Ako Lea Faka-Pilitāniá
Lēsoni 5: Fāmilí mo e Ngaahi Kaungāmeʻá


“Lēsoni 5: Fāmilí mo e Ngaahi Kaungāmeʻá,” EnglishConnect 2 maʻá e Kau Akó (2022)

“Lēsoni 5,” EnglishConnect 2 maʻá e Kau Akó

ʻĪmisi
kau tangata ʻoku malimali ʻi tuʻa

Lesson 5

Family and Friends

Taumuʻá: Te u ako ke fakafehoanaki ʻa e kakaí.

Personal Study

Mateuteu ki hoʻo kulupu fepōtalanoaʻakí ʻaki haʻo fakakakato ʻa e ngaahi ʻekitivitī A ki he I.

ʻĪmisi
fakaʻilonga a
Study the Principle of Learning: Learn by Study and by Faith

Fekumi ‘i he Ako pea ‘i he Tui

In EnglishConnect, we rely on God to learn by study and by faith.

ʻI he EnglishConnect, ʻoku tau fakafalala ki he ʻOtuá ke fekumi ʻi he ako pea ʻi he tui.

ʻI he 1832, naʻe fakahinohino ai kia Siosefa Sāmita mo ha niʻihi ʻo e kau fuofua taki ʻo e Siasi ʻo Sīsū Kalaisi ʻo e Kau Māʻoniʻoni ʻi he Ngaahi ʻAho Kimui Ní ke nau fokotuʻu ha ʻapiako. Naʻe finangalo ʻa e ʻOtuá ke nau ako, tupulaki, pea mo mateuteu ke tataki ʻa e niʻihi kehé. Naʻe ʻikai maʻu ʻe he kulupu kāingalotu ko ʻení ha mataʻitohi mei he ʻunivēsití, pe te nau maʻu ha ako lelei. Naʻe ʻikai ke lahi ʻenau paʻangá pe maʻuʻanga tokoní. ʻI he folofolá, naʻe akoʻi ai ʻe he ʻOtuá kiate kinautolu ha sīpinga ʻo e akó:

“Pea koeʻuhí ʻoku ʻikai ke maʻu ʻe he kakai kotoa pē ʻa e tuí, mou fekumi faivelenga pea feakoʻiʻaki ʻiate kimoutolu ʻa e ngaahi lea ʻo e potó; ʻio, mou fekumi mei he ngaahi tohi lelei tahá ʻa e ngaahi lea ʻo e potó; mou fekumi ki he ʻiló, ʻio, ʻi he ako pea ʻi he tui foki” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 88:118)

ʻOku akoʻi mai ʻe he ʻOtuá ʻoku fiemaʻu ke tau ʻilo ʻi heʻetau akó, pea ʻoku fiemaʻu foki ke tau ʻilo ʻi he tuí. ʻOku tau fai hotau lelei tahá, pea ʻoku tau kole ki he ʻOtuá ke Ne fekauʻi mai Hono Laumālié ke fakaava hotau ʻatamaí mo hotau lotó ke tau ʻilo. ʻOku foaki mai ʻe he Laumālié kiate kitautolu ha mahino lahi ange ʻi he meʻa ʻoku tau malava ʻiate kitautolu peé. ʻE ala tokoni ke ʻi ai ha faiako lelei pe ko ha tohi lelei, ka ʻe lava ke akoʻi kitautolu ʻe he ʻOtuá neongo kapau he ʻikai ke tau maʻu e ngaahi meʻa ko iá. ʻI heʻetau ʻilo ʻi he ako pea ʻi he tuí, ʻe lava ke tokoniʻi kitautolu ʻe he ʻOtuá ke tau ako ʻo lahi ange ʻi he meʻa ne tau fakakaukau ʻe malavá.

ʻĪmisi
tangata ʻoku ako

Ponder

  • Ko e hā ha meʻa te ke lava ʻo fai ke fekumi ai ki he ʻiló “ʻi he ako pea ʻi he tuí”?

  • Fakakaukau ki hoʻo aʻusia ʻi he EnglishConnect. Ko e hā ʻa e founga ʻoku tokoniʻi ai koe ʻe he ʻOtuá ke ke ʻiló?

