Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au
30 Sepitemá–13 ʻOkatopá. ʻEfesō: ‘Ko hono Fakahaohaoaʻi ʻo e Kakai Māʻoniʻoní’


“30 Sepitemá–13 ʻOkatopá. ʻEfesō: ‘Ko Hono Fakahaohaoaʻi ʻo e Kakai Māʻoniʻoní’” ” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Lautohi Faka-Sāpaté: Fuakava Foʻoú 2019 (2019)

“30 Sepitemá–13 ʻOkatopá. ʻEfesō,” Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Lautohi Faka-Sāpaté: 2019

ʻĪmisi
family looking at photos

30 Sepitemá–13  ʻOkatopá

ʻEfesō

“Ko hono Fakahaohaoaʻi ʻo e Kakai Māʻoniʻoní”

Te ke maʻu e ngaahi fakakaukau mo e ngaahi ongo fekauʻaki mo e meʻa pea mo e founga ke faiako aí ʻi hoʻo ako ʻi he faʻa lotu e tohi ʻa ʻEfesoó, ngaahi lea ʻi he konifelenisi lahi naʻe toki ʻosí, lēsoni ko ʻení, mo e Haʻu, ʻo Muimui ʻIate Au—Maʻá e Fakafoʻituituí mo e Ngaahi Fāmilí.

Lekooti e Ngaahi Ongo ʻOkú ke Maʻú

ʻĪmisi
sharing icon

Fakaafeʻi Ke Vahevahe

Fakakaukau ke ke fakaafeʻi e kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau tohi ha fakamatala nounou feʻunga mo ha sētesi ʻe taha ʻo ha meʻa ne nau ʻilo mei heʻenau ako he uike ní pea fakapipiki leva ia ki he palakipoé. Fili ha ngaahi fakamatala nounou ʻe niʻihi, pea fakaafeʻi e kau mēmipa ʻo e kalasí ne nau hiki iá ke nau vahevahe ʻenau ngaahi fakakaukaú.

ʻĪmisi
teaching icon

Akoʻi e Tokāteliné

ʻEfesō 2:19–22; 4:4–8, 11–16

ʻOku hanga ʻe he kau palōfitá, mo e kau ʻaposetoló—mo kitautolu kotoa—ʻo fakamālohia mo fakauouongatahaʻi ʻa e Siasí.

  • Te ke lava mo hoʻo kalasí ke langa fakataha ha meʻa ke ne fakahaaʻi ʻa e founga ʻoku “fokotuʻu [ai ʻa e Siasí] ki he tuʻunga [ʻo] e kau ʻaposetoló mo e kau palōfitá” pea mo e founga ʻoku hoko ai ʻa e Fakamoʻuí “ko hono fuʻu maka tulikí”? ( ʻEfesō 2:20). ʻE lava ke fakahingoa ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí ha ngaahi foʻi poloka pe ʻū ipu pepa pea fokotuʻutuʻu kinautolu ko ha taua pe pilamita, pea fokotuʻu ʻa Sīsū Kalaisi mo e kau ʻaposetoló mo e kau palōfitá ko e fakavaʻé. Hili ia pea ke fakatātaaʻi leva ʻa e meʻa ʻe hoko kapau ʻe toʻo ʻa Kalaisi pe kau ʻaposetoló mo e kau palōfitá. Ko e hā ʻoku hoko ai ʻa e maka tulikí ko ha fakafofonga lelei ʻo Sīsū Kalaisi mo Hono fatongia ʻi he Siasí? (Ki ha toe fakamatala fekauʻaki mo e makatulikí, vakai ki he “Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Kehé.”) ʻE lava ke kumi e kau mēmipa ʻo e kalasí ʻi he ʻEfesō 2:19–22; 4:11–16 ki he ngaahi tāpuaki ʻoku tau maʻu koeʻuhí ko e kau ʻaposetoló, kau palōfitá, mo e kau taki kehe ʻo e Siasí. Ko e hā te tau lava ʻo fai ke langa ai ʻetau moʻuí ʻi heʻenau ngaahi akonakí?

    ʻĪmisi
    temple cornerstone

    Ko Sīsū Kalaisi ʻa e makatuliki ʻo e Siasí.

