Σκέψεις να έχουμε κατά νου

Διαβάζοντας ποίηση στην Παλαιά Διαθήκη

Στα βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης που είναι πριν από το βιβλίο του Ιώβ, βρίσκουμε κυρίως ιστορίες – αφηγήσεις που περιγράφουν ιστορικά γεγονότα από μία πνευματική προοπτική. Ο Νώε κατασκεύασε μία κιβωτό, ο Μωυσής απελευθέρωσε τον Ισραήλ, η Άννα προσευχήθηκε για να αποκτήσει έναν γιο και ούτω καθεξής. Ξεκινώντας με τον Ιώβ, βρίσκουμε ένα διαφορετικό ύφος γραφής, καθώς οι συγγραφείς της Παλαιάς Διαθήκης στρέφονταν στην ποιητική γλώσσα για να εκφράσουν βαθιά συναισθήματα ή μνημειώδεις προφητείες με αλησμόνητο τρόπο.

Έχουμε ήδη δει μερικά παραδείγματα ποίησης διεσπαρμένα σε όλα τα ιστορικά βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης. Και από το βιβλίο του Ιώβ και μετά, θα δούμε πολλά περισσότερα. Τα βιβλία Ιώβ, Ψαλμοί και Παροιμίαι είναι σχεδόν απ’ άκρου εις άκρον ποίηση, όπως και τμήματα των γραπτών των προφητών, όπως ο Ησαΐας, ο Ιερεμίας και ο Αμώς. Επειδή η ανάγνωση της ποίησης είναι διαφορετική από την ανάγνωση μιας ιστορίας, η κατανόησή της συχνά απαιτεί διαφορετική προσέγγιση. Παρατίθενται κάποιες σκέψεις που θα μπορούσαν να κάνουν την ανάγνωση της ποίησης της Παλαιάς Διαθήκης περισσότερο ουσιαστική.

Γνωρίζοντας την εβραϊκή ποίηση

Πρώτον, ενδεχομένως σας βοηθήσει να έχετε κατά νου ότι η εβραϊκή ποίηση στην Παλαιά Διαθήκη δεν βασίζεται στην ομοιοκαταληξία, όπως κάποια άλλα είδη ποίησης. Και μολονότι ο ρυθμός, το λογοπαίγνιο και η επανάληψη των ήχων είναι κοινά χαρακτηριστικά της αρχαίας εβραϊκής ποίησης, τυπικά χάνονται στη μετάφραση. Ένα χαρακτηριστικό που θα παρατηρήσετε, ωστόσο, είναι η επανάληψη σκέψεων ή ιδεών, που κάποιες φορές αποκαλούνται «αντιστοιχίες». Αυτό το εδάφιο από τον Ησαΐα περιέχει ένα απλό παράδειγμα:

• Ντύσου τη δύναμή σου, Σιών·

• ντύσoυ τα ιμάτια της μεγαλoπρέπειάς σoυ, Iερoυσαλήμ (Ησαΐας 52:1).

Ο 29ος Ψαλμός έχει πολλές αντιστοιχίες σε σειρές – ορίστε ένα παράδειγμα:

• H φωνή τoύ Kυρίoυ είναι δυνατή·

• η φωνή τoύ Kυρίoυ είναι μεγαλoπρεπής (Ψαλμοί 29:4).

Και εδώ είναι μία περίπτωση όπου, ξέροντας ότι η δεύτερη σειρά είναι αντίστοιχη με την πρώτη, γίνεται ουσιαστικά ευκολότερο να κατανοήσουμε το εδάφιο:

• Kαι εγώ σας έδωσα, ακόμα, πείνα σε όλες τις πόλεις σας,

• και έλλειψη ψωμιού σε όλους τούς τόπους σας (Αμώς 4:6).

Σε αυτά τα παραδείγματα, μία ιδέα επαναλαμβάνεται με μικρές διαφορές. Αυτή η τεχνική μπορεί να τονίζει την επαναλαμβανόμενη ιδέα, ενώ χρησιμοποιεί τις διαφορές για να την περιγράψει πληρέστερα ή να την αναπτύξει.

Σε άλλες περιπτώσεις, στις δύο αντίστοιχες φράσεις χρησιμοποιείται παρόμοια γλώσσα για να μεταφέρει αντίθετες ιδέες, όπως σε αυτό το παράδειγμα:

• H γλυκιά απόκριση καταπραΰνει θυμό·

• αλλά, o λυπηρός λόγoς διεγείρει oργή (Παροιμίαι 15:1).

Αυτή η αντιστοιχία δεν συνέβη τυχαία. Οι συγγραφείς το έκαναν εκ προθέσεως. Τους επέτρεπε να εκφράζουν πνευματικά συναισθήματα ή αλήθειες με έναν τρόπο που έμοιαζε σε αυτούς και δυνατός και ωραίος. Επομένως, όταν παρατηρείτε αντιστοιχίες στα κείμενα της Παλαιάς Διαθήκης, αναρωτηθείτε πώς βοηθά αυτό ώστε να καταλάβετε το μήνυμα του συγγραφέα. Για παράδειγμα, τι προσπαθούσε ίσως να πει ο Ησαΐας συσχετίζοντας τη «δύναμη» με τα «ιμάτια της μεγαλoπρέπειας» και τη «Σιών» με την «Ιερουσαλήμ»; (Ησαΐας 52:1). Τι μπορούμε να συμπεράνουμε για τη φράση «η γλυκιά απόκριση», αν ξέρουμε ότι «ο λυπηρός λόγος» είναι το αντίθετό της; (Παροιμίαι 15:1).

