Masungula Mangatshibua mu Mukanda Munena wa Maludiki

Contents
Dibeji dia Dîna
Dienzela Masungula Mangatshibua mu Mukanda Munena wa Maludiki
Malongesha a Nshindamenu
- 0. Tshikepeshelu tshia Tshibangilu
- 1. Dilongolola dia Nzambi ne Bujitu Bueba mu Mudimu wa Lupandu ne Dizanjikibua
- 2. Kuambuluisha Bantu ne Mêku mu Mudimu wa Lupandu ne Dizanjikibua
- 3. Nshindamenu ya Buakuidi
  - 3.0. Tshibangilu
  - 3.2. Mabenesha a Buakuidi
  - 3.3. Buakuidi bua Melekisedeke ne Buakuidi bua Alona
  - 3.4. Bukôkeshi bua Buakuidi
  - 3.5. Bukola bua Buakuidi
  - 3.6. Buakuidi ne Dîku
- 4. Bulombodi ne Bipangu mu Ekelezia wa Yezu Kilisto
Ndongoluelu wa Ekelezia
- 5. Bulombodi Bunena ne bua Ntenji
- Bulombodi bua Dikunji
- 7. Buepiskopo
- 8. Mpuilu wa Bakulu
- 9.Nsangilu wa Diambuluisha
- Mpuilu ya Buakuidi bua Alona
- Bansongakaji
- Tshilongelu tshia Mbedi
- 13. Tshilongelu tshia Dialumingu
- 14. Bidimba Bidi Nkaya
- 15. Seminaire ne Institut ya Tshitendelelu
Mudimu wa Lupandu ne Dizanjikibua
- Kuteka Lumu Luimpa lua Yezu Kilisto mu Tshienzedi
  - 16. Kuteka Lumu Luimpa lua Yezu Kilisto mu Tshienzedi
  - 17. Kulongesha Lumu Luimpa
  - 18. Kukumbaja Milulu ne Mabenesha bia Buakuidi
  - 19. Misambu
  - 20. Bibilu
- Kuambuluisha Bantu Badi mu Majinga
  - 21. Dikuba
  - 22. Kuandamuna ku Majinga a mu Mubidi ne Kuibaka Budikadidi
- Kubikila Bantu Bonsu bua Kupeta Lumu Luimpa
  - 23. Kutangalaja Lumu Luimpa ne Kukankamika Bidimba Bipia-bipia ne Bidi Bipingana
  - 24. Manyisha ne Kusadila kua Muena Bukenji
- Kukunguija Mêku bua Tshiendelela
  - 25. Mudimu wa Ntempelo ne wa Muyuki wa Dîku mu Tshikongu ne mu Dikunji
  - 26. Manyisha a Kubuela mu Ntempelo
  - 27. Milulu ya Ntempelo bua Bantu Badi ne Moyo
  - 28. Milulu ya Ntempelo bua Bafua
Bulongolodi Bua Ekelezia
- 29. Bisangilu mu Ekelezia
- 30. Mabikila mu Ekelezia
- 31. Miyuki ya Nkaya ne Bisangilu Bikuabu ne Bidimba
- 32. Bipangu bia Dikudimuna dia Mutshima ne Buikadi bua Tshidimba mu Ekelezia
- 33. Miandiku ne Milubu
- 34. Mpetu ne Dilondolola
- 35. Kulama ne Kuenza Mudimu ne Nzubu ya Bisangilu
- 36. Kufuka, Kukudimuna, ne Kufila Mena kua Bitupa Bipia-bipia
  - 36.0. Tshibangilu
- 37. Makunji, Bikongu, ne Matamba Bisunguluka
- 38. Ngenzelu ne Maludiki Makuabu a Ekelezia

3. Nshindamenu ya Buakuidi

“3. Nshindamenu ya Buakuidi,” Masungula Mangatshibua mu Mukanda Munena wa Maludiki (2023).

“3. Nshindamenu ya Buakuidi,” Masungula Mangatshibua mu Mukanda Munena wa Maludiki

Nshindamenu ya Buakuidi

3.0

Tshibangilu

Buakuidi budi bukôkeshi ne bukola bua Nzambi. Kupitshila ku buakuidi, Tatu wa mu Diûlu udi ukumbaja mudimu wenda wa kubenga kufua ne moyo wa tshiendelela wa muntu” (Mose 1:39). Nzambi udi ufila bukôkeshi ne bukola kudi bana benda baluma ne bakaji pa buloba bua kuambuluisha mu kutantshisha mudimu ewu (tangila shapita 1).

