“18. Karaoan Otenanti ao Kakabwaia n te Nakoanibonga,” Ake a Rineaki man te Aeniboki ni Kabuta (2023).
“18. Karaoan Otenanti ao Kakabwaia n te Nakoanibonga,” Ake a Rineaki man te Aeniboki ni Kabuta
18.
20. Karaoan Otenanti ao Kakabwaia n te Nakoanibonga
18.0
Moantaeka
Otenanti ao kakabwaia bon mwakuri aika tabu are a karaoaki man ana kairiaia te nakoanibonga n aran Iesu Kristo. Otenanti ao Kakabwaia n te Nakoanibonga a karekea mwaakan te Atua (taraa Reirei ao Berita aika Tabu 84:20).
Otenanti ao kakabwaia a karaoaki ma te onimaki iroun Tamara are i Karawa ao Iesu Kristo ao ni kaineti ma ana kairi te Tamnei ae Raoiroi. Taan kairiiri a taraia bwa a karaoaki ma te kariaia ae riai (ngkana e kainnanoaki), ma te kariaia n te nakoanibonga ae kainnanoaki, n te kawai ae eti, ao irouia aomata aika tau (taraa 18.3).
18.1
Otenanti ibukin te Kamaiuaki ao te Karietataaki
Te nakoanibonga kanoana te kariaia n karaoi ana otenanti te euangkerio are a riai ibukin te kamaiuaki ao te karietataaki. Aomata a karaoi berita aika tabu ma te Atua ngkai a karekei otenanti aikai. Te otenanti n te kamaiuaki ao te karietataaki a kaotaki i nano:
-
Te Bwabetito
-
Kamatoaki ao ana bwai n tituaraoi te Tamnei ae Raoiroi
-
Karekean te Nakoanibonga ae te Merekitereka ao te katabuaki nakon te aobiti (ibukiia mwaane)
-
Entaumente n te Tembora
-
Te kabaeaki n te tembora
Ngkana te ataei are e bungiaki n te berita ae e mate imwaain 8 ana ririki, akea te otenanti ae kainnanoaki ke ae e na.0 karaoaki. Ngkana te ataei e aki bungiaki n te berita, te otenanti ae tii kainnanoia teuanne ke neienne e na riai ni kabaeaki nakoia ana karo. Ibukin ana Mwakuri ni Kamaiu te Tia Kamaiu, ni kabane ataei ake a mate imwaain 8 aia ririki a “kamaiuaki n te abanuea ae te teretio i karawa” (Reirei ao Berita aika Tabu 137:10; taraa naba Moronaai 8:8–12).
18.3
Iran karaoan te Otenanti ke te Kakabwaia
Naake a karaoi ke a ira karaoan te otenanti ke te kakabwaia a riai ni iai irouia ana kariaia te nakoanibonga ao n tau. N ae tabangaki, aron te tau e irekereke ma tauan te rekomente nakon te tembora. E ngae n anne, man ana kairi te Tamnei ao kaetieti n te mwakoro aei, bitiobi ao beretitenti n titeiki a kona n kariaia kaaro ao buumwaane ake a taui aobiti ake a riai ni karaoi ke n ira karaoan tabeua otenanti ao kakabwaia e ngae ngke a tuai tau nakon te tembora. Are iai irouna te nakoanibonga are e tuai kaitiakii ana bure aika rawawata e riai n aki iri.
Karaoan ke karekean tabeua otenanti ao kakabwaia e kainnanoi kariaia mairoun te mataniwi are e taui kiingin te nakoanibonga ae a kainnanoaki (taraa 3.4.1). N aron ae kainnanoaki, e na kona n nako te kariaia man ana kariaia te kauntira. Nora te tiaata ae i nano. Bwaai n ibuobuoki ake a kaeti nakon te titeiki beretitenti a kaeti naba nakon te mition beretitenti. Bwaai n ibuobuoki ake a kaeti nakon te bitiobi a kaeti naba nakon te beretitenti n te mwaanga.
Antai Taan Kairiiri aika Taui Kiing n Anga te Kariaia ni Karaoi ke ni Karekei Otenanti ibukin te Kamaiuaki ao te Karietataaki?
|
Otenanti |
Antai ae Taui Kiing |
|---|---|
Otenanti Te Bwabetito | Antai ae Taui Kiing Bitiobi (ibukiia ataei aika 8-aia ririki ao ibukiia membwa ake a tauaki mwiia n te rekooti aika 9 aia ririki ao ake a ikawai riki ake a taonaki aia bwabetito ni kaeti ma aomata ake a aki toamau aia iango) Beretitenti n te mition (ibukiia ake a rairaki) |
Otenanti Kamatoaki ao Ana bwai n tituaraoi te Tamnei ae Raoiroi | Antai ae Taui Kiing Bitiobi (ibukiia ataei aika 8-aia ririki ao ibukiia membwa ake a tauaki mwiia n te rekooti aika 9 aia ririki ao ake a ikawai riki ake a taonaki aia bwabetito ni kaineti ma aki toamaun aia iango) Beretitenti n te mition (ibukiia ake a rairaki) |
Otenanti Karekean te Nakoanibonga ae te Merekitereka ao te katabuaki nakon te aobiti (ibukiia mwaane) | Antai ae Taui Kiing Beretitenti n te titeiki |
Otenanti Entaumente n te Tembora | Antai ae Taui Kiing Bitiobi ao titeiki beretitenti |
Otenanti Te kabaeaki n te tembora | Antai ae Taui Kiing Bitiobi ao titeiki beretitenti |
Antai Taan Kairiiri aika Taui Kiing n Anga te Kariaia ni Karaoi ke ni Karekei Otenanti ao Kakabwaia ake Tabeua?