Αναζωογόνησε την ψυχή μου, υπό Walter Rane

Εβραϊκή ποίηση σαν ένας νέος φίλος

Ίσως σας βοηθήσει αν συγκρίνετε την ανάγνωση της ποίησης με τη συνάντηση με ένα νέο άτομο. Για παράδειγμα, θα μπορούσατε να συγκρίνετε την ανάγνωση της ποίησης στην Παλαιά Διαθήκη με τη συνάντηση με κάποιον από μακρινή χώρα και ξένη κουλτούρα, ο οποίος δεν μιλά την ίδια γλώσσα με εμάς – και ο οποίος τυγχάνει να είναι μεγαλύτερος από δύο χιλιάδων ετών. Αυτό το άτομο πιθανόν να λέει πράγματα που δεν καταλαβαίνουμε στην αρχή, όμως δεν σημαίνει ότι δεν έχει κάτι πολύτιμο να μας πει. Με λίγη υπομονή και λίγη συμπόνια, η νέα μας γνωριμία μπορεί τελικά να γίνει ένας αγαπητός φίλος. Απλώς χρειάζεται να περνάμε λίγο χρόνο μαζί, προσπαθώντας να δούμε τα πράγματα από τη δική του οπτική γωνία. Ίσως και να βρούμε ακόμα ότι μέσα στην καρδιά μας πραγματικά καταλαβαίνουμε ο ένας τον άλλο αρκετά καλά.

Έτσι, την πρώτη φορά που θα διαβάσετε μία περικοπή από τον Ησαΐα, για παράδειγμα, σκεφθείτε ότι είναι η πρώτη σας επικοινωνία με μία καινούργια γνωριμία. Αναρωτηθείτε: «Ποια είναι η εντύπωσή μου γενικά;» Πώς σας κάνει να αισθάνεστε η περικοπή – ακόμα κι αν δεν καταλαβαίνετε όλες τις λέξεις; Μετά διαβάστε την ξανά, αρκετές φορές, ει δυνατόν. Κάποιοι άνθρωποι βρίσκουν επιπλέον νόημα, αν διαβάσουν τις περικοπές δυνατά. Σημειώστε συγκεκριμένα λόγια που επέλεξε ο Ησαΐας, ιδίως λόγια που ζωγραφίζουν μια εικόνα στον νου σας. Πώς σας κάνουν να αισθάνεστε αυτές οι εικόνες; Τι υποδηλώνουν οι νοερές εικόνες για τον τρόπο που ένιωθε ο Ησαΐας; Όσο περισσότερο μελετάτε τα λόγια αυτών των ποιητών της Παλαιάς Διαθήκης, τόσο περισσότερο θα δείτε ότι ηθελημένα επέλεγαν τα λόγια και τις τεχνικές τους για να εκφράσουν ένα βαθύ πνευματικό μήνυμα.

Τα ποιήματα μπορούν να είναι υπέροχοι φίλοι, επειδή μας βοηθούν να καταλάβουμε να συναισθήματα και τις εμπειρίες μας. Τα ποιήματα της Παλαιάς Διαθήκης είναι ιδιαιτέρως πολύτιμα, επειδή μας βοηθούν να καταλάβουμε τα πιο σημαντικά συναισθήματα και εμπειρίες μας – εκείνες που έχουν να κάνουν με τη σχέση μας με τον Θεό.

Καθώς μελετάτε την ποίηση της Παλαιάς Διαθήκης, θυμηθείτε ότι η μελέτη των γραφών είναι πολυτιμότατη, όταν μας οδηγεί στον Ιησού Χριστό. Αναζητήστε σύμβολα, νοερές εικόνες και αλήθειες, τα οποία οικοδομούν την πίστη σας σε Εκείνον. Αφουγκραστείτε προτροπές από το Άγιο Πνεύμα καθώς μελετάτε.

Λογοτεχνία Σοφίας

Μία κατηγορία ποίησης της Παλαιάς Διαθήκης είναι αυτό που οι λόγιοι αποκαλούν «λογοτεχνία σοφίας». Τα Ιώβ, Παροιμίαι και Εκκλησιαστής ανήκουν στην κατηγορία αυτή. Ενώ οι ψαλμοί εκφράζουν συναισθήματα δοξολογίας, θρήνου και λατρείας, η λογοτεχνία σοφίας επικεντρώνει στη διαχρονική συμβουλή ή σε βαθιά φιλοσοφικά ερωτήματα. Το βιβλίο του Ιώβ, για παράδειγμα, εξερευνά τη δικαιοσύνη του Θεού και τους λόγους πίσω από τα ανθρώπινα δεινά. Το Παροιμίαι προσφέρει συμβουλή για το πώς να ζούμε καλά και συμπεριλαμβάνει σοφά ρητά που συλλέχθηκαν και μεταφέρθηκαν από παλαιότερες γενεές. Και ο Εκκλησιαστής θέτει σε αμφισβήτηση τον ίδιο τον σκοπό της ζωής – όταν τα πάντα φαίνονται πρόσκαιρα και τυχαία, πού βρίσκουμε το αληθινό νόημα; Ενδεχομένως να θεωρήσετε τη λογοτεχνία σοφίας ως στοχαστικές συζητήσεις με εμπνευσμένους δασκάλους, οι οποίοι θέλουν να αναφέρουν κάποιες παρατηρήσεις σχετικά με τον Θεό και τον κόσμο που δημιούργησε – και ίσως σας βοηθήσουν να καταλάβετε αυτά τα πράγματα λίγο καλύτερα από πριν.