3.2

Mabenesha a Buakuidi

Kupitshila ku bipungidi ne milulu ya buakuidi, Nzambi udi ufila mabenesha manena kudi bana benda bonsu. Mabenesha â adi angata bidi bilonda ebi:

Ditambula ne buikadi bua tshidimba mu Ekelezia wa Yezu Kilisto wa Bansantu ba Matuku a Ndekelu.
Dipa dia Nyuma wa Tshijila.
Kuangata kua biakudia bia tshijila.
Bukôkeshi ne bukola bua kusadila mu mabikila ne matumika a Ekelezia.
Kupeta mabenesha a nkambua mukulu ne makuabu mabenesha a buakuidi a londopu, dikankamika, ne buludiki.
Kuikala muambikibua ne bukola bua Nzambi mu ntempelo.
Kuikala musuikibua kudi bidimba bia dîku bua tshiendelela.
Mulayi wa moyo wa tshiendelela.

3.3

Buakuidi bua Melekisedeke ne Buakuidi bua Alona

Mu Ekelezia, buakuidi budi ne bitupa bibidi: Buakuidi bua Melekisedeke ne Buakuidi bua Alona (tangila Dilongesha ne Bipungidi 107:1).

3.3.1

Buakuidi bua Melekisedeke

Buakuidi bua Melekisedeke budi Buakuidi bua tshijila, bilondeshila Mulongu wa Muana wa Nzambi (Dilongesha ne Bipungidi 107:3). Budi bukola budi bana baluma ne bakaji ba Nzambi mua kulua bamufuana (tangila Dilongesha ne Bipungidi 84:19–21; 132:19–20).

Kupitshila ku bukôkeshi ebu, balombodi ba Ekelezia badi baludika ne balombola midimu yonsu ya nyuma ya Ekelezia (tangila Dilongesha ne Bipungidi 107:18).

Mulombodi mukulu wa dikunji udi muakuidi munena udi ku mutu mu dikunji (tangila Dilongesha ne Bipungidi 107:8, 10; tangila kabidi shapita 6 mu mukanda wa maludiki ewu). Muepiskopo udi muakuidi munena udi ku mutu mu tshikongu (tangila Dilongesha ne Bipungidi 107:17; tangila kabidi shapita 7 mu mukanda wa maludiki ewu).

Bua mamanyisha pa midimu ne majitu a Buakuidi bua Melekisedeke, tangila 8.1.

3.3.2

Buakuidi bua Alona

Buakuidi bua Alona budi tshitupa tshikesa tshia Buakuidi bua Melekisedeke (Dilongesha ne Bipungidi 107:14). Budi ne nsapi ya bidi bilonda ebi:

Bukubi bua banjelu.
Lumu luimpa lua dikudimuna dia mutshima.
Bulombodi bua milulu, pamua ne ditambula bua dilekedibua dia mibi.

(Tangila Dilongesha ne Bipungidi 13:1; 84:26–27; 107:20.)

Muepiskopo udi mulombodi mukulu wa Buakuidi bua Alona mu tshikongu (tangila Dilongesha ne Bipungidi 107:15).

Bua mamanyisha pa midimu ne majitu a Buakuidi bua Alona, tangila 10.1.3.

3.4

Bukôkeshi bua Buakuidi

Bukôkeshi bua buakuidi budi dianyisha dia kuimanyina Nzambi ne kuenza malu mu dina dienda. Mu Ekelezia, bukôkeshi bua buakuidi bonsu budi bukuata mudimu ku bulombodi bua aba badi ne nsapi ya buakuidi.

3.4.1

Nsapi ya Buakuidi

Nsapi ya buakuidi idi bukôkeshi bua kulombola mudimu wa buakuidi bua bimpa bia bana ba Nzambi.

3.4.1.1

Bantu Badi ne Nsapi ya Buakuidi

Mukalenga wakapesha Bapostolo benda bonsu nsapi yonsu ya malu a bukalenga bua Nzambi pa buloba. Mupostolo mukulumpa udi ne moyo, Mulombodi Mukulu wa Ekelezia, udi muntu umua pa buloba muanyishibua bua kuenza mudimu ne nsapi yonsu ya buakuidi ayi (tangila Dilongesha ne Bipungidi 81:1–2; 107:64–67, 91–92; 132:7).