|
Otenanti ke Kakabwaia |
Antai ae Taui Kiing |
|---|---|
Otenanti ke Kakabwaia Aranakia ao Kakabwaiakiia ataei | Antai ae Taui Kiing Bitiobi |
Otenanti ke Kakabwaia Te toa | Antai ae Taui Kiing Bitiobi |
Otenanti ke Kakabwaia Karekean te Nakoanibonga ae te Aaron ao te katabuaki nakon te aobiti (ibukiia ataeinimwaane ao mwaane) | Antai ae Taui Kiing Bitiobi |
Otenanti ke Kakabwaia Kaokoroakiia memwba bwa a na beku i nanon nakoaia | Antai ae Taui Kiing Taraa 30.8 |
Otenanti ke Kakabwaia Katabuan te bwaa | Antai ae Taui Kiing E aki kainnanoa te kariaia |
Otenanti ke Kakabwaia Kakabwaiaan te aoraki | Antai ae Taui Kiing E aki kainnanoa te kariaia |
Otenanti ke Kakabwaia Kakabwaia ni karaunano ao n reirei, n raonaki ma ana kakabwaia te karo | Antai ae Taui Kiing E aki kainnanoa te kariaia |
Otenanti ke Kakabwaia Katabuakin mweenga | Antai ae Taui Kiing E aki kainnanoa te kariaia |
Otenanti ke Kakabwaia Katabuakin ruanimate | Antai ae Taui Kiing Te tia kairiiri n te nakoanibonga are e tararua n te bootaki |
Otenanti ke Kakabwaia Kakabwaia n Tamanuea | Antai ae Taui Kiing Bitiobi |
18.4
Otenanti ibukiia Ataei aika Uarereke ake a tuai koro 18 aia ririki
Te ataei ae uarereke ae tuai koro 18 ana ririki e na kona ni karekea te otenanti ao kakabwaia ti ngkana a na karo ke taan tararua iaan te tua a anga aia kariaia. E aki kainnanoaki te kariaia mairoun te karo ke te tia tararua are akea katauana iaan te tua ibukin kaitaraan te mwakuri.
18.6
Aranakia ao Kakabwaiakiia Ataei
Ataei a tataneiai n aranaki ao ni kakabwaiaaki n tain te aki mamatam ao te kaoti koaua n te uoote n te tabo are a maeka iai ana karo.
18.6.1
Antai ae E anga te Kakabwaia
Te otenanti n arara ao ni kakabwaia te ataei e karaoaki irouia aika taua te Nakoanibonga ae te Merekitereka, ni kaineti ma Reirei ao Berita aika Tabu 20:70.
Te aomata ke te utu are e tangiria bwa te ataei e na karekea arana ao te kakabwaia e na reitaki ni mwakuri ma te bitiobi. E taui kiingin te nakoanibonga ibukin aranakiia ao kakabwaiakiia ataei i nanon te uoote.
Te bitiobi e kona ni kariaia te karo are e taua te Nakoanibonga ae te Merekitereka n arana ao ni kakabwaia natina e ngae ngke e tuai tau te karo nakon te tembora (taraa 18.3). Bitiobi a kauringiia kaaro bwa a na katauraoiia ni kakabwaiaa oin natiia.
18.6.2
Kaetieti
Iaan ana kairiiri te bitiobiriki, naake iai irouia te Nakoanibonga ae te Merekitereka a bootaki ni kamronron n arana ao ni kakabwaia te ataei. A kaaki baia iaan te ataei, ke a katokai baia n te aro ae bebete iaon atuun te ataei are e ikawai riki. Ngkanne temanna e kanakoa bwanaana ni karaoa te kakabwaia:
-
E wetea Tamara are i Karawa n aron te tataro.
-
E taekinna bwa e karaoaki te kakabwaia man te kariaiakaki n te Nakoanibonga ae te Merekitereka.
-
E angan te ataei arana.
-
E wetea te Ataei.
-
E anga kakabwaia nakon te ataei n aron are kairaki iroun te Tamnei.
-
E kainiin n aran Iesu Kristo.
18.6.3
Booma ibukin Ana Rekooti te Ataei ao Beban te Kakabwaia
Imwain ae kakabwaiaaki te ataei, te kiraaka e kabongana Leader and Clerk Resources (LCR) ni katauraoa te Booma ibukin Ana Rekooti te Ataei. Imwiin te kakabwaia, e karaoa te rekooti n te tititem anne ao e katauraoa Beban te Kakabwaia. Te beba aei e tiainaaki iroun te bitiobi ao a anganaki ana karo ke taan tararuaa te ataei.
Te ara iaon te rekooti ao te beba a riai n titebo ma te bong ni bung, n aobitin te tabo ni bung, ke arana ae kinaaki n te tua.
18.7
Te bwabetito
Te bwabetito n te kateboaki iaan te ran iroun temanna ae kariaiakaki e kainnanoaki bwa e aonga temanna n riki bwa kaain te Ekaretia ao ni karekea te Tamnei ae Raoiroi. Ni kabane ake a ukora te karietataaki a riai n ira bannan te Tia Kamaiu ni karekean otenanti aikai.
18.7.1
Kariaia ibukin te Aomata bwa E na Bwabetitoaki ao ni Kamatoaki
18.7.1.1
Ataei ake Membwa n te Rekooti
Te bitiobi e taui taain kiing ibukin bwabetitoakiia ataei ake 8 aia ririki ake membwa n te rekooti n te uoote. Ataei aikai a riai ni bwabetitoaki ao ni kamatoaki iaon ke imwin koron aia ka 8 n ririki n angaraoina (taraa Reirei ao Berita aika Tabu 68:27). Aikai ataei ake iai mwiin aia reekooti ngkai membwa ngaiia n te Ekaretia (taraa 33.6.2). Ngkana a roko ataei n aia ririki ae 8, e na kakoaua te bitiobi bwa e na reke aia tai ni butimwaea te euangkerio ao ni bwabetitoaki ao ni kamatoaaki.
Te bitiobi ke te kauntira are e mwiokoaki e na intawiniia ataei ake iai aia rekooti ibukin te bwabetito ao te kamatoa. Kaetieti a katauraoaki i nanon 31.2.3.1.
Ibukin rongorongon kanoan Rekooti ni Bwabetito ao te Kamatoa, taraa 18.8.3.
18.7.1.2
Aika rairaki
Te beretitenti n te mition e taui kiingin te nakoanibonga ibukin bwabetitoaaia aika rairaki i nanon te mition. Ibukin aei, mitinare ake a bwanin aia tai a intawaiuniia taan rairaki ibukin te bwabetito ao te kamatoa.