ʻĪmisi
fakaʻilonga e
Memorize Vocabulary

Ako ʻa e ʻuhinga pea mo hono puʻaki ʻo e foʻi lea takitaha kimuʻa pea fakahoko hoʻomou kulupu fepōtalanoaʻakí. ʻAhiʻahi ngaohi ha ngaahi kaati fakamanatu ke tokoni kiate koe ʻi hono ako maʻuloto ʻo e ngaahi lea foʻoú. Te ke lava ʻo fakaʻaongaʻi ʻa e pepá pe ko ha polokalama.

different

faikehekehe

Nouns

Vakai ki he appendix ki ha family nouns.

Adjectives 1

shorter

nounou ange

taller

lōloa ange

older

motuʻa ange

younger

kei siʻi ange

louder

leʻo lahi ange

Adjectives 2

athletic

sipoti

beautiful

fakaʻofoʻofa

energetic

longomoʻui

generous

angaʻofa

intelligent

poto

outgoing

fakatamaiki

patient

faʻa kātaki

quiet

fakalongolongo

thoughtful

faʻa fakakaukau

ʻĪmisi
fakaʻilonga f
Practice Pattern 1

Akoako hono ngāue ʻaki ʻa e ngaahi sīpingá kae ʻoua kuó ke lava lelei ʻo ʻeke mo tali e ngaahi fehuʻí. Te ke lava ʻo fetongi ʻa e ngaahi foʻi lea ʻoku laineʻí ʻaki ʻa e ngaahi foʻi lea ʻi he konga ki he “Memorize Vocabulary.”

Q: How are you and your (noun) different?A: I am (adjective 1).

Questions

ʻĪmisi
sīpinga 1 fehuʻi ʻokú ke kehekehe fēfē mo hoʻo nauná

Answers

ʻĪmisi
sīpinga 1 tali ʻoku ou hoanauna 1

Examples

ʻĪmisi
tamai mo e foha ʻi he pāká

Q: How are you and your son different?A: He is shorter.

Q: How are you and your daughter different?A: I am taller.

Q: How are you and your cousins different?A: They are louder.

ʻĪmisi
fakaʻilonga h
Practice Pattern 2

Akoako hono fakaʻaongaʻi ʻo e ngaahi sīpingá kae ʻoua kuó ke lava lelei ʻo ʻeke mo tali e ngaahi fehuʻí. ʻAhiʻahi lau leʻolahi ʻa e ngaahi sīpingá. Fakakaukau ke ke hiki tepi hoʻo leá. Tokanga ki he founga hoʻo puʻaki leá mo hoʻo pōtoʻi leá.

Q: How are your (noun) and (noun) different?A: My (noun) is more (adjective 2).

Questions

ʻĪmisi
sīpinga 2 fehuʻi ʻoku kehekehe fēfē hoʻo nauná mo e nauná

Answers

ʻĪmisi
sīpinga 2 tali ʻoku hoanauna 2 ange ʻeku nauná

Examples

ʻĪmisi
fāmili ʻi Hauaiʻi

Q: How are your sisters and brother different?A: My sisters are more thoughtful.

Q: How are your mother and father different?A: My father is less outgoing.

ʻĪmisi
fakaʻilonga i
Use the Patterns

Hiki ha foʻi fehuʻi ʻe fā te ke lava ʻo ʻeke ki ha taha. Hiki ha tali ki he fehuʻi takitaha. Lau leʻolahi kotoa ia.

Additional Activities

Fakakakato ‘a e ngaahi ʻekitivitī mo e sivi ʻo e lēsoní ʻi he ʻinitanetí ʻi he englishconnect.org/learner/resources pe ʻi he Tohi Ngāue EnglishConnect 2.

Act in Faith to Practice English Daily

Hokohoko atu hono ako ʻa e lea faka-Pilitāniá he ʻaho kotoa pē. Fakaʻaongaʻi hoʻo “Founga Muimuiʻi ʻo e Ako Fakatāutahá.” Toe vakaiʻi hoʻo taumuʻa akó pea sivisiviʻi hoʻo ngaahi ngāué.

Conversation Group

Discuss the Principle of Learning: Learn by Study and by Faith

(20–30 minutes)

ʻĪmisi
tangata ʻoku ako

ʻĪmisi
fakaʻilonga 1
Activity 1: Practice the Patterns

(10–15 minutes)

Toe vakaiʻi ʻa e lisi ʻo e ngaahi foʻi leá mo ha hoa.

