Taumuʻá: Te u ako ke u fakaʻaongaʻi ʻa e ʻení, ʻa ē, ngaahi meʻa ko ʻení, mo e ngaahi meʻa ko iá ke fehuʻi fekauʻaki mo ia ʻoku ʻoʻona ʻe ha taha.
Personal Study
Mateuteu ki hoʻo kulupu fepōtalanoaʻakí ʻaki haʻo fakakakato ʻa e ngaahi ʻekitivitī A ki he I.
Study the Principle of Learning: Press Forward
Vivili Atu ki Muʻa
With God’s help, I can press forward even when I face obstacles.
ʻI he tokoni mai ʻa e ʻEikí, té u lava ʻo vivili atu ki muʻa neongo haʻaku fehangahangai mo e ngaahi fakafeʻātungiá.
ʻOkú tau fehangahangai kotoa mo ha ngaahi pole ʻi he moʻuí. Taimi ʻe niʻihi ʻoku fakafaingataʻaʻiaʻi ʻe heʻetau ngaahi polé hono aʻusia ʻetau ngaahi taumuʻá. Ko Nīfaí, ko ha palōfita mo e takimuʻa ia ʻi he Tohi ʻa Molomoná, naʻá ne ʻausia ha ngaahi pole lahi. Naʻá ne fakaʻaongaʻi kotoa ʻene moʻuí ke akoʻi mo tokoniʻi hono kakaí. Naʻá ne ʻiloʻi te nau fehangahangai mo e ngaahi pole faingataʻa, pea naʻá ne fie tokoniʻi kinautolu ke nau ʻilo ʻa e founga ke kātaki aí. Naʻe ako ʻe Nīfai ʻo pehē:
“Vivili atu ki muʻa ʻi he tui mālohi kia Kalaisi, pea maʻu ʻa e ʻamanaki ʻoku mālohi haohaoa, mo ha ʻofa ki he ʻOtuá mo e kakai fulipē” (2 Nīfai 31:20).
Te ke lava foki mo koe ʻo vivili atu ki muʻa. ʻOku ʻuhinga ʻa e “vivili atu ki muʻa ʻi he tui mālohi kia Kalaisi” te ke lava ʻo hokohoko atu ʻa e feingá, falala kia Sīsū Kalaisi, ʻo tatau ai pē ʻi he taimi ʻo e faingataʻá. ʻOkú ke tui te Ne tāpuekina hoʻo ngaahi feingá neongo ʻa e ngaahi taimi ʻo e faingataʻá pe taimi ʻokú ke fehālaaki aí. Fakatātā ʻaki ʻeni, mahalo pē ʻokú ke fakatokangaʻi ʻokú ke fehalaaki ʻi hoʻo feinga ke lea faka-Pilitāniá. Mahalo pē ʻokú ke faingataʻaʻia ʻi hono manatuʻi ʻa e ngaahi lea foʻoú. Te ke lava ʻo vilitaki atu ki muʻa mo hokohoko atu pē hoʻo akoakó ʻi he ʻaho kotoa, ʻo falala Té Ne tokoniʻi koe ʻi hoʻo akó. Tatau ai pē pe ko e hā ʻa e ngaahi pole ʻokú ke fehangahangai mo iá, te ke lava ʻo vilitaki atu ki muʻa ʻi he tui.
Ponder
Ko e hā ha ngaahi founga te ke lava ai ʻo “vilitaki atu ki muʻa” ʻi he ako lea faka-Pilitāniá?
Ko e hā ʻokú ne tokoniʻi koe ke ke kei feinga pē ʻi he taimi ʻoku faingataʻa aí?
Memorize Vocabulary
Ako ʻa e ʻuhinga pea mo hono puʻaki ʻo e foʻi lea takitaha kimuʻa pea fakahoko hoʻomou kulupu fepōtalanoaʻakí. ʻAhiʻahi ngaohi ha ngaahi kaati fakamanatu ke tokoni kiate koe ʻi hono ako maʻuloto ʻo e ngaahi lea foʻoú. Te ke lava ʻo fakaʻaongaʻi ʻa e pepá pe ko ha polokalama.
not
ʻikai
this/these
ʻeni/ko ʻeni
that/those
ko ia/ko ia
Nouns
book/books
tohi/ʻū tohi
chair/chairs
sea/ʻū sea
clock/clocks
uasi/ʻū uasi
computer/computers
komipiuta/ʻū komipiuta
key/keys
kī/ngaahi kī
notebook/notebooks
pepa/ʻū pepa
pen/pens
peni/ʻū peni
pencil/pencils
peni vahevahe/ʻū peni vahevahe
phone/phones
telefoni/ʻū telefoni
table/tables
tēpile/ʻū tēpile
wallet/wallets
uāleti/ngaahi uāleti
watch/watches
vesa uasi/ʻū vesa uasi
Practice Pattern 1
Akoako hono ngāue ʻaki ʻa e ngaahi sīpingá kae ʻoua kuó ke lava lelei ʻo ʻeke mo tali e ngaahi fehuʻí. Te ke lava ʻo fetongi ʻa e ngaahi foʻi lea ʻoku laineʻí ʻaki ʻa e ngaahi foʻi lea ʻi he konga ki he “Memorize Vocabulary.”
Akoako hono fakaʻaongaʻi ʻo e ngaahi sīpingá kae ʻoua kuó ke lava lelei ʻo ʻeke mo tali e ngaahi fehuʻí. Feinga ke mahino ʻa e ngaahi tuʻutuʻuni ʻi he ngaahi sīpingá. Fakakaukau ki he founga ʻoku faitatau pe kehekehe ai ʻa e lea faka-Pilitāniá mei hoʻo lea fakafonuá.