18.7.2
Taromauri ni Bwabetito
Te taromauri ni bwabetito e riai n bebete, ni kimototo, ao n korakora iai te tamnei. E kona n aikai kanoana:
-
Katangitang imwain ae waaki
-
Te butimwaei ae e uarereke iroun te tari are e kaira te taromauri
-
Te anene ni kaukuki ao n tataro
-
Teuana ke uoua taetae aika a uarereke i aon botoniango n te euangkerio, n aron te bwabetito ao te Tamnei ae e Raoiroi
-
Rinean Katangitang
-
Te bwabetito
-
Te tai n aki kakarongoa n aia tai naake a bwabetioaki n onei aia kunnikai nakon aika a mwau (anene n taromauri ao kunan te Moanrinan a kona ni katangaki ke n aneneaki n te tai aei)
-
Kamatoaaia ataei aika 8 aia ririki ake membwa n te rekooti; kamatoaaia nake a rairaki ngkana e baireaki iroun te bitiobi (taraa 18.8)
-
Te kaoti koaua irouia nake a tibwa rairaki, ngkana a tangiria
-
Te anene ni kainiin ao te tataro
-
Te katangitang imwiin bwaran te taromauri
Ngkana te ataei ae iai ana rekooti e katauraoia nakon te bwabetito, temanna kaain te bitiobiriki ao te beretitentii n te Moanrinan a na marooro ma te utu ni bairea ao n anga te tai are e na karaoaki te bwabetito iai. Te membwa n te bitiobiriki e na kaira te bootaki ni bwabetito. Ngkana e raka iaon temanna te ataei ae e na bwabetitoaki n te namwakaina anne, a kona ni bootaki ibukin karaoan te taromauri ni bwabetito.
N titeiki ae mwaiti iai ataei aika iai aia rekooti, ataei man uoote aika a kakaokoro a kona ni bootaki ibukin karaoan te taromauri ni bwabetito. Te membwa n te beretitentii n te titeiki ke te kauntira ae rietaata are mwiokoaki e kaira te bootaki ni bwabetito aei.
Bwabetitoan temanna kaain te utu a riai n aki baenikai tii ibukin taningaan te karo bwa e na kona ni kareka te nakoanibonga ao ni karaoa te bwabetito.
Iaan ana kairiiri te bitiobiriki, te tia kairiiri ibukin ana mition te uoote (ngkana iai ae e a ti ni weteaki) ke temanna kaain te kooram n unimwaane are e kaira te mwakuri ni mitinare n te uoote e bairea ao e kaira te taromauri ni bwabetito ibukiia taan rairaki. A babaire ma mitinare ake a bwanin aia tai.
18.7.3
Antai ae Karaoa te Otenanti
Te otenanti n te bwabetito e karaoaki iroun te ibonga ke temanna ae iai irouna te Nakoanibonga ae te Merekitereka. Te aomata are e karaoa te bwabetito e riai ni karekea te kariaiakaki iroun te bitiobi (ke iroun te beretitenti n te mition ngkana te mitinare ae karaoa te bwabetito).
Te bitiobi e kariaia te karo are te ibonga ke are iai irouna te Nakoanibonga ae te Merekitereka bwa e na bwabetitoa natina e ngae ngke te tama e tuai tau nakon te tembora (taraa 18.3). Bitiobi a kaungaia kaaro bwa a na katauraoia ni bwabetitoiia oin natiia.
18.7.4
Te Tabo are E na karaoaki iai te Otenanti
A riai bwabetito ni karaoaki n te nei ni bwabetito ngkana iai ae tauraoi. Ngkana akea te nei ni bwabetito, te tabo ae korakora iai te ran a kona ni kabonganaaki.
Ibukin te kamanoaki, te ikawai e riai n roko n te tai are e kanoaaki te nei ni bwabetito ao n tiku n taraia ni karokoa ae bwatakataka, e itiaki, ao e mano. Te nei ni bwabetito e riai ni baitii ni kaikaki imwin karaoan te bwabetito. Mataroan te nei ni bwabetito a riai n roka ngkana e aki kabonganaaki.
18.7.5
Kunnikai
Te aomata are e karaoa te bwabetito ao te aomata are e na bwabetitoaki a kunnikainiia n ae mainaina are e aki manii ngkana e mwaimwai. Te aomata are entaute e bwaina te kamente iaan te kunnikai aio ngkana e karaoa te bwabetito. Iunite n te tabo a kabooi kunnikai ni bwabetito ni mwanen uoote ao a aki tiiatina kabonganaakina.
18.7.6
Taan Kakoaua
Uoman taan kakoaua, are kariaiakaki iroun te tia tararua, e taraa karaoan te bwabetito bwa e karaoaki raoi n arona. Te membwa are e bwabetitoaki n te Ekaretia, n raonaki ma ataei ao roronrikirake, a kona n riki bwa taan kakoaua.
Te bwabetito e riai ni kaokiokaki taekana ngkana aki raoi taekinaki taekana n are koreaki n Reirei ao Berita aika Tabu 20:73. E riai naba ni manga kaokaki ngkana iai mwakoron rabwatan te aomata, irana, ke kunnikaina ae aki tebo iaan te ran.
18.7.7
Kaetieti
Ni karaoa te otenanti n te bwabetito, te ibonga ke teuare iai irouna te Nakoanibonga ae te Merekitereka:
-
E tei n te ran ma te aomata are e na bwabetitoaki.
-
E taua atain te aomata ni baina are te maing (ibukin angaraoina ao kamanoana). Te aomata are e bwabetitoaki e taua bain teuare iai irouna te nakoanibonga te maing ma bain teuanne ke neienne te maing.
-
E tabeka baina ni katikuea.
-
E atonga aran te aomata ae bwanin man taku, “N reken te kariaiakaki mai iroun Iesu Kristo, I bwabetitoiko n aran te Tama, ao te Nati, ao te Tamnei ae Raoiroi. Amen” (Reirei ao Berita aika Tabu 20:73).
-
Ngke e bonota bwairina teuanne ke neienne n angataina (ibukin riaina); ngkanne e kamena baina te angatai i nuukan te aomata ao e kateboa raoi iaan te ran, n ikotaki ma te kunnikai.
-
Buoka te aomata ni waerake man te ran.
18.8
Kamatoa ao Ana Bwai n Tituaraoi te Tamnei ae Raoiroi
Imwiin bwabetitoaan te aomata, teuanne ke neienne e kamatoaki bwa kaain te Ekaretia ao e karekea te Tamnei ae Raoiroi man te katokabai (taraa Reirei ao Berita aika Tabu 20:41; Mwakuri 19:1–6). Te aomata e riki bwa kaain te Ekaretia ngkana a tia ni karaoaki otenanti aika uoua aikai ao n tia n tauaki mwiia (taraa Ioane 3:5; Reirei ao Berita aika Tabu 33:11; 3 Nibwaai 27:20).
