Ako Lea Faka-Pilitāniá
Lēsoni 11: Ngaahi Ngāue Fakaʻaho mo Fakauiké


“Lēsoni 11: Ngaahi Ngāue Fakaʻaho mo Fakauiké,” EnglishConnect 2 maʻá e Kau Akó (2022)

“Lēsoni 11,” EnglishConnect 2 maʻá e Kau Akó

ʻĪmisi
fāmili ʻoku feimeʻatokoni fakataha

Lesson 11

Daily and Weekly Routines

Taumuʻá: Te u ako ke talanoa ʻo fekauʻaki mo e meʻa naʻe fai ʻe ha taha he kuohilí.

Personal Study

Mateuteu ki hoʻo kulupu fepōtalanoaʻakí ʻaki haʻo fakakakato ʻa e ngaahi ʻekitivitī A ki he I.

ʻĪmisi
fakaʻilonga a
Study the Principle of Learning: Exercise Faith in Jesus Christ

Ngāue ʻaki ʻa e Tui kia Sīsū Kalaisí

Jesus Christ can help me do all things as I exercise faith in Him.

ʻE lava ke tokoniʻi au ʻe Sīsū Kalaisi ke u fai ʻa e meʻa kotoa pē ʻi heʻeku ngāue ʻaki ʻa e tui kiate Iá.

Ko Nīfaí ko ha palōfita ʻi he Tohi ʻa Molomoná. ʻI he kei siʻi ange ʻa Nīfaí, naʻe tuʻutuʻuni kiate ia mo hono fanga tokouá ke nau ʻomai ha tohi toputapu. Naʻe mahuʻinga ʻa e tohi ko ʻení koeʻuhí naʻá ne akoʻi ʻo fekauʻaki mo e palani ʻa e ʻOtuá mo e fatongia ʻo Sīsū Kalaisí. Naʻe maʻu ʻa e tohí ʻe ha tangata faiangahala ko Lēpani. Naʻe feinga ʻa Nīfai mo hono fanga tokouá ke nau kole ʻa e tohí. Naʻe talaange ʻe Lēpani ʻikai. Naʻe feinga ʻa Nīfai mo hono fanga tokouá ke nau fakatau. Naʻe talaange ʻe Lēpani ʻikai pea naʻá ne kaihaʻasi kotoa ʻenau paʻangá. Hili ha tuʻo ua ʻa e ʻikai ola lelei ʻa e feingá, naʻe ʻita ʻa e fanga tokoua ʻo Nīfaí pea nau fie foki.

Naʻe fakalotolahiʻi ʻe Nīfai hono ngaahi tokouá ʻaki ʻene talaange, “Tau toe ō hake ki Selūsalema, pea tau tui faivelenga ʻi he tauhi ʻo e ngaahi fekau ʻa e ʻEikí; he vakai ʻokú ne māfimafi lahi ange ʻi he māmaní kotoa” (1 Nīfai 4:1).

Naʻe tokoni ʻa e falala ʻa Nīfai ki he ʻOtuá ke ne feinga ko hono tuʻo tolú. ʻI he taimi ko ʻení, ʻi hono tokonia ia ʻe he ʻOtuá, naʻe ola lelei ʻene feingá ʻi hono maʻu ʻa e tohi toputapú. ʻOku akoʻi kitautolu ʻe he aʻusia ʻa Nīfaí ko e feingá mo e ʻikai ke faʻa ola leleí ko e konga ia hono fakahoko ha meʻa ʻoku faingataʻa. ʻOku faingataʻa hono ako ha lea fakafonua foʻou pea ʻe fiemaʻu ki ai ha ngaahi houa ʻe laungeau. Mahalo pē kuó ke feinga ke ako lea faka-Pilitānia kimuʻa, pea naʻe ʻikai ke ola lelei. Mahalo naʻe ʻikai ke ke maʻu hoʻo fakataha fakauiké pe naʻe ngalo ke ke ako. Toe feinga pē ʻi he taimi te ke tō aí. ʻI hoʻo ngāue ʻaki ʻa e tui kia Sīsū Kalaisí, te Ne lava ʻo liliu ʻa e toó ki he lavameʻa.

ʻĪmisi
finemui ʻoku malimali

Ponder

  • ʻE lava fēfē ke tau hangē ko Nīfaí ʻo kei feinga pē ʻi he taimi ʻoku tau tō aí?

  • ʻE tokoniʻi fēfē kitautolu ʻe heʻetau tui kia Sīsū Kalaisí ke tau ako mei heʻetau ngaahi tōnounoú?