Ku bulombodi bua Mulombodi Mukulu wa Ekelezia, balombodi ba buakuidi badi bapeshibua nsapi bua balombola mu miaba ya majitu adibu nawu. Balombodi aba badi:

Balombodi bakulu ba makunji ne distrika.
Bepiskopo ne balombodi bakulu ba matamba.
Balombodi bakulu ba mpuilu ya Buakuidi bua Melekisedeke ne bua Alona.
Balombodi bakulu ba ntempelo.
Balombodi bakulu ba bukenji ba bibambalu bia tshilongelu tshia bena bukenji.

Balombodi aba badi bapeta nsapi ya buakuidi padibu batekibua pa muaba wa mabikila abu.

Nsapi ya buakuidi kayena ifidibua kudi bakuabu to, bu mudi babedi ba balombodi ba buakuidi ba pabuipi anyi ba balombodi bakulu ba ndongoluelu ya Ekelezia. Balombodi bakulu ba ndongoluelu ya Ekelezia badi balombola ku bulombodi bua aba badi ne nsapi ya buakuidi (tangila 4.2.4).

3.4.1.2

Bulongama mu Mudimu wa Mukalenga

Nsapi ya buakuidi idi ijadika ne mudimu wa lupandu ne dizanjikibua udi ukumbajibua mu ngikadilu wa bulongama (tangila Dilongesha ne Bipungidi 42:11; 132:8). Bantu badi ne nsapi ya buakuidi, badi balombola mudimu wa Mukalenga mu miaba ya majitu adibu nawu. Bulombodi bua buakuidi ebu budi buenzekela anu bua majitu masunguluka adi mu dibikila dia mulombodi. Padi balombodi ba buakuidi bajudibua mu mabikila abu, kabena kabidi ne nsapi eyi to.

3.4.2

Difila ne Dijidila dia Buakuidi

Kupitshila ku bulombodi bua bantu badi ne nsapi ya buakuidi, Buakuidi bua Alona ne Buakuidi bua Melekisedeke bidi bifidibua kudi bidimba bia Ekelezia bia baluma bikumbana (tangila Dilongesha ne Bipungidi 84:14–17). Padi muntu upeshibua buakuidi bumuakanyina, udi ujidibua mu mudimu mu buakuidi abu, bu mudi diakre anyi mukulu. Muntu udi ne buakuidi udi wenza mudimu ne buakuidi bilondeshila ku manema ne majitu a mudimu awu (tangila Dilongesha ne Bipungidi 107:99).

Bua mamanyisha a bungi pa difila ne dijidila dia bualuidi, tangila 8.1.1 ne 18.10.

3.4.3

Dituma dia Bukôkeshi bua Buakuidi bua Kusadila mu Ekelezia

3.4.3.1

Kuteka pa Muaba

Padi muntu muluma ne mukaji batekibua pa muaba ku bulombodi bua aba badi ne nsapi ya buakuidi, badi bapeshibua bukôkeshi bua kudi Nzambi bua kuenza mudimu mu dibikila adi. Padibu bajudibua mu mabikila, kabena kabidi ne bukôkeshi bua dibikila edi to.

Bidimba bionsu bia Ekelezia bidi bitekibua pa muaba, bidi bipeshibua bukôkeshi bua bunzambi bua kuenza mudimu mu mabikila abu. Bu tshilejilu:

Muntu mukaji udi mubikidibua ne mutekibua pa muaba kudi muepiskopo bu mulombodi mukulu wa Nsangilu wa Diambuluisha wa tshikongu, udi upeshibua bukôkeshi bua kulombola mudimu wa Nsangilu wa Diambuluisha mu tshikongu.

Bonsu badi babikidibua ne batekibua pa muaba, badi basadila ku bulombodi bua aba badi balombola ku mutu kuabu (tangila 3.4.1.2).

3.4.3.2

Ditumika

Balombodi bakulu ba Ekelezia badi mua kutuma bukôkeshi mu kufila ditumika. Padi muntu muluma ne mukaji bapeta matumika, badi bapeshibua bukôkeshi bua kudi Nzambi bua kuenza mudimu. Bu tshilejilu:

Bulombodi Bukulu bua Kumpala ne Mpuilu wa Bapostolo Dikumi ne Babidi badi batuma bukôkeshi kudi Bayidi ba ku Makumi Muanda Muteketa badi batumibua bua kulongolola ntenji ne bua kulombola mu mpungilu ya dikunji.
Bukôkeshi budi butumibua kudi bidimba bia Ekelezia bua kusadila bu batatu bakubi ne bamamu bakubi.