E ngae n anne, te bitiobi e tara karaoakin kamatoa ni kabane. Ataei ake waniua aia ririki a bon kamatoaki naba n te bong are a bwabetitoaki iai. Taan rairaki a kamatoaki n bootakin te toa n te uoote are a maeka iai, n te Tabati are imwin aia bwabetito.
Te membwa n te bitiobiriki e riai n irii kainibaire i nanon 29.2.1.1 ngkana a kabwarabwaraia membwa aika boou.
18.8.1
Antai ae Karaoa te Otenanti
Tii are iai irouna te nakoanibonga ae te Merekitereka are tau nakon te tembora ae kona ni karaoa te kamatoa. Ma, te bitiobi e kona ni kariaia te karo are iai irouna te Nakoanibonga ae te Merekitereka bwa e na kaaina te mronron ibukin kamatoakin natina e ngae ngkana te karo e tuai tau nakon te tembora (taraa 18.3).
E riai n temanna kaain te bitiobiriki n ira buakon te otenanti aei. Ngkana mitinare a tia n reireina te tia rairaki, te bitiobi e kaoiia bwa a na ira buakona.
18.8.2
Kaetieti
Iaan ana kairiiri te bitiobiriki, temanna ke e raka riki are iai irouia te Nakoanibonga ae te Merekitereka a kona n ira buakon te kamatoa. A katokai baia iaon atuun te aomata ni kabebetei. Ngkanne temanna e karaoa te kakabwaia:
-
Wetea teuanne ke neienne n arana ae bwanin.
-
E taekinna bwa te otenanti e karaoaki man ana kariaia te nakoanibonga ae te Merekitereka.
-
E kamatoa te aomata bwa kaain Ana Ekaretia Iesu Kristo ibukiia Aika Itiaki ni Boong aika Kaitira.
-
E taekina “e reke iroum te Tamnei ae Raoiroi” (tiaki “e reke iroum ana bwai n tituaraoi te Tamnei ae Raoiroi”).
-
E anga taeka ni kakabwaia n are kairaki iroun te Tamnei.
-
E kainiin n aran Iesu Kristo.
18.8.3
Rekooti ao Beban te Bwabetito ao te Kamatoa
Imwain ae e intawiunaki te ataei are te membwa n te rekooti ibukin te bwabetito, te kiraaka e kabongana te LCR ni katauraoa Beeban te Bwabetito ao te Kamatoa. Te bitiobi ke temanna te kauntira are mwiokoaki e karaoa te intawiu ao e tiaaina te booma. Imwin te bwabetito ao te kamatoa, te kiraaka e kabongana te booma aei ni kabooua ana rekooti te ataei n te LCR.
Ngkana te mitinare ae bwanin ana tai e intawiuna te tia rairaki ibukin te bwabetito, e kanoa te Rekooti ibukin te Bwabetito ao te Kamatoa ao ni kabongana te Area Book Planner (ABP) app. Imwin te bwabetito ao te kamatoaki, mitinare a na taui mwiin rongorongoia inanon te ABP ao n angan te kiraaka n te uoote n tauii mwiia n te kombiuta. Te kiraaka n te uoote e na rinanoi rongorongo n LCR ao ni karaoa te membwatibu rekooti.
Imwiin karaon te rekooti, te kiraaka e katauraoa Beban te Bwabetito ao te Kamatoa. Te beba aei e tiainaaki iroun te Bitiobi ao e anganaki te aomata are ana bwai.
Te ara iaon te rekooti ao te beba a riai n titebo ma te bong ni bung, n aobitin te tabo ni bung, ke arana ae kinaaki n te tua.
18.9
Te Toa
Kaain te Ekaretia a botaki ni bongin te Tabati n taromauriia te Atua ao n anaa te toa (taraa Reirei ao Berita aika Tabu 20:75; 59:9; Moronaai 6:5–6). Inanon te otenanti aei, a anaa te kariki ao te ran ni kauringa iai ana karea te Tia Kamaiu are bon Rabwatana ao raraana ao ni kaboui aia berita aika tabu (taraa Mataio 26:26–28; Ana Rairairi Iotebwa Timiti, Mareko 14:20–25; Ruka 22:15–20; 3 Nibwaai 18; Moronaai 6:6).
18.9.1
Kariaia ni karaoan te Toa
Te bitiobi e taua kiingin te nakoanibonga ibukin karaoan te toa n te uoote. Naake a ira buakon katauraoana, kakabwaiaana, ao kabutan te toa a riai ni karekea te kariaia mai irouna ke mai iroun temanna are e mwiokoia.
18.9.2
Antai ae Karaoa te Otenanti
-
Taan reirei, ibonga, kaain te Nakoanibonga ae te Merekitereka a na katauraoa te toa.
-
Ibonga ao naake a taua te Nakoanibonga ae te Merekitereka a kona ni kakabwaia te toa.
-
Rikan, taan reirei, ibonga, ao kaain te Nakoanibonga ae te Merekitereka a na kabuta te toa.
18.9.3
Kaetieti ibukin te Toa
Ibukina bwa e tabu aron te toa, taan kairiri n te nakoanibonga a riai ni katauraoi raoi bwa e aonga ni barongaki ao n karinerine.
Naake a karaoa te toa a riai ni karaoia ma te aroaroa ae tamaroa, n ataia bwa a tei ibukin te Uea.
Kabutan te toa e riai ni karaoaki n aron te taneiai ao n aki riao.
E ngae ngke te toa bon ibukiia kaain te Ekaretia, akea te bwai ae na karaoaki n totokoia tabeman ma anaakina.
18.9.4
Kaetieti
-
Naake a katauraoa, a kakabwaia, ke a kabuta te toa a riai moa n teboka baia ma te toobu ke bwaai ni katiaki ake tabeua.
-
Taan reirei, ibonga ao nake iai irouia te Nakoanibonga ae te Merekitereka a taraia bwa tureen te kariki ma kariki are tuai uruaki inanoia, tureen te ran ma kanoaia ae itiaki, ao kunnikai aika itiaki a mena n nneia imwain te bootaki n toa.