ʻĪmisi
fakaʻilonga e
Memorize Vocabulary

Ako ʻa e ʻuhinga pea mo hono puʻaki ʻo e ngaahi foʻi lea takitaha kimuʻa pea fai homou kulupu fepōtalanoaʻakí. ʻAhiʻahi fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi lea mei he konga “Memorize Vocabulary” ʻi hoʻo ngāue fakaʻahó.

do/did

ʻoku/naʻe

Verbs Present/Verbs Past

clean/cleaned my house

fakamaau/naʻe fakamaau hoku falé

cook/cooked dinner

ngaohi/naʻe ngaohi e meʻatokoni efiafí

eat/ate dessert

kai/naʻe kai hikinga ua

exercise/exercised

fakamālohisino/naʻe fakamālohisino

go/went to work

ʻalu/naʻe ʻalu ki he ngāué

make/made bread

taʻo/naʻe taʻo mā

play/played soccer

vaʻinga/naʻe vaʻinga soka

read/read a newspaper

lau/naʻe lau ha nusipepa

stay/stayed home

nofo/naʻe nofo ʻi ʻapi

study/studied

ako/naʻe ako

visit/visited my family

ʻaʻahi/naʻe ʻaʻahi ki hoku fāmilí

watch/watched a movie

sio/naʻe sio faiva

work/worked

ngāue/naʻe ngāue

Time

a week ago

uike taha kuo ʻosí

during the weekend

lolotonga e fakaʻosinga e uiké

last Monday

Mōnite kuo ʻosí

last week

uike kuo ʻosí

yesterday

ʻaneafi

ʻĪmisi
fakaʻilonga f
Practice Pattern 1

Akoako hono ngāue ʻaki ʻa e ngaahi sīpingá kae ʻoua kuó ke lava lelei ʻo ʻeke mo tali e ngaahi fehuʻí. Te ke lava ʻo fetongi ʻa e ngaahi foʻi lea ʻoku laineʻí ʻaki ʻa e ngaahi foʻi lea ʻi he konga ki he “Memorize Vocabulary.”

Q: What did you do (time)?A: I (verb past) (time).

Questions

ʻĪmisi
sīpinga 1 fehuʻi ko e hā naʻá ke fai he taimi

Answers

ʻĪmisi
sīpinga 1 tali naʻá ku veape taimi kuo ʻosi

Examples

ʻĪmisi
fefine ʻi he ʻōfisi ʻoku malimali mei ha tesi

Q: What did you do yesterday?A: I went to work yesterday.

ʻĪmisi
vaʻinga soka

Q: What did he do during the weekend?A: He played soccer during the weekend.

ʻĪmisi
fakaʻilonga h
Practice Pattern 2

Akoako hono ngāue ʻaki ʻa e ngaahi sīpingá kae ʻoua kuó ke lava lelei ʻo ʻeke mo tali e ngaahi fehuʻí. Feinga ke mahino ʻa e ngaahi tuʻutuʻuni ʻi he ngaahi sīpingá. Fakakaukau ki he founga ʻoku faitatau pe kehekehe ai ʻa e lea faka-Pilitāniá mei hoʻo lea fakafonuá.

Q: When was the last time you (verb past)?A: I (verb past) (time).

Questions

ʻĪmisi
sīpinga 2 fehuʻi ko e fē taimi fakamuimui naʻá ke veape kuohilí

Answers

ʻĪmisi
sīpinga 2 tali naʻá ku veape taimi kuo ʻosi

Examples

ʻĪmisi
ongomeʻa ʻoku sio TV

Q: When was the last time you watched a movie?A: I watched a movie a week ago.

Q: When was the last time he ate dessert?A: He ate dessert yesterday.

Q: When was the last time you visited your family?A: We visited my family last Sunday.

ʻĪmisi
fakaʻilonga i
Use the Patterns

Hiki ha foʻi fehuʻi ʻe fā te ke lava ʻo ʻeke ki ha taha. Hiki ha tali ki he fehuʻi takitaha. Lau leʻolahi kotoa ia.

Additional Activities

Fakakakato ‘a e ngaahi ʻekitivitī mo e sivi ʻo e lēsoní ʻi he ʻinitanetí ʻi he englishconnect.org/learner/resources pe ʻi he Tohi Ngāue EnglishConnect 2.

Act in Faith to Practice English Daily

Hokohoko atu hono ako ʻa e lea faka-Pilitāniá he ʻaho kotoa pē. Fakaʻaongaʻi hoʻo “Founga Muimuiʻi ʻo e Ako Fakatāutahá.” Toe vakaiʻi hoʻo taumuʻa akó pea sivisiviʻi hoʻo ngaahi ngāué.

