen iko Abasi ndi ke oyoho ndaha esie. Kere banga oro! Ndo ediomi emi enamde ke esit temple enehede obobo ke ediomi eke Abraham. Ke temple ewut ebe ye nnwan ofuri mme edidiong emi enimde eno mbon nti ubon eke Abraham, Isaac, ye Jacob.
Nte Adam akanamde, ami ye afo ke idem nnyin ima iduk usung ediomikini uduok-mmong. Ekem nnyin iduk ediomi oro ofuri-ofuri ke temple. Eno mme edidiong eke ediomi Abraham ke ndisana temple. Mme edidiong emi ayak nnyin, kini isetde, man “inyene mme ebekpo, obio-ubong, odudu, mbong, ye ukara, ono edimenede ye ubong nnyin ke kpukpru nkpo’ [Doctrine ye Covenants 132:19].”4
Ke akpatre iko eke Akani Testament, nnyin ikoot enwongo Malachi ete ke Elijah eye “kabare esit mme etebono ndito, eyekabare esit nditoono mme ete mmo” (Malachi 4:6). Ke Israel eset, oruk editing oro kabanga mme ete ekpekesinemme ete Abraham, Isaac, ye Jacob. Enam enwongo emi anwanga kini nnyin ikotde nsio-nsio ediwet eke udim iko emi Moroni okotde-ke-ibuot ono Prophet Joseph Smith ete: “Enye [Elijah] eyeto ke esit ndito mme enwongo emi ekenamde eno mme ete, ndien esit ndito eyekabare etiene mme ete mmo” (Joseph Smith—History 1:39). Ke akpaniko mme ete oro esine Abrham, Isaac, ye Jacob. (Se Doctrine ye Covenants 27:9–10.)
Enwongo nsinsi uwem ye edimenere eno mbon emi enamde enyung enimde ndisana ediomi. Jesus Christ edi etie-ubiong ke mme ediomi oro.
Mbuk otode Christ ye Ekpri Owo Inyene, otode Heinrich Hofmann
Jesus Christ: Owong-esit eke Ediomi oro
Usio-isop nwaidem eke Andinyanga esin Ete anam mme enwongo emi Enye akanamde ono ndito Esie okure. Koro Jesus Christ edide “usung ye akpaniko ye uwem,” oro oworo ke “owo baba kiet itieneke Ete, ibohoke ebe ke [Enye]” (John 14:6). Ediomo eke Abraham edisu akabare ada-itie oto ke Erisio-isop eke Andinyanga nnyin, Obong Jesus Christ. Jesus Christ odu ke owomg-esit eke ediomi Abraham.
Akani Testament idige nwed Abasi kpot, enye edi nwed mbuk eset nko. Afo emeti nte okotde abanga ndo eke Sarai ye Abram. Sia mmo mikinyeneke eyen, Sarai emen eyen-ufok esie nnwan, Hagar, ono ete edi nnwan Abram nko, nte asangade ke ndausung Abasi. Hagar aman Ishmael.5 Abram ama Ishmael. edi enye ididige eyen eke ediomi edibde ke enye. (Se Genesis 11:29–30; 16:1, 3, 11; Doctrine ye Covenants 132:34.)
Nte edidiong eketode Abasi, ye ke iboro eke mbuotidem Sarai,6 enye ama oyomo kini usong esie man otodo ediomi ekpebe oto eyen-eren esie Isaac (se Genesis 17:19). Enye akamana ke esit ediomi.
Abasi ama ono Sarai ye Abram obufa enying—Sarah ye Abraham (se Genesis 17:5, 15). Edikino mme obufa enying oro ama otonogo obufa uwem ye obufa akanga ono ufokemana emi.
Abraham ama-ama Ishmael ye Isaac mbiba. Abasi odoho Abraham ete ke Ishmael eyetot onyung akabare edi akamba idut (se Genesis 17:20). Ke ukem ini oro, Abasi ama anwanga ete ke edisiak nsinsi ediomi ito ke Isaac (se Genesis 17:19).
Kpukpru mbon emi enyimede iko Abasi ekabare edi ubak udim eke Abraham. Ke Nwed Mbon Galatia nnyin ikot ete:
“Koro kpukpru mbufo emi ekanade baptism ebe eduk ke Christ ememen Christ esine.
“… Kpukpru mbufo edi kiet ke Christ Jesus.
“Edi edieke mbufo edide eke Christ, mbufo enyung edi ndito Abraham; nte unwongo edide, mbufo edi mme ada-udeme nyene” (Galatians 3:27–29).