  • Ke fakatātaaʻi e founga ʻe lava ai ke maʻu hala ʻa e tokāteliné ʻi he ʻikai ha fakahinohino mei he kau palōfitá mo e kau ʻaposetoló, te mou lava ʻo fai ha vaʻinga ʻo ke fai ai ha kiʻi talanoa nounou ki ha mēmipa ʻo e kalasí ʻo ʻikai ʻai ke fanongo atu ki ai ha taha kehe. Fakaafeʻi leva ʻa e mēmipa ko ia ʻo e kalasí ke ne toe fai e talanoaʻi ki ha mēmipa kehe ʻo e kalasí pea fai pehē ai pē kae ʻoua kuo ʻoatu e talanoá ki ha niʻihi fakafoʻituitui tokolahi. Kole ange leva ki he tokotaha fakaʻosi naʻe fanongo ki he talanoá ke ne fakamatala ki he toenga ʻo e kalasí ʻa e meʻa naʻá ne fanongo ki aí. Naʻe liliu ha ngaahi fakaikiiki ʻi he talanoá? Ko e hā naʻe mei hoko kapau naʻe fakatonutonu ʻe he faiakó ʻa e ngaahi fehalākí ʻi heʻene hokó? Ko e hā ʻoku akoʻi mai ʻe he ʻekitivitī ko ʻení fekauʻaki mo e ʻuhinga kuo pau ke langa ai ʻa e Siasi ʻo Kalaisí “ʻi he tuʻunga ʻo e kau ʻaposetoló mo e kau palōfitá”?

  • Kapau naʻe fanongo e kau mēmipa hoʻo kalasí ki he konifelenisi lahí talu mei he taimi fakaʻosi ne mou fakataha aí, fakaafeʻi kinautolu ke nau vahevahe ʻa e founga naʻe tokoni ai e ngaahi meʻa naʻe akoʻi ʻi he konifelenisí ke fakakakato ʻa e taumuʻa ʻoku ʻasi ʻi he ʻEfesō 4:11–16.

  • ʻE lava ke ke tuku ange ha kiʻi miniti ki he kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau lisi ha niʻihi ʻo e ngaahi “ui” pe ngaahi fatongia kuo uiuiʻi kinautolu ke nau fua ʻi he siasí (vakai, ʻEfesō 4:1)—hangē ko ʻení, ko ha faiako fakaʻapi pe faiako ʻaʻahi, ko ha mātuʻa, ko ha ākonga ʻa Kalaisi, mo e alā meʻa peheé. Te nau lava leva ʻo fakafetongi lisi mo ha mēmipa ʻe taha ʻo e kalasí, lau ʻa e ʻEfesō 4:4–8, 11–16, pea vahevahe e founga ʻoku tokoni ai e ngaahi uiuiʻi mo e ngaahi ngāue ʻi heʻenau ngaahi lisí ke fakamaama e sino ʻo Kalaisí Te tau lava fēfē ʻo ngāue fakataha ke hoko ʻo taha ʻi he malumalu ʻo ha “ʻEiki pē taha, tui pē taha, mo e papitaiso pē taha”?

ʻEfesō 5:22–6:4

ʻE lava ke fakamālohia ʻe he sīpinga ʻa e Fakamoʻuí e ngaahi fetuʻutaki fakafāmilí.

  • Neongo naʻe moʻui e kakai ʻEfesoó ʻi ha anga fakafonua naʻe ʻikai tuʻunga tatau ai ʻa e uaifí mo hono husepānití, ka ʻoku maʻu ʻe he tohi ko ʻení ha ngaahi faleʻi mahuʻinga ki he ngaahi hoa mali ʻo e kuonga ní. Te ke ala hiki ha ngaahi fehuʻi hangē ko ʻení ʻi he palakipoé pea fakaafeʻi e kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau aleaʻi kinautolu ʻi heʻenau lau fakakulupu ʻa e ʻEfesō 5:22–33: Naʻe fakahaaʻi fēfē ʻe Kalaisi ʻEne ʻofa ki he Siasí? Ko e hā te tau lava ʻo fai ke muimui ai ʻi Heʻene sīpinga ki he founga hotau anga ki hotau malí? ʻE lava ke ke fakaafeʻi e kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau vahevahe ha ngaahi sīpinga ʻo ha ongo hoa mali ʻokú na moʻui ʻi ha ngaahi founga faka-Kalaisi. Te tau fakaʻaongaʻi fēfē nai e ngaahi tefitoʻi moʻoni ko ʻení ʻi he ngaahi fetuʻutaki fakafāmili kehé?