-
N aia tai kaain te taromauri n anenea kunan te toa, naake a na kakabwaia te toa a na karaurau n teirake, a kanakoa te kunnikai are e rabuna tureen te kariki, ao n urua te kariki nakon te tiaiti are e na tau ni kanaki.
-
Imwiin te anene n taromauri; te aomata are e na kakabwaia te kariki e katorobubua ao e taekina te tataro n toa ibukin te kariki (taraa Reirei ao Berita aika Tabu 20:77).
-
Te bitiobi e taraia bwa tataron te toa a mataata, a eti, ao a taekinaki ma te anua ae tamaroa. Ngkana iai ae karaoa te kairua n taekana ao e a manga kaetia, e aki kainnanoaki manga kaetana. Ngkana te aomata anne e aki kaeta ana kairua, te bitiobi e tuangnga ma te akoi bwa e na manga kaoka te tataro.
-
Imwiin te tataro, nake iai irouia te nakoanibonga a karaurau n kabuta te toa nakoia membwa. Teuare e tararua e moan anaia, imwina anne ao e aki naba akaka. N tai are a anganaki te turee membwa, a kona ni kabutia i marenaia.
-
Membwa a anaa te toa ni baia te atai ngkana e kona.
-
Ngkana te kariki e a tia ni kabutaki nakoia membwa ni kabane, naake a kabuta te toa a kaoki turee nakon taiboran te toa. Naake a kakabwaia te toa a rabuna tureen te kariki ao a ieta rabunan tureen te ran.
-
Te aomata are e kakabwaia te ran e katorobubua man taekina tataron te toa ibukin te ran (taraa Reirei ao Berita aika Tabu 20:79). E kabongana te taeka ae ran n onea mwiin wain.
-
Imwiin te tataro, nake iai irouia te nakoanionga a karaurau ni kabuta te ran nakoia membwa. Teuare e tararua e moan anaia, imwin anne ao e a kona ni kabane ni butimwaia.
-
Ngkana te ran e a tia ni kabutaki nakoia membwa ni kabane, naake a kabuta te toa a kaoki turee nakon taiboran te toa. Naake a kakabwaia te toa a rabuni turee n te kunnikai, ao naake a kakabwaia ao ake a kabuta te toa a karaurau n okira aia kaintekateka.
-
Imwin te bootaki, naake a katauraoa te toa a kaitiaki, a rukumi kunnikai, ao a kanakoi kariki ake nikirana.
18.10
Te Anga te Nakoanibonga ao te Katabuaki nakon te Nakoa
Iai uoua iteran te nakoanibong: te Aaron ao te Merekitereka (taraa 3.3; Reirei ma Berita aika Tabu 107:1, 6). Ngkana e anganaki te aomata te nakoanibonga, e katabuaki naba nakon te aobiti n te nakoanibonga anne. Ngkana a tia ni katokaaki nakoanibonga aikai iaon temanna, teuanne e tii kainnanoa katabuana nakon aobiti tabeua n te nakoanibonga anne.
18.10.1
Nakoanibonga ae te Merekitereka
Te beretitenti n te titeiki e taui kiingin te nakoanibonga ibukin anganakin te Nakoanibonga ae te Merekitereka ao te katabu nakon aobiti aika te unimwaane ao te ibonga ae rietata. E ngae n anne, te bitiobi e tataneiai n anga araia moa ake e boutokaia ibukin katabu aikai.
18.10.1.1
Unimwaane
Taari ake a tau a na kona ni karekea te Nakoanibonga ae te Merekitereka ao ni katabuaki bwa unimwaane ngkana ai 18 aia ririki ke iaona riki. Ni kaineti ma aron temanna ma temanna, te bitiobi e na kamatoa bwa te ataeinimwaane anne e riai n rekomentenaki bwa e na katabuaki bwa te unimwaane imwiin koron ana ririki 18 ke e na tiku ni maan riki n aia kooram ibonga.
Ni karaoan te babaire aio, te bitiobi e reitaki moa ma te ataeinimwaane aei ao ana karo ke taan tararuaia. Mwaane aika a tau a riai ni katabuaki bwa unimwaane n aia ririki ae 19 ke imwain kitanan mweengaia nakon te kaoreti, beku n te mition ae bwanin taina, beku n tanga ni buaka, ke ni butimwaea te mwakuri ae matoa.
Imwiin bwabetitoaia mwaane aika 18 aia ririki a katabuaki bwa unimwaane imwin ae a:
-
Karekea te Nakoanibonga ae te Aaron ao ni beku n aroia ibonga.
-
Rikirake aia atatai ae bati n te euangkerio.
-
Kaota aroia ae a bon tau.
Akea raoi taina ae katauaki ngkai membwa n te Ekaretia.
18.10.1.2
Ibonga aika Rietata
Mwaane a katabuaki bwa ibonga aika rietaata ngkana a weteaki nakon te beretitentii n te titeikii, kauntira ae rietaata, ke te bitiobiriki.
18.10.1.3
Intawiu ao Kamatoa
N ana kariaia te beretitenti n te titeikii, te bitiobi e na intawiu ma te tari n aron are e baireaki iaon te Rekooti ni Katabuan te Nakoanibonga ae te Merekitereka. Ngkanne te membwa man te titeiki beretitentii e na intawiuiia naba. Man te kariaia mairoun te mition beretitenti, te beretitenti n te mwakoro e kona n intawiuiia te tari are e na katabuaki bwa te unimwaane (taraa 6.3).
18.10.2
Te Nakoanibonga ae te Aaron
Te bitiobi e taui kiingin te nakoanibonga ibukin anganakin te Nakoanibonga ae te Aaron ao te katabu nakon aobiti aika riikan, tia reirei, ao ibonga. Taari ake a tau a tataneiai ni katabuaki nakon aobiti aikai n ririki aikai, ma tiaki imwaina:
-
Riikan ni moan te ririki are koro iai 12 aia ririki
-
Taan reirei ni moan te ririki are koro iai 14 aia ririki
-
Ibonga ni moan Tianuare n te ririki are koro iai 16 aia ririki
Te bitiobi ke te kauntira are katabeaki e na intawiu ma naake a na katabuaki bwa riikan ke taan reirei n taraia bwa a tauraoi ni maiun tamneia. Te bitiobi e na intawiu ma taari ake a na katabuaki bwa ibonga.