Ako ʻa e sīpinga 1 mo ha hoa:

  • Akoako hono ʻeke ha ngaahi fehuʻí.

  • Akoako hono tali ha ngaahi fehuʻí.

  • Akoako ha fepōtalanoaʻaki ʻo fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi sīpingá.

Toe fai ʻa e sīpinga 2.

ʻĪmisi
fakaʻilonga 2
Activity 2: Create Your Own Sentences

(10–15 minutes)

Part 1

Vakai ki he ʻū fakatātaá. Fehuʻi mo tali ʻa e ngaahi fehuʻi ke fakafehoanaki e kakai ʻi he tā takitaha. Lea ʻaki ʻa e lahi taha te ke lavá. Taufetongi.

Example: Luis and Carlos
ʻĪmisi
kui tangata ʻoku vaʻinga peisipolo mo e mokopuna tangata
  • A: How are Luis and Carlos different?

  • B: Luis is younger. Carlos is older. Luis is less athletic. Carlos is less patient.

Image 1: Susan and her mom

ʻĪmisi
faʻē mo e ʻofefine ʻokú na piki nima

Image 2: Sam and Rachel

ʻĪmisi
husepāniti mo e uaifi ʻokú na faitā

Image 3: Anya and Yash

ʻĪmisi
ongo meʻa ʻokú na talanoa he matātahí ʻi he tō ʻa e laʻaá

Part 2

Fehuʻi mo tali ʻa e ngaahi fehuʻi ke fakafehoanaki koe ki he kau mēmipa ho fāmilí. Lea ʻaki ʻa e lahi taha te ke lavá. Taufetongi.

Example
  • A: How are you and your mother different?

  • B: I am younger. She is more generous. She is less energetic.

ʻĪmisi
fakaʻilonga 3
Activity 3: Create Your Own Conversations

(15–20 minutes)

Fehuʻi mo tali ʻa e ngaahi fehuʻi ke fakafehoanaki koe ki ho hoá. Fakaʻaongaʻi ha ngaahi hoanauna ʻi he lahi taha te ke lavá. Taufetongi.

New Vocabulary

We are both tall.

ʻOkú ma fakatou lōloa.

Example

  • A: How old are you?

  • B: I’m twenty-nine years old. How old are you?

  • A: I’m thirty-nine years old. I am older. You are younger.

  • B: Are you athletic?

  • A: Yes, I am athletic. Are you athletic?

  • B: Yes, I am. We are both athletic!

Evaluate

(5–10 minutes)

Sivisiviʻi hoʻo fakalakalaka ʻi he ngaahi taumuʻá pea mo hoʻo ngaahi ngāue ko ia ke akoako fakaʻaho ʻa e lea faka-Pilitāniá.

Evaluate Your Progress

I can:

  • Compare myself to others.

    Fakafehoanaki au ki ha niʻihi kehe.

    ʻĪmisi
    fofonga ʻoku ʻikai fakahaaʻi e ongó, fofonga fiemālie, fofonga fiefia
  • Compare other people to each other.

    Fakafehoanaki e kakai kehé.

    ʻĪmisi
    fofonga ʻoku ʻikai fakahaaʻi e ongó, fofonga fiemālie, fofonga fiefia

Evaluate Your Efforts

Sivisiviʻi hoʻo ngaahi feinga ke:

  1. Ako ʻa e tefitoʻi moʻoni ʻo e akó.

  2. Ako Maʻuloto ʻa e Ngaahi Foʻi Leá.

  3. Akoako ʻa e ngaahi sīpingá.

  4. Akoako he ʻaho kotoa.

Fokotuʻu ha taumuʻa. Fakakaukau ki he ngaahi fokotuʻu ki he akó ʻi he “Founga Muimuiʻi ʻo e Ako Fakatāutahá.”

Vahevahe ʻa hoʻo taumuʻá mo ha hoa.

Act in Faith to Practice English Daily

“Koeʻuhi ko ʻemau tokanga fakafoʻituitui ki he tuʻunga fakaʻatamai ʻo e tangata kotoa pē, ʻoku mau pehē ai ko hono maʻu ha ako fakaʻatamaí ko ha fatongia fakalotu ia. … ʻOku finangalo hotau Tupuʻangá ke ako ʻa ʻEne fānau ʻi he feituʻu kotoa pē” (Russell M. Nelson, “Where is Wisdom?,” Ensign, Nov. 1992, 6).

Paaki