  • Neongo naʻe fakahoko e faleʻi ʻa Paula ke “fakaʻapaʻapa ki hoʻo tamaí mo hoʻo faʻeé” ( ʻEfesō 6:2) ki he fānaú, ka ʻe lava ke ʻaonga ia kiate kitautolu takitaha, neongo pe ko e hā hotau taʻu motuʻá pe tūkunga hotau fāmilí. Fakaafeʻi e kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau fakakaukau ki he founga ʻe lava ke nau fakaʻaongaʻi ai e faleʻi ʻa Paula ʻi he ʻEfesō 6:1–3 ʻi honau ngaahi tūkungá. Hangē ko ʻení, te tau fakaʻapaʻapaʻi fēfē ʻetau mātuʻá neongo kapau ʻoku ʻikai fenāpasi ʻena ngaahi filí mo e ngaahi akonaki ʻa Sīsū Kalaisí? ʻE lava ke ke tuku ange ha ngaahi miniti siʻi ki he kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau tohi ʻa e meʻa te nau lava ʻo fai ke nau toe fakaʻapaʻapa ange ai ki heʻenau mātuʻá.

  • Kapau ʻoku ʻi ai ha ngaahi mātua—pe ʻamanaki hoko ko ha mātuʻa—ʻa ha fānau iiki ʻi hoʻo kalasí, ʻe ʻaonga kiate kinautolu hono aleaʻi ʻa e ʻEfesō 6:4. Ko e ʻuhinga ki he hā ʻa e pehē ke ohi hake hoʻo fānaú “ʻi he founga ohi mo e akonaki ʻa e ʻEikí”? Mahalo ʻe lava ke vahevahe ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí ʻoku ʻi ai haʻanau fānau ʻoku kiʻi lalahi angé ʻene ʻuhinga ʻo e meʻá ni kiate kinautolu pea mo e founga kuo nau feinga ai ke fakaʻaongaʻi ʻa e faleʻi ko ʻení ʻi honau ngaahi fāmilí.

ʻEfesō 6:10–18

ʻE tokoni e teunga tau ʻo e ʻOtuá ke maluʻi kitautolu mei he koví.

  • Ko e hā ʻe ala tokoni ke ueʻi e kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau feinga ke tui ʻa e teunga tau kakato ʻo e ʻOtuá ʻi he ʻaho kotoa pē? ʻE lava ke ke teuteu ha ʻekitivitī ke fakatauhoa ai ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí e ngaahi kongokonga ʻo e teunga taú mo e ngaahi tefitoʻi moʻoni pe ʻulungaanga ʻoku nau fakafofongaʻi ʻi he ʻEfesō 6:14–17. ʻE tokoni fēfē e konga takitaha ʻo e teunga taú ke maluʻi kitautolu mei he faiangahalá? (Ki ha ngaahi tokoni, vakai ki he “Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Kehé.”) Kuo tui fēfē ʻe he kau mēmipa ʻo e kalasí e teunga tau ko ʻení? Te ke ala vahevahe e fakamatala ʻa Palesiteni N.  Elton Tanner ʻi he “Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Kehé” ko ha konga ʻo e fealēleaʻaki ko ʻení. Ko e hā te tau lava ʻo fai ke ʻilo mo fakamālohia ai ha faʻahinga matavaivai ʻi hotau teunga taú?

ʻĪmisi
fakaʻilonga ʻo e akó

Poupouʻi e Akó ʻi ʻApi

ʻE lava ke ke talaange ʻoku fakatefito ha taha ʻo e Ngaahi Tefito ʻo e Tuí ʻi ha veesi mei ha taha ʻo e ngaahi tohi ko ʻení ke ueʻi e kau mēmipa ʻo e kalasí ke nau lau ʻa e tohi ʻa Filipaí mo Kolosé. Te nau lava ʻo maʻu ia ʻi heʻenau ako ʻi he uike ní?

ʻĪmisi
resources icon

Ngaahi Maʻuʻanga Tokoni Kehé

ʻEfesō

Ko e hā ʻa e fungani makatuliki?