I mwaain te marooro n titirakina te ataeinimwane ibukin katabuana nakon te nakoanibonga, e na karekea te kariaia te bitiobi n te maroro mairouia kaaro ke taan tararua. E aki kainnanoaki te kariaia mairoun te karo ke te tia tararua are akea katauana iaan te tua ibukin kaitaraan te mwakuri.
18.10.3
Kaotakin te Membwa n te Kamatoa n te Kateibai imwain Katabuana
Imwin tian intawiunakin te tari ao ni kuneaki bwa e tau ibukin katabuana nakon te nakoa n te nakoanibonga, e kaotaki ibukin te kamatoa n te katebai (taraa Reirei ao Berita aika Tabu 20:65, 67). Taari ake a na katabuaki bwa unimwaane ke ibonga aika rietaata a bon kaotaki iroun te membwa n te beretitientii n te titeiki inanon te tetere ae kabuta n te maungatabu n te titeiki (taraa 6.3 ibukin te kaetieti ibukin te beretitenti n te mwakoro). Taari ake a na kamatoaaki bwa riikan, tia reirei, ke ibonga a kaotaki iroun te membwa n te bitiobiriki n te bootaki n toa.
Te aomata are e kaira te kamatoa n te kateibai e butiia te tari n teirake. E katanoata tabekan anganakin te Nakoanibonga ae te Aaron ke Merekitereka (ngkana e kainnanoaki) ao ni katabuan te tari nakon te nakoa n te nakoanibonga. Ngkanne e kaoiia membwa bwa a na kamatoa n te katebai. Ibukin te katooto, n kaota te tari nakon te katabuaki bwa te unimwaane, e kona ni kabonganai taeka n aron aikai:
“Ti uotiarake bwa [te ara] e butimwaea te Nakoanibonga are te Merekitereka ao e na katabuaki bwa te unimwane. Ake a kariaia a kona ni kaotia n te kateibai. [Toki teutana.] Ake a kaitara, ngkana iai, kam kona naba ni kaotia. [Toki teutana.]”
Ngkana te membwa ae kakaonimaki e kaitara te katabuaki, te tia kairiiri are e tararua ke te tia kairiiri n te nakoanibonga temanna are e katabeaki bwa e na maroro ma teuanne ke neienne n te tabo ae e onoti imwiin te boowi. Te tia kairiiri e kakaea bukina ngkai e kaitara te membwa. E reiakinna ngkana te membwa e atai aroaro are a kona n aki tau iai te aomata man katabuana nakon ana mwakuri te nakoanibonga.
N tabeua keiti, te tari e kona ni katabuaki bwa te unimwaane ke te ibonga ae rietaata imwain are e kona ni kaotaki n tain te maungatabu n te titeiki. Ngkana e riki aei, e na kaotaki n tain te bootaki n toa n ana uoote ibukin te kamatoa n te kateibai. E na kaotaki arana n tain te maungatabu n te titeiki are imwina ibukin kamatoan katabuana (katonuan te mwakuri ibukin te kamatoa n te katebai, e kabwarabwaraki ieta).
18.10.4
Antai ae Karaoa te Otenanti
Te beretitenti n te titeiki ke are iai irouna te Nakoanibonga ae te Merekitereka iaan ana kairiiri e kona ni katabua te aomata nakon te aobiti ae te unimwaane. Man te kariaia mairoun te mition beretitenti, te beretitenti n te mwakoro ke temanna iaan ana kairiiri e kona ni karaoa te katabu (taraa 6.3). Tii ake iai irouia te Nakoanibonga ae te Merekitereka ae a kona n tei n te mronron.
Te beretitenti n te titeiki ke te ibonga ae rietata iaan ana kairiiri e kona n katabua te mwaane nakon te aobiti ae te ibonga ae rietata. Tii ibonga aika rietata aika a kona n tei n te mronron.
Te aomata are e katabua te mwaane nakon aobitin te Nakoanibonga ae te Merekitereka e riai n tau nakon te tembora. Te beretitenti n te titeiki ke temanna are mwiokoia e riai ni mena ikanne.
Te ibonga ke are iai irouna te Nakoanibonga ae te Merekitereka e kona ni katabua te mwaane nakon aobitin te riikan, tia reirei, ao ibonga. E riai ni kariaiakaki iroun te bitiobi. Te bitiobi ke temanna are mwiokoia e riai ni mena ikanne.
N ira te katabu n te Nakoanibonga ae te Aaron, te mwaane e riai n ae te ibonga ke temanna ae taua te Nakoanibonga ae te Merekitereka.
Te bitiobi e kona ni kariaia te karo are te ibonga ke are e taua te Nakoanibonga ae te Merekitereka bwa e na katabua natina nakon aobitin te riikan, tia reirei, ke ibonga e ngae ngke te karo e aki tau nakon te tembora (taraa 18.3). Bitiobi a kaungaia kaaro bwa a na katauraoia ni kamatoaiia oin natiia.
18.10.5
Kaetieti
N anga te nakoanibonga ao ni katabua temanna nakon aobitin te nakoanibonga, e riai temanna ke a mwaiti riki are kariaiakaki ni katokaa ni kabebetea baina iaon atun te aomata. Ngkanne temanna e karaoa te kakabwaia:
-
Wetea te aomata n arana ae bwanin.
-
Taekina te kariaiakaki are e taua ni karaoa te otenanti (tao te Nakoanibonga ae te Aaron ke te Merekitereka).
-
E anga te nakoanibonga ae te Aaron ao te Merekitereka, tii ngkana e a tia ni kaman anganaki.
-
Katabua te aomata nakon aobitin te Nakoanibonga ae te Merekitereka ao e anga te kona, mwaaka, ao te kariaia n te aobiti anne.
-
E anga taeka ni kakabwaia are kairaki iroun te Tamnei.
-
E kainiin n aran Iesu Kristo.
Ni katabua te aomata nakon aobitin te nakoanibonga imwin are e a tia ni karekea te nakoanibonga are tau ibukina, te aomata are e karaoa te katabu e katuka mwaneka 3.
18.10.6
Te Rekooti n te Katabu ao n te Beba ni Kariaiakaki
Imwain ae e intawiunaki te tari ibukin te katabuaki nakon aobitin te Nakoanibonga ae te Aaron, te kiraaka e kabonganaa te LCR ni katauraoa te Aaronic Priesthood Ordination Record. Te bitiobi ke te kauntira are mwiokoaki e kaira te intawiu ao e tiaaina te booma ngkana e tau n aaro ni kabane te aomata anne.
