Taumuʻá: Te u ako ke talanoa ʻo fekauʻaki mo e ngāue fakaʻaho ʻa ha taha.
Personal Study
Mateuteu ki hoʻo kulupu fepōtalanoaʻakí ʻaki haʻo fakakakato ʻa e ngaahi ʻekitivitī A ki he I.
Study the Principle of Learning: You Are a Child of God
Ko e Fānau Koe ʻa e ʻOtuá
I am a child of God with eternal potential and purpose.
Ko e fānau au ʻa e ʻOtuá ʻoku ʻi ai hoku tufakanga mo e taumuʻa ʻoku taʻengata.
Ko e ʻofefine pe foha koe ʻo e ʻOtuá. ʻOku lahi ʻa e meʻa ʻokú Ne fie tokoniʻi koe ke ke ako. ʻOkú Ne fie tokoniʻi koe ke ke aʻusia ho tufakanga taʻengatá. Taimi ʻe niʻihi ʻe faʻa ngali taʻemalava ʻeni. ʻOku tau lau ʻi he Tohi Tapú, ʻo fekauʻaki mo ha finemui ko Mele. Naʻe hā ha ʻāngelo kiate ia pea naʻe fakahā kiate ia te ne hoko ko e faʻē ʻa Sīsū Kalaisí, ko e Fakamoʻui ʻo e tokotaha kotoa. Te ne ohi hake ʻa e Foha ʻo e ʻOtuá ʻi he māmaní ko ʻene tama. Mahalo naʻe ongoʻi mafasia ʻa Mele ʻi he meʻa naʻe finangalo ʻa e Tamai Hēvaní ke ne fakahokó mo aʻusiá, ka naʻe fakahā ʻe he ʻāngeló kiate ia:
“He ʻoku ʻikai ha meʻa ʻe faingataʻa ki he ʻOtuá” (Luke 1:37).
ʻI he ʻOtuá, ʻoku malava ʻa e taʻemalavá. Naʻe hoko ʻa Mele ko e faʻē ʻa e ʻAlo ʻo e ʻOtuá. Hangē ko Melé, ʻoku finangalo ʻa e ʻOtuá ke tokoniʻi koe ke ke aʻusia ho tufakangá mo fakakakato hoʻo taumuʻá ʻi he moʻuí. Lotu kiate Ia pea fehuʻi kiate Ia ʻa e meʻa ʻokú Ne finangalo ke ke fakahokó. Muimui ʻi he ngaahi fakakaukau mo e ongo ʻokú ke maʻu mei Hono Laumālié. Te Ne tataki koe. Mahalo ʻoku fiemaʻu ke ke ako ʻa e lea faka-Pilitāná ke ke lava ʻo ako pe tokonaki maʻa ho fāmilí. Manatuʻi “ʻi he ʻOtuá ʻoku malava ʻa e taʻemalavá.” ʻI he ʻOtuá, te ke lava ʻo ako ʻa e lea faka-Pilitāniá. ʻI he ʻOtuá, te ke lava ʻo aʻusia ho tufakanga taʻenagatá.
Ponder
Ko e hā ʻokú ke ongoʻi ʻoku finangalo ʻa e ʻOtuá ke ke fakahokó?
ʻI he taimi ʻoku fakaafeʻi ai koe ʻe he ʻOtuá ke ke fakahoko ʻa e ngaahi meʻa ʻokú ke fakakaukau ʻoku taʻemalavá, te ke fili fēfē ke ngāue ʻi he tuí?
Memorize Vocabulary
Ako ʻa e ʻuhinga pea mo hono puʻaki ʻo e foʻi lea takitaha kimuʻa pea fai homou kulupu fepōtalanoaʻakí. ʻAhiʻahi fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi lea mei he konga “Memorize Vocabulary” ʻi hoʻo ngāue fakaʻahó.