Ko e fungani makatulikí ko e fuofua maka ia ʻoku fokotuʻu ʻi ha fakavaʻe. ʻOku hoko ia ko ha fakaʻilonga ki hono fua mo hono fokotuʻu ʻo e ngaahi maka kehé, ʻa ia kuo pau ke fakafenāpasi mo e makatulikí. Koeʻuhí ko ʻene fuesia e mamafa kotoa ʻo e falé, kuo pau ke fefeka, tuʻu maʻu, mo falalaʻanga ʻa e fuʻu makatulikí (vakai, “The Cornerstone,” Ensign, Jan. 2016, 74–75).

Ko e teunga tau ʻo e ʻOtuá.

Nonoʻo ʻaki ʻa e moʻoní e kongalotó: ʻOku hangē e konga ko ʻeni ʻo e teunga taú ko ha leta ʻoku nonoʻo takai ʻi he kongalotó. ʻE lava foki ke ʻuhinga ʻe foʻi lea nonoʻó ki hano maluʻi, fakamālohia, pe poupouʻi.

Sifa-fatafatá: ʻOku maluʻi ʻe he sifa-fatafatá ʻa e mafú mo e ngaahi kongokonga mahuʻinga kehé.

Topuvaʻé: ʻOku ʻuhinga ʻeni ki he sū maluʻi ʻo e vaʻe ʻo ha sōtia:

Pā: ʻE lava ʻe ha pā ʻo maluʻi ha faʻahinga konga pē ʻo e sinó mei he faʻahinga kehekehe ʻo e ʻohofí.

Tatā: ʻOku maluʻi ʻe he tataá e ʻulú.

Heletā: ʻOku ʻai ʻe he heletaá ke tau lava ʻo fakafepakiʻi hotau filí.

“Sivisiviʻi ho teunga taú.”

Naʻe fakaafeʻi ʻe Palesiteni N.  Eldon Tanner, naʻe hoko ko ha tokoni ki he Kau Palesitenī ʻUluakí, ʻa e kau mēmipa ʻo e Siasí ke nau toe vakaiʻi ʻa e mālohi ʻo honau teunga tau fakatāutahá ʻaki ʻenau fakalaulauloto ki heʻenau feinga ke moʻui ʻaki e ongoongoleleí. Naʻá ne fakamatalaʻi leva:

“Kapau … ʻoku ngāvaivai hotau teunga taú, ʻoku ʻi ai leva ha konga ʻoku ʻikai malu ʻa ia ʻe lava ke ʻiloʻi, ko ha konga ia ʻe laveangofua, pea te tau moʻulaloa ai ki he fakamamahi pe ko e fakaʻauha ʻa Sētané, ʻa ia te ne fekumi pē kae ʻoua kuó ne maʻu hotau vaivaiʻangá, kapau ʻoku ʻi ai.

“Sivisiviʻi ho teunga taú. ʻOku ʻi ai nai ha feituʻu ʻoku ʻikai leʻohi pe maluʻi? Fakapapauʻi he taimí ni ke tānaki ha konga pē ʻoku mole. Neongo e motuʻa pe taʻe kakato ho teunga taú, manatuʻi maʻu pē ʻokú ke maʻu ʻa e mālohi ke fakahoko ʻa e ngaahi liliu ʻoku mahuʻinga ke fakakakato ai ho teunga taú.

“Te ke lava ʻo kamata foʻou hoʻo moʻuí ʻo fakafou ʻi he tefitoʻi moʻoni maʻongoʻonga ʻo e fakatomalá pea kamata hono ʻai kiate koe e teunga tau ʻo e ʻOtuá ʻi he akó, lotú, mo ha loto fakapapau ke tauhi ki he ʻOtuá mo tauhi ʻEne ngaahi fekaú” (“Put on the Whole Armor of God,” Ensign, May 1979, 46).

Fakatupulaki ʻo ʻEtau Founga Akoʻí

Feinga ke maʻu ʻa e ʻofa faka-Kalaisí. ʻOku totonu ke tākiekina ʻe he ʻofá hoʻo fengāueʻaki mo kinautolu ʻokú ke akoʻí. ʻE faitāpuekina koe mo hoʻo kau akó ʻi hoʻomou lotua ke fakatupulaki ʻa e ʻofa faka-Kalaisí mo fekumi ki ha ngaahi founga ke fakahaaʻi ai iá (vakai, Ko e Faiako ʻi he Founga ʻa e Fakamoʻuí, 6; Molonai 7:48).

Paaki