Imwin te katabu, te bitiobi ke ana kauntira are mwiokoia e kanoaa te booma ao e kaokia nakon te kiraaka. E taua mwiin te katabuaki n te LCR ao e katauraoa te beeba ni kariaia ibukin te katabuaki.
Aran te aomata anne n te tua e riai ni kabonganaaki i aon te rekooti ao beban te katabu.
18.11
Kaokoroakiia membwa bwa A na beku i nanon Nakoa
Membwa ake a weteaki ao a kamatoaki nakon angiin nakoa n te Ekaretia a riai ni kaokoroaki ni beku n te nakoa anne (taraa Ioane 15:16; Reirei ao Berita aika Tabu 42:11; taraa naba 3.4.3.1 inanon te aeniboki aei). N tain kaokoroakiia, te aomata e anganaki (1) kariaia n mwakuri n te nakoa ao (2) taeka ni kakabwaia are e kairaki iroun te Tamnei.
Beretitenti n titeiki, bitiobi, ao beretitenti ni kooram a karekei kiingin te beretitentii ngke a katabuaki (taraa 3.4.1.1). Ma, te taeka ae kiing e riai n aki kabonganaaki ngkana a kaokoroaki membwa bwa a na beku n nakoa ake tabeua, n ikotaki ma kauntira ni beretitentii.
18.11.1
Antai ae Karaoa Kaokoroakin Temanna
Kaokoroan temanna e karaoaki iroun temanna ae iai irouna te Nakoanibonga ae te Merekitereka. E riai ni karekea te kariaia mairoun te tia kairiiri are iai irouna kiingin te nakoanibonga. Naake a kariaiakaki bwa a na karaoa kaokoroakin temanna a kaotaki n 30.8. E aki riai ni bwanaana ke n tei n te kamronron te unimwaane ngkana e kamatoaaki te mwaane nakon te wewete are e kainanoa te mwaane bwa e na riki bwa te ibonga ae rietaata.
Iaan ana kairiiri te tia tararua, temanna ke raka riki naake iai irouia te Nakoanibonga ae te Merekitereka a kona n ira kaokoroakin temanna. A kaokoroaki moa beretitenti imwaiia aia kauntira.
Te tia tararua e kona ni kariaia te tama ke te karo are iai irouna te Nakoanibonga ae te Merekitereka bwa e na kaaina te mronron ibukin kaokoroan buuna ke natina e ngae ngkana te karo e tuai tau nakon te tembora (taraa 18.3).
18.11.2
Kaetieti
Temanna ke raka riki naake iai irouia te Nakoanibonga ae te Merekitereka a katokai baia i aon atuun te aomata ni kabebetei. Ngkanne temanna e karaoa te kakabwaia:
-
Wetea teuanne ke neienne n arana ae bwanin.
-
E na taekinna bwa e mwakuri man te kariaiakaki n te Nakoanibonga ae te Merekitereka.
-
Kaokoroa te aomata nakon te nakoa i nanon te titeiki, uoote, kooram, ke kiraati.
-
Anga kiing ngkana e riai n reke iroun te aomata.
-
E anga taeka ni kakabwaia n are kairaki iroun te Tamnei.
-
E kainiin n aran Iesu Kristo.
18.12
Katabuan te Bwaa
Naake iai irouia te Nakonibonga ae te Merekitereka a riai ni katabua te bwaa ae te oriwa imwain ae kabongaaki ni kabira te aoraki ke ae karawawataaki (taraa Iakobo 5:14). Akea te bwaa riki teuana ae na kabonganaaki.
Membwa a riai n aki nima te bwaa are katabuaki ke ni kabira iai rabwataia are maraki.
18.12.1
Antai ae Karaoa te Otenanti
Temanna ke raka riki aomata are iai irouia te Nakoanibonga ae te Merekitereka e katabua te bwaa. A aki kainnanoa te kariaia mairoun te tia kairiiri n te nakoanibonga.
18.12.2
Kaetieti
Ni katabua te bwaa, teuare iai irouna te Nakoanibonga ae te Merekitereka:
-
E taua nen te bwaa te oriwa ae uki.
-
E wetea Tamara are i Karawa n aron te tataro.
-
E na taekinna bwa e mwakuri man te kariaiakaki n te Nakoanibonga ae te Merekitereka.
-
Kakabwaiaa te bwaa (tiaki nnena) ao e kaokoroa ibukin kabiraia ao kakabwaiaaia aoraki ao naake a rotaki.
-
E kainiin n aran Iesu Kristo.
18.13
Kakabwaiakin te Aoraki
Kakabwaiaan te aoraki “n te katokabai” bon uoua mwakorona: te kabiribiri n te ooera ao katabuan te kabiribri ma te kakabwaia. Ngkana e aki tauraoi te oera, e kona ni karaoaki te kakabwaia man ana kariaiakaki te Nakoanibonga ae te Merekitereka n akea te kabiribiri.
18.13.1
Antai ae E anga te Kakabwaia
Tii naake a tau ao iai irouia te nakoanibonga ae te Merekitereka a konaa ni kakabwaiaia aoraki ao ake a rootaki. A aki kainnanoa te kariaia mairoun te tia kairiiri n te nakoanibonga. Ngkana e kona, te karo are taua te Nakoanibonga ae te Merekitereka e kona n anga te kakabwaia nakoia kaain ana utu.
N te taneiai, uoman ke ae e raka riki naake a taua te Nakoanibonga ae te Merekitereka a aanga te kakabwaia nakoia aoraki. Ma, temanna e kona ni karaoa te kabibiri ao te kamatoa naba.
18.13.2
Kaetieti
Te kabiribiri ma te bwaa e karaoaki iroun temanna ae iai irouna te Nakoanibonga ae te Merekitereka. E:
-
Katimwa te bwaa are e a tia ni katabuaki iaon atuun te aomata.
-
Katokai baina ni kabebetei i aon atuun te aomata ao ni wetea te aomata anne n aran teuanne ke neienne ae bwanin.
-
Taekinna bwa e mwakuri man te kariaiakaki n te Nakoanibonga ae te Merekitereka.
-
Taekinna bwa e kabiribiri n te bwaa are e a tia ni kaokoroaki ibukin te kabiribiri ao kakabwaiaaia aoraki ao ake a rootaki.
