Ngaahi Fakahinohino ki hono Tānaki ʻo ha Vai ki he Meʻa Fakatuʻupakeé mo hono Siví (Purification)
Talateu
Ko e taha ʻo e ngaahi founga mahuʻinga taha ke tokoniʻi ai ho fāmilí ke nau mateuteu ki ha meʻa fakatuʻupakeé, ke ʻi ai ha vai maʻa ke fakaʻaongaʻi leva. ʻOku fuʻu fiemaʻu ange ʻa e vaí ke ne tokoniʻi ʻa e moʻuí ʻi he meʻakaí, ʻoku hoko leva ia ko e taha ʻo e ngaahi ʻuluaki meʻa ʻoku totonu ke ke tānaki mo tauhí. Muimui ʻi he ngaahi fakahinohino ko ʻeni ki hono ʻai ha vai [feʻunga] ki ha meʻa fakatuʻupakeé ke fakapapauʻi ʻoku feʻunga mo malu hoʻo vaí ke fakaʻaongaʻi.
Ko e Hā ʻOku Totonu Ke u Fakaʻaongaʻi ki hono Tānaki ʻo e Vaí?
Ko e ngaahi maʻuʻanga vai angamaheni tahá ko e ngaahi hina vai, tepi vai, mo e vai ʻoku tauhi ʻi ha tangikē vai.
-
Hina vaí: Ko hono tauhi e vai naʻe ʻutu hina fakakomēsiale ʻi ha ngaahi ngeʻesi hina pelesiteiki naʻe ngaohi mei he milemila (polyethylene terephthalate) [PETE pe PET] ko ha founga malu mo faingofua ia. Fakaʻehiʻehi mei he ngaahi hina pelesitiki naʻe ʻikai ngaohi mei he pelesitiki PETE.
-
Vai tepi: Ko hono ʻutu mo tauhi ʻo e vai mei he tepí ʻoku fiemaʻu ai ha taimi mo ha ngāue ka ko ha founga mātuʻaki fakaʻekonōmika ia.
-
Tangikē Vai: Kapau ʻe lava ʻi he patisetí mo lahi ʻa e feituʻú, te ke ala fakakaukau ke tauhi ha vai ʻi ha tangikē. Ko e ngaahi tangikē lalahi ko ʻení ʻoku faʻa langa ki he loto kelekelé ʻi he taumuʻa ke fakatafe ki ai ʻa e vai ʻuhá ka ʻe toe lava pē foki ke fakafonu ʻaki ha vai mei ha ngaahi maʻuʻanga vai kehe.
Te u Teuteuʻi Fēfē ʻa e Vai ke Tānakí?
Kapau te ke fili ke ke tokonaki pē ʻe koe ha vai ki ha meʻa fakatuʻupakē, fakakaukau ki he ngaahi fakahinohino ko ʻení:
Ko e Fili ha Tānakiʻanga Vaí
Ko e ngaahi tānakiʻanga vaí ʻoku totonu ke ʻoua ʻe hū ki ai ʻa e ʻeá mo faingataʻa ke maumau. ʻOku angamaheni ʻaki hono fakaʻaongaʻi ʻo e ngaahi hina ʻaiʻanga-inu pelesitikí. ʻOua naʻa fakaʻaongaʻi e ʻū ʻutuʻanga meʻa ʻosi fakaʻaongaʻí ke tauhi ʻaki e meʻa ʻoku ʻikai ko ha meʻakaí, pea ʻoua naʻa fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi sioki pelesitiki ʻutuʻanga huʻakaú he ʻoku ʻikai fakamaʻu lelei ia mo fakaʻau ke mafahifahi ngofua ʻi he ʻosi atu ʻa e taimí. ʻI ha faʻahinga tauhiʻanga vai pē te ke palani ke fakaʻaongaʻi, fufulu fakaʻaufuli mo faitoʻo (sanitize) kimuʻa pea toki fakafonú.
Tomuʻa Faitoʻo ʻo e Vaí
Fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi fakahinohino ko ʻení ke faitoʻo ʻa e vaí kimuʻa pea toki ʻutu ki ha tānakiʻanga vai:
-
Faitoʻo ʻaki e kolōlini (chlorine), tasilo: Kapau kuo faitoʻo ʻa e vaí ʻaki ha kolōlini (chlorine) ʻi ha feituʻu faitoʻoʻanga vai, he ʻikai fiemaʻu ke ke toe faitoʻo ia kimuʻa pea toki tauhí.
-
Teʻeki faitoʻo ʻaki e kolōliní, tasilo: Kapau ʻoku ʻikai faitoʻo ʻaki e vaí ha kolōlini mo tasilo, ʻai ki ai ha tulutā ʻe 8 hoʻo seniola (bleach) ʻi ʻapí (pēseti ʻe 5 ki he 9 ai e sodium hypochlorite) ki he kālani. Fakaʻaongaʻi pē ʻa e seniola (household bleach) naʻe ʻikai huʻi fakamatolu, ʻikai hano nanamu, pe toe tānaki ki ai ha meʻa kehe (additives).