Ntre, nnyin imikeme ndidi ada-udeme nyene ke ediomi ke emana mme ke ndidada-nyene.
Inikiet eke nnyin inamde ediomi ye Abasi, nnyin imikpong mbiara ido ke nsinsi. Abasi idikpongke ebuana Esie ye mbon emi ekebopde oruk ebuana oro ye Enye.
Isaac ye Jacob eyen-eren Rebekah ekemana ke ediomi. Ke ndidian do, enye ama emek ndisuk ke unyime esie. Nte afo odiongoke, ema ekpuho enyin Jacob esin ke Israel (se Genesis 32:28), emi oworode “yak Abasi akan” mme “owo emi akanwanade ye Abasi.”7
Ke Exodus nnyin ikot ke “Abasi ama eti ediomi esie ye Abraham, ye Isaac, ye Jacob” (Exodus 2:24). Abasi odoho ndito Israel ete, “Edieke mbufo miditreke ndikop uyo mi, nnyung nim ediomi mi, mbufo ndien eyedi akpan inyene mi” (Exodus 19:5).
Ekekabare udim-iko oro “akpan inyene eto usem Hebrew segullah, emi oworode akwa enyene-ufon nkpo kiet—“inyene kiet.”8
Nwed Deuteronomy afiak owut ufon ediomi oro Mme Apostle eke Obufa Testamentema ediongo ediomi emi. Ke Peter ama okokok owo mbungo oro ke mme ikpat temple oro okure, enye ama ekpe mme andikida-nse abanga Jesus. Peter ete, “Abasi Abraham ye eke Isaac ye eke Jacob. Abasi mme ete nnyin amada ubong ono Eyen Esie Jesus” (Acts 3:13).
Peter etre etop esie ke nditing nno otowow esie ete, Mbufo edi ndito mme prophet ye ndito ediomi oro Abaso okodukde ye mme ete mbufo, ke adangaemi enye odohode Abraham ete, Ndien oto ke ubon fo kpukpru oruk owo ke ererimbot eyekut ufon” (Acts 3:25). Peter ama anam anwanga mmo ke ubak utom Christ ekedi ndinam ediomi Abasi oworo osu.
Abasi ama ono ukem ukworo-iko oro esok mbonowo eke akani America. Do, Christ andikiset odoho mme owo se owo mmo enehede edi. Enye odoho ete:
“Mbufo edi ndito mme prophet, ndien mbufo eto ufok Israel; ndien mbufo edi eke ediomi emi Ete akanamde ye mme ete mbufo Abraham ete: Ndien edito ke ubon fo ke ofuri oruk owo ke isong ebo eridiong.
“Ke Ete ama ekemenere mi ke enyong ono mbufo, onyung odong mi ndidiong mbufo ke ndikpong mme idioknkpo [mbufo], koro mbufo edide ndito ediomi” (3 Nephi 20:25–26).
Ndi mbufo emekut ufon kabanga emi? Mbon emi enimde ediomi mmo ye Abasi eyekabare edi mme ukpong eke esinde idioknkpo! Mbon eke enimde ediomi mmo eyenyene osongo ndisin idiok odudu eke ererimbot.
Mbon emi enimde ediomi mmo ye Abasi eyekabare edi mme ukpong eke esinde idioknkpo! Mbon eke enimde ediomi mmo eyenyene osongo ndisin idiok odudu eke ererimbot.
Utom Utom Ukwɔrɔ ikɔ Abasi: Ndibuana Ediomi oro
Abasi ama eteme ete yak nnyin isuan iko Abasi inyung ibuana ediomi oro. Oro edi ntak eke nyin inyenede mme okworo-iko Abasi. Enye oyom ete nnyin kprkpru ndito Esie ikpinyene eti-ifet man imek iko Abasi Andinyanga inyung isanga ke usung ediomi. Abasi oyom ndiyiri kpukpru owo nno ediomi emi Enye akanamde ke eset ye Abraham.
Ntre, utom ukwɔrɔ ikɔ Abasi edi akpan ubak ke akwa editang Israel Mbok. Nditang mbok edi ata akpan nkpo emi edidade itie ke ererimbot mfin emi. Iduhe nkpo efen emi ekpedade edomo ke idaha. Iduhe nkpo efen emi ekpedade edomo ke ufon. Mme okworo-iko Abasi—mme mbet Esie— edu ke ata akamba utom, ata akamba ubiong, ata akamba utom ke isong mfin emi.