Bukôkeshi budi butumibua ku ditumika, budi bushikila mu majitu masunguluka ne tshikondu tshisunguluka tshia dibikila.

3.4.4

Kuenza Mudimu ne Bukôkeshi bua Buakuidi mu Buakana

Bukôkeshi budi mua kuenza mudimu anu mu buakana (tangila Dilongesha ne Bipungidi 121:36). Budi buenjibua ku disuisha, ku bulekelelu, ku buimpa, ku ditudija, mu dinanga, ne ku kalolu (tangila Dilongesha ne Bipungidi 121:41–42).

Bantu badi benza mudimu ne bukôkeshi bua buakuidi kabena ne bua kuenzeja bantu disua diabu to. Kabena benza nabu mudimu bua tuipatshila tua tshibengu to.

3.5

Bukola bua Buakuidi

Bukola bua buakuidi budi bukola budi Nzambi ubenesha nabu bana benda. Bukola bua buakuidi bua Nzambi budi bupuekela bidimba bionsu bia Ekelezia—muluma ne mukaji—padibu balama bipungidi bidibu benza nenda. Bidimba bidi bienza bipungidi ebi padibi bipeta milulu ya buakuidi. (Tangila Dilongesha ne Bipungidi 84:19–20.)

Mabenesha a bukola bua buakuidi adi bidimba mua kupeta adi:

Buludiki bua mioyo yabu.
Lungenyi lua nyuma bua kumanya mushindu wa kusadila bidimba bia dîku ne bakuabu.
Bukola bua kunanukila ne kutamba ntatu.
Mapa a Nyuma bua kutumika mu majitu abu.
Dibuluibua bua kumanya mushindu wa kukumbaja mudimu udibu bajidibua, batekibua pa muaba, anyi batumibua bua kuenza.
Diambuluisha ne bukola bua kulua bafuanangana ne Yezu Kilisto ne Tatu wa mu Diûlu.

3.5.1

Bipungidi

Tshipungidi tshidi mulayi wa tshijila pankatshi pa Nzambi ne bana benda. Nzambi udi ufila mikenji bua tshipungidi, ne bana benda badi bitaba bua kutumikila mikenji ayi. Nzambi udi ulaya bua kubenesha bana benda padibu balama tshipungidi.

Bantu bonsu badi bananukila ne ku ndekelu mu kulama tshipungidi, nebapeta moyo wa tshiendelela (tangila 2 Nefi 31:17–20; Dilongesha ne Bipungidi 14:7).

Baledi, balombodi ba Ekelezia, ne bakuabu, badi bambuluisha bantu bua kudilongolola bua kuenza bipungidi mu kupeta milulu ya lumu luimpa. Badi bajadika ne, muntu udi umvua tshipungidi tshidiye wangata. Padi muntu wenza tshipungidi, badi bamuambuluisha bua kutshilama. (Tangila Mosiya 18:8–11, 23–26.)

3.5.2

Milulu

Mululu udi tshienzedi tshia tshijila tshidi tshikumbajibua kupitshila ku bukôkeshi bua buakuidi

Mu milulu ya bungi, bantu badi benza bipungidi ne Nzambi. Bilejilu bidi bu mudi ditambula, biakudia bia tshijila, diambika, ne mululu wa disuika dia dibaka.

Milulu ya lupandu ne ya dizanjikibua idi ne mushinga bua kupeta moyo wa tshiendelela. Bua mamanyisha a bungi, tangila 18.1.

3.6

Buakuidi ne Dîku

Bidimba bionsu bia Ekelezia bidi bilama bipungidi biabi—bakaji, baluma, ne bana—bidi bibeneshibua ne bukola bua buakuidi bua Nzambi mu nzubu yabi bua kudikankamika nkayabi pamua ne mêku abi (tangila 3.5). Bukola ebu nebuambuluisha bidimba mu mudimu wa Nzambi wa lupandu ne dizanjikibua mu mioyo yabi nkayabi pamua ne mêku abi (tangila 2.2).

Bantu baluma badi ne Buakuidi bua Melekisedeke badi mua kufila mabenesha a buakuidi kudi bidimba bia dîku bua kubipesha buludiki, londopu, ne makanda. Padibi bikengedibua, bidimba bia Ekelezia bidi mua kukeba mabenesha â kudi malela makuabu a dîku, batatu bakubi, anyi kudi balombodi ba Ekelezia ba pabuipi.