-
Teʻeki ai faitoʻo ʻaki e kolōliní, ʻikai tasilo: Kapau ʻoku teʻeki ai faitoʻo ʻaki e kolōliní pea ʻoku ʻikai tasilo, tānaki ha tulutā ʻe 16 ʻo e seniolá (bleach) ki he kālani vai ʻe taha.
ʻE Founga Fēfē ʻEku Tānaki Malu ʻa e Vaí?
Ko e ʻosi pē hono faitoʻo ʻo e vaí pea ʻutu ki he ngaahi ʻaiʻanga vaí, fakahoko ʻa e ngaahi meʻa ko ʻení:
-
Tāpuniʻi malu ʻaupito ʻa e ngaahi ʻaiʻanga vaí.
-
Tohiʻi ai ʻa e ʻahó.
-
Tuku ʻi ha feituʻu mokomoko, mo fakapoʻuli.
Koeʻuhí ʻoku lahi e ngaahi ʻutuʻanga vai ʻoku ʻikai hano lanu pea ʻe lava ʻa e māmá ke hū ki loto, te ke ala kofukofu kinautolu pe faʻo ʻi ha ngaahi milemila pelesitiki lanu fakapōpōʻuli. ʻOku ʻi ai ha ngaahi ʻaiʻanga vai ʻe niʻihi ʻe toe fiemaʻu foki ke maluʻi mei hano maʻu ʻe he ʻaisí. Tauhi ʻa e vaí ʻi he feituʻu pē he ʻikai ke hanga ai ʻe haʻane mama ʻo maumauʻi ho ʻapí pe loki nofoʻangá. Kapau ʻoku fakaʻaongaʻi ha vai naʻe ʻutu hina pea fakatau mai mei ha falekoloa, fakaʻaongaʻi ʻa e ʻaho “best if used by” ko ha fakahinohino ke fetongi ai. Ka ʻikai, pea fetongi ʻa e vaí ʻi he māhina ʻe ono kotoa pē.
Ko e Hā e Lahi ʻo e Vai ʻOku Totonu Ke u Tānakí?
Neongo ʻoku faingataʻa mo ʻikai faʻa malava ke tauhi ha vai lahi, ka ʻoku fokotuʻu mai ʻe he kau mataotaó ke ke tauhi ha vai feʻunga mo ha uike ʻe ua ki ha meʻa fakatuʻutāmaki koeʻuhí he ʻe ala fakaʻuliʻi pe uesia ʻe he ngaahi fakatamaki fakanatulá ʻa e maʻuʻanga vaí ʻi he lōloa ko iá. Ko e kakai lalahí ʻoku fiemaʻu ke nau inu ha vai kuati (quarts) ʻe 2 ʻi he ʻaho takitaha. Ko e fānaú, ngaahi faʻē ʻoku fakahuhu ʻenau fānaú, mo kinautolu ʻoku puke pe ʻi ai haʻanau palopalema fakaemoʻui leleí te nau ala fiemaʻu ha vai lahi ange. ʻE fiemaʻu ha vai makehe ki he feimeʻakaí mo e haisiní ko e kālani ʻe 1 ki he tokotaha lahi ʻi he ʻaho. Ko e vai feʻunga ki he uike ʻe uá, hanga ʻo tauhi ha kālani vai ʻe 14 (lita vai ʻe 53) ki he tokotaha lahi takitaha.
Ko e Hā ha Ngaahi Maʻuʻanga Vai Lelei ki ha Meʻa Fakatuʻupakē?
Kapau ʻe ʻosi hoʻo vai naʻe tokonakí pe ʻikai feʻunga hoʻo vaí, ʻoku ʻi ai ha ngaahi maʻuʻanga vai kehe te ke lava ʻo fakaʻaongaʻi ʻi ha meʻa fakatuʻupakē. ʻE fiemaʻu ke ke haka ʻa e vaí mei ha niʻihi ʻo e ngaahi maʻuʻanga vai ko ʻení ke fakapapauʻi ʻoku malu ke fakaʻaongaʻi. ʻOku totonu ke fakaʻehiʻehi mei he vaí kapau naʻe faitoʻo kemikale pe ʻoku ʻuli. ʻOku kau ʻa e ngaahi maʻuʻanga vai ʻe ala maʻú ʻa e:
ʻI loto he ʻApí
-
Hiita Vaimafaná
-
Vai ʻoku kei toe ʻi he ngaahi paipá
-
Fuaʻiʻakau mo e vesitapolo naʻe faʻo kapa
-
Tangikē he falesiʻí
-
ʻAisi kiupí
Mavahe mei ʻApí
-
Vai ʻUhá
-
Vai-tupu
-
Fanga kiʻi vai tafe fakanatula
-
Ngaahi tafenga vai mo ha ngaahi vaitafe
-
Fanga kiʻi anó mo e ngaahi anovai lalahí
Makehe mei he ngaahi maʻuʻanga vai ko ʻení, te ke lava ʻo fakaʻaongaʻi ʻa e vai mei he ngaahi vai kaukauʻangá (swimming pools) mo e spa ki he haisiní mo e fufulu ha meʻá—neongo ia, ʻoku ʻikai totonu ke inu.