Edi ediwak osuk odo-du—ata ediwak. Odu akwa unana ke ndisuan iko Abasi nno mme owo ke ikpehe nkang oko. Abasi oyom ofuri owo, ke ikpehe nkang mbiba, ndibo mme edidiong eke ediomi Esie. Usung ediomi eberede ono kpukpru owo. Nnyin imikpe ubok ye ofuri owo ete esabga ke usung oro ye nnyin. Iduhe utom efen eke abuanade ofuri owo ke unadot. Koro, “Abasi oyoho ye mbom ono kpukpru owo eke eduakde, ke uyoho esit mmo, ndikot edisana enying esiee” (Helaman 3:27).
Sia ema ekefiak emen Itie-oku Melchizedek edi, mme andinim ediomi iban ye irenowo enyene usung ekesim “ofuri mme edidiong nkpo-Abasi ” eke iko Abasi (Doctrine ye Covenants 107:18; median nkpo).
Kini ediongde Kirtland Temple ke 1835, ke idak ndausung Abasi, Elijah ama obiongore. Ntak esie edi nso? “Man akabare … ndito ono mme ete” (Doctrine ye Covenants 110:15). Elias nko ama obiongore. Ntak esie edi nso? Man ayak “akwa-ini iko-Abasi Abraham on Joseph Smith ye Oliver Cowdery, ete ke edi-to ke nnyin ye ubon nnyin ke kpukpru emana emi edide ke iso edi-bo edidiong” (Doctrine ye Covenants 110:12). Ntre, Andikpep ama ono Joseph Smith ye Oliver Cowdery odudu itie-oku ye unen man ayak mme isio-isio edidiong eke ediomi Abraham ono mbon efen.9
Ke Ufok Abasi, nnyin imisanga ke usung ediomi nte owo kiet-kiet ye ke eboho. Ukem nte mme ndo ye ufokemana ebuanade isio-isio eke nkang-nkang ediyiri emi otongode asanga-asanga ima kiet, ntre ke obufa ebuana otongo kini iyiride idem nnyin ke ediomi akpaniko ye Abasi nnyin!
Emi ekeme ndidi se Nephi okokot kini enye odohode ke Abasi “ama mbon edidade enye nte Abasi mmo” (1 Nephi 17:40). Emi edi ata ntak, nte ubak-nkpo ediomi oro, asanga-asanga mbom ye ima—mme hesed— odu ono kpukpru mmo emi edukde ediyiri ye akpan ebuana ye Abasi, kpa “eke mme tosin emana” (Deuteronomy 7:9)
Ndinam ediomi ye Abasi okpuho ebuana nnyin ye Enye ke nsinsi. Oro odiong nnyin ye udomo ima ye mbom efen.10 Oro okpuho se nnyin idide ye nte Abasi edinwamde nnyin ikabare idi se nnyin ikpikabarede idi. Enwongo eno nnyin ete ke nnyin, nko, imikeme ndidi “ata inyenev ino Enye(Psalm 135:4).
Mme Enwongo ye Unen
Eno mbon emi enamde ndisana ediomi.enyung enimde mmo, enwongo nsinsi uwem ye edimenere, mkpon-nkan kotu ofuri mme eno eke Abasi” (Doctrine ye Covenants 14:7). Jesus Christ edi etie-ubiong ke mme ediomi oro.(se Hebrews 7:22; 8:6). Mme andinim ediomi emi emade Abasi enyung eyak Enye akan ke ofuri nkpo efen ke uwem mmo enam Enye edi ata andinyene odudu ke uwem mmo.
Ke eyo emi nnyin iminyene unen ndibo mme enwongo eke patriarch nyung mkpep mbanga ebuana nkesim mme patriarch eke eset. Mme edidiong oro nko anam idiongo nkpo se idude kiso.
Otode ke ntak ediomi nnyin ye Abasi, Enye idikpaha mba ke ukeme Esie ke ndinwam nnyin, ndien ime mbom Esie ye nnyin idikureke.
Nte Afo Ama-ma Mi Akan mi? otode David Lindsley
Ikoot nnyin nte ediomi Israel edi ndikut ete ke ofuri mbon Ufok Abasi efiok idara ye mme unen eke asangade ye edinam ediomi ye Abasi. Oro edi ikoot man osongo ofuri enim ediomi erenowo ye nnwan, akparawa ye nkaiferi, man ebuana iko Abasi ye mbon emi edude ke adanga odudu ukeme mmo. oro edi ikoot man anwam onyung osongo mme okworo-iko Abasi nnyin, emi esiode edong ye item ete enim baptism enyung enwam nditang Israel mbok, man otodo otokiet nnyin ikpedi ikot Abasi ndien Enye eyedi Abasi nnyin (see Doctrine and Covenants 42:9).