-
Kainiin n aran Iesu Kristo.
Ni kamatoa te kabiribiri, temanna ke raka riki naake iai irouia te Nakoanibonga ae te Merekitereka a katokai baia ni kabebetei iaon atuun te aomata anne. Ngkanne teuare e kamatoa te kabiribiri:
-
Wetea teuanne ke neienne n arana ae bwanin.
-
Taekinna bwa e kamatoa te kabiribiri man te kariaiakaki n te Nakoanibonga ae te Merekitereka.
-
Anga taeka ni kakabwaia are kairaki iroun te Tamnei.
-
Kainiin n aran Iesu Kristo.
18.14
Kakabwaia ni Karaunano ao n Reirei, N ikotaki ma ana kakabwaia te Karo
18.14.1
Antai ae E anga te Kakabwaia
Naake iai irouia te Nakoanibonga ae te Merekitereka a kona n anga kakabwaia ni karaunano ao n reirei nakoia kaain te utu ao nakoia ake a butiia.
Te karo are iai irouna te Nakoanibonga ae te Merekitereka e kona n anga ana kakabwaia te tama nakon natina. Kaaro a kaungaia aia ataei n ukora ana kakabwaia te tama n taai aika a kainnanoaki iai. Ana kakabwaia te karo e kona n tauaki mwina bon ibukim ibukin kabonganana.
Are iai irouna te Nakoanibonga ae te Merekitereka e aki uokora te kariaia mairoun te tia kairiiri n te nakoanibonga n anga te kakabwaia ni karaunano ao n reirei ke ana kakabwaia te karo.
18.14.2
Kaetieti
N anga te kakabwaia n karaunano ao n reirei ke ana kakabwaia te karo, temanna ke e raka riki naake iai irouia te Nakoanibonga ae te Merekitereka a katokai baia ni kabebetei i aon atuun te aomata. Ngkanne temanna e karaoa te kakabwaia:
-
Wetea teuanne ke neienne n arana ae bwanin.
-
E taekinna bwa e karaoaki te kakabwaia man ana kariaia te Nakoanibonga ae te Merekitereka.
-
Anga taeka ni kakabwaia, karaunano, ao reirei are kairaki iroun te Tamnei.
-
Kainiin n aran Iesu Kristo.
18.15
Katabuakin Mweenga
Kaain te ekaretia a kona ni katabua mwengaia man ana kariaia te Nakoanibonga ae te Merekitereka.
18.15.2
Kaetieti
Ni katabua te mweenga, teuare iai iroun te Nakoanibonga ae te Merekitereka:
-
E wetea Tamara are i Karawa n aron te tataro.
-
Taekinna bwa e mwakuri man te kariaiakaki n te Nakoanibonga ae te Merekitereka.
-
Kaokoroa te mweenga bwa te tabo ae tau are e na maeka iai te Tamnei ae Raoiroi ao n anga taeka are a kairaki iroun te Tamnei.
-
Kainiin n aran Iesu Kristo.
18.16
Katabuakin Ruanimate
18.16.1
Antai ae E na Kaokoroa te Ruanimate
Te aomata are e kakoroa te ruanimate e riai n taua te Nakoanibonga ae te Merekitereka ao ni kariaiakaki iroun te tia kairiiri n te nakoanibonga are kaira te bootaki anne.
18.16.2
Kaetieti
Ni katabua te ruanimwate, teuare iai iroun te Nakoanibonga ae te Merekitereka:
-
E wetea Tamara are i Karawa n aron te tataro.
-
Taekinna bwa e mwakuri man te kariaiakaki n te Nakoanibonga ae te Merekitereka.
-
E kaokoroa ao e katabua te ruanimate bwa te tabo ni motirawa ibukin rabwatan te mate.
-
Tataro bwa e na katabuaki te tabo ao ni kamanoaki ni karokoa te Mangauti (ngkana e riai).
-
Butiia Tamara are i Karawa ni karaua nanon te utu ao n anga iango are mairoiun te Tamnei.
-
Kainiin n aran Iesu Kristo.
Ngkana e kamannangaki rabwatan te Membwa, te tia tararua e kabongana ana iango ni motikia bwa e na kakoroaki naba te tabo are e mena iai te mannang.
18.17
Kakabwaia n Tamanuea
Ni kabane membwa, ake a tia ni bwabetitoaki ao a tau a kona ni karekea ana kakabwaia te tamanuea, are e anga kaetieti aika a onoti mairoun Tamara are i Karawa (taraa Karikani Bwaai 48:14–16; 49; 2 Nibwaai 4:3–11).
Te bitiobi ke te kauntira are mwiokoaki e intawiuniia membwa ake a tangiria ni karekea te kakabwaia n tamanuea. Ngkana e a tau te membwa, te tia intawiu e katauraoa Beban Anaan Te Kakabwaia n Tamanuea. E kanakoa rinanon te Patriarchal Blessing System i aon ChurchofJesusChrist.org.
Te aomata are e korea te Rekomente ibukin te Kakabwaia Mairoun te Tamanuea e na kakoaua bwa te membwa e a bon ikawai n ana ririki ao n ataa kakawakin ao tabun aron te kakabwaia.
18.17.1
Karekean Ana Kakabwaia te Tamanuea
Imwiin karekean te rekomente, te membwa e reitaki ma te tamanuea ni kabaea ana tai ni karekea ana kakabwaia te tamanuea. Ni bongin ana tai, te membwa e riai n nakon te tamanuea ma te anua n tataro ao n onea n Tabati.
Kakabwaia n te tamanuea n tatabeua a bon tabu, e kainaki rongorongona ao bon ana bwai temanna. Ma ngaia are, e karaoaki n te tabo ae onoti ibukiia tabeman kaain te utu ake a kona naba n roko.
Te aomata ane e karekea ana kakabwaia te tamanuea e riai ni kawakin ana taeka, n iangoi, ao n maiu n ae tamaroa ni karekei berita ake a beritanaki n te maiu aei ao n are akea tokina.
Aki riai kaain te Ekaretia ni kabotaui kakabwaia ao aki riai n tibwauai ma tii ma aia koraki aika a rangin ni kaan ma ngaia. Aki riai ni warekaki ana kakabwaia te Tamanuea n tain bootakin te aro ke bobotaki riki tabeua.