Te u ʻIlo Fēfē ʻOku Malu ʻa e Vaí ke Fakaʻaongaʻi?
Kapau ʻoku ʻuli hoʻo vaí, ʻoku totonu ke ke haka ia kimuʻa pea toki fakaʻaongaʻi. Kapau ʻokú ke pehē ʻoku ngali naʻe fakaʻuliʻi hoʻo vaí, ʻoua naʻa fakaʻaongaʻi. ʻE lava ʻi hano fakaʻaongaʻi ha vai naʻe ʻuliʻi ʻaki ha kemikale, lolo, meʻa kona (toxins), vai ʻosi fakaʻaongaʻi (sewage), pe vevé ʻo fakaiku ki ha puke lahi. Neongo ia, ʻe ʻi ai ha faʻahinga ifo faikehe ʻo e vaí ʻi he hili hono tānakí. ʻOku ʻikai ʻuhinga ʻeni ia ʻoku ʻuli. Ko e ifo ʻo ha vai naʻe tānaki, ʻe lava pē ke fakaleleiʻi ʻaki hano felīngiaki ʻi ha ongo foʻi hina kimuʻa pea toki fakaʻaongaʻi.
Te u Sivi Fēfē ʻa e Vaí?
Kapau ʻoku ʻikai ke ke ʻilo pe ʻoku malu hoʻo vaí pe kuo ʻuliʻi, ʻoku totonu ke ʻai ke maʻa (purify) pea toki fakaʻaongaʻi. Ko e fakamaʻa ʻo e vaí ʻoku meimei ko ha sitepu pē ʻe ua pea te ne ʻai ʻa e vaí ke malu ke fakaʻaongaʻi.
Sitepu 1: Ko Hono Fakamaʻa ʻo e Vaí
Ko e vai felofeló pe ʻulí kuo pau ke ʻuluaki ʻai ke lanu maʻa. ʻOku totonu ke sivi ʻi ha meʻa sivi pepa (filter paper), tupenu tuʻovalevale, pe ha ngaahi meʻa sivi kehe. Te ke lava foki ʻo tuku ke toka ʻa e ʻulí, pea toki ʻutu fakaalaala ʻa e vai lanu maʻa ʻi ʻolungá. Ko e vai naʻe sivi pe lanumaʻa naʻe tuku ke toka ʻa e ʻulí ʻoku totonu maʻu pē ke faitoʻo kimuʻa pea toki fakaʻaongaʻi.
Sitepu 2: Ko e Faitoʻo ʻo e Vaí
-
Founga Haká: Ko hono haka ko ia ke lili ʻa e vaí ʻi ha miniti ʻe 3–5 te ne tāmateʻi ʻa e meimei fanga kiʻi meʻa moʻui iiki kotoa ʻi he vaí. Ko e feituʻu ʻoku māʻolunga angé ʻe fiemaʻu ia ke lili fuoloa ange. Neongo ia, ko hono haka fuoloa ha kiʻi mei vai siʻisiʻí te ne ʻai ke taufua ai ʻa e ngaahi meʻa koná kapau ʻoku ʻi ai.
-
Founga faitoʻo ʻaki e seniolá: ʻE hanga ʻe hano tānaki atu ha tulutā seniola foʻou ʻe 8 ʻo e kolōlini (pēseti ʻe 5 ki he 9 ʻo e sodium hypochlorite) ki he lita vai ʻe 4 (kālani ʻe taha), ʻo tāmateʻi ʻa e meimei fanga kiʻi meʻa moʻui iiki fakatupu puke kotoa pē. Fakaʻaongaʻi pē ʻa e seniola (household bleach) naʻe ʻikai huʻi fakamatolu, ʻikai hano nanamu, pe toe tānaki ki ai ha meʻa kehe (additives). ʻOku ʻikai fakaleleiʻi ʻe he seniolá ia ʻa e ʻuli ʻi ha faitoʻo koná.
-
Ngaahi meʻa sivi vaí: ʻE lava ʻe ha ngaahi meʻa sivi vai fakakomēsiale ʻe niʻihi ke sivi lelei mo fakamaʻa ʻa e vai kuo ʻuliʻi ʻe ha fanga kiʻi meʻa moʻui iiki, kemikale kona, pe ukamea. Ka ko ʻenau ngāue leleí ʻe makatuʻunga pē ia ʻi he anga honau faʻú, tuʻunga ʻoku ʻi aí, mo hono fakaʻaongaʻi totonú.