Kpukpru erenowo ye nnwan emi ebuanade ke mme edinam itie-oku eke anamde onyung enimde ediomi ye Abasi enyene ata unen ndibo odudu Abasi. Nnyin imida enying Abasi idori ke idem nnyin nte owo kiet kiet. Nnyin nko imida enying Esie idori ke idem nnyin nte mbonowo. Ndinyene ima nte idade nnen-nnen enyin Ufok Abasi Jesus Christ Mme Ndisana Owo Ekpere Edem Usen edi akpan usung emi nnyin nte mbonowo idade enying Esie idori ke idem nnyin. Ke akpaniko, ofuri eti edinam eke Ufọk Abasi Jesus Christ Mme Ndisana Owo Ekpere Edem Usen ye eke mbon esie edi ndiwut hesedeke Abasi.
Nsidi ntak emi ekesuande Israel? Koro mme owo ema ebiat mme ibet enyung eto mme prophet ke itiat. Edima Ete emi ofuhode okoboro ke ndisuan Israel ke anyan ye anwanga usung.11
Nte ededi, Enye akasuan mmo ye enwongo ete ke usen kiet ke eyefiak etang Israel ebok esin ke otu-erong Esie.
Ema eno oruk Judah ubiong ndibenge ererimbot nno akpa edidi eke Obong. Oto ke oruk oro, ke ekekot Mary ete edidi eka Eyen Abasi.
Oruk Joseph, otode ke enye ye ndito-iren Asenath, Epraim ye Manasseh (see Genesis 41:50–52; 46:20), ke ekeno ubiong ete adausung ke nditang Israel mbok, man ebenge ererimbot ono Edifiak ndi Obong Oyoho Ikaba.
Ke oruk anan-ini hesed ebuana oro, edi ata nkpo-obot kpot ete ke Abasi oyom nditang Israel mbok. Enye edi Ete nnyin ke Enyong. Enye oyom ndito Esie kiet-kiet—ke ikpehe nkang mbiba—ikop etop eke mfiak-mmen-ndi iko Abasi Jesus Christ.
Usung Ima
Usung edimoi edi usung ima—utibe hesedoro, ukpeme esit-mbom oro ono ye ke ndisin unwam nno kiet eken. Ndinyene ekikere ima oro edi uworo-ufin ye edimenede ke enyong. Mkpon-nkan idara emi afo edinyenede edi kini afo oyohode ye ima ono Abasi ye eke kpukpru ndito Esie.
Ndima Abasi nkan owo efen mme nkpo efen edi ndaha emi adade ata emem, idongesit, uko, ye idara edi.
Usung ediomi edi ofuri-ofuri abanga ebuana nnyin ye Abasi—eke hesed ebuana nnyin ye Enye. Ini eke nnyin idukde ediomi ye Abasi, nnyin iminam ediomi ye Enye emi edinamde iko Esie ke ofuri ini. Enye eyenam ofuri nkpo se Enye ekemede, ifinake unen edimek nnyin, man anwam nnyin ke ndinim ediomi nnyin.
Nwed Mormon otongo onyung etre ye itie-nwed ono nsinsi ediomi emi. Tongode ke akpa ibuot nwed kesim akpatre iko ntiense eke Mormon ye Moroni, Nwed Mormon owut itie-nwed ono ediomi (se Mormon 5:20; 9:37). “Ediworo ndi eke Nwed Mormon edi idiongo ono ofuri ererimbot ete ke Abasi ama otongo editang Israel mbok onyung anam mme ediomi emi Enye akanamde ono Abraham, Isaac, ye Jacob oworo osu.”12
Ndima ndito-eka mi irenowo ye iban, ema ekot nnyin ke akpan ini emi ke mbuk isong ete ikpep ererimbot ibanga ediye ye odudu eke nsinsi ediomi. Ete nnyin ke Enyong enehede obuotidem ye nnyin ke ndinam alwa utom emi.
Ema eno etop emi nko ke esop mme adausung eke akwa mbono ke March 31, 2022.
© 2022 otode Intellectual Reserve, Inc. Ekpeme kpukpru unen ndimiŋ. Ekemiŋ ke USA. Enyime edikabare ke Ikɔ Mbakara: 6/19. Enyime ndikabare: 6/19. Edikabare Ɔfiɔŋ-ke-ɔfiɔŋ Etop Liahona, October 2022. Efik. 18317 553