Conversation Group

Discuss the Principle of Learning: Exercise Faith in Jesus Christ

(20–30 minutes)

ʻĪmisi
finemui ʻoku malimali

ʻĪmisi
fakaʻilonga 1
Activity 1: Practice the Patterns

(10–15 minutes)

Toe vakaiʻi ʻa e lisi ʻo e ngaahi foʻi leá mo ha hoa.

Ako ʻa e sīpinga 1 mo ha hoa:

  • Akoako hono ʻeke ha ngaahi fehuʻí.

  • Akoako hono tali ha ngaahi fehuʻí.

  • Akoako ha fepōtalanoaʻaki ʻo fakaʻaongaʻi ʻa e ngaahi sīpingá.

Toe fai ʻa e sīpinga 2.

ʻĪmisi
fakaʻilonga 2
Activity 2: Create Your Own Sentences

(10–15 minutes)

Part 1

Vakai ki he ʻū fakatātaá. Fehuʻi mo tali ha ngaahi fehuʻi fekauʻaki mo e moʻui ʻa Lōpiní. Taufetongi.

Example: Saturday
ʻĪmisi
ko ha fefine ʻoku lau nusipepa
  • A: What did Robyn do on Saturday?

  • B: She read the newspaper.

Image 1: last year

ʻĪmisi
taʻahine taʻu hongofulu tupu ʻoku ako

Image 2: last week

ʻĪmisi
fāmili ʻoku vaʻinga soka ʻi tuʻa

Image 3: during the weekend

ʻĪmisi
ko hono fana ʻo ha hina fufulu

Image 4: yesterday

ʻĪmisi
ʻaisi kilimi

Part 2

Sio ki he ʻū tā ʻi he konga 1. ʻEke mo tali e ngaahi fehuʻi ki he taimi naʻá ke fakahoko ai e ʻekitivitī takitaha. Taufetongi.

Example
  • A: When was the last time you read the newspaper?

  • B: I read the newspaper a week ago.

ʻĪmisi
fakaʻilonga 3
Activity 3: Create Your Own Conversations

(15–20 minutes)

ʻEke mo tali ʻa e ngaahi fehuʻi fekauʻaki mo e meʻa naʻá ke fakahokó. Talanoa fekauʻaki mo e taimi takitaha ʻi he lisi ʻi laló. Lea ʻaki ʻa e lahi taha te ke lavá. Taufetongi.

Example

  • A: What did you do yesterday?

  • B: I ate dessert yesterday.

Times

  • yesterday

  • during the weekend

  • a week ago

  • a month ago

  • a year ago

  • last night

  • last Monday

  • last Friday

Evaluate

(5–10 minutes)

Sivisiviʻi hoʻo fakalakalaka ʻi he ngaahi taumuʻá pea mo hoʻo ngaahi ngāue ko ia ke akoako fakaʻaho ʻa e lea faka-Pilitāniá.

Evaluate Your Progress

I can:

  • Ask what others did in the past.

    ʻEke e meʻa naʻe fakahoko ʻe he niʻihi kehé ʻi he kuohilí.

    ʻĪmisi
    fofonga ʻoku ʻikai fakahaaʻi e ongó, fofonga fiemālie, fofonga fiefia
  • Talk about what I and others did in the past.

    Talanoa ki he meʻa naʻá ku fakahoko mo e niʻihi kehé ʻi he kuohilí.

    ʻĪmisi
    fofonga ʻoku ʻikai fakahaaʻi e ongó, fofonga fiemālie, fofonga fiefia

Evaluate Your Efforts

Sivisiviʻi hoʻo ngaahi feinga ke:

  1. Ako ʻa e tefitoʻi moʻoni ʻo e akó.

  2. Ako Maʻuloto ʻa e Ngaahi Foʻi Leá.

  3. Akoako ʻa e ngaahi sīpingá.

  4. Akoako he ʻaho kotoa.

Fokotuʻu ha taumuʻa. Fakakaukau ki he ngaahi fokotuʻu ki he akó ʻi he “Founga Muimuiʻi ʻo e Ako Fakatāutahá.”

Vahevahe ʻa hoʻo taumuʻá mo ha hoa.

Act in Faith to Practice English Daily

“Koeʻuhí ko Sīsū Kalaisi, ʻoku ʻikai fiemaʻu ia ke ʻilo ʻaki kitautolu ʻetau ngaahi tōnounoú. Te nau lava ʻo fakaleleiʻi kitautolu” (Dieter F. Uchtdorf, “ʻOku ʻIate Kitautolu ʻa e ʻOtuá,” Liahona, Mē 2021, 9).

Paaki