daily routine
ngāue fakaʻahó
Nouns
morning
pongipongi
afternoon
hoʻatā
evening
efiafi
Verbs
brush my teeth/brushes his teeth
fufulu hoku nifó/fufulu hono nifó
clean the house/cleans the house
fakamaau ʻa e falé/fakamaau ʻa e falé
do my hair/does her hair
ngaahi hoku ʻulú/ngaahi hono ʻulú
exercise/exercises
fakamālohisino/fakamālohisino
get dressed/gets dressed
tui vala/tui vala
get ready/gets ready
teuteu/teuteu
go to bed/goes to bed
ʻalu ʻo mohe/ʻalu ʻo mohe
go to school/goes to school
ʻalu ki he akó/ʻalu ki he akó
go to the store/goes to the store
ʻalu ki falekoloa/ʻalu ki he falekoloá
go to work/goes to work
ʻalu ki he ngāué/ʻalu ki he ngāué
make breakfast/makes breakfast
ngaohi ʻa e kai pongipongí/ngaohi ʻa e kai pongipongí
make the bed/makes the bed
fakamaau ʻa e mohengá/fakamaau ʻa e mohengá
shave/shaves
tele/tele
take a shower/takes a shower
kaukau/kaukau
wake up/wakes up
ʻā/ʻā
Practice Pattern 1
Akoako hono ngāue ʻaki ʻa e ngaahi sīpingá kae ʻoua kuó ke lava lelei ʻo ʻeke mo tali e ngaahi fehuʻí. Te ke lava ʻo fetongi ʻa e ngaahi foʻi lea ʻoku laineʻí ʻaki ʻa e ngaahi foʻi lea ʻi he konga ki he “Memorize Vocabulary.”
Q: Do you exercise in the morning?A: Yes, I exercise in the morning.
ʻĪmisi
tangata ʻokú ne fakamaau ʻa e mohengá
Q: Does he make breakfast in the morning?A: No, he makes the bed in the morning.
ʻĪmisi
fefine ʻokú ne fufulu hono nifó
Q: Does she brush her teeth in the evening?A: Yes, she brushes her teeth in the evening.
Q: Do you go to the store in the morning?A: No, I go to the store in the afternoon.
ʻĪmisi
fakaʻilonga h
Practice Pattern 2
Akoako hono fakaʻaongaʻi ʻo e ngaahi sīpingá kae ʻoua kuó ke lava lelei ʻo ʻeke mo tali e ngaahi fehuʻí. Feinga ke ke fakatokangaʻi ʻa e ngaahi sīpinga ko ʻení lolotonga hoʻo akoako fakaʻahó.
Q: What do you do before you (verb)?A: Before I (verb), I (verb).
Questions
ʻĪmisi
sīpinga 2 fehuʻi ko e hā ʻokú ke fakahoko kimuʻa peá ke veape
Answers
ʻĪmisi
sīpinga 2 tali kimuʻa peá u veape, ʻoku ou veape
Examples
ʻĪmisi
fefine ʻoku fakamālohisino
Q: What do you do before you make breakfast?A: Before I make breakfast, I exercise.
Q: What does he do after he gets ready?A: After he gets ready, he goes to the store.
ʻĪmisi
ongo tangata ʻe toko ua ʻokú na fakatau
Q: What does she do after she makes breakfast?A: She goes to work.
ʻĪmisi
fakaʻilonga i
Use the Patterns
Hiki ha foʻi fehuʻi ʻe fā te ke lava ʻo ʻeke ki ha taha. Hiki ha tali ki he fehuʻi takitaha. Lau leʻolahi kotoa ia.
Additional Activities
Fakakakato ‘a e ngaahi ʻekitivitī mo e sivi ʻo e lēsoní ʻi he ʻinitanetí ʻi he englishconnect.org/learner/resources pe ʻi he Tohi Ngāue EnglishConnect 1.
Act in Faith to Practice English Daily
Hokohoko atu hono ako ʻa e lea faka-Pilitāniá he ʻaho kotoa pē. Fakaʻaongaʻi hoʻo “Founga Muimuiʻi ʻo e Ako Fakatāutahá.” Toe vakaiʻi hoʻo taumuʻa akó pea sivisiviʻi hoʻo ngaahi ngāué.
Conversation Group
Discuss the Principle of Learning: You Are a Child of God
Toe vakaiʻi ʻa e lisi ʻo e ngaahi foʻi leá mo ha hoa.
Ako ʻa e sīpinga 1 mo ha hoa:
Akoako hono ʻeke ʻa e ngaahi fehuʻí.
Akoako hono tali ʻa e ngaahi fehuʻí.
Akoako ha fepōtalanoaʻaki ʻo fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi sīpingá.
Toe fai ʻa e sīpinga 2.
ʻĪmisi
fakaʻilonga 2
Activity 2: Create Your Own Sentences
(10–15 minutes)
Vakai ki he ʻū fakatātaá. Fehuʻi pea tali ʻa e ngaahi fehuʻi fekauʻaki mo e ʻekitivitī ʻi he fakatātā takitaha. Taufetongi.
Example
ʻĪmisi
tangata ʻokú ne fufulu ofi hono nifó
A: Do you brush your teeth in the morning?
B: Yes, I brush my teeth in the morning.