Hiki ha foʻi fehuʻi ʻe fā te ke lava ʻo ʻeke ki ha taha. Hiki ha tali ki he fehuʻi takitaha. Lau leʻolahi kinautolu.
Additional Activities
Fakakakato ‘a e ngaahi ʻekitivitī mo e sivi ʻo e lēsoní ʻi he ʻinitanetí ʻi he englishconnect.org/learner/resources pe ʻi he Tohi Ngāue EnglishConnect 1.
Act in Faith to Practice English Daily
Hokohoko atu hono akoako fakaʻaho ʻa e lea faka-Pilitāniá. Fakaʻaongaʻi hoʻo “Founga Muimuiʻi ʻo e Ako Fakatāutahá.” Toe vakaiʻi hoʻo taumuʻa akó pea sivisiviʻi hoʻo ngaahi ngāué.
Toe vakaiʻi ʻa e lisi ʻo e ngaahi foʻi leá mo ha hoa.
Ako ʻa e sīpinga 1 mo ha hoa:
Akoako hono ʻeke ʻa e ngaahi fehuʻí.
Akoako hono tali ʻa e ngaahi fehuʻí.
Akoako ha fepōtalanoaʻaki ʻo fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi sīpingá.
Toe fakahoko ia ki he sīpinga 2.
ʻĪmisi
fakaʻilonga 2
Activity 2: Create Your Own Sentences
(10–15 minutes)
Vakai ki he ngaahi fakatātaá. Fehuʻi pea tali ʻa e ngaahi fehuʻi fekauʻaki mo e ngaahi meʻa ʻi he fakatātā takitaha. Taufetongi. Fetongi e ngaahi hoá pea toe akoako pē.
Example
ʻĪmisi
fokotuʻunga tohi
A: What are those?
B: Those are books.
A: Are those your books?
B: No, they are not my books.
Image 1
ʻĪmisi
uasi tala taimi ʻe ua
Image 2
ʻĪmisi
tēpile mo e ngaahi sea
Image 3
ʻĪmisi
pepa
Image 4
ʻĪmisi
ngaahi kī
Image 5
ʻĪmisi
ʻū peni vahevahe fakalanulanu
Image 6
ʻĪmisi
tangata ʻokú ne pukepuke ha tohi ʻi he laipelí
Image 7
ʻĪmisi
ongo fefine ʻe toko ua ʻokú na ngāue ʻaki ʻena telefoní
ʻĪmisi
fakaʻilonga 3
Activity 3: Create Your Own Conversations
(15–20 minutes)
Fili ha meʻa ʻe nima ʻi he lokí. Fakaʻaliʻali ia ki ho hoá. Fehuʻi pea tali ʻa e ngaahi fehuʻi fekauʻaki mo e meʻa takitaha. Taufetongi. Fetongi e ngaahi hoá pea toe akoako pē.
Example
ʻĪmisi
telefoni toʻotoʻo lanu ʻuliʻuli
A: What is that?
B: That is a phone.
A: Is it your phone?
B: Yes, it is.
Evaluate
(5–10 minutes)
Sivisiviʻi hoʻo fakalakalaka ʻi he ngaahi taumuʻá pea mo hoʻo ngaahi ngāue ʻoku fakahoko ke akoako fakaʻaho ʻa e lea faka-Pilitāniá.
Evaluate Your Progress
I can:
Say what something is.
Lea ʻaki ko e hā ʻa e meʻá.
ʻĪmisi
fofonga ʻoku ʻikai fakahaaʻi e ongó, fofonga fiemālie mo fofonga fiefia
Use this, that, these, and those.
Ngāue ʻaki ko ʻeni, ko ia, ʻa eni, mo ena.
ʻĪmisi
fofonga ʻoku ʻikai fakahaaʻi e ongó, fofonga fiemālie mo fofonga fiefia
Ask if something belongs to someone.
ʻEke pe ko ha meʻa ʻa ha taha.
ʻĪmisi
fofonga ʻoku ʻikai fakahaaʻi e ongó, fofonga fiemālie mo fofonga fiefia
Evaluate Your Efforts
Sivisiviʻi hoʻo ngaahi feinga ke:
Ako ʻa e tefitoʻi moʻoni fakaakó.
Ako maʻuloto ʻa e ngaahi foʻi leá.
Akoako ʻa e ngaahi sīpingá.
Akoako he ʻaho kotoa.
Fokotuʻu ha taumuʻa. Fakakaukau ki he ngaahi fokotuʻu ki he akó ʻi he “Founga Muimuiʻi ʻo e Ako Fakatāutahá.”
Vahevahe ho taumuʻá mo ha hoa.
Act in Faith to Practice English Daily
“ʻOua naʻá ke foʻi. Hokohoko atu hoʻo fonongá. Feinga pē. ʻOku ʻi ai ʻa e tokoni mo e fiefia ʻoku talitali mai ʻi muʻa … ʻE lelei kotoa pē ʻi he ngataʻangá. Falala ki he ʻOtuá mo tui ʻi he ngaahi meʻa lelei ʻe hoko maí” (Jeffery R. Holland, “‘Ko e Taulaʻeiki Lahi ʻo e Ngaahi Meʻa Lelei ke Hoko Mai,’” Ensign, Nōvema 1999, 38).