A: What do you do after you brush your teeth?
B: After I brush my teeth, I get dressed.
Image 1
ʻĪmisi
fefine mo e fānau ʻokú nau kai efiafi
Image 2
ʻĪmisi
mataʻi saoá
Image 3
ʻĪmisi
fefine ʻokú ne toloi ʻa e fakatokanga ʻa e uasí
Image 4
ʻĪmisi
tangata ʻokú ne tui hono kote
Image 5
ʻĪmisi
fefine ʻoku ngāue ʻi ha senitā maʻá e kasitomaá
Image 6
ʻĪmisi
tangata ʻoku tele hono kavá
ʻĪmisi
fakaʻilonga 3
Activity 3: Create Your Own Conversations
(15–20 minutes)
Part 1
Ko e Hoa A ko ha taha ʻiloa. Ko e Hoa E ʻokú ne fakaʻekeʻeke ʻa e taha ʻiloá ʻo fekauʻaki mo ʻene ngāue fakaʻahó. Lea ʻaki ʻa e lahi taha te ke lavá. Taufetongi ʻa e ngaahi tuʻungá.
Example
A: Do you make your bed in the morning?
B: No, I don’t make my bed in the morning.
Part 2
Fili ʻa e kau mēmipa ʻe toko tolu ʻo e fāmilí. Fehuʻi mo tali ʻa e ngaahi fehuʻi ʻo fekauʻaki mo e ngāue fakaʻaho ʻa e tokotaha takitaha. Lea ʻaki ʻa e lahi taha te ke lavá. Taufetongi. Fetongi ʻa e ngaahi hoá pea toe akoako pē.
Example
A: What does your sister do before she goes to work?
B: Before she goes to work, she does her hair.
Evaluate
(5–10 minutes)
Sivisiviʻi hoʻo fakalakalaka ʻi he ngaahi taumuʻá pea mo hoʻo ngaahi ngāue ko ia ke akoako fakaʻaho ʻa e lea faka-Pilitāniá.
Evaluate Your Progress
I can:
Say what I do in my daily routine.
Fakahā e meʻa ʻoku ou fakahoko ʻi heʻeku ngāue fakaʻahó.
ʻĪmisi
fofonga ʻoku ʻikai fakahaaʻi e ongó, fofonga fiemālie, fofonga fiefia
Say what someone does in their routine.
Fakahā e meʻa ʻoku fakahoko ʻe ha taha ʻi heʻene ngāué.
ʻĪmisi
fofonga ʻoku ʻikai fakahaaʻi e ongó, fofonga fiemālie, fofonga fiefia
Ask what someone does in their routine.
Fehuʻi ʻa e meʻa ʻoku fakahoko ʻe ha taha ʻi heʻene ngaué.
ʻĪmisi
fofonga ʻoku ʻikai fakahaaʻi e ongó, fofonga fiemālie, fofonga fiefia
Evaluate Your Efforts
Sivisiviʻi hoʻo ngaahi feinga ke:
Ako ʻa e tefitoʻi moʻoni fakaakó.
Ako maʻuloto ʻa e ngaahi foʻi leá.
Akoako ʻa e ngaahi sīpingá.
Akoako ʻi he ʻaho kotoa.
Fokotuʻu ha taumuʻa. Fakakaukau ki he ngaahi fokotuʻu ki he akó ʻi he “Founga Muimuiʻi ʻo e Ako Fakatāutahá.”
Vahevahe ho taumuʻá mo ha hoa.
Act in Faith to Practice English Daily
“Ako ʻiate koe pē ko hai moʻoni koe. Kole ki homou Tamai Hēvaní, ʻi he huafa ʻo Sīsū Kalaisí, pe ko e hā ʻEne ongo kiate kimoutolu mo homou misiona ʻi he māmaní. Kapau te mou kole ʻi he loto moʻoni, ʻe fanafana atu e Laumālié ʻi ha vahaʻataimi e ngaahi moʻoni liliu moʻuí kiate kimoutolu. Lekooōti ʻa e ngaahi ongo ko iá mo toutou fakamanatu maʻu pē kinautolu, pea muimuiʻi pau.
“ʻOku ou palōmesi atu ʻi he kamata ke ke ʻilo ha kiʻi konga ʻo e anga e ʻafio mai hoʻo Tamai Hēvaní kiate koé mo e meʻa ʻokú Ne falala te ke fai Maʻaná, he ʻikai toe tatau hoʻo moʻuí!” (Russell M. Nelson, Facebook, Sept. 10, 2019, facebook.com/russell.m.nelson).